Działalność gospodarcza: Usługi i działalność gospodarcza w Niemczech 2015-12-25 23:38:16

Działalność gospodarcza: Usługi i działalność gospodarcza w Niemczech 2015-12-25 23:38:16

2 Od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej niemiecki rynek w coraz większym stopniu staje się dla polskich obywateli rynkiem poszukiwania legalnej pracy i to pomimo wprowadzonych okresów przejściowych. Jedną z możliwości daje skorzystanie z prawa obywateli polskich do podejmowania i prowadzenia w Niemczech samodzielnej działalności gospodarczej w ramach tzw. samozatrudnienia oraz do zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw. ( na co należy zwracać uwagę podejmując działalność gospodarczą) Od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej niemiecki rynek w coraz większym stopniu staje się dla polskich obywateli rynkiem poszukiwania legalnej pracy i to pomimo wprowadzonych okresów przejściowych. Jedną z możliwości daje skorzystanie z prawa obywateli polskich do podejmowania i prowadzenia w Niemczech samodzielnej działalności gospodarczej w ramach tzw. samozatrudnienia oraz do zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw. Przed podjęciem decyzji o wejściu na ten rynek dostępny, jednakże obwarowany licznymi uregulowaniami prawnymi rygorystycznie egzekwowanymi - należy bardzo uważnie zastanowić się: - nad charakterem w jakim ma być prowadzona działalność gospodarcza, - zapoznać się z wszelkimi uwarunkowaniami formalno-prawnymi, a w szczególności sprawdzić czy dla prowadzenia danej działalności w RFN konieczne jest uzyskanie odpowiedniego pozwolenia (np. gastronomia) czy też posiadanie poświadczenia odpowiednich kwalifikacji zawodowych (część usług rzemieślniczych). Statystyki pokazują, że polskie podmioty gospodarcze preferują prowadzenie działalności gospodarczej w Niemczech w trzech zasadniczych formach: - Świadczenie usług w ramach tzw. kontyngentu; - Prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej ; - Świadczenie usług transgranicznych (w ramach oddelegowania). Świadczenie usług przez firmy polskie w ramach kontyngentu. Na terenie Niemiec tego typu działalność prowadzona jest przez polskie przedsiębiorstwa już od wielu lat w momencie akcesji do UE sytuacja się nie zmieniła. Niestety ogólnie obowiązująca w Unii Europejskiej zasada swobody przepływu usług została przez Niemców przedmiotowo ograniczona, wprowadzone okresy przejściowe nadal w znacznym stopniu utrudniają prowadzenie działalności. Usługi, dla których wprowadzono okres przejściowy mogą być w zasadzie z wyjątkami wykonywane tylko na podstawie Polsko-niemieckiej umowy dwustronnej z 31.01.1990 r. o oddelegowaniu pracowników polskich przedsiębiorstw do realizacji umów o dzieło w RFN, a więc w ramach ustalanego corocznie kontyngentu osobowego. Alfabetyczny wykaz usług, dla których

3 wprowadzono okresy przejściowe umieszczony jest na stronie Federalnej Agencji Pracy http://www.arbeitsagentur.de. Do usług objętych tzw. kontyngentem należą oprócz usług budowlanych i pokrewnych, usługi sprzątania budynków, inwentarza i środków transportu oraz dekoratorstwo wnętrz. Każda polska firma pragnąca świadczyć swoje usługi na rynku niemieckim musi uzyskać w Ministerstwie Gospodarki w Warszawie tzw. kontyngent. Wzory odp. wniosków znajdują się na stronie internetowej MG: www.mgip.gov.pl Po uzyskaniu kontyngentu przedsiębiorstwo występuje do Agencji ds. Zatrudnienia (Agentur für Arbeit) w Duisburgu (obsługuje wszystkie polskie firmy w Niemczech) z wnioskami o udzielenie zezwolenia na pracę dla wszystkich pracowników firmy przewidzianych do realizacji usług w Niemczech. Każdy pracownik firmy polskiej skierowany do realizacji umowy o dzieło zawartej z niemieckim kontrahentem musi przed podjęciem pracy posiadać odpowiednie zezwolenie na pracę, być zameldowany w Niemczech oraz być ubezpieczony. Załatwienie wszystkich tych formalności spoczywa na polskim pracodawcy (firmie zatrudniającej pracownika). Należy zaznaczyć, że firma kierująca pracownika do pracy w Niemczech jest tożsama z firmą zatrudniającą. Usługi nie objęte kontyngentem mogą być realizowane przez polskie firmy na zasadzie tzw. oddelegowania pracowników i są objęte innymi uwarunkowaniami. Prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej w Niemczech Każdy obywatel polski ma możliwość zgłoszenia/zarejestrowania działalności gospodarczej w Niemczech. Osoba prowadząca w Niemczech samodzielną działalność gospodarczą (selbstständige Erwerbstätigkeit) stanowi jednoosobowe przedsiębiorstwo (Einzelunternehmen) podlegające regulacjom Kodeksu Cywilnego (Bürgerliches Gesetzbuch BGB). Zasady rejestracji i prowadzenia działalności gospodarczej reguluje Ustawa o prowadzeniu działalności gospodarczej Gewerbeordnung (GewO). Przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej należy się upewnić i sprawdzić czy dla prowadzenia danej działalności w Niemczech konieczne jest uzyskanie odpowiedniego pozwolenia, koncesji czy też spełnienie innych wymagań, i tak: - posiadanie koncesji konieczne jest w: gastronomii, transporcie, handlu obwoźnym, ubezpieczeniach, ochronie, usługach dla osób niepełnosprawnych, handlu bronią, produkcji leków; - posiadanie dyplomu mistrzowskiego niezbędne jest w przypadku niektórych rodzajów rzemiosła (załącznik A listy zawodów rzemieślniczych tzw. Handwerksordnung); - w przypadku osób wykonujących niektóre wolne zawody konieczne jest uznanie kwalifikacji zawodowych, i/lub spełnienie określonych warunków finansowych. Poza zgłoszeniem działalności gospodarczej w urzędzie ds. gospodarczych (Gewerbeamt/Wirtschaftsamt)

4 właściwym dla miejsca siedziby przedsiębiorstwa, trzeba dopełnić formalności związanych z uzyskaniem numeru podatkowego (Steuernummer), rejestracji w branżowej kasie chorych, ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków itp. W przypadku usług rzemieślniczych trzeba dodatkowo zarejestrować się w izbie rzemieślniczej (Handwerkskammer). Niezmiernie istotnym przy prowadzeniu działalności gospodarczej tego typu jest rzeczywisty fakt prowadzenia jej samodzielnie. W przeciwnym wypadku praca wykonywana na rzecz zleceniodawcy zostanie przez władze niemieckie uznana za działalność pozornie samodzielną. Najważniejszymi cechami samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej są: - wykonywanie prac we własnym imieniu i na własny rachunek; - brak zewnętrznego kierownictwa; - dysponowanie własnym biurem, ewentualnie warsztatem w zależności od rodzaju prowadzonej działalności oraz odpowiednim sprzętem i wyposażeniem (biurowym lub warsztatowym); - korzystanie ze sprzętu lub narzędzi zleceniodawcy tylko na podstawie umowy użyczenia (w tym czasie z tego sprzętu nie może korzystać zleceniodawca). Dla oceny czy zgłoszona działalność gospodarcza nie jest w istocie tylko pozorną, zwłaszcza gdy wykonuje się prace na miejscu u klienta-zleceniodawcy, brane są pod uwagę jeszcze inne kryteria. Podejrzenie, iż samodzielna działalność prowadzona jest pozornie jest uzasadnione, jeśli: - prowadząc działalność w zasadzie wykonuje się stale zlecenia tylko jednego zleceniodawcy; - zleceniodawca regularnie zleca wykonanie tych samych czynności pracownikom na stałe u siebie zatrudnionym; - nie zauważa się w czynnościach osoby prowadzącej działalność oznak działania typowych dla samodzielnego przedsiębiorcy, np. samodzielnego decydowania o warunkach zakupu i sprzedaży, wykorzystaniu kapitału i maszyn; - prace, które wykonuje się u zleceniodawcy są w zasadzie porównywalne z tymi, które przedsiębiorca wykonywał, gdy był (jeśli taki przypadek miał miejsce) jeszcze zatrudniony u tego zleceniodawcy na podstawie umowy o pracę; - pracuje się u zleceniodawcy według jego organizacji pracy i jego godzin pracy ; - otrzymuje się wynagrodzenie za nadgodziny; - ma się zakaz wykonywania usług u innych zleceniodawców; - wystawia się faktury za przepracowane godziny według stawki godzinowej. Często osoby pragnące legalnie pracować na rynku niemieckim wpadają w pułapkę nieuczciwych pośredników i pod pozorem prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej werbowane są nieświadomie do pracy niosącej za sobą surowe sankcje karno-skarbowe w RFN.

5 Świadczenie usług transgranicznych Kolejną możliwością prowadzenia działalności gospodarczej dla polskich obywateli na terytorium Niemiec jest transgraniczne świadczenie usług. Usługa transgraniczna to usługa świadczona przez podmiot gospodarczy prowadzący działalność gospodarczą w Polsce na terenie innego państwa. Usługa powinna być wykonywana przejściowo i być czasowo ograniczona. Ocena, jak długo można świadczyć usługę, zależy od warunków funkcjonowania usługodawcy i nie można zdefiniować ogólnych granic jej trwania. Z tym problemem wiąże się nierozerwalnie kwestia tzw. punktu ciężkości. Usługa świadczona w innym państwie nie może bowiem przeważać nad działalnością prowadzoną w państwie rejestracji. Aby można było mówić o świadczeniu usługi transgranicznej, należy łącznie spełniać następujące warunki: - prowadzić zarejestrowaną w Polsce działalność gospodarczą ; - posiadać numer ident. podatkowej NIP PL; - uzyskać zlecenie; - legitymować się podpisaną umową z kontrahentem; - w przypadku oddelegowania do świadczenia usługi pracowników dopełnić formalności zw. z ubezpieczeniem delegowanych (druk E 101); - usługa musi być wykonywana na terytorium innego państwa; - po zakończeniu zlecenia należy wystawić rachunek; - po wykonaniu usługi - powrót do kraju; - prowadzenie dalszej działalności w kraju. W przypadku zamiaru świadczenia usług transgranicznych duże znaczenie ma prawidłowe przygotowanie umowy, która powinna określać zakres usługi oraz sposób jej wykonania. Prawidłowo sporządzona umowa powinna odpowiadać umowie o dzieło lub umowie zlecenia w polskim prawie. Od staranności jej sporządzenia zależeć będzie czy świadczona usługa zostanie uznana i zaliczona jako usługa transgraniczna. Często, na co należy zwrócić uwagę pojawia się problem czy przedmiot umowy nie jest ukrytą formą zatrudnienia lub wynajęcia pracowników. W umowie bezwzględnie powinna znajdować się wysokość zapłaty dla wykonawcy usługi za całość prac. W żadnym razie nie powinno w niej być uzgodnienia dotyczącego wynagrodzenia pracowników delegowanych, wynagrodzenie to powinno być wypłacane przez firmę w kraju na podstawie umowy o pracę. Wszyscy oddelegowani do wykonania usługi za granicą pracownicy firmy polskiej muszą być ubezpieczeni. Dokumentem poświadczającym ubezpieczenie jest druk E 101, wydawany przez właściwy dla siedziby pracodawcy oddział ZUS.

6 Podsumowanie: - Ważnym dla wszystkich osób pragnących prowadzić działalność gospodarczą w Niemczech jest właściwie i fachowo przygotowana strona formalna, a następnie rygorystyczne przestrzeganie ram prawnych obowiązujących w RFN a w szczególności zakresu prawa pracy, podatkowego, o działalności gospodarczej, prawa o rzemiośle. Liczne i szczegółowe kontrole w ww. zakresie dla wielu firm czasami nawet nieświadomie łamiących prawo zakończyły się poważnymi konsekwencjami (łącznie z aresztowaniami kierownictwa przedsiębiorstwa). - Należy pamiętać, że prowadzenie działalności gospodarczej zarejestrowanej w Niemczech wiąże się z koniecznością regularnego odprowadzania podatków, opłat i składek na zasadach obowiązujących obywateli niemieckich. Obowiązek uiszczania tychże należności ciąży na przedsiębiorcy również w okresie, kiedy ta działalność nie jest prowadzona. W przypadku zakończenia działalności gospodarczej i powrotu do kraju bezwzględnie należy wyrejestrować działalność. - Podstawą realizacji usługi musi być właściwie sformułowana umowa zlecenie/kontrakt, z określonym terminem wykonania usługi, miejscem jej wykonania, zleceniodawcą i zleceniobiorcą oraz co niemniej istotne z jej ceną. Dobrze sporządzona umowa jest dla przedsiębiorcy dokumentem którym legitymuje się przy ewent. kontroli oraz dokumentem na podstawie którego może dochodzić swoich należności finansowych. - Jak z powyższych informacji wynika przed przystąpieniem do realizacji/wykonywania usług poza granicami kraju przez przedsiębiorstwa polskie czy też zarejestrowaniem jednoosobowej firmy wskazany jest rozsądek i ostrożność. Przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej zawsze warto zwrócić się o bezpłatną poradę do pracowników WPHI. Na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji znajdują się praktyczne i użyteczne informacje przydatne dla prowadzących czy też planujących prowadzenie działalności gospodarczej na terenie Niemiec. Cykliczne spotkania w ramach tzw. Forum Polskich Przedsiębiorców stanowią natomiast platformę wymiany doświadczeń i informacji jak również okazję do spotkania z ekspertami z różnych dziedzin. Autor niniejszego opracowania odsyła do szczegółowych informacji zawartych na stronie internetowej WPHI autorstwa: p.p.j.idzikowskiego i B.Janowskiego na których się również opierał. Opracował: Tomasz Urbański I Sekretarz Ambasady w WPHI Berlin

7