Praca z tekstami kultury na zajęciach historii i wiedzy o społeczeństwie mgr Elżbieta Straszak mgr Anna Hiller straszak@womczest.edu.pl hiller@womczest.edu.pl
Kierunki polityki oświatowej państwa 1. Wzmocnienie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych, ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych. 2. Podniesienie jakości kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych poprzez zaangażowanie przedstawicieli partnerów społecznych w dostosowywanie kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy. 3. Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. 4. Edukacja matematyczna i przyrodnicza w kształceniu ogólnym. 2
O czym będziemy mówić? Definicja tekstów kultury Teksty kultury w podstawie programowej Praca nad interpretacją tekstów kultury, takich jak: dzieła literackie charakterystyczne dla epoki, filmy dokumentalne i kroniki filmowe, adaptacje filmowe i teatralne, zdjęcia 3
Co to jest tekst kultury? Obraz: bitwa pod Wiedniem, archiwum własne 4
Obraz: graffiti Katowice Giszowiec, archiwum własne 5
Obraz: ołtarz- typu tryptyk, archiwum własne 6
Obraz: książki, archiwum własne 7
Podstawa programowa a tekst kultury I i II etap edukacyjny Uczeń analizuje i interpretuje teksty kultury: a) przejawia wrażliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami literackimi, b) ma potrzebę kontaktu z literaturą i sztuką dla dzieci analiza i interpretacja tekstów kultury II etap edukacyjny. a) Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego; rozpoznaje ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia w tekście znaczeń ukrytych; rozwija zainteresowania różnymi dziedzinami kultury; poznaje specyfikę literackich i pozaliterackich sposobów wypowiedzi artystycznej; b) w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, swoją wrażliwość, gust estetyczny, poczucie własnej tożsamości i postawę patriotyczną Źródło: podstawa programowa w zreformowanej szkole, t 1 8
Pozaliterackie teksty kultury w podstawie programowej na II poziomie edukacyjnym (szkoła podstawowa kl. IV-VI) Cele kształcenia wymagania ogólne 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji: Uczeń (...) rozwija umiejętności poznawania dzieł sztuki; uczy się rozpoznawać różne teksty kultury, w tym użytkowe oraz stosować odpowiednie sposoby ich odbioru. 2. Analiza i interpretacja tekstów kultury Uczeń poznaje teksty kultury ( ); rozpoznaje ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; ( ) rozwija zainteresowania różnymi dziedzinami kultury; poznaje specyfikę literackich i pozaliterackich sposobów wypowiedzi ( ). 3. Tworzenie wypowiedzi Uczeń rozwija umiejętność wypowiadania się w mowie i piśmie na tematy ( ) związane z tekstami kultury ( ). Źródło: podstawa programowa w zreformowanej szkole, t 1
Teksty kultury a podstawa programowa Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą: 1) czytanie umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) Teksty kultury na III i IV poziomie edukacyjnym: - wybór publicystyki z prasy i innych środków społecznego przekazu, - wybrany komiks, - wybrane programy telewizyjne, - wybrane filmy polskich reżyserów oraz z klasyki kinematografii światowej, - spektakle teatralne w tym Teatru TV (jeden w roku), - stała lektura gazety codziennej, tygodnika opinii, miesięcznika, kwartalnika. Źródło: podstawa programowa w zreformowanej szkole, t 2-6 10
Wprowadzenie pozaliterackiego tekstu kultury do edukacji humanistycznej na II, III i IV poziomie ma za zadanie: - stopniowo rozwijać kompetencje kulturowe, - przyczyniać się do promocji czytelnictwa, - uatrakcyjniać odbiór literatury poprzez rozmaite konteksty kulturowe, - wskazywać na wieloaspektowy odbiór kultury. - Źródło: podstawa programowa w zreformowanej szkole, t 2-6
Do omówienia formy dzieła uczniowie muszą być odpowiednio przygotowani. Pomocy w tym zakresie może z pewnością udzielić nauczyciel sztuki, który wyposaży uczniów w niezbędny zasób pojęć i technik plastycznych. Ustalenie warunków powstania dzieła z kolei może służyć kształtowaniu umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji. Źródło: podstawa programowa w zreformowanej szkole, t 2-6 2016-05-12 RODN "WOM" w 12 Częstochowie
Praca nad interpretacją tekstów kultury Teksty literackie
Obraz: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/pamietniki/ https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/listy-jana-kazimierza-do-maryi-ludwiki-z-lat-1663-1665/ 14
Jedzenie, obyczaje z poniższych lektur, dostępnych na stronie www.wolnelektury.pl, możemy wraz z uczniami przygotować bardzo ciekawą lekcję dotyczącą ówczesnych zwyczajów świątecznych, kultury jedzenia, ciekawych potraw, a nawet przepisów. Uczniowie mogą pracować metodą projektu, z pomocą rodziców w domu postarać się przygotować jakąś potrawę i przynieść ją do szkoły. Uczniowie gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej mogą postarać się połączyć nowoczesność ( blog ) i staropolszczyznę i np. przez tydzień prowadzić bloga w stylu Jana Chryzostoma, a zakochani niech napiszą list miłosny do siebie inspirując się lekturą listów Jana Kazimierza lub Jana Sobieskiego. Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki, Listy Jana Kazimierza do Maryi Ludwiki z lat 1663-1665 Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za Augusta III Kuchnia staropolska - książka kucharska 15
Praca nad interpretacją tekstów kultury fotografie
Fotografie Fotografia jest bardzo ciekawym tekstem kultury i źródłem wiedzy, bardzo nam pomocnym do studiowania rzeczywistości społecznej. Z fotografia jest jak z obrazem, pamiętnikiem lub kroniką. Zawsze będzie on pokazywał nasz punkt widzenia, światopogląd, a nawet stronniczość, uprzedzenia i upodobania. Dlatego należy także fotografie poddać krytyce źródłowej, tak jak poddajemy takiej krytyce inne źródła. Najważniejszą rzeczą jest ustalenie, kto, kiedy i gdzie zrobił zdjęcie oraz w jakim celu. Uczniowie powinni ustalić, jeżeli to możliwe, jaki był punkt widzenia autora zdjęcia: co on chce przez to zdjęcie osiągnąć, co pokazać, przed czym ostrzec. Pamiętajmy, że bardzo ważną rzeczą jest data zdjęcia. Czego uczniowie dowiedzieli się ze zdjęcia. Źródło: skąd to wiemy, czyli jak korzystać z materiałów źródłowych na lekcjach wiedzy o społeczeństwie [ online], [dostęp 12.12.2015 r.,]. Dostępny w Internecie: http://www.ceo.org.pl/pl/koss/news/skad-wiemy-czyli-jak-korzystac-z-materialow-zrodlowych-na-lekcjach-wiedzy-ospoleczenstwie 2016-05-12 RODN "WOM" w 17 Częstochowie
Na podstawie poniższych fotografii ślubnych, omów, jakie różnice widzisz w ubiorze na przestrzeni wieków, a także wskaż na różnice w stroju współczesnym w zależności od kultury. 18
2016-05-12 https://pl.wikipedia.org/wiki/suknia_%c5%9blubna#/media/file:replica_of_catherine_ii%27s_wedding_dres RODN "WOM" w s_(1745)_by_mkht_school-studio_02_by_shakko.jpg 19 Częstochowie
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0a/powstanie_warszawskie_film_lokajski.jpg 20
https://pl.wikipedia.org/wiki/suknia_%c5%9blubna#/media/file:traditionalchineseweddingdress.jpg 21
zdjęcie archiwum własne 22
Monidło Monidło rodzaj realistycznego obrazu, portretu namalowanego najczęściej na podstawie zdjęcia ślubnego. Charakterystyczną cechą tego zazwyczaj czarno-białego obrazu były podkolorowania - na czerwono usta i lazurowoniebieskie oczy. Inne detale były retuszowane. Często postaciom domalowywano bardziej kosztowne stroje. Monidła po raz pierwszy pojawiły się w XIX wieku w Polsce jako tańsza alternatywa tradycyjnych portretów, które z powodu zdecydowanie wyższej ceny były popularne jedynie w zamożniejszych warstwach społeczeństwa. Monidła natomiast rozpowszechniły się wśród mniej zamożnych warstw, szczególnie wśród chłopów. Po II wojnie światowej straciły na popularności i z czasem stały się synonimem kiczu. Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/monid%c5%82o 23
https://pl.wikipedia.org/wiki/monid%c5%82o#/media/file:monid%c5%82o.jpg 24
Praca nad interpretacją tekstów kultury film
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/33/film_barnstar_hires_gold.svg 26
Adaptacje filmowe https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/arri435-filmcamera.jpg 27
Literatura, film, historia https://commons.wikimedia.org/wiki/file:siege_of_clari_montis_(jasna_g%c3%b3ra)_in_1655.png 28
Filmy kanały edukacyjne YouTubehttps://www.youtube.com/?hl=pl&gl=PL KHANACADEMYhttps://www.khanacademy.org Ted Edhttp://ed.ted.com/tour 29
Równowagę należy zachowywać we wszystkim. Także, w odniesieniu do korzystania z różnych tekstów kultury podczas przeprowadzanych zajęć.
http://www.bs.katowice.pl/
http://biblioteka.womczest.edu.pl/new/
Wirtualne Muzea Małopolski http://muzea.malopolska.pl/
Zamek Królewski w Warszawie Muzeum Rezydencja Królów i Rzeczypospolitej https://www.zamek-krolewski.pl/historia/historia/zamek-jagiellonow-i-pierwszych-krolow-elekcyjnych-1526-1586
Wirtualne galerie malarstwa dla osób poszukujących przedstawień ikonograficznych konkretnych motywów i tematów. Galeria Malarstwa Polskiego artyzm.com Wiadomości o przeszło 500 polskich malarzach i ponad 3700 obrazach. Galeria Malarstwa Polskiego pinakoteka.zascianek Malarstwo związane z polską historią i kulturą. Polska Sztuka zaprasza.net Reprodukcje obrazów przeszło 300 malarzy. Internetowa Galeria Malarstwa Kulturalna Polska Najwybitniejsze dzieła malarstwa polskiego i obcego. Malarstwo Polskie webart.omikron Informacje o polskich artystach oraz reprodukcje ich dzieł.
Polskie Malarstwo Historyczne i Batalistyczne Prezentacja twórczości 20 polskich artystów XVIII - XIX w. Malarze.Com Prezentacja dzieł polskiego malarstwa. Malarze.Info Biografie 128 malarzy polskich i obcych oraz ich najbardziej znane dzieła. Wielcy Malarze Prezentacja 113 malarzy polskich i europejskich, przeszło 3 tys. obrazów. Web Gallery Of Art Baza danych europejskiego malarstwa i rzeźby od XII do XIX wieku. Strona w wersji językowej angielskiej i węgierskiej. Virtual Art Gallery Galeria dzieł sztuki wraz z ich omówieniem. Strona w języku angielskim. CGFA Internetowa encyklopedia sztuki w języku angielskim. Olga's Gallery Strona w języku angielskim. Zawiera reprodukcje ponad 10000 dzieł sztuki całego świata, informacje na temat artystów i ich dzieł.
http://filmotekaszkolna.pl/ Filmoteka Szkolna
Legalna Kultura H http://legalnakultura.pl/pl/legalne-zrodla/ksiazki
https://ipn.gov.pl/ Instytut Pamięci Narodowej
scholaris To bezpłatny portal dla nauczycieli zawierający elektroniczne zasoby edukacyjne dostosowane do wszystkich etapów kształcenia i typów szkół
Scholaris.pl Nina.gov.pl Wolnelektury.pl Ninateka.pl Flickr.com Edukacjamedialna.edu.pl Edukacjamedialna.pl kinoplex.gazeta.pl youtube.com polskieradio.pl ipn.gov.p filmotekaszkolna.pl jamendo.com/ Przydatne strony i portale dla nauczycieli i uczniów
Internetowa Encyklopedia WP http://encyklopedia.wp.pl/ ponad 90 tys. haseł
Słowniki i encyklopedie PWN: www.sjp.pwn.pl www.encyklopedia.pwn.pl Wydawnictwo Naukowe PWN udostępnia liczne produkty encyklopedyczne, słownikowe czy biznesowe on line w Portalu Wiedzy.
www.encyklopedia.interia.pl Encyklopedia Internautica Największa i najbardziej przyjazna encyklopedia w polskim Internecie, umożliwiająca przeszukiwanie bazy ponad 120.000 haseł przy pomocy wyszukiwarki lub katalogu z pogrupowanymi tematycznie hasłami.
WIEM - Portal Wiedzy http://portalwiedzy.onet.pl/encyklopedia.html WIEM Portal Wiedzy to edukacyjny serwis dostępny w portalu Onet.pl od września 2004, skierowany do uczniów, studentów i wszystkich zainteresowanych poszerzaniem wiedzy.
Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych W. Kopalińskiego www.slownik-online.pl/index.php
Interkl@sa. Polski Portal Edukacyjny www.interklasa.pl Portal edukacyjny przeznaczony dla: nauczycieli, uczniów i rodziców. W zasobach portalu znajdują się m.in.. porady dla nauczycieli, scenariusze zajęć z różnych przedmiotów, jak również liczne materiały dla uczniów i rodziców.
Publiczna Biblioteka Pedagogiczna RODN WOM w CZęstochowie
Zaproszenie na warsztaty: 4.02. 2016 r, godzina 15.00 Warsztaty: Praca z tekstami kultury na zajęciach historii i WoS Sylwia Kurcab, Anna Hiller, Elżbieta Straszak 49
Najnowsze informacje z oferty RODN WOM zapewnicie sobie Państwo zamawiając naszego NEWSLETTERA. http://www.womczest.edu.pl/new/newsletter/ Zapraszamy także do dzielenia się swoim dorobkiem zawodowym w ramach przykładów dobrej praktyki. http://www.womczest.edu.pl/new/zasoby-edukacyjne/przyklady-dobrychpraktyk/
Dziękujemy za uwagę Elżbieta Straszak straszak@womczest.edu.pl Anna Hiller hiller@womczest.edu.pl 51