Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Joanna Anders, Anita Kącka

Transkrypt

1 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Joanna Anders, Anita Kącka Wydział Spraw Świadczeniobiorców i Współpracy Międzynarodowej, Dział Współpracy Międzynarodowej WOW NFZ 14 listopada 2012 Aspekty prawne i administracyjne zatrudniania naukowców-cudzoziemców w Polsce i Polaków za granicą

2 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Osoby, które podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce mogą wykonywać pracę w innym państwie członkowskim UE/EFTA jako: Pracownik najemny, osoba pracująca na własny rachunek: osoba, która z tytułu zatrudnienia, podlega ubezpieczeniu w ramach obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego o charakterze ciągłym, poprzez odprowadzane na to ubezpieczenie składki. Osobie takiej przysługuje pełen zakres świadczeń zdrowotnych, zarówno w państwie zatrudnienia, jak i w państwie zamieszkania. W czasie pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego niż zamieszkania i zatrudnienia, osobie takiej przysługują świadczenia zdrowotne niezbędne z medycznego punktu widzenia podczas pobytu. Pracownik przygraniczny: osoba pracująca na własny rachunek lub zatrudniona w państwie członkowskim innym niż państwo zamieszkania i do którego wraca każdego dnia lub co najmniej raz w tygodniu. Pracownik przygraniczny jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w państwie, w którym pracuje. Osobie takiej przysługuje pełen zakres świadczeń zdrowotnych, zarówno w państwie zatrudnienia, jak i państwie zamieszkania. Jeżeli pracownik przygraniczny został oddelegowany przez swojego pracodawcę, u którego jest zwykle zatrudniony, lub który świadczy usługi na terytorium tego samego lub innego państwa członkowskiego, zachowuje swój status pracownika przygranicznego przez okres 4 miesięcy, nawet jeżeli w tym czasie nie powraca codziennie lub raz w tygodniu do państwa zamieszkania. Pracownik wysłany (delegowany): osoba zatrudniona w jednym z państw członkowskich UE/EFTA i tam objęta systemem ubezpieczenia zdrowotnego, która tymczasowo została wysłana do pracy, przez swojego pracodawcę, do innego państwa członkowskiego. Maksymalny okres oddelegowania wynosi 24 miesiące. Osobie takiej przysługują świadczenia zdrowotne w zakresie zależnym od długości okresu oddelegowania.

3 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Uprawnienia i ich utrata Osoby, do których mają zastosowanie przepisy o koordynacji podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego UE/EFTA. Jest to naczelna zasada koordynacyjna. Równocześnie przepisy wskazują, iż osoba, która wykonuje pracę najemną lub prowadzi działalność na własny rachunek w jednym z państw członkowskich UE/EFTA, podlega w zakresie zabezpieczenia społecznego właściwości tego państwa. Wszelkie dokumenty dające prawo do rzeczowych świadczeń zdrowotnych wydaje właściwa instytucja ubezpieczeniowa w państwie zatrudnienia. Wyjątek od zasady stanowią pracownicy oddelegowani do pracy do innego państwa członkowskiego UE/EFTA oraz osoby, które normalnie wykonują działalność na własny rachunek w jednym z państw członkowskich UE/EFTA i udają się do innego państwa członkowskiego w celu wykonywania tam podobnej działalności, tzw. osoby samodelegujące się. Dla tej grupy ubezpieczonych pracujących za granicą Narodowy Fundusz Zdrowia wydaje kartę EKUZ. Podstawą do wydania karty ww. grupom osób jest potwierdzenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) właściwości polskiego ustawodawstwa na podstawie dokumentu A1. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) potwierdza prawo do korzystania na koszt NFZ z rzeczowych świadczeń zdrowotnych, które stały się niezbędne z medycznego punktu widzenia podczas pobytu na terenie innego państwa członkowskiego UE/EFTA. Zgodnie z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, EKUZ może zostać wydana wyłącznie tym osobom, które posiadają prawo do rzeczowych świadczeń zdrowotnych zgodnie z ustawodawstwem jednego z państw UE/EFTA. Ważność tego dokumentu wygasa zawsze z chwilą utraty tego uprawnienia. Na mocy polskiego ustawodawstwa, EKUZ może być wydana osobom ubezpieczonym w Narodowym Funduszu Zdrowia. Karta zachowuje ważność do momentu określonego na niej, jako data końcowa ważności karty, chyba, że w czasie, w którym była ważna, dana osoba utraciła status osoby ubezpieczonej w NFZ. W takiej sytuacji EKUZ traci ważność w tym samym dniu, co utrata statusu osoby ubezpieczonej w Funduszu. EKUZ nie może być wykorzystywana od chwili zmiany ustawodawstwa właściwego, tj. np. od momentu podjęcia pracy lub działalności w innym państwie członkowskim. Wówczas taka osoba przestaje podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce, nawet jeżeli pracodawca nie dopełni obowiązku wyrejestrowania z ubezpieczenia zdrowotnego w Narodowym Funduszu Zdrowia.

4 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Prawo do rzeczowych świadczeń zdrowotnych na koszt NFZ osób ubezpieczonych wygasa po upływie 30 dni od dnia ustania tytułu do ubezpieczenia, np. 30 dnia od dnia: 1. rozwiązania stosunku pracy (dotyczy to osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, mianowania, oraz żołnierzy i funkcjonariuszy) lub też w przypadku otrzymania bezpłatnego urlopu dłuższego niż 30 dni 2. zakończenia lub wyrejestrowania działalności gospodarczej Wraz z wygaśnięciem prawa do świadczeń ww. grup ubezpieczonych prawo to wygasa również dla osób zgłoszonych przez nich do ubezpieczenia zdrowotnego jako członków rodzin. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) wydawana jest w celu poświadczenia prawa osoby ubezpieczonej oraz członków jej rodziny do rzeczowych świadczeń zdrowotnych, które stają się niezbędne z przyczyn medycznych, biorąc pod uwagę charakter tych świadczeń oraz przewidywany czas pobytu na terenie innego państwa członkowskiego UE/EFTA. EKUZ stanowi dowód na to, że jej posiadacz jest uprawniony w państwie czasowego pobytu do rzeczowych świadczeń zdrowotnych, które stają się niezbędne ze względów medycznych, i które są udzielane w innym państwie członkowskim UE/EFTA z myślą o zapobieżeniu przymusowemu powrotowi posiadacza karty do państwa właściwego, czyli tego państwa w którym jest on ubezpieczony lub państwa zamieszkania przed końcem planowanego pobytu w celu poddania się wymaganemu leczeniu. Celem świadczeń tego typu jest umożliwienie ubezpieczonemu kontynuowanie pobytu w innym państwie UE/EFTA w warunkach bezpiecznych dla zdrowia. Należy pamiętać, że EKUZ nie daje żadnych uprawnień, gdy celem podróży jest uzyskanie leczenia, a więc nie można na jej podstawie skorzystać z zaplanowanych świadczeń w innym państwie członkowskim UE/EFTA. EKUZ odpowiada jednolitemu wzorowi określonemu przez Komisję Administracyjną ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego w załączniku I do Decyzji nr S2 z dnia 12 czerwca 2009 r. dotyczącej specyfikacji technicznych Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (2010/C 106/09). Karta jest wydawana w językach narodowych państw członkowskich UE/EFTA. Zawiera ona minimalny zestaw danych widocznych gołym okiem, które pozwalają na identyfikację posiadacza karty w państwie członkowskim UE/EFTA innym niż państwo członkowskie właściwe ze względu na miejsce ubezpieczenia lub zamieszkania. Karta EKUZ, pomimo że jest wydawana przez poszczególne państwa członkowskie UE/EFTA w językach narodowych, nie wymaga tłumaczenia na język państwa, w którym może zostać wykorzystana.

5 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Karta EKUZ, wydana w każdym z państw członkowskich UE/EFTA, wygląda analogicznie i zawiera ten sam, usystematyzowany zestaw danych: nazwisko i imię posiadacza karty, osobisty numer identyfikacyjny posiadacza karty albo, w razie jego braku, numer ubezpieczonego, od którego pochodzą prawa posiadacza karty, datę urodzenia posiadacza karty, datę ważności karty, kod ISO państwa członkowskiego UE/EFTA wydającego kartę, numer identyfikacyjny i akronim instytucji właściwej, numer logiczny karty. Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) wydaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) mogą posługiwać się wyłącznie te osoby, które pomimo wykonywania pracy na terenie innego państwa członkowskiego UE/EFTA podlegają w zakresie zabezpieczenia społecznego właściwości polskiego ustawodawstwa, np. pracownicy delegowani.

6 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego

7 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Zgodnie z nadrzędną zasadą koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, dla osób zatrudnionych lub wykonujących pracę na własny rachunek w jednym z państw członkowskich UE/EFTA właściwe jest ustawodawstwo państwa, w którym wykonywana jest praca, natomiast wykonywanie pracy w jednym z państw członkowskich UE/EFTA i korzystanie ze świadczeń rzeczowych na koszt innego państwa członkowskiego jest nieuprawnione i niedopuszczalne. Pracownik delegowany, dla którego właściwe jest ustawodawstwo polskie, przed wyjazdem do pracy do innego państwa członkowskiego UE/EFTA powinien wystąpić do Narodowego Funduszu Zdrowia z wnioskiem o wydanie EKUZ. Dla pracowników delegowanych obowiązuje specjalny rodzaj wniosku o wydanie karty EKUZ, na którym pracownik obowiązany jest wskazać, że wyjeżdża za granicę w charakterze pracownika delegowanego. Jeżeli pracownik wyjeżdża do państwa UE/EFTA, powinien wraz z wnioskiem przedłożyć w oddziale wojewódzkim NFZ dokument A1, który jest wydawany przez ZUS. EKUZ dla pracowników delegowanych wydawana jest na okres tożsamy z okresem wskazanym na dokumencie A1. Osoba samodelegująca się do pracy w innym państwie członkowskim UE/EFTA to osoba, która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek w państwie członkowskim i udaje się aby wykonywać podobną działalność w innym państwie członkowskim UE/EFTA. Samodelegujący się, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego UE/EFTA, pod warunkiem, że przewidywany okres pracy nie przekracza 24 miesięcy. W celu uzyskania EKUZ, osoba samodelegująca się do pracy w innym państwie członkowskim UE/EFTA musi złożyć stosowny wniosek w oddziale wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia, przy czym będzie to wniosek tożsamy z tym, który składają pracownicy delegowani do pracy za granicą. Analogicznie, osoba samodelegująca się do pracy w innym państwie członkowskim UE/EFTA obowiązana jest załączyć do wniosku wydany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokument A1. Oddział wojewódzki NFZ wydaje EKUZ na okres wskazany w ww. dokumencie. Pracownik, który podlega właściwości polskiego ustawodawstwa i został oddelegowany do innego państwa członkowskiego na okres równy lub przekraczający 12 m-cy może ubiegać się o wydanie formularza E106/S1, który daje prawo do korzystania z pełnego zakresu rzeczowych świadczeń zdrowotnych w państwie zamieszkania. Prawo do uzyskania takiego formularza istnieje tylko wtedy, gdy dopełniony zostanie warunek oddelegowania równy lub powyżej 12 miesięcy.

8

9

10 KOMISJA ADMINISTRACYJNA DS. ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO PRACOWNIKÓW MIGRUJĄCYCH E 106 PL (1) ZAŚWIADCZENIE O UPRAWNIENIU DO ŚWIADCZEŃ RZECZOWYCH W RAZIE CHOROBY I MACIERZYŃSTWA DLA OSÓB ZAMIESZKAŁYCH W PAŃSTWIE INNYM NIŻ PAŃSTWO WŁAŚCIWE Pracownicy najemni i osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz mieszkający z nimi członkowie ich rodzin; członkowie rodziny osoby bezrobotnej Rozporządzenie (EWG) nr 1408/71: art. 19 ust. 1 lit. a); art. 19 ust. 2; art. 25 ust. 3 ppkt i) Rozporządzenie (EWG) nr 574/72: art. 17 ust. 1 i 4; art. 27 (pierwsze zdanie) Instytucja właściwa powinna wypełnić część A formularza i przesłać dwa egzemplarze osobie ubezpieczonej lub przesłać je w razie potrzeby przez instytucję łącznikową do instytucji miejsca zamieszkania, jeżeli formularz został sporządzony na wniosek tej instytucji. Instytucja ta niezwłocznie po otrzymaniu tych dwu egzemplarzy wypełnia część B i odsyła jeden egzemplarz do instytucji właściwej. Proszę wypełnić formularz drukowanymi literami, wpisując dane wyłącznie w miejscach wykropkowanych. Formularz składa się z 4 stron, z których żadna nie może zostać pominięta. A. Powiadomienie o uprawnieniu 1. Instytucja miejsca zamieszkania ( 2 ) 1.1 Nazwa instytucji: 1.2 Numer identyfikacyjny instytucji: 1.3 Adres: 1.4 Patrz: wasz formularz E 107 z dnia 2. Osoba ubezpieczona 2.1 Nazwisko(-a) ( 3 ): 2.2 Imię (imiona) ( 4 ): Data urodzenia 2.3 Poprzednie imiona i nazwiska: 2.4 Adres w państwie zamieszkania: 2.5 Osobisty numer identyfikacyjny: 2.6 Osoba ubezpieczona jest pracownikiem najemnym 2.7 Osoba ubezpieczona prowadzi działalność na własny rachunek 2.8 Osoba ubezpieczona jest pracownikiem przygranicznym (najemnym) 2.9 Osoba ubezpieczona jest pracownikiem przygranicznym (prowadzącym działalność na własny rachunek) 2.10 Osoba ubezpieczona jest bezrobotna

11 3. Członek rodziny ( 5 ) 3.1 Nazwisko(-a) ( 3 ) 3.2 Imię (imiona) ( 4 ) Data urodzenia 3.3 Poprzednie imiona i nazwiska: 3.4 Adres w państwie zamieszkania: 3.5 Osobisty numer identyfikacyjny: 4.1 Wyżej wymieniona osoba ubezpieczona oraz mieszkający z nią członkowie rodziny ( 6 ) 4.2 Członkowie rodziny ( 6 ) wyżej wymienionej osoby bezrobotnej 5. są uprawnieni do świadczeń rzeczowych w razie choroby i macierzyństwa od dnia: E Osoby zainteresowane zachowują uprawnienia 6.1 do chwili unieważnienia niniejszego zaświadczenia 6.2 przez okres jednego roku licząc od daty wymienionej w punkcie 5 ( 7 ) 6.3 do dnia włącznie ( 8 ) 7. Instytucja właściwa ds. ubezpieczenia chorobowego i macierzyńskiego 7.1 Nazwa instytucji: WIELKOPOLSKI ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA 7.2 Numer identyfikacyjny instytucji: WF Adres: PIEKARY 14/ POZNAŃ PL 7.4 Pieczęć 7.5 Data: Podpis:

12 B. Powiadomienie o rejestracji ( 9 ) Osoba ubezpieczona wymieniona w punkcie 2 oraz członkowie jej rodziny 8.2 Członkowie rodziny osoby bezrobotnej wymienionej w punkcie zostali zarejestrowani w naszej instytucji w dniu 8.4 nie mogą zostać zarejestrowani w naszej instytucji z powodu Nazwisko(-a) ( 3 ) Imię (imiona) ( 4 ) Poprzednie imiona i nazwiska Data urodzenia Osobisty numer identyfikacyjny Instytucja miejsca zamieszkania 10.1 Nazwa instytucji: 10.2 Numer identyfikacyjny instytucji: 10.3 Adres: Pieczęć 10.5 Data: 10.6 Podpis:

13 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi

14 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi

15 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi

16 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi

17

18

19 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Poświadczenia te są ważne do momentu zawieszenia dokumentu przez instytucję właściwą (pokrywającą koszty leczenia) bądź instytucję miejsca zamieszkania (NFZ)

20 Ubezpieczenia zdrowotne w umowach z pracownikami naukowymi Poświadczenie do formularza E106/E109/E121/S1 uprawnia do złożenia deklaracji u lekarza, pielęgniarki, pielęgniarki położnej POZ na identycznych zasadach jakie obowiązują wobec osób ubezpieczonych w Funduszu. Osobom uprawnionym, podobnie jak ubezpieczonym, prawo wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej POZ przysługuje bezpłatnie dwa razy w roku kalendarzowym. Każda kolejna zmiana, co jest możliwe, kosztuje 80 zł.

21 ŹRÓDŁA INFORMACJI:

22 DZIAŁ WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ WOW NFZ PIEKARY 14/ POZNAŃ TEL ;

23