Zakładanie i prowadzenie upraw w uporczywych pędraczyskach Będlewo 18-20.10 2016 r Stefan Perz, Stanisław Ciesielski ZOL Szczecinek
2
3
4
5
6
7 Obszar zagrożeń od pędraków chrabąszczy w latach 2009-2015
8
9 Obszary uporczywych pędraczysk w Nadleśnictwie Bolewice, Leśnictwo Papiernia na łącznej pow. 594 ha - (RDLP Szczecin)
Porównanie rozmiaru poprawek w Nadleśnictwie Bolewice i leśnictwie Papiernia w latach 2006-2015 1600 1400 1200 1000 800 600 1392,09 pow. upraw przepadłych 9,41 ha 400 200 0 odnowienia w N-ctwie Bolewice [ha] 94,6 poprawki w N-ctwie Bolewice [ha] 6,8 współczynnik poprawek dla N-ctwa Bolewice [%] 123,05 odnowienia w L-ctwie Papiernia [ha] 29,22 23,75 poprawek N-ctwie Bolewice [ha] współczynnik poprawek dla N-ctwa Bolewice [%] 10
Badanie zapędraczenia gleby w uporczywych pędraczyskach coroczna kontrola zapędraczenia gleb, zwiększenie liczby dołów na 1 ha, kontrola całych oddziałów, kontrola powierzchni zrębowych, kontrola upraw z 2 i 3 letnim pędrakiem chrabąszczy, kontrola obszarów leśnych po wystąpieniu klęsk żywiołowych. Kontrola wyjścia owadów doskonałych metoda niemiecka (suma średnich temperatur dobowych > 8 C = 256 C, mierzona od 1.03 ), metoda Decoppeta ( suma średnich temperatur dobowych > 0 C = 355 C, mierzona od 1.03 ), metoda Richtera ( suma średnich temperatur dobowych > 5 C = 260-270 C, mierzona od 1.03 ), liczenie otworków wylotowych 11
12
13
14
15
16
Analizy występowania pędraków chrabąszczy i owadów doskonałych na terenie Nadleśnictwa Bolewice ( RDLP Szczecin ) od 2012 r l-ctwo (kontrole k) (zabiegi z ) daty oddz. p-od. skład gatunkowy zrąb wiek typ siedl. pow. uprawy % uszk upra. liczba dołów % doł. chrabąszcz ogół z pędr. z pędr i imago kaszt og/śr maj og/śr % majowego pędraki ogółem/średnio na dół z pędrakami 1 r 2 let 3 let % pęd 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Papiernia k.09.16 5 LMśw 16,45 99 34 34,3 2/1 5/1 71,4 5/1,0 36/1,4 84,1 k.06.16 6 LMśw 25,26 152 97 63,8 0 0 0 295/3,4 25/1,3 100 k.09.12 6a zrąb bież LMśw 0,37 6 1 16,6 0 0 0 1/1 100 k.09.13 uprawa 4 2 50 0 5/2,5 100 0 k.09.12 10 a zrąb bież Lśw 2,16 14 0 0 k.09.13 uprawa 9 1 11,1 0 0 0 1/1 100 k.05.16 11 g zrąb zal. LMśw 1,68 17 6 35,3 0 0 0 19/3,8 3/1,5 100 k.06.16 16 LMśw 24,12 145 77 53,1 0 0 0 131/2,8 111/2,6 100 k.09.12 16 c zrąb bież Lśw 0,90 5 1 20 0 0 0 2/2 100 k.09.13 uprawa 3 1 33,3 0 1/1 100 0 k.06.16 17 LMśw 11,47 69 22 31,9 0 0 0 21/1,7 31/1,93 100 k.09.12 17 d zrąb bież Lśw 0,70 5 1 20 0 0 0 1/1 100 k.09.16 18 LMśw 27,55 165 12 7,3 0 3/1 100 2/1 10/1,1 80,0 17
Analizy występowania pędraków chrabąszczy i owadów doskonałych na terenie Nadleśnictwa Międzychód ( RDLP Szczecin ) od 2012 r l-ctwo (kontrole k) (zabiegi z ) daty oddz. p-od. skład gatunkowy zrąb wiek typ siedl. pow. uprawy %uszup raw liczba dołów % doł chrabąszcz % majopędraki ogółem/średnio na dół z pędrakami ogół z pęd z pęd kaszt maj og/śr wego 1 r 2 let 3 let og/śr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Kolno k.09.11 18 2 11,1 0 0 0 3/1.5 100 k.09.12 17 6 35,2 0 0 0 9/1,5 100 k.09.16 41 f zrąb LMśw 0,60 6 6 100 0 2/1 100 10/1,7 83,3 k.09.16 41 m zrąb Lśw 0,59 6 2 33,3 0 0 0 2/1 100 k.09.11 318 g uprawa LMśw 1,78 10 0 0 0 0 0 0 k.09.12 11 3 27,2 0 0 0 7/2,33 100 k.09.12 318 g zrąb bież. LMśw 1,84 11 3 27,2 0 0 0 4/2,0 100 k.09.13 11 1 9,1 0 1/1,0 100 0 k.08.14 poprawki 1,84 9 1 11,1 0 0 0 1/1 100 k.09.16 42 d zrąb Lśw 1,41 14 9 64,3 0 0 0 20/2,2 100 k.09.16 42 g zrąb Lśw 2,14 21` 2 9,5 0 2/1 100 1/1 33,3 k.09.15 42 i poprawki LMśw 1,84 11 0 0 0 0 0 0 k.09.12 318 c uprawa Lśw 1,37 8 4 50,0 0 0 0 10/2,5 100 k.09.13 poprawki 7 5 71,4 0 5/1,0 100 0 k.08.14 poprawki 1,37 8 2 25,0 0 0 0 2/2 1/1 100 k.09.15 42 c poprawki 1,55 9 2 22,2 0 0 0 2/1 100 k.09.11 319 f uprawa Lśw 0,39 3 0 0 0 0 0 0 k.09.12 0,66 3 0 0 0 0 0 0 k.09.16 43 f zrąb Lśw 0,58 6 2 33,3 0 0 0 2/1 100 k.09.12 320 b uprawa Lśw 4,72 28 28 100 0 0 0 90/3,21 100 k.09.13 przepadła 28 15 53,6 0 40/2,7 100 0 k.08.14 poprawki 28 26 100 0 0 0 150/5,8 3/1,5 1/1 100 k.09.12 320g zrąb bież LMśw 3,17 18 18 100 0 0 0 35/1,95 100 k.09.15 44 b poprawki Lśw 4,12 25 25 100 0 0 0 8/1,3 54/2,3 100 18 % pędr
Analizy występowania pędraków chrabąszczy i owadów doskonałych na terenie Nadleśnictwa Trzciel ( RDLP Szczecin ) od 2012 r l-ctwo (kontrole k) (zabiegi z ) daty oddz. p-od. skład gatunkowy zrąb wiek typ siedl. pow. uprawy % uszk upra. liczba dołów % doł chrabąszcz % majopędraki ogółem/średnio na dół z pędrakami ogół z pęd z pęd kaszt maj wego 1 r 2 let 3 let og/śr og/śr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Pszczew k.09.16 1cx zrąb bież. BMśw 1,07 6 0 0 0 0 0 0 k.09.16 2 k zrąb bież. Bśw 2,80 17 0 0 0 0 0 0 k.09.16 3 b zrąb bież. BMśw 1,15 7 0 0 0 0 0 0 k.09.10 4 i SoDb 6-l BMśw 2,96 20 17 0 0 0 0 0 0 k.09.11 6 a zrąb bież BMśw 2,21 13 1 7,7 0 0 0 1/1 100 k.09.12 13 0 0 0 0 0 0 k.09.16 6 f zrąb bież. BMśw 1,22 7 0 0 0 0 0 0 k.09.10 6 h SoDb 1-r BMśw 2,02 15 15 0 0 0 0 0 0 k.09.15 6 k zrąb bieżący BMśw 2,09 12 0 0 0 0 0 0 % pędr k.09.16 7 b zrąb bież. LMśw 3,37 20 0 0 0 0 0 0 k.09.10 9 h SoDb 1-r BMśw 1,40 10 10 0 0 0 0 0 0 z.05.11 M 9 k.09.10 9 l SoDb 1-r BMśw 1,52 10 9 2 22,2 0 7/3,5 100 0 19
Wykaz wykonanych poprawek i uzupełnień w uprawach uszkadzanych przez pędraki chrabąszczy w latach 2012-2016 w Nadleśnictwie Bolewice RDLP Szczecin Rok popr. 20 Leśnictwo oddział poddział stary, nowy Skład gatunkowy typ siedliskowy lasu rok założenia uprawy Pow. uprawy /gniazd Wykonanie poprawek następującymi gatunkami % dołów z pędrak Zagrożenie od pędraków- ustala ZOL pow. w ha tys. szt. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Papiernia 2014 12b 0,18 Db3/0-1,4 Bk Dbs i in,odn-luk, 2015 12b 0,53 0,05 Md3/0-0,15 Lśw, 2010 2016 12b 0,05 Md3/0-0,08 2014 12f Dbb Bk i in ODN-LUK 0,05 Md2/0-0,1 0,16 2016 12f Lśw,2005 0,06 Md3/0-0,12 2014 16a Bk Dbs i in Lśw 2009 0,9 0,15 Md2/0-0,3 2014 16b 0,10 Md2/0-0,2 Dbb Bk i in., Lśw 2009 0,35 2016 16b 0,06 Md3/0-0,1 53,1 131/2,8 111/2,6 Db50 Bk30, ODN-LUK, 2015 10d 0,10 0,07 Jw4/0-0,3; Md3/0-0,05 Lśw 2013 2015 21d 0,10 Dbs2/0-0,6 Dbs60 i in Lśw 2010 0,62 2016 21d 0,19 Db3/0-1,15 2016 22c Db50 BK30, Lśw 2014 0,32 0,02 Db3/0-0,12 2014 27b Db Bk, LMśw 2009 2,39 0,03 Św3/0-0,18 78,1 190/3,8 19/1,5 2014 20m Bk So ODN-LUK, 2011 0,37 0,03 Dbb3/0-0,25 2016 20n Db80 Gb20 Lśw 2014 0,78 0,35 Db3/0-0,35; So2/0-2,5 34,2 3/1,5 70/1,8 2012 33k So40 Bk30Db30 LMśw 0,25 So2/0-2,4; Gb2/0-0,2; Md1/0-0,1 0,52 2014 33k 2011 0,25 So2/0-3,7 2013 49b 0,37 Db3/0-1; Gb2/0-0,45; Md1/0-0,25 2014 49b So50 Db20 Bk10 Lmśw 0,22 Db3/0-1,3 2,74 2015 49b 2009 0,08 Db3/0-0,47 2016 49b 0,03 Md3/0-0,05 7,7 18/2,2 3/1 1 roczne 2 letnie 3 letnie
Biologia i ekologia chrabąszczy 1. Zagrożenie od pędraków chrabąszczy, z uwagi na ich czasokres trwania może być krótkotrwałe, obejmujące okres od rójki do rójki, albo długotrwałe obejmujące od kilku do kilkanatu okresów rójkowych, określonych dla szczepów głównych. 2. W okresach, pomiędzy rójkami głównymi mogą roić się szczepy poboczne ( uboczne ), istotne dla podtrzymania zagrożenia zasadniczego. 3. Chrabąszcz kasztanowiec, może występować samodzielnie, względnie z większą lub mniejszą domieszką chrabąszcza majowego. 4. W niektórych kompleksach leśnych chrabąszcz majowy występuje samodzielnie, lecz jego czasokres trwania gradacyjnego może być krótszy niż kasztanowca. 5. Oba gatunki mogą roić się równocześnie i posiadać ten sam 4-letni okres międzyrójkowy. Z reguły jednak chrabąszcz kasztanowiec roi się wcześniej i dominuje nad majowym. 6. W kompleksach leśnych, w których występują oba gatunki, kasztanowiec zazwyczaj wypiera majowego. 7. Rójka kasztanowca jest zazwyczaj wcześniejsza, lecz mogą roić się równocześnie. 8. Część populacji chrabąszczy, w tym samych kompleksach leśnych może roić się wcześniej lub później niż to wynika z zasadniczego cyklu rozwojowego chrząszczy. 21
Orientacyjne liczby zagrożeń opracowane dla uporczywych pędraczysk w zależności od występujących szczepów pędraków chrabąszczy ( ekonomiczny próg szkodliwości ) Procent dołów z pędrakami Typy siedlisk Średnia liczba pędraków na dół 1 rocznych 2 letnich 3 letnich występowanie pędraków o szczepie jednorodnym 30 borowe 2,0 1,5 40 lasowe 3,0 2,0 występowanie pędraków o szczepach mieszanym 20 borowe 2,5 2,0 1,5 30 lasowe 3,0 2,5 2,0 22
Postępowanie hodowlano-ochronne w pędraczyskach 1. Na szkody wyrządzane w uprawach przez pędraki chrabąszczy ma wpływ: liczebność i zdrowotność oraz struktura wiekowa pędraków, udział procentowy dołów z pędrakami w liczbach krytycznych, dostępność roślinnej bazy pokarmowej, skład gatunkowy uprawy, wiek uprawy, podatność poszczególnych gatunków lasotwórczych na żery. 2. Ograniczanie szkód rejestrowanych przez pędraki: stosowanie integrowanej metody ochrony roślin, doprowadzenie do stanów umożliwiających wyprowadzenie upraw, wstrzymanie i zaniechanie wszelkich prac hodowlanych, aż do zdecydowanego rozrzedzenia się pędraków ( ekonomiczny próg szkodliwości ), poddanie uprawy naturalnej sukcesji, z wykorzystaniem obsiewów naturalnych, regulacja chemiczna liczebności chrząszczy chrabąszczy 23
Chemiczne zwalczanie owadów doskonałych chrabąszczy Rok zabiegu RDLP Nadleśnictwo Pow. zabiegu Nazwa preparatu Dawka 1994 Piła Człopa 452 Decis 2,5 EC 0,25 l/ha Krzyż 4 900 Decis 2,5 EC 0,25 l/ha 1994 Szczecin Głusko 2 446 Fastac 10EC 0,08 l/ha 1995 Szczecin Trzciel 1 044 Fastac 1EC 0,08 l/ha 1999 552 Fastac 10EC 0,08 l/ha 2003 924 Alfazot 050EC 0,15 l/ha 2006 306 Fastac 10 EC 0,08 l/ha 2011 1 500 Mospilan 20 SP 0,4 kg/ha 2006 Szczecin Bolewice 80 Fastac 100EC 0,09 l/ha 2010 152 Mospilan 20 SP 0,4 kg/ha 2014 49 Mospilan 20 SP 0,4 kg/ha 2016 298 Mospilan 20 SP 0,4 kg/ha 24
25
26
27
28
29
30
31 KRET CZYŚCICIEL PĘDRACZYSKA NA PRZYKŁADZIE NADLEŚNICTWA CZŁOPA RDLP PIŁA
32 NADLEŚNICTWO CZŁOPA LEŚNICTWO JELENI RÓG ODDZ.326F POW.3,99HA POWIERZCHNIA W OBSZARZE PĘDRACZYSK Z LAT 60-80 CHRABĄSZCZ KASZTANOWIEC ZABIEG W 1994-5300HA
33
Historia pędraczyska lato 2015 Nadleśnictwo zgłasza szkody w 1 rocznej uprawie Kontrola jesienią w 2015 wykazała, że 24 dołach występują 3-letnie pędraki chrabąszcza, średnio pędraka na dół 2,74 Ponowna kontrola przeprowadzona jesienią w 2016 wykazała, że na wykopanych 28 dołów tylko w jednym znaleziono jednego 3 letniego pędraka chrabąszcza i jednego pędraka 2 letniego guniaka czerwczyka 34
co SIĘ STAŁO? 35
36
38
39
Dziękuję za uwagę Zespół Ochrony Lasu w Szczecinku ul. A. Mickiewicza 2 78-400 Szczecinek zolszczecinek@lasy.gov.pl tel. +48 94 37 263-00, fax +48 94 37 263-01 Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych ul. Grójecka 127 02-124 Warszawa sekretariat@lasy.gov.pl tel. +48 22 58 98 100, fax +48 22 58 98 171 40