PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA MUZYKA SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 IM. BOLESŁAWA CHROBREGO W JELENIEJ GÓRZE I Ogólne zasady oceniania ucznia 1. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczyciela poziomu postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej, z realizowanych w szkole programów nauczania uwzględniających tę podstawę i formułowaniu oceny. 2. Cele oceniania wewnątrzszkolnego: informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie; udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju; motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce; dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce i specjalnych uzdolnieniach ucznia; 3. Nauczyciel na początku roku szkolnego informuje uczniów i rodziców o wymaganiach edukacyjnych, kryteriach oceniania, sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów. 4. Oceny są jawne zarówno dla ucznia, jak i dla rodzica (prawnego opiekuna). 5. Oceny bieżące ustala się według następującej skali: celujący 6 bardzo dobry 5 dobry 4 dostateczny 3 dopuszczający 2 niedostateczny 1 Dopuszcza się stosowanie znaków + i -. 1
II Zasady uzupełniania braków i poprawiania ocen 1. W przypadku nieobecności na lekcji uczeń jest zobowiązany do uzupełnienia braków wiedzy oraz zaległości w zeszycie przedmiotowym i w ćwiczeniach oraz musi zgłosić ten fakt nauczycielowi. 2. Usprawiedliwiona nieobecność ucznia na ostatniej lekcji automatycznie usprawiedliwia jego nieprzygotowanie do zajęć. Wyjątkiem jest udział w sprawdzianach i odpowiedziach ustnych (śpiew, gra na instrumencie), które były zapowiedziane w trakcie jego obecności w szkole i obejmują jednostki tematyczne, na których uczeń był obecny. 3. Uczeń, który opuścił pracę klasową z przyczyn usprawiedliwionych lub otrzymał ocenę niedostateczną, powinien ją napisać lub poprawić w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły. Termin i czas wyznacza nauczyciel tak, aby nie zakłócał procesu nauczania pozostałych uczniów. W przypadku dłuższej nieobecności usprawiedliwionej, w terminie uzgodnionym przez nauczyciela. 4. Uczeń ma prawo być nieprzygotowany do zajęć dwa razy w semestrze. Nieprzygotowanie winno być zgłaszane na początku lekcji. Nie może jednak ono dotyczyć zapowiedzianego wcześniej sprawdzianu lub zadania. Każde kolejne nieprzygotowanie odnotowuje się znakiem minus -, a trzy minusy oceną niedostateczną. Zgłoszone nieprzygotowanie do zajęć nie zwalnia od czynnego udziału w lekcji oraz nie wyklucza oceny za bieżącą pracę lekcyjną. 5. Nie ocenia się ucznia negatywnie w dniu powrotu do szkoły po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności min. tydzień. 6. Nie ocenia się negatywnie ucznia, który znalazł się nagle w trudnej sytuacji losowej (wypadek, śmierć bliskiej osoby i inne przyczyny niezależne od woli ucznia). 7. Każdy uczeń ma prawo poprawy oceny, z zastrzeżeniem że poinformuje o tym nauczyciela i umówi się z nim na poprawę w terminie nie przekraczającym dwóch tygodni. Ocenę można poprawić tylko raz. 2
III Obszary aktywności uczniów podlegające ocenie Wiedza: Znajomość wybranych pojęć, terminów muzycznych oraz zagadnień z zakresu kultury muzycznej w szczególności z zakresu historii muzyki (epoki, kierunki i ich przedstawiciele), polskich tańców narodowych, instrumentoznawstwa, zasad muzyki i notacji nutowej oraz rozumienie ich znaczenia, swobodne posługiwanie się właściwą terminologią, znajomość budowy typowych form muzycznych. Umiejętności: Wykorzystanie poznanych pojęć, terminów i zagadnień muzycznych w praktyce, wykorzystywanie ww. w trakcie wykonywania i słuchaniu muzyki, prowadzenia rozmów o muzyce oraz poszukiwaniu informacji o muzyce. Wykonywanie utworów muzycznych wokalnych oraz instrumentalnych poprawnie pod względem melodycznym i rytmicznym, z ciekawą interpretacją (w tym: śpiew, ćwiczenia rytmiczne, gra na instrumentach flet prosty, dzwonki, instrumenty perkusyjne), wykonywanie tańców, improwizowanie i komponowanie prostych struktur dźwiękowych i układów taneczno-ruchowych, przedstawianie cech i charakteru słuchanych i wykonywanych utworów słowami lub innymi środkami ekspresji. Analiza i interpretacja tekstów kultury: Interpretowanie wykonywanych utworów zgodnie z tekstem, charakterem i funkcją; słuchanie muzyki, rozpoznawanie, rozróżnianie i omawianie jej cech i budowy, przedstawianie własnego stosunek do słuchanego i wykonywanego repertuaru. Postawa - stosunek do przedmiotu: - sumienność w wykonywaniu obowiązków ucznia (przygotowanie do zajęć), - punktualność, usprawiedliwianie nieobecności, stosowanie się do poleceń, zdyscyplinowanie w trakcie lekcji, - poprawne, systematyczne i estetyczne prowadzenie zeszytu przedmiotowego, - aktywność i zaangażowanie w trakcie zajęć lekcyjnych, - podejmowanie i wykonywanie dodatkowych zadań poszerzających zakres wiedzy i umiejętności, 3
- wysiłek wkładany w przezwyciężanie trudności, Przygotowanie ucznia do zajęć: - podręcznik z przewidzianymi załącznikami, - zalecone zeszyty przedmiotowe i ćwiczenia, - przybory szkolne (w tym: zatemperowany ołówek, gumka, długopis), flet prosty (lub inny instrument - zgodnie z wymaganiami w danej klasie np. dzwonki), - znajomość przerobionych na lekcjach tematów, - dokończenie prac rozpoczętych w trakcie lekcji, - wklejenie do zeszytów otrzymanych na lekcji materiałów ksero i innych, - wykonanie pracy domowej. IV Zasady i sposoby oceniania uczniów 1. Ocenie podlegają następujące formy aktywności ucznia: - Wypowiedź ustna, umiejętność dyskusji. - Ćwiczenia z zakresu realizowanego programu: śpiew solo i w grupie, realizacja ćwiczeń słuchowych, rytmicznych, melodycznych, gra na instrumentach perkusyjnych i melodycznych (dzwonki chromatyczne, flet prosty), wykonanie akompaniamentu rytmicznego, wykonanie w zespole i solo odpowiedniej partii instrumentalnej, realizacja form muzyczno-ruchowych; ćwiczenia o charakterze choreograficznym, umiejętność analitycznego słuchania muzyki w oparciu o poznane zasady muzyki, wiedzę z zakresu kultury muzycznej, a także w powiązaniu z innymi działaniami muzycznymi, np. ze śpiewem i grą na instrumentach; - Kartkówka, jako forma odpowiedzi (może być niezapowiedziana z trzech ostatnich lekcji), - Praca kontrolna (np. test wiedzy, test słuchowy, praca klasowa, z dwutygodniową zapowiedzią), - Aktywność, systematyczność i zaangażowanie na lekcji, 4
- Zadania domowe, - Uzgodnione wcześniej samodzielne oraz zespołowe prace dodatkowe powiązane z realizowanym programem nauczania - wykonywane w trakcie lekcji lub w warunkach pozalekcyjnych (np. prezentacje, projekty, wykonanie pomocy dydaktycznych, przygotowywanie na lekcję materiałów na określony temat), - Udział w szkolnych zajęciach dodatkowych wymagających dużego zaangażowania muzycznego (np. chór, zajęcia wokalne), - Szczególne osiągnięcia na forum klasy i szkoły, - Zeszyt przedmiotowy (kryteria: poprawność treści, systematyczność prowadzenia, czytelność i przejrzystość, staranność i estetyka, podpisany przez właściciela). 2. Na początku każdego roku szkolnego (do 15 września) uczniowie zostaną zapoznani z zasadami i kryteriami oceniania na lekcjach muzyki. Fakt ten jest odnotowany w dzienniku. 3. Na zajęciach muzycznych używamy poprawnej polszczyzny w mowie, śpiewie i piśmie. 4. Pisemne prace kontrolne (np. test, kartkówka, sprawdzian) ocenia się punktowo. Dla ustalenia ocen cyfrowych stosowane są następujące progi procentowe: 100% + zadania dodatkowe z poziomu ponadpodstawowego ocena celująca - 6 100-90% materiału - ocena bardzo dobra - 5 89-75% materiału - ocena dobra - 4 74-51% materiału - ocena dostateczna - 3 50-31% materiału - ocena dopuszczająca - 2 30-0% materiału - ocena niedostateczna - 1 5. Ogólne kryterium oceniania ze śpiewu: Ocena celująca uczeń zaśpiewał piosenkę z pamięci (tekst bezbłędnie), poprawnie pod względem intonacyjnym, rytmicznym, melodycznym, z 5
odpowiednią dynamiką i tempem, artykulacją z odpowiednim charakterem, z pełnym zaangażowaniem, samodzielnie solo, na forum klasy. Ocena bardzo dobra utwór wykonany z pamięci poprawnie intonacyjnie, rytmicznie, melodycznie, bez pomyłek w tekście, ale w grupie. Z zachowanym odpowienim charakterem, uwzględniając elementy muzyki np. dynamikę, artykulację czy tempo. Ocena dobra uczeń wykonał piosenkę bez pomyłek w tekście, z niewielkimi błędami melodycznymi, rytmicznymi czy intonacyjnymi. Zachowując ogólny jej charakter oraz odpowiednie tempo, w małym stopniu uwzględniając elementy muzyki np. dynamikę, artykulację. Ocena dostateczna piosenka wykonana częściowo niepoprawnie pod względem intonacji, rytmu, melodii, tempa. Mogą też pojawić się błędy w tekście, bez uwzględniania np. dynamiki, artykulacji. Ocena dopuszczająca uczeń zaśpiewał piosenkę w dużej mierze przy pomocy nauczyciela, z dużymi błędami w tekście. Struktura melodyczna, rytmiczna oraz tempo jest w dużym stopniu zachwiane, bez uwzględniania np. dynamiki, artykulacji Ocena niedostateczna uczeń odmówił zaśpiewania piosenki, uczeń nie zna tekstu i melodii piosenki. 6. Ogólne kryterium oceniania z gry na flecie prostym/dzwonkach chromatycznych dla klas IV- VI: Ocena celująca - uczeń wykonał bezbłędnie utwór z lub spoza programu nauczania lub utwór wybrany przez nauczyciela. Prawidłowo odczytał zapis nutowy uwzględniając melodię, rytm, tempo a także dynamikę i artykulację utworu. Gra przykładów utworów jednogłosowych i dwugłosowych. Ocena bardzo dobra - uczeń wykonał utwór z programu nauczania w sposób prawidłowy, zachowując właściwy zapis nutowy, rytm, tempo, melodię i dynamikę. Gra utworów jednogłosowych i z podziałem na dwa głosy. Ocena dobra - wykonanie przez ucznia utworu z niewielkimi błędami np. rytmicznymi, tempa, melodycznymi, zachowując ogólny charakter utworu. Gra utworów jednogłosowych. 6
Ocena dostateczna - utwór wykonany częściowo niepoprawnie pod względem melodycznym, rytmicznym, tempa, częściowo przy pomocy nauczyciela. Nie uwzględnia się dynamiki, artykulacji w utworze. Gra utworów jednogłosowych. Ocena dopuszczająca - utwór wykonany w dużej mierze w sposób nieprawidłowy, tj. zachwiana struktura melodyczna, rytmiczna, tempa, przy pomocy nauczyciela. Bez uwzględniania dynamiki, artykulacji w utworze. Gra utworów jednogłosowych. Ocena niedostateczna - uczeń nie podjął się zagrania żadnego utworu, nie potrafi zagrać nawet najkrótszego fragmentu utworu. 7. Dostosowanie wymagań dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych: Wymagania dostosowuje się indywidualnie na podstawie dokumentów wydanych przez Poradnię Psychologiczno Pedagogiczną. Dopuszcza się m.in.: mylenie i trudności w wysławianiu się, wydłużony czas odpowiedzi, problemy z koncentracją i nieśmiałością, problemy z poznawaniem kształtów, różnicowaniem zjawisk dźwiękowych, problemy manualne, problemy z koordynacją słuchowo-wzrokowo-ruchową, inne trudności specyficzne dla przedmiotu. Wsparcie polega m.in. na: wydłużeniu czasu przeznaczonego na ćwiczenia, wydłużeniu czasu pisania prac kontrolnych, odpytywaniu oraz wykonywaniu ćwiczeń poza forum klasy, powtarzaniu poleceń i upewnianiu się, czy zostały dobrze przez ucznia zrozumiane, pomocy w selekcjonowaniu wiadomości, mobilizowaniu i wzmacnianiu pozytywnym ucznia. V Kryteria oceniania 1. Ocena celująca Uczeń jest zawsze sumiennie przygotowany do zajęć (zeszyt, ćwiczenia, zadany materiał), odrabia zadane prace domowe. Opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności przewidzianych w realizowanym programie nauczania oraz przekracza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą. Posiada wyraźnie ukształtowane zainteresowania związane z przedmiotem, zdobywa dodatkową wiedzę, korzystając z różnych źródeł informacji. Prawidłowo i sprawnie gra na instrumencie (flet, dzwonki 7
oraz inne), prawidłowo i samodzielnie śpiewa (a capella i z akompaniamentem) pod względem poprawności intonacji oraz znajomości tekstu i melodii. Opanował umiejętność łączenia wiedzy z zakresu muzyki z wiadomościami z innych przedmiotów. Potrafi samodzielnie formułować pytania i rozwiązywać problemy muzyczne. Bierze udział w konkursach, koncertach i występach na terenie szkoły i poza nią, uczestniczy aktywnie w dodatkowych zajęciach muzycznych np. kółko - zajęcia wokalne, chór lub zespół instrumentalny. Na zajęciach jest bardzo aktywny i zdyscyplinowany, inicjuje różnorodne zadania, projekty. Jest wzorowym słuchaczem koncertów muzycznych. 2. Ocena bardzo dobra Uczeń jest zawsze przygotowany do zajęć oraz sumiennie w nich uczestniczy. Opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności przewidzianych w realizowanym programie nauczania. Pawidłowo, sprawnie i samodzielnie gra na instrumencie (flet i dzownki), śpiewa pod względem poprawności intonacji oraz znajomości tekstu i melodii, prawidłowo wykonuje ćwiczenia intonacyjne, rytmiczne oraz jest sprawny technicznie w grze na instrumencie, rozumie zapis nutowy i potrafi się nim posługiwać. Zna podstawowe terminy muzyczne omawiane w danej klasie, podaje nazwiska wybitnych kompozytorów z programu danej klasy. Korzysta z różnych źródeł informacji. Rozumie znacząca rolę i funkcję muzyki w kulturze, stara się brać udział w imprezach muzycznych w szkole i poza nią. Odrabia prace domowe, na lekcjach jest bardzo aktywny i zdyscyplinowany. Prowadzi systematycznie i starannie zeszyt przedmiotowy i ćwiczenia. Jest uważnym słuchaczem koncertów muzycznych. 3. Ocena dobra Uczeń opanował większość wiadomości i umiejętności przewidzianych w realizowanym programie nauczania, korzysta z różnych źródeł informacji. Potrafi zagrać kilka melodii (na flecie i dzwonkach), umie zaśpiewać z niewielką pomocą nauczyciela pieśni i piosenki jednogłosowe, z akompaniamentem, poprawnie pod względem muzycznym. Wykonuje proste rytmy gestodźwiękami i na instrumentach perkusyjnych. Na lekcjach jest aktywny i zdyscyplinowany, odrabia prace domowe, jest przygotowany do większości lekcji. Zna w stopniu dobrym podstawy wiedzy dotyczące muzyki, terminy muzyczne omawiane w danej klasie i wie, co oznaczają, 8
dobrze operuje środkami wyrazu muzycznego. Prowadzi poprawnie i systematycznie zeszyt przedmiotowy i ćwiczenia. Jest uważnym słuchaczem koncertów muzycznych. 4. Ocena dostateczna Uczeń opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności przewidziane w realizowanym programie nauczania. Jest w stanie zrozumieć najważniejsze zagadnienia przy pomocy nauczyciela. Potrafi zagrać niezbyt poprawnie niektóre melodie przewidziane w programie nauczania na flecie lub dzwonkach, przy pomocy nauczyciela. Umie zaśpiewać z akompaniamentem niektóre piosenki, przy pomocy nauczyciela. Stara się w miarę możliwości wykonywać polecenia i zadania związane z muzyką, wykazuje się wiedzą, lecz niepełną, w stopniu dostatecznym operuje środkami wyrazu muzycznego (przy pomocy nauczyciela) oraz prowadzi zeszyt i ćwiczenia niesystematycznie i mało starannie, odrabia zadania domowe. Wykonuje najprostsze ćwiczenia rytmiczne. Zna tylko niektóre terminy muzyczne. Potrafi się skupić podczas słuchania koncertów muzycznych. 5. Ocena dopuszczająca Uczeń w niewielkim stopniu opanował wiadomości i umiejętności przewidziane w realizowanym programie nauczania. Jest w stanie wykonać proste ćwiczenia przy pomocy nauczyciela. Potrafi zagrać, czesto niedbale, nie starając się poprawić błędów, na instrumencie melodycznym gamę oraz najprostsze utwory przewidziane w programie nauczania. Odrabia proste zadania domowe.w słabym stopniu interesuje się problematyką muzyczną i często jest nieprzygotowany do zajęć, w minimalnym stopniu operuje środkami wyrazu muzycznego. Niedbale, nie starając się poprawić błędów, śpiewa kilka najprostszych piosenek z akompaniamentem przewidziane w programie nauczania. Niechętnie podejmuje działania muzyczne. Dysponuje tylko fragmentaryczną wiedzą, myli terminy muzyczne. Najprostsze polecenia, ćwiczenia rytmiczne wykonuje z pomocą nauczyciela. Nie jest aktywny na zajęciach, zeszyt i ćwiczenia prowadzone są niestarannie i mają wiele braków. Nie przeszkadza innym słuchaczom podczas koncertów muzycznych. 6. Ocena niedostateczna Uczeń nie opanował wiadomości i umiejętności przewidzianych w realizowanym programie nauczania (co uniemożliwia dalsze kształcenie). Wykazuje się złym 9
stosunkiem do przedmiotu i nauczyciela oraz całkowitym brakiem zainteresowania problematyką muzyki. Nie jest w stanie wykonać prostych ćwiczeń nawet przy pomocy nauczyciela, nie potrafi grać na żadnym instrumencie melodycznym. Ma duże trudności z zaśpiewaniem jekiejkolwiek piosenki. Nie jest aktywny na zajęciach, nie uważa, nie odrabia zadań domowych. Nie posiada podstawowych wiadomości i umiejętności z dziedziny muzyki, nie wykazuje chęci otrzymania pozytywnych ocen, nie wykonuje prac żądanych przez nauczyciela muzyki, nie prowadzi zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń, nie korzysta z pomocy oferowanej przez nauczyciela. Nie wykazuje żadnych chęci i nauczenia się czegokolwiek, nadrobiebia braków, poprawienia ocen. VI Zakładne osiągnięcia ucznia Uczeń kończący edukację muzyczną na drugim etapie nauczania powinien: 1) znać podstawowe pojęcia muzyczne (melodia, rytm, metrum, agogika, artykulacja, dynamika, tempo, akompaniament, dźwięk, gama, akord, instrumentacja itp.) i stosować je w praktyce w śpiewie, grze na instrumentach, rozmowach o muzyce; 2) odczytywać i zapisywać podstawowe oznaczenia muzyczne: - elementy notacji muzycznej (klucz wiolinowy, nuty, wartości rytmiczne, pauzy, znaki chromatyczne); - skróty pisowni muzycznej (repetycja, volty); - podział wartości rytmicznych; - metrum 2 4, 3 4, 4 4, 3 8; - oznaczenia agogiczne (np. ritenuto); - oznaczenia dynamiczne (np. p, f, mp, mf, pp, ff, crescendo, decrescendo); - oznaczenia artykulacyjne (np. legato, staccato, portato, non legato, glissando, tremolo); - oznaczenia tempa (np. allegro, moderato, andante, largo) 3) śpiewać: - polski hymn państwowy; - Odę do radości ; - wybrane pieśni patriotyczne; - kanony; - piosenki dziecięce i popularne; 10
4) grać na wybranych instrumentach (np. dzwonki chromatyczne, flet prosty, instrumenty perkusyjne niemelodyczne): - schematy rytmiczne; - melodie; - proste utwory; - hymn Europy; 5) odtwarzać proste rytmy ruchem i gestodźwiękami; 6) wykonywać podstawowe kroki i figury wybranych tańców ludowych i towarzyskich; 7) określać cechy charakterystyczne polskich tańców narodowych; 8) tworzyć improwizacje (wokalne, instrumentalne, ruchowe); 9) tworzyć proste rytmy i akompaniamenty; 10) wymieniać przykłady instrumentów z trzech podstawowych grup; 11) rozpoznawać głosy wokalne (sopran, alt, tenor, bas); 12) określać aparat wykonawczy muzyki wokalnej i instrumentalnej (soliści, zespoły); 13) znać strukturę form muzycznych (AB, ABA, ABA¹, wariacja, rondo); 14) rozpoznawać fakturę jednogłosową i wielogłosową; 15) wymieniać nazwy okresów w dziejach muzyki i przyporządkować do nich wybranych kompozytorów (polskich i zagranicznych); 16) wyrażać muzykę za pomocą środków pozamuzycznych. Uczeń powinien także: stosować się do postanowień kontraktu zawartego z nauczycielem na początku roku szkolnego; dbać o precyzję wykonywanych utworów wokalnych i instrumentalnych; angażować się w pracę zespołową; inspirować swoimi działaniami innych uczniów; słuchać muzyki w sposób kulturalny; zachowywać się kulturalnie i przestrzegać dyscypliny; być tolerancyjnym w stosunku do innych gustów, zachowań, poglądów; okazywać szacunek dla tradycji i kultury własnego narodu oraz innych narodów. Opracowanie Monika Frąckiewicz - Motyka 11