Kol 0 um Wi ersz na 3 Wiersz 12 3 ZROZUMIEĆ NASTOLATKA
Nastolatek to nieraz trudny orzech do zgryzienia dla rodzica. Ze słodkiego, grzecznego dziecka przeistacza się w kosmitę, który mówi innym językiem, zachowuje się jakby coś w niego wstąpiło. Chce łazić jak kot, własnymi ścieżkami. Rodzice są dla niego złem koniecznym, koledzy zaś wzorem do naśladowania. Im dziwniejsi, tym lepsi do skopiowania. Oczywiście, nie każdy nastolatek taki jest. Na szczęście większość przechodzi ten okres prawie bezboleśnie. Są rozumni, skłonni do porozumienia, mający plany życiowe i mądrze myślący o życiu.
SKĄD TE RÓŻNICE? Mają na to wpływ następujące czynniki: - biologiczne dorastanie zmiany zachodzące w ciele i psychice; - społeczne to w jakim środowisku dziecko wzrasta; - sposób wychowania, stawiania granic, konsekwencji rodziców.
CZYNNIKI BIOLOGICZNE Zmiany zachodzące w ciele ( tych nie trzeba tłumaczyć) powodują zmiany w psychice. Istnieją konkretne różnice pomiędzy tym w jaki sposób działa mózg dziecka i mózg osoby dorosłej. Niektóre z tych zmian mogą mieć wpływ na nastrój i zachowanie. Mózg nastolatka może być mniej odporny na stres, z powodu wszystkich zmian. Zmiany w rozwoju fizycznym i płciowym są efektem wpływu hormonów. To jak nastolatek wygląda ma wpływ na to jak się postrzega. Często może mieć zaburzony obraz własnej osoby. Zwłaszcza dziewczyny rozpoczynają odchudzanie ponieważ nie mogą zaakceptować zmieniającej się ( pełniejszej) sylwetki. Boją się czy zostaną zaakceptowane czy wyśmiane.
CIEKAWE Badania pokazują że: Chłopcy dojrzewają później niż dziewczęta, jednak wczesne dojrzewanie chłopców ma więcej zalet w wielu aspektach ich emocjonalnego i społecznego funkcjonowania. Chłopcy dojrzewający wcześnie są postrzegani jako zrelaksowani,niezależni, pewni siebie i fizycznie. Ci dojrzewający później są postrzegani jako niespokojni, nadmiernie gadatliwi, zachowujący się tak, by skupić na sobie uwagę otoczenia. Pośród dziewcząt różnica między wcześniejszym, a późniejszym dojrzewaniem jest dokładnie odwrotna. Dojrzewające wcześniej dziewczęta mają mniejszą popularność, wydają się zamknięte w sobie i pozbawione pewności siebie, a także rzadziej zajmują role przywódcze. Dojrzewające później są uważane za fizycznie atrakcyjne, pełne życia, towarzyskie i za szkolne liderki.
Emocje to charakterystyczna dla okresu dojrzewania i dorastania sfera rozwoju psychicznego. Są one szczególnym wyrazem uroku i ekspresji tego okresu życia. Zachodzące zmiany w rozwoju emocjonalnym są wynikiem dojrzewania biologicznego i umysłowego. Początkowo typowa jest chwiejność emocjonalna i żywiołowa reaktywność. Ta ekstrawertywność jest zjawiskiem pozytywnym, gdyż tłumienie emocji może być źródłem zaburzeń nerwicowych. Kierunek emocji (dodatnie lub ujemne) zależy od rodzaju doświadczeń społecznych. Dla młodzieży ich źródłem jest przede wszystkim rodzina lub szkoła. W miarę wyciszania labilności emocjonalnej występuje tendencja do pojawiania się nastrojów, czyli słabo wyrażonych stanów emocjonalnych (dodatnich lub ujemnych), szczególnie charakterystycznych dla dziewcząt.
Intensywnie kształtuje się intelekt: spostrzeganie, uwaga, pamięć, myślenie i wyobraźnia. W spostrzeganiu istotne znaczenie ma nastawienie, nie tylko na to co niezbędne, ale i na to, co jest obiektywnie ważne. Z procesem rozwoju umysłowego związane są uczucia. Ich rodzaj zależy od źródeł, które je wyzwalają. Wyróżnia się uczucia proste, np. smutek i radość oraz złożone, np. żal, poczucie winy. Dla okresu dorastania charakterystyczna jest przeciwstawność uczuć (np. miłość nienawiść), prawdopodobnie wynikająca z nieustabilizowanego systemu wartości. Czynnikiem sprzyjającym jest chwiejność neurowegetatywna ustroju.
Okres dojrzewania to czas integracji impulsów seksualnych, czas zdobywania samodzielności, niezależności i poszukiwania swego miejsca w społeczeństwie. Potrzeba seksualna wyraża się potrzebą więzi i rozładowania napięcia. Pierwsza, uwarunkowana głównie psychospołecznie, polega na dążeniu do posiadania osoby bliskiej, zapewnienia bezpieczeństwa i zadowolenia u dziewcząt. Druga potrzeba rozładowania napięcia uwarunkowana biologicznie, pozostaje pod wpływem układu neurohormonalnego. Zajmuje ona pierwszoplanową pozycję u chłopców.
CZYNNIKI SPOŁECZNE W wieku dorastania zmianom ulegają także kontakty społeczne. Więź emocjonalna z dorosłymi rozluźnia się, autorytet słabnie i często może dochodzić do konfliktów. Dzieje się to za sprawą wzrostu zdolności krytycyzmu. Nasze dorastające dzieci, dzięki wspaniałej spostrzegawczości i umiejętności porównywania, coraz częściej zauważają liczne uchybienia w postępowaniu dorosłych. W tym czasie wzrasta w nastolatkach potrzeba samodzielności, chęci uniezależnienia się, chodzenia własnymi drogami. Dla nastolatków coraz większe znaczenie ma grupa rówieśnicza. Tworzą grupy o luźnej strukturze, spędzają razem czas, organizują wspólne imprezy. Wiek dorastania to czas, w którym dzieciaki są gotowe do zawierania głębszych przyjaźni, w których są gotowe do zrozumienia i zaufania oraz dzielenia się najskrytszymi tajemnicami.
Grupa rówieśnicza, obok nauczycieli i rodziców, stanowi jedno z głównych źródeł mechanizmów socjalizacyjnych. W tym wieku szczególnie ze zdaniem kolegów liczy się nastolatek. Grupa rówieśnicza, z którą silnie się identyfikuje, może decydować o stylu ubierania się czy wyborze słuchanej muzyki. Istnieje wiele różnych grup społecznych, w których dziecko odbywa swoisty trening interpersonalny. Wszystkie te grupy silnie oddziałują na proces definiowania własnego Ja. Grupa rówieśnicza dostarcza odpowiedzi na pytanie: Jaki jestem?,co w okresie adolescencji pozwala poradzić sobie z kryzysem tożsamości.
Na bazie relacji z rówieśnikami kształtuje się obraz własnej osoby i samoocena, zależna między innymi od pozycji zajmowanej w grupie. W czasie dorastania, odznaczającego się testowaniem rzeczywistości, kontestowaniem autorytetów oraz eksperymentowaniem z różnymi używkami, można się pogubić i zatracić. Grupa może nieść też ryzyko i mieć negatywny wpływ na kształtowanie się młodej osobowości, dlatego rodzice powinni być czujni i wyznaczać granice oraz drogowskazy, które w przyszłości staną się podstawą dla moralności dziecka.
Rodzice często w trosce o przyszłość dzieci usiłują wpływać na ich decyzje. Nastolatek rzadko zgadza się z ich zdaniem, jeszcze rzadziej przyznaje im słuszność. Dzieje się tak ponieważ on inaczej widzi problem, odmiennie postrzega te same rzeczy. W tym okresie nastolatek sam chce decydować o sobie i podejmować decyzje, wyrażać swoje zdanie, które jest inne niż rodzica. To co dla rodzica jest bezmyślne, ryzykowne, karkołomne dla - nastolatka jest wspaniałą przygodą.
Do najczęściej popełnianych błędów rodzicielskich należą: zbytnia natarczywość bezwzględne kontrolowanie nastolatka, czytanie jego pamiętnika, smsów, to wzbudza oburzenie, wściekłość; brak kontroli brak granic, niestresowe wychowanie, zainteresowanie. Rozumiane jako zabezpieczenia potrzeb finansowych i bytowych, lub błędnie rozumiane partnerstwo, koleżeństwo z własnym dzieckiem;
nadmierne krytykowanie ubioru, wyglądu, zachowania, porównywanie, stawianie w gorszej pozycji; niekonsekwentne postępowanie rodzice są raz podejrzliwi innym razem pobłażliwi, raz traktują nastolatka jak dziecko raz jako partnera. Każdy pragnie stabilizacji a nie siedzenia na minie. - kłótnie, wchodzenie w utarczki słowne z dzieckiem jest skazane na niepowodzenie, nastolatek jest głośniejszy, bezwzględny w argumentacji, bezlitośnie błędy;
DROGI RODZICU NIE DOPROWADZAJ DO SYTUACJI, W KTÓREJ PRZYZNAJESZ SIĘ OTWARCIE, ŻE NIE RADZISZ SOBIE Z NASTOLATKIEM. PAMIETAJ TY JESTEŚ RODZICEM I MUSISZ ZNALEŹĆ SPOSÓB, ABY ON TO WIEDZIAŁ!!!
ZŁOTY ŚRODEK Aby znaleźć drogę do porozumienia należy wprowadzić kilka zasad: Zasada akceptacji -nastolatek ma prawo do własnego życia, ale spełnia oczekiwania rodziców; Zasada wiarygodności nie należy postępować inaczej niż się mówi; Zasada uszanowania prywatności nie przenikaj w każdą sferę jego życia,ale trzymaj rękę na pulsie; Zasada równych zobowiązań jeśli nastolatek czegoś się podjął, do czegoś został zobowiązany należy to od niego egzekwować, ale również rodzic realizuje podjęte zobowiązania. Obietnice powinny się pokrywać z realizacją;
Zasada stabilności dom jest ostoją, podporą a nie karą; Zasada prośby polecenia powinny mieć formę prośby, ale prośby stanowczej; Zasada konsekwencji- nastolatek musi wiedzieć jakie są konsekwencje jego postępowania, musi mieć postawione jasne granice, nie próbować się z rodzicem; Zasada humoru przeczekaj humory swoje i dziecka, zabierz się za rozmowę i rozwiązywanie problemów jak opadną emocje; Zasada współdecydowania dorastający powinien być wtajemniczany w problemy rodziny, zaczyna się bowiem czuć odpowiedzialny za rodzinę
RODZICU NIE OBARCZAJ SZKOŁY ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ ZA SWOJE DZIECKO I JEGO WYCHOWANIE. MY MAMY PEŁNIĆ ROLĘ DORADCZĄ. TO JAK GO WYCHOWASZ BEDZIE OWOCOWAŁO GŁÓWNIE W TWOIM ŻYCIU. JAKIM OKAŻE SIĘ WSPARCIEM DLA CIEBIE. JAK BEDZIE TRAKTOWAŁ LUDZI. SZKOŁA TO TYLKO ETAP W JEGO ŻYCIU. RODZNA TO MIEJSCE GDZIE BĘDZIE ŻYŁ.
OPRACOWAŁA: ALEKSANDRA NIEWIARA PEDAGOG ZESPÓŁ SZKÓŁ W ŁĘKAWICY