Kultur w województwie młopolskim w 2007 roku
Kultur w województwie młopolskim w 2007 roku
Kultur w Młopolsce Wydwc Urząd Mrszłkowski Województw Młopolskiego Deprtment Kultury, Dziedzictw Nrodowego i Turystyki ul. Rcłwick 56, 30-017 Krków www. mlopolskie.pl Teksty Oprcowno przy współprcy z Ośrodkiem Sttystyki Kultury Urzędu Sttystycznego w Krkowie pod kierunkiem dr Krzysztof Jkóbik dyrektor Urzędu Sttystycznego w Krkowie: Michł Chlebicki rozdził 2.1, 2.6, 2.7, 2.8, 2.9 Ann Drewnik rozdził 1, rozdził 2.4, 2.5 Młgorzt Kolczyk rozdził 2.2, 2.3 orz Krolin Klimek rozdził 3.2 Ryszrd Kozik rozdził 3.1 Ndzór merytoryczny Agnieszk Chochorowsk Michł Spet Mirosłw Zięb Wykresy Ośrodek Sttystyki Kultury Krolin Klimek Mpy Wydził Anliz, US Krków Oprcownie grficzne, łmnie JAK studio grficzne Jkub Michniowski e-mil: biuro@jkstudio.pl www.jkstudio.pl Druk Drukrni Sklenirz e-mil: klkulcje@sklenirz.pl Nkłd 400 egzemplrzy ISBN 978-83-60538-20-3
WSTĘP Niniejsz publikcj zwier podstwowe informcje o sieci i ofercie kulturlnej skierownej do mieszkńców Młopolski, tkże do odbiorców krjowych i zgrnicznych. Prezentowne dne pozwlją n określenie wielkości chrkteryzujących ofertę kulturlną n potrzeby informcji bieżącej, służącej między innymi do oceny relizownej polityki kulturlnej w regionie. Dostrczją tkże informcji niezbędnych do monitorowni progrmów opercyjnych i rozwoju kultury w środowiskch loklnych orz do porównń międzyregionlnych. Publikcj zwier również treści dotyczące regionlnych wydrzenich kulturlnych i społecznym ruchu kulturlnym w Młopolsce. Informcje zwrte w publikcji prezentują źródł finnsowni sektor kultury. W 2007 r. wydtki z budżetu pństw n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego wyniosły 1313,7 mln zł, o 17,9% więcej niż w 2006 r. Zdni w zkresie finnsowni kultury i ochrony dziedzictw nrodowego podejmują jednostki smorządu terytorilnego. Wydtki n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w budżetch smorządów terytorilnych w Polsce w 2007 r. wyniosły 4729,9 mln zł, czyli o 11,6% więcej niż w 2006 r. Ntomist wydtki jednostek smorządu terytorilnego województw młopolskiego wyniosły 386,1 mln zł i stnowiły 8,2% ogółu wydtków n kulturę orz ochronę dziedzictw nrodowego w budżetch smorządów terytorilnych w Polsce, wzrstjąc o 1,9% w porównniu z 2006 r. Dziłlność w dziedzinie kultury i ochrony dziedzictw kulturowego prowdzą w województwie młopolskim liczne instytucje i plcówki kulturlne. Z ogólnej liczby 1778 instytucji kultury njwiększy odsetek (42,9%) stnowią biblioteki publiczne, n drugim miejscu plsują się domy kultury, kluby i świetlice (27,7%). Znczny udził zjmują plcówki informcyjno-biblioteczne (16,2%). Kolejne miejsc zjmują muze (6%), glerie (3,5%), kin (2,6%), tetry orz instytucje muzyczne (1,1%). Pod względem liczby instytucji kultury, jk i osób, które je odwiedzją, województwo młopolskie plsuje się w pierwszej trójce województw w Polsce. W roku 2007 w Młopolsce, podobnie jk w 2006 r., dziłło 19 tetrów i instytucji muzycznych, w tym 12 tetrów drmtycznych, filhrmoni orz 3 orkiestry i chóry. Zrówno pod względem liczby tetrów orz instytucji muzycznych, jk też przedstwień i koncertów przez nie orgnizownych Młopolsk zjmuje czwrte miejsce w krju. Powszechnie dostępną i njlepiej zorgnizowną formę uczestnictw ludności w kulturze stnowi sieć bibliotek publicznych 763 biblioteki publiczne i filie biblioteczne. Jednkże poziom dostępności bibliotek publicznych od wielu lt nie uleg zsdniczym zminom z powodu niewystrczjącej dziłlności inwestycyjnej w zkresie modernizcji i rozbudowy bibliotek w gminch. Sznsę poprwy bzy mterilnej stnowi możliwość plikowni o środki finnsowe z progrmów unijnych. W 2007 r. n terenie województw dziłło 106 muzeów z oddziłmi, co stnowiło blisko 1 / 6 wszystkich muzeów w Polsce (14,7%) i sytuowło województwo młopolskie n pierwszym miejscu w krju. W 2007 r. dziłły też w województwie 63 glerie i 47 kin. Przedstwione w oprcowniu informcje sttystyczne świdczą o efektywnych dziłnich jednostek smorządu terytorilnego i orgnizcji pozrządowych w regionie, dzięki czemu województwo młopolskie jest jednym z centrów ktywności kulturlnej w Polsce, miejscem wielu wspniłych wydrzeń kulturlnych, które przyciągją licznych turystów krjowych i zgrnicznych prgnących łączyć poznwnie wlorów przyrodniczych i rchitektonicznych z dobrą rozrywką i doznnimi rtystycznymi. 3
4Kultur w Młopolsce SPIS TREŚCI Wstęp... 3 Spis tblic... 5 Objśnieni znków umownych. Wżniejsze skróty...... 8 Uwgi ogólne... 9 Rozdził 1. Wydtki n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego..... 15 Rozdził 2. Instytucje kultury....... 19 2.1. Wybrne informcje o dziłlności instytucji kultury w województwie młopolskim n tle Polski w 2007 r........... 19 2.2. Biblioteki publiczne......... 25 2.3. Biblioteki specjlistyczne...... 41 2.4. Muze i instytucje prmuzelne...... 45 2.5. Glerie i slony sztuki........ 50 2.6. Tetry i instytucje muzyczne......... 55 2.7. Kin....... 59 2.8. Domy kultury, ośrodki kultury, kluby, świetlice......... 67 2.9. Wybrne informcje o dziłlności instytucji kultury w mistch n prwch powitu w 2007 r............ 79 Rozdził 3. Pozinstytucjonlne formy dziłlności kulturlnej w 2007 r.... 84 3.1. Wydrzeni kulturlne o znczeniu regionlnym...... 84 3.2 Społeczny ruch kulturlny w Młopolsce...... 90
SPIS TABLIC Tbel 1.1. Tbel 1.2. Wydtki budżetów jednostek smorządu terytorilnego n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego według rodzjów n tle wydtków budżetu pństw 16 Wydtki budżetu pństw i budżetów jednostek smorządu terytorilnego województw młopolskiego n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego według rozdziłów klsyfikcji budżetowej w 2007 r. 17 Tbel 1.3. Wydtki Nrodowego Funduszu Rewloryzcji Zbytków Krkow w ltch 2000 2007 18 Tbel 1.4. Wydtki budżetów jednostek smorządu terytorilnego województw młopolskiego według rodzjów i rozdziłów klsyfikcji budżetowej w 2007 r. 18 Tbel 2.1.1. Dziłlność młopolskich tetrów i instytucji muzycznych n tle Polski w 2007 r. 19 Tbel 2.1.2. Dziłlność młopolskich muzeów n tle Polski w 2007 r. 20 Tbel 2.1.3. Dziłlność młopolskich bibliotek publicznych n tle Polski w 2007 r. 21 Tbel 2.1.4. Dziłlność młopolskich bibliotek specjlistycznych n tle Polski w 2007 r. 22 Tbel 2.1.5. Dziłlność młopolskich glerii i slonów sztuki n tle Polski w 2007 r. 22 Tbel 2.1.6. Dziłlność młopolskich domów kultury, ośrodków kultury, klubów i świetlic n tle Polski w 2007 r. 23 Tbel 2.1.7. Dziłlność młopolskich kin n tle Polski w 2007 r. 24 Tbel 2.2.1. Biblioteki publiczne w ltch 2000 2007 26 Tbel 2.2.2. Sieć bibliotek publicznych przystosown dl osób poruszjących się n wózkch inwlidzkich w przekroju lt 27 Tbel 2.2.3. Zbiory bibliotek publicznych w ltch 2000 2007 27 Tbel 2.2.4. Księgozbiór bibliotek publicznych w mistch n prwch powitu w 2007 r. 28 Tbel 2.2.5. Zbiory specjlne bibliotek publicznych w mistch n prwch powitu w 2007 r. 29 Tbel 2.2.6. Zkup mteriłów bibliotecznych w bibliotekch publicznych w mistch n prwch powitu w 2007 r. 29 Tbel 2.2.7. Wybrne wskźniki według podregionów w 2007 r. 30 Tbel 2.2.8. Wybrne informcje o dziłlności bibliotek publicznych według powitów w 2007 r. 31 Tbel 2.2.9. Czytelnicy i udostępninie zbiorów n miejscu w bibliotekch publicznych w wybrnych ltch 33 Tbel 2.2.10. Powierzchni pomieszczeń bibliotecznych i liczb miejsc dl czytelników według powitów w 2007 r. 34 Tbel 2.2.11. Czytelnicy według wieku w bibliotekch publicznych w 2007 r. 35 Tbel 2.2.12. Czytelnicy według zjęci w bibliotekch publicznych 2007 r. 36 Tbel 2.2.13. Poziom dostępu do bibliotek publicznych w mistch i n wsi w wybrnych ltch 37 Tbel 2.2.14. Komputeryzcj bibliotek publicznych według podregionów w 2007 r. 38 5
6Kultur w Młopolsce Tbel 2.2.15. Punkty biblioteczne i oddziły dl dzieci w mistch i n wsi w wybrnych ltch 39 Tbel 2.2.16. Prcownicy bibliotek publicznych według powitów w 2007 r. 40 Tbel 2.3.1. Wybrne dne z dziłlność plcówek informcyjno-bibliotecznych w ltch 2001 2007 41 Tbel 2.3.2. Sieć i dziłlność plcówek informcyjno-bibliotecznych w 2007 r. 42 Tbel 2.3.3. Zbiory biblioteczne i wypożyczeni międzybiblioteczne w 2007 r. 43 Tbel 2.3.4. Komputeryzcj plcówek informcyjno-bibliotecznych w ltch 2005 2007 44 Tbel 2.3.5. Komputeryzcj plcówek informcyjno-bibliotecznych w 2007 r. 44 Tbel 2.3.6 Prcujący w plcówkch informcyjno-bibliotecznych w 2007 r. 45 Tbel 2.4.1. Muze w województwie młopolskim w ltch 2000 2007 45 Tbel 2.4.2. Wystwy i zwiedzjący w muzech według typów muzeów i sektorów w 2007 r. 47 Tbel 2.4.3. Dziłlność muzeów według powitów w 2007 r. 48 Tbel 2.4.4. Wybrne formy dziłlności oświtowej muzeów według podregionów 49 Tbel 2.4.5. Instytucje prmuzelne w ltch 2005 2007 50 Tbel 2.5.1. Glerie sztuki w województwie młopolskim w ltch 2000 2007 50 Tbel 2.5.2. Zbiory włsne glerii pństwowych i smorządowych według rodzjów 51 Tbel 2.5.3. Dziłlność wystwiennicz glerii w ltch 2000 2007 51 Tbel 2.5.4. Wybrne formy dziłlności oświtowej orz ukcje w glerich 53 Tbel 2.5.5. Dziłlność wydwnicz glerii według sektorów w 2007 r. 53 Tbel 2.5.6. Wybrne dne o glerich w podregionch w 2007 r. 55 Tbel 2.6.1. Tetry i instytucje muzyczne województw według podregionów w 2007 r. 56 Tbel 2.6.2. Struktur tetrów orz instytucji muzycznych w 2007 r. 56 Tbel 2.6.3. Miejsc w tetrch n 1000 ludności w ltch 2000 2007 57 Tbel 2.6.4. Przedstwieni w tetrch i instytucjch muzycznych w ltch 2000 2007 57 Tbel 2.6.5. Średni liczb widzów n przedstwieniu w ltch 2000 2007 58 Tbel 2.6.6. Widzowie n 1000 ludności w ltch 2000 2007 59 Tbel 2.7.1. Struktur młopolskich kin według liczby sl projekcyjnych w 2007 r. 60 Tbel 2.7.2. Kin stłe według podregionów w 2007 r. 60 Tbel 2.7.3. Sense i widzowie filmów produkcji polskiej według podregionów w 2007 r. 61 Tbel 2.7.4. Widzowie i miejsc n widowni n 1000 ludności według podregionów w 2007 r. 62 Tbel 2.7.5. Liczb kin i sl projekcyjnych w ltch 2000 2007 63 Tbel 2.7.6. Liczb sensów orz sensów polskich filmów w ltch 2000 2007 63 Tbel 2.7.7. Liczb widzów ogółem orz widzów n sensch polskich filmów w ltch 2000 2007 64
Tbel 2.7.8. Liczb sensów n kino w ltch 2000 2007 65 Tbel 2.7.9. Liczb widzów n jeden sens w ltch 2000 2007 66 Tbel 2.7.10. Liczb widzów n kino w ltch 2000 2007 66 Tbel 2.8.1. Liczb i rodzj instytucji kultury w województwie młopolskim według podregionów w 2007 r. 67 Tbel 2.8.2. Prcownie specjlistyczne dziłjące w instytucjch kultury w 2007 r. 68 Tbel 2.8.3. Instytucje kultury prowdzące slę widowiskową lub bibliotekę w 2007 r. 68 Tbel 2.8.4. Imprezy orgnizowne przez instytucje kultury w 2007 r. 69 Tbel 2.8.5. Uczestnicy imprez według instytucji kultury w 2007 r. 69 Tbel 2.8.6. Liczb zespołów rtystycznych orz ich członków według rodzju instytucji kultury w 2007 r. 70 Tbel 2.8.7. Liczb kół (klubów) orz ich członków według instytucji kultury w 2007 r. 72 Tbel 2.8.8. Liczb kursów orz ich bsolwentów według instytucji kultury w 2007 r. 73 Tbel 2.8.9. Instytucje kultury według podregionów i lt 74 Tbel 2.8.10. Ztrudnienie w dziłlności podstwowej w instytucjch kultury według podregionów i lt 75 Tbel 2.8.11. Liczb imprez, uczestników imprez zespołów rtystycznych orz członków zespołów rtystycznych według podregionów i lt 76 Tbel 2.8.12. Liczb kół, członków kół, kursów orz bsolwentów według podregionów i lt 78 Tbel 2.9.1. Tbel 2.9.2. Tbel 2.9.3. Tbel 2.9.4. Tbel 2.9.5. Tbel 2.9.6. Tbel 2.9.7. Wybrne informcje o dziłlności tetrów orz instytucji muzycznych w Krkowie i Trnowie n tle województw młopolskiego w 2007 r. 79 Wybrne informcje o dziłlności muzeów w mistch n prwch powitu n tle województw młopolskiego w 2007 r. 80 Wybrne informcje o dziłlności bibliotek publicznych w mistch n prwch powitu n tle województw młopolskiego w 2007 r. 80 Wybrne informcje o dziłlności bibliotek specjlistycznych w mistch n prwch powitu n tle województw młopolskiego w 2007 r. 81 Wybrne informcje o dziłlności glerii i slonów sztuki w mistch n prwch powitu n tle województw młopolskiego w 2007 r. 82 Wybrne informcje o dziłlności domów i ośrodków kultury, klubów orz świetlic w mistch n prwch powitu n tle województw młopolskiego w 2007 r. 82 Wybrne informcje o dziłlności kin w mistch n prwch powitu n tle województw młopolskiego w 2007 r. 83 7
8Kultur w Młopolsce OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH Kresk ( ) zjwisko nie wystąpiło Zero: (0) zjwisko istniło w wielkości mniejszej od 0,5 (0,0) zjwisko istniło w wielkości mniejszej od 0,05 Kropk (.) zupełny brk informcji lbo brk informcji wirygodnych Znk x wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe,,w tym ozncz, że nie podje się wszystkich skłdników sumy WAŻNIEJSZE SKRÓTY tys. = tysiąc mln = milion zł = złoty egz. = egzemplrz kpl. = komplet szt. = sztuk wol. = wolumin m 2 = metr kwdrtowy r. = rok str. = stron tbl. = tbel PKD = Polsk Klsyfikcj Dziłlności JST = jednostki smorządu terytorilnego
UWAGI OGÓLNE Definicje Prezentowne w publikcji dne o dziłlności instytucji kultury dotyczą podmiotów gospodrki nrodowej zloklizownych n terenie województw młopolskiego. Liczby względne (wskźniki, odsetki) obliczono z reguły n podstwie dnych bezwzględnych wyrżonych z większą dokłdnością niż w podnych tblicch. Przy przeliczniu dnych n 1 mieszkńc (1000 ludności, itp.) bdnych według stnu n koniec roku przyjęto liczbę ludności n dzień 31 grudni 2007 r. Współczynniki chrkteryzujące wielkości w ciągu roku ustlono przy wykorzystniu liczby ludności według stnu w dniu 31 czerwc 2007 r. Ze względu n elektroniczną technikę przetwrzni dnych w niektórych przypdkch sumy skłdników mogą się różnić od podnych wielkości ogółem. W tbelch, jeżeli nie zznczono inczej, wykorzystno dne gromdzone przez Główny Urząd Sttystyczny. Niektóre informcje zostły podne n podstwie dnych nieosttecznych i mogą ulec zminie w nstępnych publikcjch Urzędu Sttystycznego. W części dotyczącej wydtków publicznych n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego zstosowno podził wydtków zgodnie z Rozporządzeniem Ministr Finnsów z dni 14 czerwc 2006 r. w sprwie szczegółowej klsyfikcji dochodów, wydtków, przychodów i rozchodów orz środków pochodzących ze źródeł zgrnicznych (Dz. U. nr 107, poz. 726 z dni 27. 06. 2006 r. ze zm.). Wydtki budżetu pństw orz budżetów jednostek smorządów terytorilnych podno w milionch złotych stosując przy zokrągleniu reguły mtemtyczne. W niniejszej publikcji dne w ukłdzie podregionów zprezentowno z uwzględnieniem zmin w Nomenklturze Jednostek Terytorilnych do Celów Sttystycznych wprowdzonej Rozporządzeniem Rdy Ministrów z dni 14 listopd 2007 r. (Dz. U. nr 214, poz. 1573). W województwie młopolskim wyróżniono 5 podregionów: Podregion krkowski obejmujący powity: bocheński, krkowski, miechowski, myślenicki, proszowicki, wielicki; Podregion nowosądecki obejmujący powity: gorlicki, limnowski, nowosądecki, nowotrski, ttrzński orz powit m. Nowy Sącz; Podregion oświęcimski obejmujący powity: c hrznowski, olkuski, oświęcimski, suski, wdowicki; Podregion trnowski obejmujący powity: brzeski, dąbrowski, trnowski orz powit m. Trnów; Podregion m. Krków obejmujący powit m. Krków. Przez wydtki publiczne n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w niniejszej publikcji rozumie się wydtki budżetu pństw i budżetów jednostek smorządu terytorilnego (gmin, mist n prwch powitu, powitu i województw). Bibliotek jest to jednostk kultury posidjąc uporządkowny (zinwentryzowny) zbiór książek, czsopism i innych mteriłów piśmienniczych, liczący co njmniej 300 jednostek inwentrzowych, udostępniny czytelnikom w sposób kontrolowny. Zsdy dziłni ogólnokrjowej sieci bibliotecznej i poszczególnych rodzjów bibliotek regulują przepisy ustwy z dni 27 czerwc 1997 r. o bibliotekch (Dz. U. nr 85, poz. 539 ze zm.). Jednostk biblioteczn jest to plcówk (zespół plcówek) posidjąc stły księgozbiór objęty wspólną ewidencją i optrzony wspólnym znkiem włsności. 9
10Kultur w Młopolsce W niniejszym oprcowniu, przyjmującym z kryterium podziłu sprwozdwczość sttystyczną GUS, rozróżniono biblioteki publiczne orz plcówki informcyjno-biblioteczne. Bibliotek publiczn jest to jednostk kultury służąc rozwijniu i zspokjniu potrzeb czytelniczych ludności. Ustw o bibliotekch definiuje biblioteki publiczne jko instytucje służące zspokjniu potrzeb oświtowych, kulturlnych i informcyjnych ogółu społeczeństw orz uczestniczące w upowszechniniu wiedzy i kultury. Zgodnie z funkcją, jką pełni jednostk, wyodrębniono biblioteki: wojewódzkie, powitowe, w mistch n prwch powitu, gminch miejskich, gminch wiejskich, gminch miejsko-wiejskich. Pondto w grupie tej odróżniono biblioteki od podporządkownych im dministrcyjnie filii bibliotecznych i punktów bibliotecznych. Dodtkowo wyróżniono biblioteki dziłjące w strukturze innych instytucji: w szkołch (biblioteki publiczne szkolne) lub ośrodkch (domch) kultury. Fili biblioteczn jest to plcówk podporządkown orgnizcyjnie bibliotece mcierzystej, obsługując część terenu objętego dziłlnością tej biblioteki orz posidjąc stły księgozbiór (często podwójnie rejestrowny w księdze inwentrzowej biblioteki mcierzystej i w księdze inwentrzowej filii). Wśród filii bibliotecznych wyróżnimy filie biblioteczne dl dzieci wyposżone w odpowiedni księgozbiór, o populryztorskim profilu dziłlności, odpowidjącym potrzebom młodego pokoleni. Prowdzone njczęściej społecznie punkty biblioteczne są to plcówki, których księgozbiory są wypożyczne n czs nieokreślony z jednostki mcierzystej (biblioteki lub filii) i pozostją w ewidencji tej jednostki. Punkty biblioteczne dziłją w miejscowościch, w których nie m innych plcówek bibliotecznych. Poniewż nie stnowią one smodzielnych orgnizcyjnie jednostek, dne o ich dziłlności podwne są łącznie z dnymi dotyczącymi jednostek mcierzystych. Zstosowne w publikcji pojęcie plcówki bibliotecznej obejmuje swym zkresem biblioteki publiczne wrz z filimi orz punkty biblioteczne. Oddziły dl dzieci są to niesmodzielne jednostki istniejące zsdniczo jko komórki orgnizcyjne większych bibliotek i filii bibliotecznych. Są one przeznczone do obsługi dzieci i młodzieży szkolnej, pełniąc funkcję filii bibliotecznych dl dzieci. Wśród plcówek informcyjno-bibliotecznych (biblioteki specjlistyczne) wyróżni się biblioteki pedgogiczne, nukowe orz biblioteki zkłdów prcy (fchowe, fchowobeletrystyczne, towrzystw nukowego orz ośrodki informcji nukowej, technicznej i ekonomicznej). Biblioteki pedgogiczne są to jednostki służące w szczególności potrzebom ksztłcących się i doskonlących nuczycieli, studentów przygotowujących się do zwodu nuczyciel orz słuchczy zkłdów ksztłceni nuczycieli. Księgozbiór tych bibliotek obejmuje literturę fchową z zkresu pedgogiki i innych dziedzin nuk orz literturę piękną i społeczno-ekonomiczną. Biblioteki nukowe mją n celu zspokjnie potrzeb nuki i związnych z nią funkcji społecznych. Służą potrzebom nuki i ksztłceni, zpewnijąc dostęp do mteriłów bibliotecznych i zsobów informcyjnych niezbędnych do prowdzeni prc nukowobdwczych orz zwierjących wyniki bdń nukowych. Biblioteki zkłdów prcy nie stnowią jednolitej sieci bibliotecznej. Obejmują one biblioteki fchowe (instytucji, urzędów, przedsiębiorstw, zkłdów usługowych, muzeów, tetrów itp.) orz ośrodki informcji nukowej, technicznej i ekonomicznej plcówki informtyczno-biblioteczne wchodzące w skłd sieci informcji nukowej, technicznej i ekonomicznej (inte). Biblioteki fchowe zspokjją potrzeby zkłdów prcy n mteriły i informcje z odpowiednich dziedzin wiedzy niezbędnych do wykonywni zdń i doskonleni zwodowego prcowników. W zkłdch prcy dziłją też biblioteki f-
chowe beletrystyczne dysponujące księgozbiorem fchowym włściwym dl chrkteru instytucji, któr je powołł i zbiormi z dziedziny beletrystyki. Zbiory biblioteczne stnowią księgozbiór i zbiory specjlne. Księgozbiór obejmuje wydwnictw nieperiodyczne (książki i broszury wydne po 1800 r.) i wydwnictw periodyczne (gzety i czsopism). Jednostką obliczeniową księgozbioru jest wolumin, czyli tom (zwrtość jednej okłdki) zrejestrowny w księdze inwentrzowej. W przypdku periodyków z wolumin uwż się zbiór (zzwyczj roczny) numerów jednego tytułu gzety lub czsopism, stnowiący jedną pozycję inwentrzową. Zbiory specjlne są to mteriły biblioteczne wyodrębnione ze względu n specyficzne cechy formlne wymgjące specjlnego oprcowni, mgzynowni i udostępnini. Wyróżni się wśród nich nstępujące grupy: Rękopisy są to teksty npisne ręcznie niezleżnie od rodzju pism, mteriłu pisrskiego i techniki, tkże nie powielone mszynopisy; Mikroformy są to zminituryzowne formy dokumentów piśmienniczych: mikrofilmy (utrwlone n tśmie filmowej zwojowej) i mikrofisze (utrwlone n mterile fotogrficznym w postci błony płskiej); Mteriły udiowizulne są to dokumenty zwierjące zpis obrzu i/lub dźwięku, jk: filmy, przeźrocz, płyty grmofonowe i kompktowe, tśmy mgnetofonowe, ksety mgnetofonowe, ksety wideo, DVD, itp.; Dokumenty elektroniczne zliczono tu płyty CD ROM, dyskietki, tśmy i inne nośniki z dnymi i/lub progrmmi komputerowymi wymgjącymi odpowiednich urządzeń do ich odczytu. Czytelnicy są to osoby korzystjące z wypożyczlni, tzn. otrzymujące mteriły biblioteczne do wykorzystni poz terenem biblioteki. Podstwowym dokumentem służącym do gromdzeni dnych o czytelnikch w bibliotece jest ktuln krt wypożyczeń (krt czytelnik) lub inny dokument służący do rejestrcji. Z czytelnik uwż się osobę, któr w ciągu roku sprwozdwczego zostł zrejestrown w bibliotece przez dokonnie co njmniej jednego wypożyczeni. Informcje o czytelnikch zostły pogrupowne według wieku i zjęci. Udostępninie zbiorów jest prezentowne w podzile n wypożyczeni n zewnątrz i udostępnieni n miejscu. Wypożyczenie n zewnątrz jest to udostępnienie mteriłów bibliotecznych poz teren biblioteki. Wypożyczeni międzybiblioteczne, jko form wypożyczeń n zewnątrz, obejmują wypożyczeni innym bibliotekom i instytucjom, jk i wypożyczeni z innych bibliotek. Dl bibliotek publicznych nie jest zbiern informcj o wypożyczenich międzybibliotecznych. Udostępninie n miejscu umożliwi czytelnikom korzystnie ze zbiorów tylko w pomieszczeniu bibliotecznym czytelni, bez możliwości udostępnieni n zewnątrz. Muze to instytucje kultury, które gromdzą, rejestrują, konserwują i przechowują orz udostępniją publiczności w formie wystw zbytki i wytwory kultury w zkresie sztuki, wiedzy, techniki i przyrody orz prowdzą dziłlność nukową, oświtową i populryztorską (m.in. poprzez prowdzenie dziłlności wydwniczej). Ich dziłlność reguluje ustw z dni 21 listopd 1996 r. o muzech (Dz. U. z 1997 r. nr 5, poz. 24 ze zm.). Oddziły muzelne są interpretowne przez jednostkę sprwozdwczą zgodnie ze sttutem dnego muzeum. W niniejszej publikcji pojęcie muze obejmuje również oddziły muzelne. Instytucj prmuzeln to niebędąc muzeum jednostk orgnizcyjn, nienstwion n osiągnie zysku, której celem jest trwł ochron dóbr kultury, nuki i techniki orz przyrody; zgodnie z rekomendcjmi UNESCO może nią być rezerwt 11
12Kultur w Młopolsce przyrody udostępniny zwiedzjącym w sposób rejestrowny, w szczególności: jskini, grot, kwen, prk, tkże plnetrium, centrum techniki, stł ekspozycj prezentując osiągnięci, odkryci i ciekwostki z dziedziny historii, rcheologii, kultury, przyrody, techniki itp. Muzeum rtystyczne to tkie, które gromdzi zbiory z dziedziny mlrstw, grfiki, rzeźby, sztuki zdobniczej (rzemiosł rtystycznego); do tej grupy nleżą też muze wnętrz eksponujące zbiory z dziedziny sztuki i kultury mterilnej w formie urządzonych wnętrz mieszklnych. Muzeum rcheologiczne to muzeum gromdzące zbiory z dziedziny historii kultury mterilnej z okresu poprzedzjącego relcje piśmienne; do grupy tej zlicz się tkże rezerwty rcheologiczne. Muzeum etnogrficzne gromdzi zbiory z dziedziny kultury wsi Polski, krjów europejskich i pozeuropejskich orz wytwory kultury ludów pierwotnych; do grupy tej zlicz się tkże prki etnogrficzne i sknseny. Muzeum historyczne gromdzi zbiory dotyczące dziejów krju, mist orz historii ruchów społecznych i niepodległościowych. Muzeum biogrficzne to muzeum, które posid zbiory związne z życiem i dziłlnością wybitnych postci (np. pisrzy, rtystów, nukowców, polityków). Muzeum mrtyrologiczne zjmuje się ochroną obiektów i urządzeń byłych obozów koncentrcyjnych i jenieckich, więzień i miejsc strceń orz przedmiotów związnych z tymi obiektmi i urządzenimi. Muzeum przyrodnicze gromdzi zbiory okzów przyrody. Muzeum techniki gromdzi zbiory z dziedziny techniki poszczególnych dziłów i głęzi produkcji, np. trnsportu, rolnictw, włókiennictw, itp. Muzeum regionlne posid zbiory o znczeniu historycznym dl regionu z zkresu sztuki, rcheologii, etnogrfii, techniki, przyrody i innych dyscyplin, z uwzględnieniem zbiorów regionlnych pmiątek historycznych. Inne muze to tkie, które nie mogą być zklsyfikowne do żdnego z wyżej wymienionych rodzjów muzeów ze względu n brk zdecydownej przewgi jednego z rodzjów zbiorów. Wystw to zorgnizowne n czs określony i objęte odpowiednim tytułem udostępninie publiczności (osobom zwiedzjącym) zestwu dzieł sztuki (ekspontów muzelnych). Wystwy czsowe to wystwy urządzne n określony czs i udostępnine jednorzowo. Ekspozycję stnowi kżdorzowe wystwienie w różnych miejscowościch (miejscch) tego smego zestwu zbiorów muzelnych pod tym smym tytułem. Prezentując dne dotyczące muzeów przyjęto podził wystw czsowych n wystwy włsne orgnizowne w krju i z grnicą orz wystwy obce obejmujące wystwy krjowe i te z zgrnicy. W części dotyczącej glerii i slonów sztuki zstosowno podził wystw i ekspozycji n orgnizowne w Polsce orz polskie z grnicą. Wśród wystw (ekspozycji) w krju wyróżniono krjowe, zgrniczne (prezentcje wyłącznie sztuki obcej) orz międzynrodowe (prezentcje zrówno sztuki zgrnicznej jk i polskich rtystów). Ekspontem muzelnym jest przedmiot o trwłej wrtości kulturowej (historycznej, nukowej, poznwczej, estetycznej) politycznej lub społecznej, podlegjący ochronie prwnej i nleżący do zbiorów muzelnych, tzn. objęty inwentrzem zbytków w muzeum. Muzeli to rzeczy ruchome i nieruchomości stnowiące włsność muzeum i wpisne do inwentrz. Depozyty to obiekty wypożyczone z innych muzeów, instytucji orz
osób prywtnych, wpisne do księgi depozytów. Eksponty muzelne (zbiory) zostły pogrupowne według dyscyplin (dziłów). Glerie i slony sztuki to jednostki, których podstwowym (lub jednym z głównych) rodzjów dziłlności jest wystwiennictwo. Wśród glerii i slonów sztuki wyodrębnimy dziłlność glerii pństwowych i smorządowych orz innych glerii i slonów sztuki. Nie uwzględni się glerii i slonów sztuki, które są oddziłmi muzelnymi, ni jednostek, które zjmują się hndlem dziełmi sztuki, nie prowdząc przy tym dziłlności wystwienniczej. Zbiory włsne glerii zostły podne tylko w wypdku glerii pństwowych i smorządowych i pogrupowne według dyscyplin. W niniejszej publikcji zstosowno pojęcie glerii jko ktegorii zbiorczej, nie wyodrębnijąc slonów sztuki. Tetr to instytucj lub orgnizcj, zjmującą się profesjonlnie regulrnym wystwiniem utworów scenicznych (drmtycznych, llkowych, muzycznych i rozrywkowych), posidjąc stły zespół (ktorów, śpiewków, tncerzy, muzyków, reżyserów, scenogrfów itp.), z reguły posidjąc budynek lub pomieszczenie przystosowne do wystwini utworów scenicznych, przy wykorzystniu różnych technik przekzu: słowo, ruch, muzyk, dźwięk, plstyk (niezleżnie od liczby występujących w nich osób). Tetr może być stły lub objzdowy, ze względu n prezentowną formę sceniczną wyróżni się: tetr drmtyczny, tetr llkowy, tetr muzyczny (oper, operetk). Ze względu n rodzj dziłlności scenicznej, wśród instytucji rtystycznych wyróżniono: tetry drmtyczne (łącznie z styrycznymi i młych form scenicznych) i tetry llkowe, tetry muzyczne: opery, operetki (łącznie z tetrmi tńc, musiclowymi i bletem), filhrmonie, orkiestry (symfoniczne i kmerlne) i chóry, zespoły pieśni i tńc orz przedsiębiorstw (gencje) estrdowe. Instytucjmi muzycznymi są instytucje prowdzące profesjonlną dziłlność widowiskową. Informcje dotyczące tetrów orz instytucji muzycznych prezentowne są głównie według podziłu n siedziby. Ozncz to, że wykzno wszystkie przedstwieni i koncerty zorgnizowne przez instytucje prowdzące dziłlność widowiskową według ich województw mcierzystych, niezleżnie od miejsc relizcji dziłlności scenicznej. Niektóre dne podwne są w podzile n województw, czyli wszystkie przedstwieni i koncerty, które odbyły się n terenie dnego województw, wykonne przez instytucje rtystyczne i rozrywkowe włsne, jk również występy gościnne tetrów, instytucji muzycznych i rozrywkowych z innych województw. Kino jest to miejsce i zespół urządzeń technicznych służących do publicznego wyświetlni filmów. Przez stłą slę projekcyjną rozumie się włsną lub wynjętą slę n okres przynjmniej półroczny, przystosowną do relizowni projekcji filmowych, niezleżnie od jej podstwowego przeznczeni. Kin stłe, które mją więcej niż 3 sle dzielimy w zleżności od ich liczby n: multipleksy, tj. posidjące 8 lub więcej sl, minipleksy, tj. posidjące od 3 do 7 sl. Przez sens rozumie się ciągłą projekcję filmu długometrżowego, filmu lub ksety wideo w zmierzonym i z góry określonym czsie trwni. W przypdku projekcji filmu wieloczęściowego podzielonego n odcinki projekcję kżdej części mjącej włsną czołówkę i określoną długość uwż się z odrębny sens filmowy. Z sens uwż się również wyświetlenie zestwu filmów krótkometrżowych (np. pornki dl dzieci). Przez domy kultury nleży rozumieć instytucje kultury prowdzące wielokierunkową dziłlność społeczno-kulturlną, mieszczącą się w odrębnym, specjlnie wzniesionym lub dptownym budynku z slą widowiskowo-kinową, z odpowiednio przystosow- 13
14Kultur w Młopolsce nymi pomieszczenimi i urządzenimi do prowdzeni specjlistycznej dziłlności kulturlnej. Ośrodki kultury są wielofunkcyjnymi instytucjmi kultury o chrkterze środowiskowym, integrującymi wokół wspólnego progrmu dziłlność istniejących w dnej miejscowości (gminie) utonomicznych instytucji kultury (domu kultury, biblioteki, klubu, świetlicy, kin, ognisk rtystycznych, glerii sztuki, izby regionlnej), jk również urządzeń rekrecyjno-sportowych i zkłdu usług gstronomicznych. W osttnim okresie ośrodki kultury skupiły się przede wszystkim n prowdzeniu włsnej dziłlności, rezygnując z progrmowych dziłń koordyncyjnych. Kluby kultury są to zorgnizowne grupy prowdzące w instytucjch kultury systemtycznie zjęci o określonym profilu temtycznym, kierowne przez wykwlifikownych prcowników instytucji kultury. Posidją jedno lub więcej pomieszczeń, odpowiednie wyposżenie (sprzęt udiowizulny, telewizor, prsę itd.). Koł (kluby) terpeutyczne prowdzą stłą dziłlność n rzecz niepełnosprwnych i zgrożonych ptologią społeczną. Dne o dyskusyjnych klubch filmowych dotyczą wyłącznie klubów zrejestrownych w Federcji Dyskusyjnych Klubów Filmowych. Świetlice są plcówkmi kulturlnymi posidjącymi z reguły jedno pomieszczenie, niezbędny sprzęt i obejmują swoim zsięgiem dziłni młe grupy w środowisku loklnym. Dziłlność prowdzon jest zsdniczo przez dziłczy społecznych przy pomocy kierownik świetlicy. Nie uwż się z świetlice jednostek, zwyczjowo określnych świetlicmi, nie prowdzących dziłlności kulturlnej, których pomieszczeni służą do innych celów, np. do orgnizowni nrd i konferencji, kursów zwodowych itp. Przez prcownie specjlistyczne rozumie się odrębne pomieszczeni dziłjące w jednostce kultury, przystosowne do prowdzeni stłej dziłlności specjlistycznej o określonej temtyce, np. prcownie fotogrficzne, plstyczne, politechniczne, komputerowe itd. Zespoły i koł (kluby) rtystyczne są to zorgnizowne grupy prowdzące systemtycznie zjęci o określonym profilu temtycznym, kierowne przez wykwlifikownych prcowników instytucji kultury. Do skłdu zespołów rtystycznych wlicz się tkże instruktorów, korepetytorów, choreogrfów, kompnitorów itd. Członkowie zespołów dziłjący w różnych zespołch liczeni są tyle rzy, w ilu zespołch uczestniczą. Kursy są to zjęci szkoleniowe według wymienionych specjlności progrmowych, trwjące co njmniej 16 godzin. Nie nleży zliczć do nich szkoleń związnych z nbyciem lub podwyższniem kwlifikcji zwodowych. Do liczby bsolwentów kursów wliczono tylko te osoby, które ukończyły kurs według wrunków określonych przez orgniztor. Dne o bsolwentch dotyczą kursów zkończonych w roku sprwozdwczym. Absolwentmi są osoby, które ukończyły kurs według wrunków określonych przez orgniztor.
ROZDZIAŁ 1. WYDATKI NA KULTURĘ I OCHRONĘ DZIEDZICTWA NARODOWEGO Kultur rozumin jest jko cłoksztłt mterilnego i duchowego dorobku ludzkości gromdzonego, utrwlnego i wzbogcnego w ciągu jej dziejów, przekzywnego z pokoleni n pokolenie *. Dorobek ten, by mógł zostć przekzny potomnym, musi być chroniony. Dltego tk istotne są dziłni, by poprzez utrzymywnie instytucji kultury i wydtkownie n ochronę dziedzictw nrodowego, zchowć spuściznę nszych przodków, jk i umożliwić współczesne wytwory kultury. 2007 r. wydtki z budżetu pństw n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego wyniosły 1313,7 mln zł, o 17,9% więcej niż w 2006 r. Udził wydtków n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w ogólnych wydtkch pństw stnowił podobnie jk w poprzednich ltch 0,5%. Z ogólnej kwoty wydtków budżetu pństw n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego 8,3% zostło przekzne n zdni wojewodów w tym obszrze. Wojewod młopolski w 2007 r. otrzymł z budżetu pństw n zdni w obszrze kultury i ochrony dziedzictw nrodowego 12,9 mln zł. Środki te zostły przeznczone m.in. n kinemtogrfię, centr kultury i sztuki, muze, ochronę zbytków i opiekę nd zbytkmi, w części przekzne do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zbytków (2070 tys. zł), Zrządu Rewloryzcji Zespołów Zbytkowych m. Krkow (2861 tys. zł). W 2007 r. n relizcję zdń w sferze kultury i ochrony dziedzictw nrodowego przeznczono również 123,1 mln zł z Funduszu Promocji Kultury, czyli o 2,7% więcej niż w 2006 r. w Polsce. Zdni w zkresie finnsowni kultury i ochrony dziedzictw nrodowego podejmują jednostki smorządu terytorilnego. Wydtki n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w budżetch smorządów terytorilnych w 2007 r. wyniosły (łącznie z trnsfermi pomiędzy jednostkmi smorządu terytorilnego) 4729,9 mln zł, czyli o 11,6% więcej niż w 2006 r. Wydtki jednostek smorządu terytorilnego województw młopolskiego stnowiły 8,2% ogółu wydtków n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w budżetch smorządów terytorilnych w Polsce i wzrosły o 1,9% w porównniu z 2006 r. W przeliczeniu n jednego mieszkńc Młopolski dło to kwotę 118 zł (wobec 116 zł w 2006 r.). Njwiększe nkłdy n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w województwie młopolskim poniosły gminy 38,3% łącznych wydtków jednostek smorządu terytorilnego województw. Nkłdy gmin n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego wzrosły o 5% w porównniu z 2006 r. Wydtki n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego wzrosły również w budżecie województw młopolskiego z 95,8 mln zł w 2006 r. do 97,1 mln zł w 2007 r. Njwyższy wzrost wydtków n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego (o 19,9%) odnotowno w budżetch powitów (z wyłączeniem mist n prwch powitu). Mist n prwch powitu, czyli Krków, Trnów, Nowy Sącz łącznie zmniejszyły wydtki n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego o 1,6% w porównniu z 2006 r. * Słownik język polskiego pod redkcją prof. dr. Mieczysłw Szymczk. PWN, Wrszw 1988. 15
16Kultur w Młopolsce Tbel 1.1. Wydtki budżetów jednostek smorządu terytorilnego n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego według rodzjów n tle wydtków budżetu pństw Wyszczególnienie 2006 2007 (w mln zł) 2006 = 100% budżet pństw 1114,5 1313,7 117,9 budżety jednostek smorządu terytorilnego w Polsce 4239,1 4729,9 111,6 budżety województw 1045,6 1158,6 110,8 budżety powitów 82,2 79,0 96,1 budżety mist n prwch powitu 1421,1 1682,7 118,4 budżety gmin 1690,3 1809,6 107,1 budżety jednostek smorządu terytorilnego województw młopolskiego 379,0 386,1 101,9 budżet województw 95,8 97,1 101,4 budżety powitów 4,5 5,4 119,9 budżety mist n prwch powitu 138,0 135,8 98,4 budżety gmin 140,7 147,7 105,0 Bez mist n prwch powitu. Źródło: Ministerstwo Finnsów, Regionln Izb Obrchunkow. Anlizując wydtki budżetu pństw według rozdziłów klsyfikcji budżetowej możn zobserwowć, że njwięcej funduszy ze środków przeznczonych n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w Polsce zostło przekznych, podobnie jk w 2006 r., n finnsownie dziłlności muzeów. W 2007 r. wydtki budżetu pństw n ten cel wyniosły 313,9 mln zł, o 23,9% więcej niż rok wcześniej. Njwiększy wzrost wydtków z budżetu pństw w porównniu z 2006 r. znotowno w obszrze ochrony i opieki nd zbytkmi o 144,1%. Zwiększyły się również o 8,2% wydtki z budżetu pństw n inną dziłlność w zkresie ochrony zbytków. Większe niż w 2006 r. kwoty z budżetu pństw przeznczono n dziłlność glerii i biur wystw rtystycznych (wzrost o 2,8%) orz centrów kultury (wzrost o 7,3%). W porównniu z 2006 r. zmniejszono finnsownie innych instytucji kultury, tkich jk: filhrmonie, orkiestry, chóry i kpele (spdek o 0,2%), biblioteki (spdek o 1,4%) czy tetry (spdek o 3,4%). Ntomist istotnie znczący spdek wydtków z budżetu pństw znotowno w rmch wspierni domów i ośrodków kultury, świetlic i klubów (spdek o 31,8%) orz kinemtogrfii (spdek o 64,5%). Anlizując łączne wydtki budżetów jednostek smorządu terytorilnego w województwie młopolskim, możn zobserwowć, że wydtki n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego wzrosły o 1,9% w porównniu z 2006 r. Nie wystąpiły tu jednk tk znczące różnice jk w przypdku wydtków z budżetu pństw. W 2007 r. w województwie młopolskim w porównniu z poprzednim rokiem zwiększono przede wszystkim nkłdy n funkcjonownie glerii i biur wystw rtystycznych (wzrost o 11,9%), filhrmonii, orkiestr, chórów i kpel (wzrost o 10,7%), muzeów (wzrost o 8,3%), domów i ośrodków kultury, świetlic i klubów (wzrost o 8,2%) orz bibliotek (wzrost o 4,4%). Zmniejszono ntomist wydtki n ochronę zbytków, funkcjonownie tetrów orz centrów kultury.
Tbel 1.2. Wydtki budżetu pństw i budżetów jednostek smorządu terytorilnego województw młopolskiego n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego według rozdziłów klsyfikcji budżetowej w 2007 r. Wyszczególnienie Wydtki budżetu pństw Wydtki budżetów jednostek smorządów terytorilnych woj. młopolskiego (w mln zł) w % (w mln zł) w % wydtki n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego 1313,7 100,0 386,1 100,0 w tym: ochron zbytków i opiek nd zbytkmi 176,5 13,4 34,0 8,8 inn dziłlność n rzecz ochrony zbytków 120,2 9,2 biblioteki 132,6 10,1 71,0 18,4 muze 313,9 23,9 51,0 13,2 glerie i biur wystw rtystycznych 8,8 0,7 4,0 1,0 centr kultury i sztuki 118,7 9,0 4,6 1,2 tetry 141,5 10,8 54,6 14,1 filhrmonie, orkiestry, chóry i kpele 42,7 3,2 14,5 3,7 kinemtogrfi b 1,7 0,1 0,0 2,1 domy i ośrodki kultury, świetlice i kluby 10,8 0,8 103,7 26,9 Obejmuje nstępujące rozdziły według klsyfikcji budżetowej: Ośrodki Ochrony i Dokumentcji Zbytków, Wojewódzkie Urzędy Ochrony Zbytków, Rdy Ochrony Pmięci Wlk i Męczeństw, Nrodowy Fundusz Rewloryzcji Zbytków Krkow, Zrząd Rewloryzcji Zespołów Zbytkowych Mist Krkow. b Obejmuje rozdził Instytucje kinemtogrfii orz dziłni w zkresie kinemtogrfii według klsyfikcji budżetowej. Źródło: Ministerstwo Finnsów orz Regionln Izb Obrchunkow. Bdjąc strukturę wydtków budżetów jednostek smorządu terytorilnego w województwie młopolskim w 2007 r. możn zuwżyć, że njwiększe kwoty zostły przeznczone n finnsownie domów i ośrodków kultury, świetlic i klubów 26,9%. Znczne nkłdy poniesiono n funkcjonownie bibliotek, tetrów orz muzeów. Mniejsze kwoty zostły przekzne n finnsownie dziłlności glerii i biur wystw rtystycznych orz centrów kultury i sztuki. Wśród wydtków jednostek smorządu terytorilnego Młopolski n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego wydtki smorządu województw stnowiły 25,2%. Z 97,1 mln zł przeznczonych n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego z budżetu województw młopolskiego 61,2% pochłonęło finnsownie tetrów (34,6 mln zł) i muzeów (24,8 mln zł). N dziłlność bibliotek przeznczono 9,9% to jest 9,6 mln zł. N funkcjonownie domów i ośrodków kultury, świetlic i klubów budżetu województw przeznczono 8,8 mln zł, co stnowiło 9,1%, n dziłlność filhrmonii i innych instytucji muzycznych 8,4 mln zł, co stnowiło 8,6%. Stosunkowo niewielkie kwoty zostły przeznczone n dziłlność glerii i biur wystw rtystycznych 1,2 mln zł, czyli 1,2% orz n zdni w zkresie kinemtogrfii (8,1 tys. zł). Ochron zbytków pochłonęł 4,8 mln zł, co stnowiło 5% wydtków n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego z budżetu województw. Powity przeznczyły n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w 2007 r. łącznie 141,2 mln zł, z tego ż 96,2%, czyli 135,8 mln zł, stnowiły wydtki mist n prwch powitu. Njwiększy udził w wydtkch n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego wśród mist n prwch powitu stnowiły wydtki mist Krkow 91,5%. Stolic Młopolski jest jednym z głównych centrów kulturlnych krju. Znjduje się tu większość instytucji kultury orz zbytków w regionie południowym Polski. W 2007 r. misto Krków przekzło njwyższą sumę n ochronę zbytków i opiekę nd nimi 22,4 mln zł (18,0%). Wydtki n finnsownie muzeów wyniosły 20,1 mln zł (16,1%), zś n funkcjonownie tetrów 16,9 17
18Kultur w Młopolsce mln zł (13,6%). Krków przeznczył n utrzymywnie domów i ośrodków kultury łącznie ze świetlicmi i klubmi 20,9 mln zł (16,8%) orz bibliotek 11,3 mln zł (9,1%). Poz funduszmi smorządów terytorilnych istotnym źródłem finnsowni ochrony dziedzictw nrodowego w Krkowie były środki Nrodowego Funduszu Rewloryzcji Zbytków Krkow. W 2007 r. w rmch odnowy zbytków zrelizowno 119 zdń, n które przeznczono 45,9 mln zł, czyli o 21,2% więcej niż w 2006 r. Tbel. 1.3. Wydtki Nrodowego Funduszu Rewloryzcji Zbytków Krkow w ltch 2000 2007 Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 wydtki (w mln zł) 40,3 30,4 32,5 30,8 31,0 31,1 37,9 45,9 2006 r. = 100 100,0 75,4 107,2 94,6 100,8 100,1 121,9 121,2 2000 r. = 100 100,0 75,4 80,8 76,5 77,1 77,2 94,1 114,1 Źródło: Biuletyn Społecznego Komitetu Odnowy Zbytków Krkow. Njmniejsze wydtki n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego spośród trzech mist n prwch powitu w 2007 r. w województwie młopolskim poniosło misto Nowy Sącz 4,4 mln zł, z tego pond połowę (2,3 mln zł) pochłonęło finnsownie bibliotek. Większą kwotę, 7,1 mln zł, rozdysponowło misto Trnów, które njwięcej 2,6 mln zł, przekzło n dziłlność tetrlną, co stnowiło 36,2%, i n dziłlność bibliotek 2,5 mln zł, czyli 34,9%. Pozostłe powity województw młopolskiego wydły łącznie 5,4 mln zł n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego, w tym njwiększe wydtki zostły przeznczone n funkcjonownie bibliotek 25,7%. Anlizując wysokość wydtków n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego w powitch województw młopolskiego, z wyłączeniem mist n prwch powitu, widzimy, że wyróżniły się powity: trnowski, który przeznczył n ten cel 1,1 mln zł, orz nowotrski, który przeznczył 1 mln zł. Tbel 1.4. Wydtki budżetów jednostek smorządu terytorilnego województw młopolskiego według rodzjów i rozdziłów klsyfikcji budżetowej w 2007 r. Wyszczególnienie Budżety smorządów terytorilnych województwo powity mist gminy tetry 34,6 0,5 19,5 0,0 filhrmonie, orkiestry, chóry i kpele 8,4 0,0 6,1 0,0 domy i ośrodki kultury, świetlice i kluby 8,8 0,1 21,8 73,0 glerie i biur wystw rtystycznych 1,2 0,3 2,0 0,5 centr kultury i sztuki 0,8 1,0 biblioteki 9,6 1,4 16,1 43,9 muze 24,8 0,4 20,1 5,7 pozostłe instytucje kultury 0,3 12,3 2,3 ochron zbytków 4,8 0,4 22,4 6,3 pozostłe wydtki 4,8 1,2 14,5 13,3 Źródło: Regionln Izb Obrchunkow. Gminy województw młopolskiego wydły w 2007 r. 147,7 mln zł n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego, czyli 38,3% łącznych wydtków jednostek smorządu terytorilnego województw. Njwiększe kwoty zostły przeznczone n finnsownie domów i ośrodków kultury, świetlic i klubów 73 mln zł, co stnowiło 49,4% ogółu wydtków n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego orz bibliotek 43,9 mln zł, czyli 29,7%. N ochronę zbytków gminy przeznczyły 6,3 mln zł, co stnowiło 4,3% wydtków n kulturę i ochronę dziedzictw nrodowego.
ROZDZIAŁ 2. INSTYTUCJE KULTURY 2.1. Wybrne informcje o dziłlności instytucji kultury w województwie młopolskim n tle Polski w 2007 r. Młopolsk pod względem infrstruktury kulturlnej orz wykorzystni ofert instytucji kultury plsuje się w czołówce województw. W poszczególnych wskźnikch dziedzin życi kulturlnego prwie zwsze znjduje się wśród pierwszych pięciu województw w Polsce. Tk wysoką pozycję województwo młopolskie niewątpliwie zwdzięcz swojej stolicy. Krków bowiem słusznie jest uwżny z kulturlną stolicę nie tylko regionu, le i cłej Polski. Tbel 2.1.1. Dziłlność młopolskich tetrów i instytucji muzycznych n tle Polski w 2007 r. Wyszczególnienie Polsk Województwo młopolskie Miejsce wśród województw tetry i instytucje muzyczne 184 19 4 miejsc n widowni 69259 5082 5 przedstwieni i koncerty b 50298 4078 4 widzowie i słuchcze (w tys.) b 9843,3 774,7 4 średnio widzów n przedstwieniu 196 190 8 Stn w dniu 31 grudni. b Według siedziby. W 2007 r. n terenie Młopolski dziłło 19 tetrów i instytucji muzycznych, 10,3% wszystkich tetrów i instytucji muzycznych w Polsce. Pod względem liczby tetrów i instytucji muzycznych Młopolsk zjmowł czwrtą pozycję w krju. Więcej tetrów i instytucji muzycznych dziłło w województwch mzowieckim (36), śląskim (21) orz dolnośląskim (21). Młopolskie tetry dysponowły 5,1 tys. miejscmi n widowni w swoich stłych slch, co stnowiło 7,3% miejsc n widowni wszystkich tetrów i instytucji muzycznych w Polsce. Njwiększą liczbą miejsc n widowni dysponowły tetry województw mzowieckiego 14,9 tys. Młopolskie tetry i instytucje muzyczne dły w 2007 r. 4,1 tys. przedstwień i koncertów, co stnowiło 8,1% z 50,3 tys. przedstwień i koncertów dnych przez tetry i instytucje muzyczne w cłej Polsce. Pod względem liczby przedstwień i koncertów Młopolsk zjmuje czwrte miejsce z województwmi: mzowieckim, śląskim orz dolnośląskim, niezncznie wyprzedzjąc województwo pomorskie. Spośród 9,8 mln widzów tetrów w cłej Polsce, młopolskie tetry i instytucje muzyczne odwiedziło w 2007 r. 774,7 tys. osób, czyli 7,9% widzów w krju, co dło Młopolsce czwrtą loktę wśród pozostłych województw. Njwięcej widzów 2,8 mln osób odwiedziło tetry w województwie mzowieckim. Jedno przedstwienie lub koncert w cłym krju obejrzło średnio 196 osób, zś w Młopolsce średnio 190 osób, co plsuje województwo n ósmym miejscu w krju. 19
20Kultur w Młopolsce Tbel 2.1.2. Dziłlność młopolskich muzeów n tle Polski w 2007 r. Wyszczególnienie Polsk Województwo młopolskie Miejsce wśród województw muze (łącznie z oddziłmi) 720 106 1 muzeli (w tys.) 13104,9 3478,3 1 wystwy włsne w krju 2753 316 3 z grnicą 138 14 3 wystwy obce krjowe 1331 120 5 z zgrnicy 187 20 3 zwiedzjący (w tys.) 20438,3 6012,0 1 w tym grupy zorgnizowne (w tys.) 9793,1 3295,9 1 odczyty i lekcje muzelne (w tys.) 76,2 11,8 2 sense filmowe (w tys.) 17,1 4,3 1 Stn w dniu 31 grudni. Młopolskie muze stnowią 14,7% muzeów cłej Polski, co plsuje województwo n pierwszej pozycji w krju. Dw muze mniej, dziłją w województwie mzowieckim. Młopolsk przoduje też w liczebności zbiorów muzelnych. Młopolskie muze posidją 26,5% muzeliów zgromdzonych we wszystkich muzech Polski. Zbiory drugiego pod tym względem województw mzowieckiego są mniejsze o prwie milion muzeliów. Województwo mzowieckie wyróżni njwiększ liczb wystw czsowych, zrówno włsnych jk i obcych. Młopolsk pod względem liczby zorgnizownych wystw włsnych w krju i z grnicą orz wystw obcych z zgrnicy plsuje się n miejscu trzecim, pod względem wystw obcych krjowych n miejscu piątym. Wystwy włsne młopolskich muzeów stnowiły 11,5%, wystwy zgrniczne 10,1% ogólnej liczby wystw w tych ktegorich. Obce wystwy krjowe pokzne w muzech województw młopolskiego stnowiły 9% obcych wystw krjowych pokznych w Polsce, ntomist obce wystwy zgrniczne 10,7%. W 2007 r. młopolskie muze odwiedziło pond 6 mln osób, 29,4% wszystkich odwiedzjących muze w Polsce. Dje to Młopolsce pierwsze miejsce wśród województw. Muze drugiego n liście województw mzowieckiego odwiedziło jedynie 3,2 mln osób. Zwiedzjących w grupch zorgnizownych młopolskie muze w 2007 r. było 3,3 mln, 33,7% zwiedzjących muze w tej formie w cłej Polsce. Przewg w tej ktegorii nd województwem mzowieckim, które ponownie uplsowło się z Młopolską, był również ogromn. Muze mzowieckie w zorgnizownych grupch odwiedziło jedynie 1,2 mln osób. Muze Młopolski zorgnizowły 11,8 tys. lekcji muzelnych i odczytów. Stnowiło to 15,5% liczby wszystkich odczytów i lekcji muzelnych zorgnizownych w Polsce. Więcej lekcji muzelnych i odczytów zorgnizowły jedynie muze w województwie mzowieckim 22,4 tys. N kolejnym miejscu z województwem młopolskim znlzło się województwo śląskie z 6,3 tys. zorgnizownych lekcji muzelnych i odczytów.
Młopolskie muze zorgnizowły 4,3 tys. sensów filmowych, co stnowiło 25,3% sensów pokznych przez muze w cłej Polsce. Kolejne miejsce zjęło województwo mzowieckie, którego muze odbyło się 2,4 tys. sensów. Tbel 2.1.3. Dziłlność młopolskich bibliotek publicznych n tle Polski w 2007 r. Wyszczególnienie Polsk Województwo młopolskie Miejsce wśród województw biblioteki i filie 8489 763 3 księgozbiór w woluminch (w mln) 135,6 10,8 4 czytelnicy (w tys.) 6719,1 682,4 3 czytelnicy n 1000 ludności 176 208 1 wypożyczeni księgozbioru (w mln) 127,7 11,9 4 wypożyczeni n jednego czytelnik 19 17 16 wypożyczeni n 1000 ludności 3350 3629 3 odsetek bibliotek wyposżonych w komputery 59,8 68,0 2 odsetek komputerów podłączonych do Internetu i dostępnych czytelnikom Stn w dniu 31 grudni. 48,7 49,0 12 N terenie Młopolski dziłją 763 biblioteki i filie, czyli 9% z 8,5 tys. bibliotek i filii w Polsce. Pod względem liczebności bibliotek Młopolsk plsuje się n 3 miejscu po województwch mzowieckim i śląskim. Księgozbiór zgromdzony w młopolskich bibliotekch liczy 10,8 mln woluminów, co stnowi 8% z 135,6 mln woluminów zgromdzonych w bibliotekch cłej Polski. Większą liczbę woluminów posidją jedynie województw: śląskie (17,1 mln), mzowieckie (16,8 mln) i wielkopolskie (12 mln). W 2007 r. z bibliotek w cłej Polsce skorzystło 6,7 mln osób, z tego 0,7 mln w Młopolsce, co stnowiło 10,2% ogółu czytelników. Więcej czytelników odwiedziło biblioteki województw śląskiego (1 mln) i mzowieckiego (0,9 mln). Czytelnicy bibliotek w cłej Polsce wypożyczyli 127,7 mln pozycji księgozbioru, z tego n województwo młopolskie przypdło 9,3%, czyli 11,9 mln wypożyczonych książek. Więcej pozycji księgozbioru niż w Młopolsce czytelnicy wypożyczyli w województwch: śląskim (19,1 mln), mzowieckim (15,7 mln) orz wielkopolskim (12 mln). Średni liczb wypożyczeń n jednego czytelnik wynosił w Polsce 19 woluminów, w Młopolsce 17 i był njniższ wśród wszystkich województw. W 2007 r. Młopolsk mił njwyższy wskźnik czytelników n 1000 ludności 208, o 18,2% większy niż średni dl cłej Polski. Wskźnik wypożyczeń n 1000 ludności wynosił 3629 i był wyższy o 8,3% niż średni 3350 wypożyczeń dl cłego krju. Większy wskźnik wypożyczeń n 1000 ludności był w województwch śląskim i dolnośląskim. Około 68% młopolskich bibliotek było wyposżonych w komputery. Plsuje to województwo n drugim miejscu, po województwie wrmińsko-mzurskim, gdzie odsetek ten wynosił 77,5%. Średni w tej ktegorii dl szesnstu województw wynosi 59,8%. Młopolsk zjmuje dopiero dwunste miejsce wśród województw pod względem dostępności komputerów dl czytelników i przyłączeni do Internetu. Wskźnik ten wynosi 49% i jest to niewiele powyżej średniej w krju. 21