4. Łubin wąskolistny -Krzysztof Springer, Marcin Zabornia ZDOO Nowy Lubliniec Uwagi ogólne W Krajowym rejestrze jest aktualnie 29 odmian, różniących się cechami morfologicznymi i użytkowymi (plonowanie, cechy jakościowe nasion i inne). Hodowla odmian łubinu wąskolistnego ma w Polsce długą tradycję, dlatego też większość odmian z KR wyhodowano w krajowych firmach hodowlanych. Jedynie dwie odmiany samokończące (Boruta i Lila Baer) pochodzą z zagranicy. Zdecydowana większość odmian (21) to formy o niskiej zawartości alkaloidów i niesamokończącym typie wzrostu. Grupa form o samokończącym typie wzrostu stanowi 20% ogólnej liczby odmian. Trzy z nich: Homer, Lila Baer i Szot wpisano do KR w lutym roku. W województwie podkarpackim w latach 2017- doświadczenie odmianowe z łubinem wąskolistnym prowadzone było tylko w Nowym, w którym badano oprócz odmian zarejestrowanych także odmiany przed wpisaniem do krajowego Rejestru. Łącznie badano 29 odmian (z czego 22 zarejestrowane). Doświadczenie prowadzono w trzech powtórzeniach bez chemicznej ochrony przeciwko chorobom grzybowym, według metodyki COBORU. Oceny porażenia antraknozą wykonano w trzech terminach : I w fazie pełni kwitnienia pędu głównego, II - w fazie zawiązanych strąków na pędzie głównym, III - w fazie dojrzewania strąków na pędzie głównym. W zestawieniu podano oceny z III terminu. W celu uzyskania pełniejszej informacji o odmianach, poszerzono ją o wyniki doświadczeń zlokalizowanych w sąsiednich województwach: małopolskim (SDOO Węgrzce) i świętokrzyskim (SDOO Słupia) Wyniki doświadczeń Średnie plonowanie łubinu wąskolistnego w r. wyniosło 25,9 dt z ha i było wyższe o 3,9 dt z ha od dwulecia. W porównaniu do 2017 roku plon nasion był wyższy średnio o 7,8 dt z ha. Najwyżej w dwuleciu plonowały odmiany: Roland, Heros (niesamokończące) oraz Regent i Szot (samokończące). Średnia plonowania odmian w roku w Nowym Lublińcu wynosiła 21,9 dt z ha. W porównaniu do doświadczeń, z sąsiednich województw, których wyniki prezentujemy plonowanie odmian należy uznać za zadwalające. Doświadczenie w Nowym Lublińcu zostało założone na glebach słabych odmiennie niż w pozostałych miejscowościach. Odmianami najlepiej plonującymi były Lazur, Roland i Lila Baer. Odmiana Lazur i Lila Baer plonowały słabo w miejscowościach pozostałych. Odmiana Roland plonowała dobrze również w pozostałych miejscowościach. Dobrze i stabilnie w roku plonowały odmiany: Heros, Koral, Boruta, Reger, Homer i Szot. Największym zagrożeniem dla uprawy łubinu jest antraknoza. W analizowanym okresie nie obserwowano dużego nasilenia tej choroby, mimo braku ochrony chemicznej. Wysokość roślin (62 cm) była w roku średnio o 10 cm wyższa w stosunku do dwulecia. Wysokość roślin nie wpłynęła jednak na ich wyleganie, które wystąpiło w dwuleciu tylko raz w jednej miejscowości i to przed zbiorem. Termin dojrzewania jak i równomierność dojrzewania badanych odmian były wyrównane. Masa 1000 nasion w r. była nieznacznie wyższa niż w dwuleciu i wyniosła średnio 138,9 g. Najdorodniejsze nasiona wystąpiły u odmiany Lila Baer, Tytan, Bolero i Kurant, zaś najdrobniejsze u odmian Heros i Dalbor.
Tabela 1 Łubin wąskolistny. Odmiany badane. Rok zbioru Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego rejestru odmian Rok wpisania do LOZ Kraj pochodze nia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznejpełnomocnika w Polsce. Niesamokończące niskoalkaloidowe 1 Kalif 2006 2 Hodowla Roślin Smolice sp. z o. o. Neptun 2009 Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 3 Dalbor 2011 Kobylin 4 Heros 2011 2019 5 Tango 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. z oo., 6 Kurant 2014 ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 7 Wars 2014 Hodowla Roślin Smolice sp. z o. o., 8 Lazur 2015 Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin 9 Rumba 2015 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., 10 Salsa 2015 ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 11 Bolero 2016 12 Jowisz 2016 13 Koral 2016 14 Tytan 2016 15 Neron 2017 16 Roland 2017 2019 17 Samba 2017 Hodowla Roślin Smolice sp. z o. o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin Poznańska Hodowla Roślin sp. z o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce Samokończace niskoalkaloidowe 18 Boruta 2002 DE Hodowla Roślin Smolice sp. z o. o. 19 Regent 2009 2019 Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 20 Homer 2019 Kobylin 21 Lila Baer 22 Szot DE kod kraju z którego pochodzi odmiana DE IGP Polska sp. z o.o. sp. k., ul.wyspiańskiego 43, 60-751 Poznań Poznańska Hodowla Roślin sp. z o., ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce
Tabela 2. Łubin wąskolistny. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Rodzaj doświadczenia SDOO Słupia SDOO Węgrzce ZDOO Nowy Lubliniec Powiat Jędrzejów Kraków Lubaczów Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2 5 Klasa bonitacyjna gleby IIIa II IVa ph gleby w KCl 6,1 5,9 6,1 Przedplon Jęczmień jary Pszenica ozima Pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, rok) 6.04. 17.4. 10.04. Obsada nasion (szt/m 2 ) 100, 120* 100, 120* 100, 120* Data zbioru omłotu (dzień, m-c, rok) 26.07. 3.09. 23.07. Nawożenie mineralne N (kg/ha) 17 - - P 2 O 5 (kg/ha) 50 80 20 K 2 O (kg/ha) 70 120 35 Nawożenie dolistne preparatami HiStick 800g/100kg wieloskładnikowe. Nitragina Nitragina nasion Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Vitavax 200 FS- 350 ml/100 kg Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Boxer 800 EC- 4,0 l Inne zabiegi inokulant Mospilan 20 SP Bulldock 025 EC Vitavax 200 FS- 350 ml/100 kg Afalon dyspersyjny 450 SC Fusilade Forte 150 EC Insektycyd (nazwa,dawka/ha) - - *odmiany niesamokończące 100 szt., samokończące 120 szt. - zabiegu nie stosowano Vitavax 200 FS- 350 ml/100 kg Boxer 800 EC- 4,0 l - - Roundup Flex 480-3,0 l Tabela 3, Łubin wąskolistny. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp Cecha SDOO Słupia SDOO Węgrzce ZDOO Nowy Lubliniec 1 Wysokość roślin 62 68 56 2 Wyleganie w fazie końca kwitnienia łanu 9,0 8,7 9,0 3 Wyleganie przed zbiorem 9,0 7,8 9,0 4 Długość okresu od siewu do początku kwitnienia 51 37 49 5 Długość okresu od siewu do dojrzałości technicznej 99 89 93 6 Liczba dni od początku do końca kwitnienia łanu 10 17 10 7 Osypywanie nasion 9,0 7,4 9,0 8 Równomierność dojrzewania 9,0 8,7 8,8 9 Udział roślin zielonych 0,0 3,1 0,8 10 Porażenie przez choroby: Antraknoza 9,0 9,0 8,9 11 Fuzarioza 9,0 9,0 9,0 12 Zbiór + omłot 26.07. 3.09. 23.07. 13 Masa 1000 nasion 129,7 156,4 130,6 14 Wilgotność nasion podczas zbioru 11,9 17,5 13,6 15 Plon ziarna 38,6 17,2 21,9
Tabela 4 Łubin wąskolistny. Plon nasion odmian (% wzorca). Rok zbioru Lp. Odmiana SDOO Słupia SDOO Węgrzce ZDOO Nowy Lubliniec Niesamokończace niskoalkaloidowe 1 Kalif 80 73 84 2 Neptun 92 99 101 3 Dalbor 113 118 92 4 Heros 113 121 109 5 Tango 99 108 93 6 Kurant 88 83 102 7 Wars 107 77 96 8 Lazur 92 88 116 9 Rumba 104 90 105 10 Salsa 106 119 94 11 Bolero 118 96 94 12 Jowisz 105 90 78 13 Koral 102 102 108 14 Tytan 86 83 92 15 Neron 97 85 94 16 Roland 119 103 115 17 Samba 89 95 95 Samokończące niskoalkaloidowe 18 Boruta 100 109 105 19 Regent 99 127 105 20 Homer 102 111 106 21 Lila Baer 81 97 111 22 Szot 108 126 106 wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian
Tabela 5. Łubin wąskolistny. Plon nasion odmian (% wzorca). Rok zbioru, 2017 Lp Odmiana Plon nasion % wzorca 2017 2017- Wzorzec dt z ha 25,9 18,1 22,0 Niesamokończące niskoalkaloidowe 1 Kalif 79 87 83 2 Neptun 96 129 110 3 Dalbor 108 92 102 4 Heros 113 96 106 5 Tango 100 80 92 6 Kurant 91 110 99 7 Wars 97 62 83 8 Lazur 98 109 102 9 Rumba 101 85 95 10 Salsa 105 92 100 11 Bolero 106 69 91 12 Jowisz 94 71 85 12 Koral 104 81 94 13 Tytan 87 120 101 14 Neron 94 104 98 15 Roland 114 125 118 16 Samba 92 86 89 17 Kalif 79 87 83 Samokończące niskoalkaloidowe 18 Boruta 104 105 104 19 Regent 107 124 114 20 Homer 105 122 112 21 Lila Baer 93 142 113 22 Szot 111 110 111 Liczba doświadczeń 3 1 4 wzorzec: średnia z wszystkich badanych odmian
Tabela 6. Łubin wąskolistny. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Rok zbioru:, 2017 Lp Liczba Wyleganie przed Liczba dni od siewu do (liczba dni): Wysokość roślin Odmiana lat zbiorem początku dojrzałości badań (skala9 o (cm) ) kwitnienia technicznej wzorzec 7,8 7,8 62 52 46 56 94 98 Niesamokończące niskoalkaloidowe 1 Kalif 2 0,2 0,2-1 -2 1 1 1 1 2 Neptun 2-0,5-0,5-0 1-2 -2-1 -2 3 Dalbor 2 0,2 0,2-3 -2-2 -1-2 -2 4 Heros 2-0,2-0,2-5 -5-0 0 0 1 5 Tango 2 0,2 0,2 1-2 1 0 1 1 6 Kurant 2 0,2 0,2 5 4-0 1 2 1 7 Wars 2 0,2 0,2-2 -4 1 1-2 -2 8 Lazur 2-0,2-0,2-1 -2-1 -0-0 0 9 Rumba 2 0,2 0,2 6 5 0 1 1 1 10 Salsa 2-0,2-0,2-1 -2-1 -0 1-0 11 Bolero 2-0,5-0,5 1-4 -0 0-1 -2 12 Jowisz 2 0,2 0,2-1 2-0 -0 1 1 12 Koral 2 0,2 0,2 3 3 1 1 2 1 13 Tytan 2 0,2 0,2 4 5 1 1 1 2 14 Neron 2 0,2 0,2 0 1 0 0-1 -1 15 Roland 2 0,2 0,2-3 -1-2 -3-2 -1 16 Samba 2-0,5-0,5 1-1 1 1 1 1 17 Kalif 2 0,2 0,2-1 -2 1 1 1 1 Samokończace niskoalkaloidowe 18 Boruta 2-0,5-0,5 1 6 2 2 1 2 19 Regent 2-0,2-0,2-7 -3-1 -1-2 -1 20 Homer 2 0,2 0,2-8 -8-0 -2-1 -1 21 Lila Baer 2-0,5-0,5 4 5-0 -1 0 0 22 Szot 2-0,5-0,5 2 3 0 1-1 -1 Liczba doświadczeń 1 1 3 4 3 4 3 4 Wyższa wartość w skali 9 oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku -2017 średnia z wszystkich badanych odmian
Tabela 7 Łubin wąskolistny. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Rok zbioru:, 2017 Lp Odmiana Liczba lat badań Równomierność dojrzewania Masa 1000 nasion Antraknoza III* - skala 9 o Wzorzec 13 12 8,7 8,6 138,9 137,0 8,9 8,9 Niesamokończące niskoalkaloidowe 1 Kalif 2-1 0 0,1 0,2-10,5-8,5 0,1 0,1 2 Neptun 2 0 0-0,0-0,1-6,8-4,2-0,3-0,3 3 Dalbor 2 0 0 0,1-0,1-14,2-12,7 0,1 0,1 4 Heros 2 0 0 0,3 0,1-28,5-28,3 0,1 0,1 5 Tango 2 0 1-0,0 0,3 6,5 5,1 0,1 0,1 6 Kurant 2 0-1 -0,4-0,3 11,7 11,7 0,1 0,1 7 Wars 2-1 -1 0,3-0,0-13,2-12,7 0,1 0,1 8 Lazur 2 0-1 0,3-0,0-7,8-5,7 0,1 0,1 9 Rumba 2 0 0-0,4-0,6-4,9-2,9 0,1 0,1 10 Salsa 2 0 1-0,4 0,2 0,6-3,2 0,1 0,1 11 Bolero 2-1 -2-0,0-0,2 11,7 14,6 0,1 0,1 12 Jowisz 2-1 -2-0,0 0,1-3,1 3,6 0,1 0,1 12 Koral 2 1 2 0,1-0,1 8,7 8,7 0,1 0,1 13 Tytan 2 1 2-0,7-0,3 17,3 10,8 0,1 0,1 14 Neron 2 1 2 0,3 0,1-7,2-6,8 0,1 0,1 15 Roland 2 0 0 0,3 0,1-2,9 4,7 0,1 0,1 16 Samba 2-1 -1-0,0-0,1 7,5 3,3-0,6-0,6 17 Kalif 2-1 0 0,1 0,2-10,5-8,5 0,1 0,1 Samokończace niskoalkaloidowe 18 Boruta 2-0,5-0,5 0,3 0,0-0,3-3,1-0,6-0,6 19 Regent 2-0,2-0,2 0,3 0,5-1,3-5,1 0,1 0,1 20 Homer 2 0,2 0,2 0,3-0,3 9,5 5,8 0,1 0,1 21 Lila Baer 2-0,5-0,5 0,3 0,5 21,3 19,8 0,1 0,1 22 Szot 2-0,5-0,5 0,3 0,0-0,3-3,1-0,6-0,6 Liczba doświadczeń 4 1 2 1 4 1 1 1 Wyższa wartość w skali 9 oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku -2017 średnia z wszystkich badanych odmian Długość fazy kwitnienialiczba dni 2017-2017- 2017-2017-
Charakterystyka odmian Łubinu wąskolistnego wpisanych do Krajowego Rejestru w roku Homer - Odmiana samokończąca, niskoalkaloidowa, przeznaczona do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion średni do dużego, plon białka średni. Termin kwitnienia i dojrzewania roślin wczesny, okres kwitnienia dość dlugi. Rośliny bardzo niskie. Odporność na wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia średnia do dużej, przed zbiorem duża. Odporność na fuzaryjne więdnięcie i na antraknozę średnia. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Masa 1000 nasion mała. Zawartość w nasionach białka ogólnego bardzo mała, tłuszczu surowego mała, włókna surowego dość duża, zawartość alkaloidów poniżej średniej dla grupy odmian niskoalkaloidowych. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 120 szt/m 2. Hodowca:,,Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin Lila Baer - Odmiana samokończąca, niskoalkaloidowa, przeznaczona do uprawy na nasiona paszowe. Plon nasion oraz plon białka średni. Termin kwitnienia wczesny, termin dojrzewania roślin średni, okres kwitnienia średniej długości. Rośliny przeciętnej wysokości. Odporność na wyleganie roślin w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem średnia. Odporność na fuzaryjne więdnięcie i na antraknozę duża. Dojrzewanie równomierne. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion bardzo mała. Masa 1000 nasion duża. Zawartość w nasionach białka ogólnego, tłuszczu surowego i włókna surowego duża. Zawartość alkaloidów powyżej średniej dla grupy odmian niskoalkaloidowych. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 120 szt/m 2. Zachowujący odmianę: Saatzucht Bauer GmbH &Co. KG, Hofmarkstrasse 1, DE-93083 Niedertraubling Szot - Odmiana samokończaca, niskoalkaloidowa, przeznaczona do uprawy na nasiona paszowe, Plon nasion średni do małego, plon białka mały. Termin kwitnienia średni, termin dojrzewania roślin wczesny, okres kwitnienia średniej długości. Rośliny dość niskie. Odporność na wyleganie roślin w fazie kwitnienia średnia, przed zbiorem średnia do dużej. Odporność na fuzaryjne więdnięcie i na antraknozę średnia. Dojrzewa bardzo równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion mała. Masa 1000 nasion mała do bardzo małej, zawartość w nasionach białka ogólnego mała, tłuszczu surowego bardzo mała, włókna surowego duża, zawartość alkaloidów na poziomie średniej dla grupy odmian niskoalkaloidowych. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona około 120 szt/m 2. Hodowca: Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., Ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce