ANALIZA ANKIETY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJÓW I SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH (12 20 LAT) W roku szkolnym 2009/2010 badaniom ankietowym zostało poddanych 22 uczniów klasy VII B w wieku 12 lat (13 dziewcząt i 9 chłopców) i 24 uczniów IX klasy (15 dziewcząt i 9 chłopców) ze Szkoły Podstawowej Rodica, 9 uczniów Liceum Domžale i 11 uczniów Szkoły Zawodowej Domžale, w wieku od 17 do 20 lat.* * Nauka w szkole podstawowej w Słowenii trwa 9 lat, w związku z tym VII klasa odpowiada klasie VI w polskim systemie nauczania, a klasa IX jest odpowiednikiem II klasy gimnazjum. I. PYTANIA O CZAS WOLNY I INTERNET 1. W jaki sposób najczęściej spędzasz swój czas wolny? Uczniowe najczęściej spędzają wolny czas przy komputerze i surfując po Internecie. Interesujące jest, że żaden z ankietowanych nie wybrał oglądania telewizji, filmów video, DVD jako możliwej formy spędzania wolnego czasu. WIEK: 13 i 14 LAT: najwięcej uczniów jest zaangażowanych w działalność sportową, słucha muzyki i spędza czas w towarzystwie przyjaciół i rodziny. Mimo to wielu uczniów swój czas wolny poświęca na komputer i Internet. 1
WIEK: 17-20 LAT Uczniowie szkół średnich w dalszym ciągu większość czasu spędzają przy komputerze, wielu z nich wskazywało także słuchanie muzyki, oglądanie telewizji i odpoczynek. Uczniowie, średnio, swój wolny czas najchętniej spędzają przed komputerem, jedynie w przypadku 13- i 14 latków dominuje odpowiedź, że spędzają ten czas aktywnie (uczestniczą w zajęciach sportowych). 2. Jak często korzystasz z Internetu? Połowa ankietowanych uczniów korzysta z Internetu codziennie, 27% robi to raz w tygodniu. 2
WIEK: 13 i 14 LAT Diagram pokazuje, że zdecydowana większość ankietowanych uczniów (63%) korzysta z Internetu codziennie, a 5 uczniów (21%) nawet wielokrotnie w ciągu dnia. Ani jeden z uczniów nie odpowiedział, że nie korzysta z Internetu wcale lub korzysta z niego rzadziej niż raz w miesiącu. 3
WIEK: 17-20 LAT 44% uczniów szkół średnich korzysta z Internetu codziennie, następną grupę stanowią Ci, którzy korzystają z Internetu raz w tygodniu. Żaden z uczniów nie odpowiedział, że nie korzysta z Internetu wcale. Wśród odpowiedzi wszystkich uczniów (bez względu na wiek) dominuje ta, że korzystają z Internetu codzienie, w przypadku starszych uczniów - nawet»wielokrotnie w ciągu dnia«. Opcja»raz w tygodniu«była najczęściej wybieraną przez dwunastolatków. Internet jest zatem codziennym towarzyszem większości uczniów. 3. Czy wytrzymałbyś bez dostępu do Internetu jeden dzień? 4
WIEK: 13-14 LAT WIEK: 17-20 LAT 5
Jak pokazują diagramy, zdecydowana większość uczniów zarówno młodszych, jak i starszych twierdzi, że wytrzymałaby bez dostępu do Internetu przez jeden dzień. 4. W jakim celu wykorzystujesz Internet? WIEK: 13-14 LAT* * Ankietowani mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Liczby na diagramie ukazują liczbę odpowiedzi. 6
WIEK: 17-20 LAT Największa liczba spośród ankietowanych uczniów korzysta z Internetu dla przyjemności i zabawy, na drugim miejscu zaś po to, aby pozyskać informacje i dane. Duża grupa uczniów odpowiedziała, że nie korzysta z Internetu w celach edukacyjnych i aby poszerzyć swoje zainteresowania. 5. Do jakich innych celów wykorzystujesz Internet? 7
WIEK: 13-14 LAT * * Ankietowani mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Liczby na diagramie ukazują liczbę odpowiedzi. 8
WIEK: 17-20 LAT Uczniowie wykorzystują Internet, aby: komunikować się z przyjaciółmi za pośrednictwem różnorodnych programów internetowych (najczęściej dwunastolatkowie) i poczty elektronicznej (głównie uczniowie szkół średnich), czytać wiadomości, oglądać filmy i zdjęcia, grać w gry komputerowe (najczęściej uczniowie gimnazjum), przeglądać czaty i fora. Mniej popularne wśród młodzieży jest prowadzenie blogów i własnych stron internetowych. 6. Którą z wymienionych rzeczy lubisz najbardziej? WIEK: 13-14 LAT 9
WIEK: 17-20 LAT Z ankiety wynika, że uczniowie najbardziej lubią Internet, jednak wśród dwunastolatków cieszy się on znacznie mniejszą popularnością niż w przypadku uczniów starszych. Jednocześnie aż 36% dwunastolatków odpowiedziało, że najbardziej lubią czytać książki, podczas gdy takiego zdania jest jedynie 4% uczniów w wieku 13-14 lat i ani jeden uczeń szkoły średniej. Gimnazjaliści i licealiści chętniej spędzają czas oglądając telewizję niż czytając książki. II. NAWYKI CZYTELNICZE 7. Czy lubisz czytać? WIEK: 13-14 LAT 10
WIEK: 17-20 LAT Większość młodszych uczniów (12-14 lat) twierdzi, że lubi czytać (ponad 64%), podczas gdy 59% uczniów starszych odpowiedziało, że czytania nie lubi. Może to zatem prowadzić do wniosku, że wśród uczniów szkół średnich zainteresowanie czytaniem książek spada. 8. Co czytasz najchętniej? Dwunastolatkowie najchętniej czytają książki, które wybiorą sami lub te, które polecą im inni (takich jest aż 77%). Kolejną często pojawiającą się odpowiedzią było, że czytają gazety i czasopisma lub że nie czytają nic. Te same wnioski odnieść można do trzynasto- i czternastolatków oraz uczniów szkół średnich. Sześciu uczniów w wieku 13-14 lat najbardziej lubi czytać lektury, jednak taka odpowiedź wśród innych grup nie była popularna. 11
WIEK: 13-14 lat* * Ankietowani mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Liczby na diagramie ukazują liczbę odpowiedzi. WIEK: 17-20 LAT 12
9. Dlaczego czytasz książki? WIEK: 13-14 LAT* * Ankietowani mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Liczby na diagramie ukazują liczbę odpowiedzi. 13
WIEK: 17-20 LAT Większość ankietowanych uczniów z każdej grupy wiekowej najchętniej czyta książki dla przyjmności i rozrywki. Dla dwunastolatków drugim najczęstszym powodem czytania jest nuda, podczas gdy drugą najczęstszą odpowiedzią wśród uczniów szkół średnich była konieczność czytania książek do szkoły. Jedynie 5% spośród najmłodszych uczniów odpowiedziało, że książek nie czyta wcale, jednocześnie należy zwrócić uwagę, że z wiekiem ten odestek rośnie. Wśród dwunasto-, trzynasto i czternastolatków pojawiła się także odpowiedź, że czytają dlatego, że jest to pomocne, jednak nie podziela tej opinii ani jeden z ankietowanych licealistów. Chęć pogłębienia wiedzy czy poszerzenia swoich zainteresowań nie były powodem czytania książek przez uczniów starszych i licealistów. 10. Dlaczego nie czytasz książek? 14
Na to pytanie odpowiadali jedynie uczniowie szkół średnich, którzy nie czytają książek. Diagram pokazuje, że licealiści nie robią tego z braku czasu, a także ponieważ: wolą robić coś innego lub wolą obejrzeć film, który został nakręcony na podstawie książki. 11. Jak często czytasz książki? 15
WIEK: 13-14 LAT WIEK: 17-20 LAT 16
Najmłodsi uczniowie najczęściej (36%) czytają jedną książkę w tygodniu, 23% dwunastolatków odpowiedziało, że czyta jedną książkę w miesiącu, na trzecim miejscu (18%) znalazła się odpowiedź, że prawie codziennie czytają jedną książkę. Najwięcej, aż 61%, uczniów gimnazjum odpowiedziało, że czyta jedną książkę na miesiąc. 26% gimnazjalistów twierdzi, że czytają jedną książkę tygodniowo, pozostałe odpowiedzi są rzadsze (po 4%). 57% uczniów szkół średnich odpowiedziało, że czytają jedną książkę miesięcznie, na 2. miejscu z 22% znalazła się odpowiedź, że czytają tylko jedną książkę w ciągu roku. Aż 14% ankietowanych licealistów odpowiedziało, że czyta w ciągu roku mniej niż jedną książkę. Analiza odpowiedzi wykazała więc, że najmłodsi uczniowie czytają najwięcej, najstarsi zaś najmniej. 12. Co lub kto ma największy wpływ na to, co czytasz? Zaskakujące jest, że aż na 50 % 12-letnich uczniów największy wpływ ma nazwisko pisarza, dla 18 % wyznacznikiem są przyjaciele lub koledzy ze szkoły, nauczyciel dla 14 %. Kolejne są reklamy, czasopisma, Internet, rodzice. WIEK: 13-14 LAT * Ankietowani mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Liczby na diagramie ukazują liczbę odpowiedzi»zawsze«i»często«. 17
W przypadku gimnazjalistów największy wpływ na czytane książki mają przyjaciele lub koledzy ze szkoły (10 odpowiedzi) oraz informacje o książce w gazetach, Internecie i telewizji. Na trzecim miejscu znalazło się nazwisko pisarza (8 odp.). Najmniejszy wpływ na dobór czytanej literatury mają: nauczycielka, szkolna bibliotekarka i rodzice (nie zanotowano ani jednej odpowiedzi). WIEK: 17-20 LAT Na 57% licealistów największy wpływ mają przyjaciele lub koledzy ze szkoły, następnie informacje o książce ukazujace się w prasie, Internecie i telewizji (29%). 14% uczniów jest zdania, że największy wpływ na wybór książki ma nauczyciel/-ka. Pozostałe możliwości nie zostały wybrane przez ani jednego ankietowanego. Porównując odpowiedzi wszystkich trzech badanych grup wiekowych, można stwierdzić, że przy dokonywaniu wyboru książki dla najmłodszych uczniów największe znaczenie ma nazwisko autora, starsi uczniowie zaś kierują się opiniami przyjaciół lub kolegów ze szkoły, a także informacjami o książce zamieszczonymi w prasie, Internecie i telewizji. Interesujace jest także, że żaden z uczniów szkoły średniej nie odpowiedział, że na wybór książki wpływa nazwisko pisarza. 18
13. Jakie książki czytasz najczęściej? Uczniowie w wieku 12 lat najchętniej czytają książki przygodowe 21 %, dużą popularnością cieszą się książki fantastyczno-naukowe 16 % oraz romanse 16 %, następnie książki oparte na faktach 14 %, historyczne 9 %. 5 % stanowią książki, które uczniowie muszą czytać w szkole. WIEK: 13-14 LAT* * Ankietowani mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Liczby na diagramie ukazują liczbę odpowiedzi»zawsze«i»często«. Uczniowie w wieku 13-14 lat najchętniej sięgają po książki fantastyczno-naukowe i przygodowe, najrzadziej zaś czytają książki przyrodnicze, podróżnicze, oparte na faktach oraz książki historyczne. Książki, które uczniowie muszą czytać w szkole są popularne wśród połowy ankietowanych, druga połowa czyta je bardzo niechętnie. 19
WIEK: 17-20 LAT Licealiści najchętniej czytają książki oparte na faktach, książki podróżnicze oraz te, które muszą czytać w szkole. Minimalna ilość odpowiedzi przypadła książkom przyrodniczym. 20
Uogólniając, uczniowie wszystkich grup wiekowych najbardziej lubią czytać książki fantasy i książki przygodowe, a także literaturę opartą na faktach. 14. Jak często wypożyczasz książki ze szkolnej biblioteki? (w procentach) W szkolnej bibliotece najwięcej uczniów wypożycza książki na 14 dni 27 %, raz na tydzień 18 %, raz na miesiąc - 14 %. Aż 27 % uczniów nie korzysta ze szkolnej biblioteki w ogóle. 21
WIEK: 13 14 LAT (w procentach) Najwięcej uczniów wypożycza książki ze szkolnej biblioteki raz w miesiącu, następną grupę stanowili uczniowie, którzy wypożyczają książki raz do trzech razy w ciągu roku, kolejną zaś uczniowie wypożyczający książki raz na dwa tygodnie itd. WIEK: 17 20 LAT (w procentach) 22
Najwięcej uczniów szkół średnich (58%) wypożycza książki 1-3 razy w ciągu roku, kolejną częstą odpowiedzią było raz w miesiącu. Ani jeden uczeń nie wypożycza książek raz w tygodniu. Nasze badania wykazały, że najczęściej ze szkolnej biblioteki korzystają najmłodsi ankietowani (raz na dwa tygodnie, ew. raz w tygodniu). Wraz z wiekiem częstotliwość odwiedzania szkolnej biblioteki maleje. Zaskakujący jest fakt, że jednocześnie najwięcej (27%) spośród najmłodszych ankietowanych uczniów stwierdziło, że książek nie wypożycza w ogóle. 15. Czy rodzice czytali Ci w dzieciństwie? Rodzice czytali uczniom w czasie dzieciństwa: czasami 32 %, codzienie - 23 %, często 18 %. 27 % uczniów sobie nie przypomina. 23
WIEK: 13-14 LAT 30% uczniów odpowiedziało, że rodzice czytali im we wczesnym dzieciństwie codziennie, kolejną popularną odpowiedzią było»czasami«(26%) i»często«(22%). 17% uczniów rodzice nie czytali. WIEK: 17-20 LAT 42% uczniów szkół średnich stwierdziło, że rodzice czytali im często, natomiast aż 25% udzieliło odpowiedzi nie. Żaden z licealistów nie zaznaczył odpowiedzi codziennie. 24
Podsumowując, we wszystkich badanych grupach rodzice czytali swoim dzieciom w dzieciństwie często lub czasami. Wśród najmłodszych ankietowanych wystąpił duży odsetek odpowiedzi, że rodzice czytali im codziennie (30% wśród 13- i 14-latków oraz 23% wśród 12-latków), podczas gdy w pozostałych grupach (gimnazjaliści i licealiści) wzrósł odsetek uczniów, według których rodzice w dzieciństwie nie czytali im w ogóle. III. WYNIKI Przed przeprowadzeniem ankiet przypuszczałyśmy, że zainteresowanie czytaniem z wiekiem maleje, co potwierdziły wyniki badań. Zakładałyśmy również, że gimnazjaliści i licealiści dużo czasu spędzają surfując po Internecie, gdzie nie mają bezpośrednich kontaktów z rówieśnikami, ew. literaturą. Przypuszczałyśmy także, że z wiekiem czas spędzany przed komputerem zwiększa się. Dlatego nasz projekt ukierunkowałyśmy na zwiększenie kontaktów społecznych i integracji podczas czytania książek z pomocą mentora/nauczyciela/terapeuty. Wszyscy ankietowani bowiem korzystają z Internetu, nie wszyscy jednak czytają. Pragniemy, aby nasz projket wpływał na wybraną populację dzieci (uczniów szkół), które uczestniczą w biblioterapeutycznych zajęciach, podczas których ukierunkowujemy je na wzajemną komunikację (kontakty społeczne) i czytanie książek w przeciwieństwie do trendów globalizacyjnych: utraty kontaktu z drugim człowiekiem, zaniku współczucia, empatii itp. 25