Lp. NR TEMATU I ZAGADNIENIE Z PODSTAWY PROGRA- MOWEJ TEMAT LEKCJI. ZAGADNIENIA WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZEWIDZIANE NA OCENĘ: celującą bardzo dobrą dobrą dostateczną dopuszczającą 1 2 3 4 5 6 7 8 1. Wymagania edukacyjne. PZO. Uczeń sporządza notatkę o treści kształcenia z przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa w gimnazjum. Analizuje na poszczególne stopnie. 2. 5/1,5/2,5/3. Ostrzeganie ludności o zagrożeniach, alarmowanie. 3. 6/1,6/2,6/10. Znaczenie udzielania pierwszej pomocy. Zasady postępowania bezpiecznego dla ratownika. Układanie osoby nieprzytomnej w pozycji bezpiecznej. Alarmowanie 1. Sposoby i treści powiadamiania o zagrożeniach życia i zdrowia. 2. Zasady zachowania się w przypadku ostrzegania i alarmowania. 3. Alarm w szkole. Pierwsza pomoc w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia człowieka. 1. Rozpoznawanie urazów. 2. Czynności doraźne ratujące życie. 3. Łańcuch ratowniczy. dotyczące zagrożeń i alarmowania. dotyczące łańcucha ratowniczego. dobrą. Zna struktury krajowego systemu wykrywania skażeń i alarmowania i wskazuje te, które funkcjonują w naszej miejscowości. Wyjaśnia, czym różni się alarm od komunikatu ostrzegawczego. dobrą. Potrafi wykonać kolejne czynności łańcucha ratunkowego. Wyjaśnia znaczenie wsparcia psychicznego poszkodowanych. Wymienia rodzaje komunikatów ostrzegawczych i potrafi wyjaśnić, które z nich mogą pojawić się w miejscu zamieszkania. Wymienia wszystkie elementy łańcucha ratunkowego i charakteryzuje dwa wybrane ogniwa. Wymienia co najmniej jeden sposób ogłaszania alarmu powietrznego i o skażeniach. Podaje więcej niż trzy techniki alarmowania i ostrzegania. Zna i potrafi zastosować więcej niż trzy zasady postępowania w przypadku alarmu w szkole. Wymienia zaburzenia czynności organizmu, które zagrażają życiu. Wie, co oznacza stwierdzenie 4 minuty = życie. Uczeń wymienia rodzaje alarmów. Podaje co najmniej trzy techniki alarmowania i ostrzegania. Rozpoznaje i wyjaśnia znaczenie znaków ewakuacyjnych. Podaje i potrafi zastosować co najmniej trzy zasady postępowania w przypadku alarmu w szkole. wezwać specjalistyczną pomoc i podać wymagane informacje. Układa poszkodowanego w pozycji bezpiecznej. Wymienia co najmniej trzy kolejne ogniwa łańcucha ratunkowego. 1
4. 6/8,6/9,6/11. Rozpoznawanie stanu przytomności, badanie oddechu. Zagrożenia dla osoby nieprzytomnej. Resuscytacja krążeniowo - oddechowa. Czynności ratownika w przypadku zaburzeń oddychania oraz przy zatrzymaniu krążenia. 1. Metody i czynności wentylacji zastępczej. 2. Uciskanie klatki piersiowej. 3. Resuscytacja krążeniowo oddechowa. dotyczące RKO. dobrą. Umie scharakteryzować przyczyny zaburzeń krążenia i oddychania. Wyjaśnia znaczenie kolejnych czynności RKO. Wymienia różnice w prowadzeniu RKO u dzieci i osób dorosłych. ocenić, czy poszkodowany jest przytomny. Sprawdza różnymi sposobami oddech. Potrafi udrożnić drogi oddechowe. Poprawnie wykonuje uciskanie klatki piersiowej (zewnętrzny masaż serca) oraz wentylację zastępczą. 5. 6/13 Dlaczego wstrząs pourazowy zagraża życiu. 6. 6/7 Sposoby wynoszenia poszkodowanych ze strefy zagrożenia. 7. 6/6 Udzielanie pierwszej pomocy w wypadku drogowym, podczas kąpieli, załamania się lodu. Wstrząs pourazowy 1. Przyczyny i rodzaje wstrząsów. 2. Objawy. 3. Zasady udzielania pierwszej pomocy przy wstrząsie pourazowym. Sposoby ewakuacji poszkodowanych 1. Techniki podnoszenia, odciągania, transportu poszkodowanych. 2. Przenoszenie poszkodowanych przez jedną i więcej osób. Pierwsza pomoc w przypadku nagłych zasłabnięć, omdleń i utonięć. 1. Pierwsza pomoc w przypadku nagłych zasłabnięć. 2 Pierwsza pomoc w przypadku omdleń. 3. Utonięcia dotyczące zagrożeń i pierwszej pomocy we wstrząsach. dotyczące ewakuacji poszkodowanych. dotyczące udzielania pierwszej pomocy w wypadku drogowym. Interpretuje dane statystyczne dotyczące wypadków. dobrą. Charakteryzuje wszystkie rodzaje wstrząsów. dobrą. Potrafi określić, jakie działania polepszają stan psychofizyczny osoby poszkodowanej. dobrą. Potrafi określić zagrożenia związane z zaburzeniami oddychania w wyniku tonięcia. Wymienia przyczyny zasłabnięcia i omdlenia. Wymienia rodzaje wstrząsów. Potrafi kierować grupą przy przenoszeniu osób poszkodowanych. Na podstawie stwierdzonych zaburzeń uczeń umie określić różnicę między omdleniem a nagłą utratą przytomności Zna przyczyny wstrząsu pourazowego. Potrafi omówić sposoby sporządzania prowizorycznych noszy oraz je zademonstrować. Opisuje pierwszą pomoc w hipotetycznych sytuacjach zagrożeń. Uczeń rozpoznaje objawy wstrząsu. Wie, w jaki sposób udzielić pierwszej pomocy we wstrząsie pourazowym. zastosować technikę podnoszenia i odciągania poszkodowanego. Uczeń wymienia zasady zachowania się podczas udzielania pierwszej pomocy w wypadku drogowym. Wie, jak pomóc podczas omdlenia. Zna zasady zachowania bezpieczeństwa podczas ratowania tonących. 2
8. 6/2, 6/14 Tamowanie krwotoku za pomocą opatrunku. 9. 6/17 Skutki działania niskich i wysokich temperatur na organizm ludzki. 10 6/6 Udzielanie pomocy w przypadku porażenia prądem. 11 6/18 Pomoc osobie poszkodowanej przy oparzeniu chemicznym. Krwotoki, skaleczenia i rany. 1. Pierwsza pomoc w przypadku krwotoków. 2. Podstawowe zasady opatrywania ran. 3. Sposoby zapobiegania zakażeniom. 4. Posługiwanie się apteczką pierwszej pomocy i środkami podręcznymi. Urazy termiczne 1. Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń. 2. Zasady postępowania ratowniczego przy odmrożeniach i wychłodzeniach organizmu. Urazy spowodowane prądem elektrycznym 1. Urazy spowodowane prądem stałym i zmiennym. 2. Wpływ wyładowań atmosferycznych na organizm człowieka. 3. Pierwsza pomoc przy porażeniach elektrycznych. Oparzenia chemiczne 1. Rodzaje oparzeń chemicznych. 2. Zasady pierwszej pomocy przy oparzeniach chemicznych. dotyczące opatrywania ran i krwotoków. dotyczące skutków działania niskich i wysokich temperatur na organizm ludzki. dotyczące porażenia prądem. dotyczące oparzeń chemicznych. dobrą. Charakteryzuje rodzaje ran. Wskazuje różnice między opatrunkiem uciskowym a opaską uciskową. dobrą. Umie opisać metody przybliżonego szacowania powierzchni oparzeń. Omawia objawy wychłodzenia. dobrą. Potrafi scharakteryzować urazy, jakie może powodować prąd elektryczny. dobrą. Umie opisać rodzaje zagrożeń występujących przy udzielaniu pierwszej pomocy. Wyjaśnia znaczenie zachowania aseptyki w opatrywaniu ran. dostateczną Potrafi uzasadnić typowe objawy różnych urazów termicznych. Zna sposoby udzielania pierwszej pomocy przy porażeniach prądem elektrycznym w różnych sytuacjach: dom, warsztat, pracownia, teren. Charakteryzuje rodzaje oparzeń chemicznych Potrafi wymienić poparzenia wymagające szczególnej troski. Określa rodzaje krwotoków. Rozpoznaje stopień oparzenia. Wymienia zasady zachowania się podczas burzy. Umie wyjaśnić czynności udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniach chemicznych. założyć opatrunek uciskowy i opatrzyć ranę. Zna różne sposoby tamowania krwotoków. udzielić pierwszej pomocy w przypadku oparzenia i odmrożenia. udzielić pomocy osobie porażonej prądem. Zna zagrożenia związane z liniami wysokiego napięcia. udzielić pomocy osobie poparzonej środkami chemicznymi. Rozpoznaje objawy oparzenia. 3
12 6/16 Pierwsza pomoc przy zatruciach pokarmowych, lekami, gazami, środkami chemicznymi. 13 6/15 Udzielanie pomocy przy złamaniach i zwichnięciach. 14 3/3, 3/4 Znaczenie pojęć: odkażanie, dezaktywacja, dezynfekcja, deratyzacja. Zabiegi sanitarne i specjalne. 15 4/4 Wykorzystanie różnych materiałów na zastępcze środki ochrony dróg oddechowych i skóry. Zatrucia. 1. Rozpoznanie zatruć na podstawie typowych objawów. 2. Pierwsza pomoc w przypadku zatruć. Złamania kości i uszkodzenia stawów 1. Rodzaje urazów oraz ich charakterystyczne objawy. 2. Pierwsza pomoc w przypadku złamania, zwichnięcia lub skręcenia. 3. Zastosowanie unieruchomienia ułożeniowego. Zabiegi sanitarne i specjalne. 1. Zabiegi sanitarne. 2. Zabiegi specjalne. Indywidualne środki ochrony dróg oddechowych i skóry. 1. Etatowe i zastępcze środki ochrony dróg oddechowych. 2. Typowe i zastępcze środki ochrony skóry. 3. Posługiwanie się środkami ochrony dróg oddechowych i skóry. dotyczące zatruć pokarmowych, lekami. dotyczące udzielania pomocy przy złamaniach i zwichnięciach. dotyczące konieczności zastosowania zabiegów sanitarnych i specjalnych. dotyczące dobrą. Potrafi określić drogi przenikania trucizn do organizmu. dobrą. potrafi określić warunki i miejsca sprzyjające urazom układu kostno - stawowego. dobrą. Uczeń potrafi omówić różnice między częściowymi i całkowitymi zabiegami sanitarnymi i specjalnymi. dobrą. Charakteryzuje etatowe środki ochrony skóry i dróg oddechowych. Umie scharakteryzować przyczyny zatruć. umie uzasadnić najczęstsze przyczyny urazów układu kostnostawowego. Potrafi wyjaśnić pojęcia: odkażanie, dezynfekcja, dezaktywacja, dezynsekcja i deratyzacja. opisać środki ochrony dróg oddechowych i skóry. Wymienia rodzaje masek. Rozumie znaczenie pierwszej pomocy w przypadku typowych zatruć. Wymienia objawy złamania i zwichnięcia. Charakteryzuje złamanie otwarte i zamknięte. Wymienia rodzaje zabiegów sanitarnych i specjalnych. Zna praktyczne wykorzystanie różnych środków ochrony dróg oddechowych i skóry. udzielić pomocy osobie zatrutej środkami chemicznymi, gazami, artykułami spożywczymi. zastosować podręczne środki do unieruchomienia kończyn dolnych i górnych. Rozróżnia złamanie otwarte i zamknięte. przeprowadzić zabiegi sanitarne w domu przy pomocy materiałów znajdujących się w apteczce domowej. wykorzystać podręczne materiały do ochrony dróg oddechowych i skóry. oraz potrafi praktycznie je wykorzystać 4
16 2/8 Przeciwdziałanie panice. Panika i sposoby jej zapobiegania. 1. Panika i przyczyny jej powstawania. 2. Reakcja tłumu i mechanizmy sprzyjające rozprzestrzenianiu się paniki. 3.Możliwości przeciwdziałania panice. dotyczące przeciwdziałania panice. dobrą. Umie wyjaśnić przyczyny powstawania paniki i mechanizmy sprzyjające jej rozprzestrzenianiu się. wymienić możliwości przeciwdziałania panice. Definiuje pojęcie reakcja tłumu. Wymienia zagrożenia związane z wybuchem paniki. zachować się w obliczu możliwości powstania paniki. 17 2/2 Zasady ewakuacji ludności i zwierząt z terenów zagrożonych. Zagrożenia naturalne i spowodowane przez człowieka. 1. Ogólna charakterystyka zagrożeń. 2. Zagrożenia spowodowane przez człowieka. 3. Ewakuacja ludności i zwierząt z terenów zagrożonych. dotyczące zasad ewakuacji z terenów zagrożonych. dobrą. Dokonuje analizy korzyści wynikających z ograniczania zagrożeń środowiska w bezpośrednim otoczeniu. Omawia skalę i różnorodność zagrożeń, w tym zagrożeń w bezpośrednim otoczeniu. Wymienia sposoby przeciwdziałania zagrożeniom lokalnym. dokonać ewakuacji z terenu zagrożonego lub współpracować ze służbami zajmującymi się ewakuacją. 18 2/1 Typowe zagrożenia zdrowia i życia podczas powodzi. Zagrożenia życia i zdrowia podczas powodzi. 1. Rodzaje powodzi. 2. Zagrożenia jakie niesie powódź. 3. Zasady postępowania w obliczu zagrożeń powodziowych dotyczące zagrożeń powodziowych. dobrą. Potrafi wymienić czynności i obowiązki lokalnych samorządów na wypadek powodzi. Charakteryzuje typy powodzi. Umie dokonać analizy lokalnych zagrożeń związanych z wodą. Wymienia typy powodzi. Wyjaśnia znaczenie wody w życiu człowieka. realizować zasady indywidualnego postępowania na wypadek powodzi. 5
19 2/1, 2/4 Zagrożenia zdrowia i życia podczas pożaru. Charakterystyka zagrożenia pożarowego w domu, w szkole, w najbliższej okolicy. 20 2/5,2/6 Jak należy gasić zarzewie ognia. Charakterystyka zagrożeń pożarowych. Profilaktyka przeciwpożarowa. 1. Rodzaje zagrożeń pożarowych. 2. Profilaktyka przeciwpożarowa. 3. Pożar w szkole. Posługiwanie się podręcznym sprzętem przeciwpożarowym i postępowanie w wypadku pożaru. 1. Podręczny sprzęt przeciwpożarowy. 2. Zasady wykorzystywania gaśnic. 3. Czynności ratownicze podczas pożaru. dotyczące zagrożeń pożarowych. dotyczące gaszenia pożarów. Charakteryzuje nietypowe środki gaśnicze (np. kula gaśnicza). dobrą. Uczeń: potrafi wyjaśnić istotę profilaktyki przeciwpożarowej. Umie wskazać uwarunkowania różnorodnych zagrożeń pożarowych. dobrą. Uczeń potrafi omówić czynności ratownicze podczas pożaru. wyjaśnić, jakie jest najczęstsze ryzyko zagrożenia pożarowego w domu. Umie scharakteryzować indywidualne i zbiorowe sposoby ochrony na wypadek pożaru. Wymienia rodzaje i zastosowanie gaśnic. Zna zasady ratowania ludzi, mienia, zwierząt. Wymienia czynniki niezbędne do rozwoju pożaru. Umie omówić zasady posługiwania się podręcznym sprzętem przeciwpożarowym. właściwie postępować w czasie pożaru w domu i szkole. Uczeń wymienia rodzaje sprzętu przeciwpożarowego. Potrafi wykorzystać podręczny sprzęt gaśniczy do gaszenia pożaru w zarodku. 21 2/7 Zasady zachowania się podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych. Katastrofy i awarie techniczne. 1. Rodzaje katastrof. 2. Typowe awarie techniczne. dotyczące zachowania się podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych. Opisuje przykłady katastrof i zastosowane działania. dobrą. Uczeń scharakteryzuje zagrożenia zdrowia i życia w wyniku katastrof i awarii. Potrafi przedstawić zagrożenia związane z katastrofami i awariami. Wymienia rodzaje katastrof. postępować w obliczu katastrof komunikacyjnych i ekologicznych. 6
22 3/1 Wpływ środków promieniotwórczych na ludzi, zwierzęta, żywność i wodę. 23 3/2 Sposoby zabezpieczania żywności i wody przed skażeniami. Źródła promieniowania i jego skutki. 1. Źródła i rodzaje promieniowania. 2. Czynniki rażenia wybuchu jądrowego. 3. Możliwości ochrony przed promieniowaniem. Ochrona żywności i wody na wypadek zagrożeń. 1. Zasady zabezpieczania środków spożywcz. przed skażeniami i zakażeniami. 2. Zabezpieczenie źródeł poboru wody. 3. Sposoby przechowywania artykułów spożywczych. dotyczące zagrożeń związanych z promieniotwórczością. Opisuje współczesne katastrofy związane z promieniowaniem. dotyczące zabezpieczania żywności i wody przed skażeniami. dobrą. Umie wyjaśnić, czy i jakie promieniowanie występuje w rejonie jego zamieszkania. Potrafi wskazać możliwości wykorzystania promieniowania. dobrą. Potrafi określić zasady zabezpieczania wody i żywności na wypadek zagrożeń. Charakteryzuje rodzaje promieniowania. Potrafi omówić różnorodne sposoby przechowywania żywności i wody w warunkach domowych. Potrafi wyjaśnić indywidualne możliwości ochrony przed promieniowaniem. Umie wymienić powody zabezpieczania wody i żywności; Uczeń wymienia źródła promieniowania oraz jego skutki. Uczeń zna miejsca poboru wody w najbliższym otoczeniu. Potrafi praktycznie zastosować środki do przechowywania żywności i wody. 24 4/1, 4/2, 4/3 Rodzaje znaków subst. toks. i miejsca ich eksponowania. Rozpoznawanie znaków subst.toksycznych na pojazdach i budowlach. Zasady postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznych. Oznakowanie niebezpiecznych substancji toksycznych i biologicznych. 1. Tablice i znaki bezpieczeństwa. 2.Oznakowanie niebezpiecznych substancji na środkach transportowych. dotyczące zasad postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznych, środka transportu, zbiornika z substancjami toksycznymi. dobrą. Uczeń umie opisać znaczenie znaków ewakuacyjnych, ochrony przeciwpożarowej oraz higieny pracy w swoim otoczeniu i regionie. Wymienia zasady postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznych lub środka transportu z substancjami toksycznymi. Potrafi praktycznie wykorzystać i przestrzega informacje zawarte na tablicach i znakach bezpieczeństwa. Uczeń umie wymienić i rozróżnić więcej, niż trzy znaki bezpieczeństwa; wie, przed czym przestrzegają. Uczeń umie wymienić i rozróżnić co najmniej trzy znaki bezpieczeństwa; wie, przed czym przestrzegają. 7
25 1/1, 1/2 Podstawy prawne funkcjonowania ochrony ludności i Obrony Cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Podstawowe dokumenty ONZ regulujące funkcjonowanie Obrony Cywilnej na świecie. Główne zadania ochrony ludności i obrony cywilnej. 1.Obrona cywilna w świetle Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Konfliktów Zbrojnych. 2. Podstawy prawne funkcjonowania ochrony ludności i obrony cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Projekt i wykonanie plakatu ilustrującego zadania i znaczenie obrony cywilnej. dotyczące funkcjonowania obrony cywilnej, podaje przykłady działań we współczesnym świecie. dobrą. Uczeń potrafi wymienić zadania jakie stoją przed organami administracji rządowej i samorządowej w zakresie ochrony i obrony ludności. Wie, jakie dokumenty normatywne dotyczą ochrony ludności i Obrony Cywilnej. Uczeń potrafi wymienić więcej niż dwa zadania, jakie stoją przed formacjami OC w obliczu zagrożeń. wymienić co najmniej dwa zadania, jakie stoją przed formacjami OC w obliczu zagrożeń. Projektuje plakat dot. działań Obrony Cywilnej. PODSTAWA PROGRAMOWA DLA PRZEDMIOTU EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA - III etap edukacyjny Cele kształcenia wymagania ogólne I. Znajomość powszechnej samoobrony i ochrony cywilnej. Uczeń rozumie znaczenie powszechnej samoobrony i ochrony cywilnej. II. Przygotowanie do działania ratowniczego. Uczeń zna zasady prawidłowego działania w przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia III. Nabycie umiejętności udzielania pierwszej pomocy. Uczeń umie udzielać pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. Treści nauczania wymagania szczegółowe 1. Główne zadania ochrony ludności i obrony cywilnej. Uczeń: 1) omawia podstawy prawne funkcjonowania ochrony ludności i obrony cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej; 2) wymienia podstawowe dokumenty ONZ regulujące funkcjonowanie obrony cywilnej w świecie. 2. Ochrona przed skutkami różnorodnych zagrożeń. Uczeń: 1) przedstawia typowe zagrożenia zdrowia i życia podczas powodzi, pożaru itp.; 2) omawia zasady ewakuacji ludności, zwierząt z terenów zagrożonych; 3) wyjaśnia zasady zaopatrzenia ludności ewakuowanej w wodę i żywność; 4) charakteryzuje zagrożenia pożarowe w domu, szkole i najbliższej okolicy; 5) wyjaśnia, jak należy gasić zarzewie ognia; 6) wyjaśnia, jak należy gasić odzież palącą się na człowieku; 7) omawia zasady zachowania się podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych; 8) uzasadnia potrzebę przeciwdziałania panice. 3. Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki. Uczeń: 1) omawia wpływ środków promieniotwórczych na ludzi, zwierzęta, żywność i wodę; 2) wymienia sposoby zabezpieczenia żywności i wody przed skażeniami; 8
3) wyjaśnia znaczenie pojęć: odkażanie, dezaktywacja, dezynfekcja, deratyzacja; 4) wyjaśnia, na czym polegają zabiegi sanitarne i specjalne. 4. Oznakowanie substancji toksycznych na środkach transportowych i magazynach. Uczeń: 1) wymienia rodzaje znaków substancji toksycznych i miejsca ich eksponowania; 2) rozpoznaje znaki substancji toksycznych na pojazdach i budowlach; 3) wyjaśnia zasady postępowania w przypadku awarii instalacji chemicznej, środka transportu lub rozszczelnienia zbiorników z substancjami toksycznymi; 4) wykorzystuje różne materiały na zastępcze środki ochrony dróg oddechowych i skóry. 5. Ostrzeganie ludności o zagrożeniach, alarmowanie. Uczeń: 1) definiuje i rozpoznaje rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych; 2) charakteryzuje zasady zachowania się ludności po ogłoszeniu alarmu; 3) umie zachować się w szkole po ogłoszeniu alarmu. 6. Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc. Uczeń: 1) uzasadnia znaczenie udzielania pierwszej pomocy; 2) omawia zasady postępowania aseptycznego i bezpiecznego dla ratownika; 3) wzywa odpowiednią pomoc; 4) rozpoznaje stopień zagrożenia osoby poszkodowanej i wyjaśnia zasady bezpiecznego postępowania w rejonie wypadku; 5) omawia zasady zabezpieczenia miejsca wypadku; 6) wyjaśnia, jak należy udzielać pomocy w wypadku drogowym, podczas załamania lodu, porażenia prądem; 7) omawia sposób wynoszenia poszkodowanego ze strefy zagrożenia; 8) rozpoznaje stan przytomności, bada oddech i tętno; 9) wymienia zagrożenia dla osoby nieprzytomnej; 10) układa osobę nieprzytomną w pozycji bezpiecznej; 11) wykonuje samodzielnie resuscytację krążeniowo-oddechową; 12) udziela pomocy osobie porażonej prądem; 13) wyjaśnia, dlaczego duży krwotok i wstrząs pourazowy zagrażają życiu; 14) tamuje krwotok za pomocą opatrunku; 15) udziela pomocy przy złamaniach i zwichnięciach; 16) udziela pomocy przy zatruciach: pokarmowych, lekami, gazami, środkami chemicznymi; 17) omawia skutki działania niskiej i wysokiej temperatury na organizm ludzki; 18) udziela pomocy osobie poszkodowanej przy oparzeniu termicznym i chemicznym. 9
10