WYNIKI DWULETNICH BADAŃ NAD WYKORZYSTANIEM PUŁAPEK FEROMONOWYCH DO MONITORINGU PRZYPŁASZCZKA GRANATKA PHAENOPS CYANEA (FABR.)

Transkrypt

1 WYNIKI DWULETNICH BADAŃ NAD WYKORZYSTANIEM PUŁAPEK FEROMONOWYCH DO MONITORINGU PRZYPŁASZCZKA GRANATKA PHAENOPS CYANEA (FABR.) Alicja Sowinska 1, Tomasz Miśkiewicz 2,Radosław Plewa 1, Tomasz Jaworski 1, Wojciech Janiszewski 1 1.Zakład Ochrony Lasu; Instytut Badawczy Leśnictwa 2. Zakład Doświadczalny Chemipan Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

2 Realizowany projekt badawczy: Monitoring oraz metody ograniczania liczebności populacji kornika ostrozębnego Ips acuminatus i przypłaszczka granatka Phaenops cyanea (Fabr.) Współwykonawca: Zakład Doświadczalny Chemipan w drzewostanach sosnowych Finansowanie: Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych Lata realizacji: Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

3 Zakres prac: Opracowanie formy użytkowej dyspensera wabiącego przypłaszczka granatka. Opracowanie bezlepowej pułapki do odłowu i monitoringu chrząszczy tego gatunku Ocena możliwości wykorzystania kamery termowizyjnej do określenia zagrożenia pojedynczych drzew oraz ścian drzewostanów na zasiedlenie przez przypłaszczka granatka. Larwa przypłaszczka granatka Żerowisko larw przypłaszczka granatka Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

4 Metodyka badań laboratoryjnych: Testy olfaktometryczne preparatów wabiących przypłaszczka granatka Badania reakcji chrząszczy na dwa rodzaje preparatów wabiących: - gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy - gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy+ trans verbenol (reakcja olfaktometryczna 20 chrząszczy dla każdego atraktantu) Hodowla chrząszczy przypłaszczka granatka do prób olfaktometrycznych Arena olfaktometru Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

5 Metodyka badań terenowych cd: Badanie skuteczności różnych typów pułapek do odłowu przypłaszczka granatka. (Nadleśnictwo Garwolin 2016r.) Pułapka segmentowa fioletowa Pułapka segmentowa czarna Opaska lepowa Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

6 Badana terenowe: Powierzchnie doświadczalne w 2017r: Nadleśnictwo Garwolin: Leśnictwo Cyganówka, oddz. 191h, Bmśw. ( So 52l), 216a, Bśw. (So 100l) Nadleśnictwo Sobibór: leśnictwa: Adamki i Dekowina, So 60-80l, oddz.108h,86gd, 87cd Bsw.i Bw Powierzchnia doświadczalna w Nadleśnictwie Sobibór; leśnictwo Adamki Powierzchnia doświadczalna w Nadleśnictwie Celestynów, leśnictwo Cyganówka Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

7 Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r. Metodyka doświadczeń terenowych ( r.) : 1. Badanie efektywności odłowu przypłaszczka do 4 rodzajów pułapek: fioletowa pułapka segmentowa czarna pułapka segmentowa (zawieszane w koronie sosen i na wysokości 2m) czarna opaska lepowa fioletowa opaska lepowa Każdy rodzaj pułapki ( z preparatem wabiącym i bez preparatu) zastosowano w 6 powtórzeniach, w odległości 10 m od siebie, na 2 powierzchniach doświadczalnych). Razem: 96 pułapek 2. Próba podniesienia efektywności odłowu czarnych opasek lepowych przy użyciu 4 rodzajów preparatów wabiących: gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy+ verbenol gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy+ cineol gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy+ trans verbenol cineol Porównanie do pułapek kontrolnych ( bez preparatu wabiącego) Każdy preparat zastosowano w 6 powtórzeniach na 2 powierzchniach doświadczalnych. Razem: 60 pułapek

8 Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r. Metodyka badań terenowych cd.: Fioletowa opaska lepowa Czarna i fioletowa opaska lepowa na jednym pniu

9 Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r. Metodyka badań terenowych cd. Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 Czarna opaska lepowa Fioletowa pułapka segmentowa

10 Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r. Badana terenowe cd.: Charakterystyka powierzchni doświadczalnych: Metodyka badań termowizyjnych: Zastosowano kamerę termowizyjną testo 882, która umożliwia bezdotykowe określanie i obrazowanie rozkładu temperatury na badanych powierzchniach. Wykonano serię zdjęć fotograficznych i termowizyjnych pojedynczych drzew i ścian lasu. Na podstawie stwierdzonej temperatury wybrano pnie sosen do założenia opasek lepowych i oznakowano drzewa osłabione do dalszych obserwacji skutków zasiedlenia przez przypłaszczka.

11 Wyniki obserwacji olfaktometrycznych: Porównanie atrakcyjności preparatu i gałązki sosnowej w olfaktometrze gałązka kontrola preparat 25% kontrola gałązka preparat brak reakcji gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy + trans verbenol Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

12 Wyniki testów terenowych różnego rodzaju pułapek: FO fioletowa opaska lepowa CO - czarna opaska lepowa FO/P - fioletowa opaska lepowa z preparatem CO/P - czarna opaska lepowa z preparatem Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

13 Wyniki testów terenowych różnego rodzaju pułapek: F = 1,7805 P = 0,1644 CO czarna opaska lepowa CO - czarna opaska lepowa z preparatem SF/P - fioletowa segmentowa pułapka SF/P - fioletowa segmentowa pułapka z preparatem Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

14 Wyniki testów terenowych atrakcyjności preparatów wabiących cd.: F = 1,4494 P = 0, gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy 2 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol 3 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + verbenol 4 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol + verbenol 5 - kontrola Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017r.

15 Wyniki testów terenowych atrakcyjności preparatów wabiących cd.: Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r. F = 2,40521 P = 0, gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy 2 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol 3 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + verbenol 4 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol + verbenol 5 - kontrola

16 Wyniki testów terenowych atrakcyjności preparatów wabiących cd.: Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r. F = 1,4494 P = 0, gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy 2 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol 3 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + verbenol 4 - gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol + verbenol 5 - kontrola

17 Wyniki testów terenowych atrakcyjności preparatów wabiących cd.: : F = 0,6331 P = 0, gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy 2 - mieszanina: gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol + verbenol 3 - kontrola Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

18 Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r. Wyniki testów terenowych atrakcyjności preparatów wabiących cd.: F = 0,8984 P = 0, gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy 2 - mieszanina: gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol + verbenol 3 - kontrola

19 Wyniki testów terenowych różnego rodzaju pułapek: F = P = 0, gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy 2 - mieszanina: gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy + cineol + verbenol 3 - kontrola Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

20 Wyniki odłowu przypłaszczka na opaski lepowe z różnymi preparatami wabiącymi : Liczba odłowionych chrząszczy na 1m 2 czarnej opaski lepowej ( szt.) 900,0 800,0 Odłowy chrząszczy przypłaszczka granatka na opaski lepowe z różnymi atraktantami. Nadleśnictwo Sobibór, leśnictwo Dekowina i Adamki, r. 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0, daty kontroli gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy kontrola gwajakol+α-pinen+olejek sosnowy+cineol+verbenol Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017r.

21 Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017r. Wyniki badań termowizyjnych : Ściana drzewostanu z sosnami zasiedlonymi przez przypłaszczka granatka ( Nadleśnictwo Garwolin) Termogram tej samej ściany drzewostanu

22 Wyniki badań termowizyjnych cd: : Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017

23 Wyniki badań termowizyjnych: : : Średnia temperatura 36,9 C Średnia temperatura 45,5 C Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017r.

24 Wyniki testów terenowych różnego rodzaju pułapek: Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r.

25 Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017r. WNIOSKI: W badaniach olfaktometrycznych wykazano, że skuteczność zwabiania chrząszczy przypłaszczka granatka zależy od stężenia preparatu. Verbenol dodany w dużym stężeniu do dyspensera zawierającego : gwajakol+α-pinen + olejek sosnowy osłabia jego działanie wabiące. Czarna pułapka segmentowa okazała się nieskuteczna do odłowu przypłaszczka granatka. Żaden z testowanych preparatów wabiących nie podniósł w sposób statystycznie istotny wielkości odłowów przypłaszczka granatka na czarne opaski lepowe w całym okresie obserwacji. W okresie najintensywniejszej rójki, w drzewostanach o dużej liczebności populacji szkodnika wieloskładnikowy dyspenser wpłynął istotnie na wielkość odłowów przypłaszczka na czarne opaski lepowe. Kamera termowizyjna może być stosowana do identyfikacji drzew osłabionych i zasiedlonych przez przypłaszczka, ale wymaga to opracowania procedur do jej zastosowania.

26 Aktualne problemy ochrony lasu w Europie, Wałcz, 2-5 października 2017 r. Dziękuję za uwagę Pracownikom Nadleśnictw: Garwolin i Sobibór składamy serdeczne podziękowania za pomoc w przeprowadzeniu badań