Morski Instytut Rybacki w Gdyni Zakład Ekonomiki Rybackiej MORSKA GOSPODARKA RYBNA W 2006 R.

Morski Instytut Rybacki w Gdyni Zakład Ekonomiki Rybackiej MORSKA GOSPODARKA RYBNA W 2006 R. Gdynia, czerwiec 2007

Morski Instytut Rybacki w Gdyni Zakład Ekonomiki Rybackiej MORSKA GOSPODARKA RYBNA W 2006 R. Wykonano w ramach tematu E-235 Opracował zespół w składzie: Stanisław Szostak - rozdz. I, tab. 9 i 16-18 Emil Kuzebski - tab. 1-5 i 10-15, rysunki Teresa Budny - tab. 6-8, rysunki Współpraca: Marcin Rakowski Gdynia, czerwiec 2007

SPIS TREŚCI I. WYNIKI GOSPODARKI RYBNEJ W 2006 R. 1 1. Flota rybacka... 4 2. Połowy... 6 3. Przetwórstwo... 8 4. Handel zagraniczny... 10 5. Rynek... 12 6. Zatrudnienie... 13 II. TABELE I RYSUNKI 1. Flota rybacka w latach 2004-2006... 15 2. Flota bałtycka według klas długości jednostek w latach 2004-2006... 16 3. Wiek floty bałtyckiej w 2006 r. według klas długości... 17 4. Liczba, pojemność i moc floty kutrowej według portów rejestracji w latach 2004-2006... 18 5. Liczba, pojemność i moc floty łodziowej według portów rejestracji w latach 2004-2006... 19 6. Połowy według obszarów morskich oraz waŝniejszych gatunków ryb i innych organizmów morskich w latach 2004-2006... 21 7. Połowy na Bałtyku według podobszarów ICES i gatunków z podziałem na kutry i łodzie w 2006 r 23 8. Połowy łodziowe na zalewach według gatunków ryb w 2006 r.. 24 9. Wielkość i struktura produkcji przetwórstwa rybnego według grup wyrobów w zakładach przetwórczych zatrudniających 50 i więcej osób w latach 2005 2006... 25 10. Import ryb i przetworów rybnych według grup towarowych w latach 2005-2006... 27 11. Eksport ryb i przetworów rybnych według grup towarowych w latach 2005-2006... 27 12. Struktura gatunkowa importu ryb do Polski w latach 2005 2006... 28 13. Struktura gatunkowa eksportu ryb z Polski w latach 2005-2006... 28 14. Import ryb i przetworów rybnych według waŝniejszych krajów pochodzenia w latach 2005 2006... 29 15. Eksport ryb i przetworów rybnych według waŝniejszych krajów przeznaczenia w latach 2005 2006... 29 16. Szacunkowe dostawy rynkowe oraz spoŝycie ryb w Polsce w latach 2005-2006. 30 17. Przeciętna liczba zatrudnionych w gospodarce rybnej w latach 2005-2006... 31 18. Przeciętna liczba zatrudnionych rybaków w latach 2005-2006... 31

I. WYNIKI GOSPODARKI RYBNEJ W 2006 R. W 2006 r. kontynuowany był rozpoczęty w drugiej połowie 2004 r. proces restrukturyzacji i modernizacji polskiego sektora rybackiego, przy wykorzystaniu środków unijnych. Jest on przeprowadzany w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO) Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006, w którym przewidziano łączną pomoc finansową w wysokości 281,9 mln euro. Na wszystkie działania przewidziane w SPO wpłynęło do grudnia 2006 r. 2778 wniosków na dofinansowanie, na łączną kwotę 1 032,5 mln zł, co stanowiło około 95% zaplanowanych środków. W priorytecie 1 - dostosowanie nakładu połowowego do zasobów - armatorzy złoŝyli 465 wniosków na kwotę 423,9 mln zł, w tym 433 na złomowanie statków. Całą przewidzianą procedurę administracyjną przeszły 354 wnioski na złomowanie statków i ich właścicielom wypłacono łącznie 311,5 mln zł. W priorytecie 2 odnowa i modernizacja floty rybackiej złoŝono 55 wniosków na kwotę 1 mln zł, a wszystkie dotyczyły modernizacji statków. W ramach priorytetu 3 ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla ryb, rybacka infrastruktura portowa, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe wpłynęło 485 wniosków na łączną kwotę 480,5 mln zł, z których większość dotyczyła zwiększenia zdolności produkcyjnych zakładów przetwórczych bądź ich modernizacji. W priorytecie 4 inne działania wpłynęły 1773 wnioski na kwotę 127,1 mln zł, w większości na pomoc społeczno-ekonomiczną dla rybaków za utratę pracy wskutek złomowania statków, lub wycofanie się z zawodu rybaka (trwałe lub co najmniej przez rok). W rybołówstwie bałtyckim główna uwaga skupiała się na połowach dorszy. Komisja Europejska zmierza coraz bardziej zdecydowanie w kierunku zaostrzenia środków ochrony zasobów tych ryb. W jej ocenie dotychczasowe sposoby, jakim były kwoty połowowe i okresy zamknięte dla połowów, okazały się mało skuteczne i zły stan zasobów dorszy coraz bardziej się pogłębia. Sytuację dodatkowo pogarsza duŝa skala połowów nieraportowanych, będąca następstwem niskich kwot połowowych dostępnych rybakom, nie zapewniających im ekonomicznego bytu. W 2006 r. polska kwota połowowa dorszy została zwiększona o 2,2 tys. ton (16,8%) w stosunku do roku poprzedniego i wynosiła 15,3 tys. ton (po wymianach z innymi krajami wzrosła do 16,1 tys. ton). Okres ochronny we wschodniej części Bałtyku, który w 2005 r. został wydłuŝony aŝ do 4,5 miesiąca przez co wzbudził gwałtowny protest rybaków, został tym razem skrócony do 3 miesięcy, a dla stada zachodniego ustalony na 2 miesiące. Ale po 1

raz pierwszy Komisja Europejska wprowadziła dodatkowe ograniczenia dni połowowych o 10%, liczonych od liczby dni, w których połowy dorszy były dozwolone. Na Bałtyku wschodnim było to 27 dni, a na zachodnim 30 dni. Ich wyznaczenie pozostawiono państwom członkowskim, a rybacy nie prowadzący połowów w tych dniach mogli skorzystać z rekompensat finansowych z budŝetu państwa. NajwaŜniejsze dane o gospodarce rybnej w 2006 r. przedstawiono syntetycznie w poniŝszej tabeli. Dla porównania pokazano w niej takŝe dane z 2 lat poprzednich. Podstawowe wyniki gospodarki rybnej w latach 2004 2006. Wyszczególnienie 2004 2005 2006 POŁOWY (tys. ton) 1. Połowy ogółem 173,5 136,3 125,6 w tym: dalekomorskie 19,7 12,0 20,7 bałtyckie 153,8 124,3 104,9 STAN FLOTY (na koniec roku) 2. Liczba statków - flota dalekomorska 8 3 4 - flota kutrowa 398 249 220 - flota łodziowa 976 723 657 PRZETWÓRSTWO a/ 3. Wielkość produkcji finalnej na lądzie (tys. ton) b/ 309,1 348,2 377,3 4. Wartość produkcji finalnej na lądzie (mln zł) b/ 2 850,0 3 300,0 4 000,0 HANDEL ZAGRANICZNY 5. Import (tys. ton) 286,9 321,5 352,0 6. Eksport ogółem (tys. ton) 180,2 207,6 220,9 w tym: z lądu 129,5 167,5 186,0 z burt statków 50,7 40,1 34,9 7. Saldo obrotów (mln USD) - 62,7-61,1-34,6 RYNEK 8. Dostawy rynkowe (tys. ton) b/ 222,3 238,2 242,9 9. SpoŜycie na 1 mieszkańca (kg) b/ - relacja handlowa 5,8 6,2 6,4 ZATRUDNIENIE (tys. osób) b/ 10. Zatrudnienie ogółem 24,3 25,7 26,9 c/ w tym: połowy 4,6 3,5 3,1 przetwórstwo 13,5 15,9 17,5 c/ handel 6,2 6,3 6,3 c/ 11. Zatrudnienie rybaków 4,3 3,2 2,9 w tym: w rybołówstwie dalekomorskim 0,2 0,2 0,2 w rybołówstwie bałtyckim 4,1 3,0 2,7 a/ Wyroby konsumpcyjne. b/ Dane szacunkowe. c/ Dane nieostateczne. 2

W 2006 r. niektóre wyniki gospodarki rybnej poprawiły się w stosunku do roku poprzedniego, inne pogorszyły się. Połowy morskie spadły o 10,7 tys. ton. Spowodował to wyłącznie spadek połowów bałtyckich o 19,4 tys. ton (15,6%), głównie w wyniku dalszej redukcji floty rybackiej, ale wpływ na to miały takŝe małe wydajności połowowe, często sztormowa pogoda oraz niskie kwoty połowowe i długi okres zakazu połowów dorszy. Stan floty kutrowej zmniejszył się o 29 jednostek, o 66 jednostek zmniejszyła się teŝ liczba łodzi rybackich. Wzrosły natomiast znacznie połowy dalekomorskie za sprawą sektora prywatnego i ich udział w połowach ogółem wzrósł do 16,5%. Nadal utrzymywała się dobra koniunktura w przetwórstwie rybnym. Ciągle rozwijający się eksport i dobry popyt krajowy na ryby i przetwory rybne stymulował dalszy wzrost wielkości produkcji, a wyŝsza skala produkcji i rosnące ceny na ryby i przetwory rybne, zwłaszcza w eksporcie, pozwalały przetwórcom na znaczny wzrost przychodów ze sprzedaŝy. Do szybkiego rozwoju przetwórstwa rybnego, jaki obserwujemy w ostatnich latach, przyczyniło się takŝe dobre wykorzystanie środków unijnych na modernizację zakładów i zwiększenie ich zdolności produkcyjnych. W 2006 r. finalna produkcja wyrobów konsumpcyjnych zwiększyła się o 8,4% i wyniosła blisko 380 tys. ton, a jej wartość wzrosła o 21,2%, do około 4 mld zł. Całkowity import ryb i przetworów rybnych do Polski wzrósł o 30,5 tys. ton (9,5%) w stosunku do roku poprzedniego. Wzrosła równieŝ jego wartość i to w duŝo większym stopniu, bo o 22,3%. Natomiast całkowity eksport ryb i przetworów rybnych był wyŝszy o 13,3 tys. ton (6,4%), jego wartość wzrosła o 28,6%. Eksport z lądu - który stanowił 84,2% eksportu ogółem wzrósł o 18,5 tys. ton, a z burt statków spadł o 5,2 tys. ton. Poprawiło się mocno (o 43,4%) saldo obrotów handlu zagranicznego w gospodarce rybnej. Nadal było ono jednak ujemne. Nieznacznie poprawiło się zaopatrzenie rynku krajowego w produkty rybne. Dostawy rynkowe wzrosły o 2%, a średnie spoŝycie ryb na 1 mieszkańca (bez uwzględnienia połowów wędkarskich) w przeliczeniu na produkt handlowy zwiększyło się o 0,2 kg. Szacowane łączne zatrudnienie w gospodarce rybnej było o 4,7% wyŝsze niŝ rok wcześniej, o czym zadecydował dalszy duŝy jego wzrost (o 1,6 tys. osób, czyli o 10,1%) w przetwórstwie rybnym. Proces redukcji floty bałtyckiej spowodował, Ŝe na koniec 2006 r. o około 10% zmniejszyła się liczba rybaków.. 3

1. Flota rybacka (tabele 1-5). Na koniec 2006 r. flota rybacka wpisana do polskiego rejestru statków liczyła 881 jednostek o łącznym tonaŝu 31,6 tys. BT i mocy silników 99,8 tys. kw. Składała się ona z 4 trawlerów dalekomorskich (1 w sektorze publicznym i 3 w sektorze prywatnym), 220 kutrów bałtyckich i 657 łodzi motorowych i wiosłowych. Flota dalekomorska przedsiębiorstw sektora publicznego naleŝała do jednego armatora PPPiH Dalmor. Jej faktyczny stan liczbowy w 2006 r. nie zmienił się w stosunku do roku poprzedniego, ale zmieniła się rejestracja trawlerów 1 zaczął poławiać pod polską banderą, a 2 pływały pod banderą maltańską i były eksploatowane na wodach nowozelandzkich w spółce Dalfish Ltd., z udziałem Dalmoru i firmy z Nowej Zelandii. Kilka lat temu 3 trawlery Dalmoru zostały przekazane spółce w czarter i wykreślono je wówczas z polskiego rejestru statków, choć cały czas pozostawały własnością polskiego armatora. W drugiej połowie 2005 r. ze spółki w Nowej Zelandii wycofany został trawlerprzetwórnia B-408 Dalmor II, z zamiarem przeznaczenia go do połowów kryli prowadzonych przez Polskę w rejonie Antarktyki. Do tego potrzebne jednak było przeflagowanie statku z powrotem na polską banderę, gdyŝ Malta nie będąc członkiem konwencji CCAMLR nie moŝe prowadzić połowów w tym rejonie. W praktyce okazało się, Ŝe sprawa nie była prosta i toczyły się w niej długie starania i negocjacje, zakończone powodzeniem w kwietniu 2006 r. Nie było w 2006 r. zmian w dalekomorskiej flocie prywatnej. Tworzyły ją 3 trawlery Wiesbaden, Polonus i Anders naleŝące do Północnoatlantyckiej Organizacji Producentów sp. z o.o. (PAOP). Średni wiek trawlerów w sektorze prywatnym wynosił 26,3 lat. Stan floty kutrowej, w wyniku złomowania statków w ramach SPO za odszkodowaniem, uległ w 2006 r. dalszemu zmniejszeniu, ale juŝ w znacznie mniejszym stopniu niŝ rok wcześniej, kiedy redukcja objęła aŝ 149 jednostek (37%) stanu z końca 2004 r. Na koniec 2006 r. w rybołówstwie polskim eksploatowano 220 kutrów, o 29 jednostek (12%) mniej niŝ w roku poprzednim. Łączny tonaŝ kutrów zmniejszył się o 2,2 tys. BT (11%), a moc silników o 6,3 tys. kw (10%). Flota kutrowa była niemal w całości eksploatowana przez armatorów prywatnych. Z przedsiębiorstw publicznych własną działalność połowową na Bałtyku w 2006 r. prowadziło tylko PPiUR Szkuner, eksploatując 7 kutrów rufowych B-403/410 i B-280. 4

W wyniku redukcji floty kutrowej nastąpiły dalsze zmiany w jej strukturze. Najwięcej statków ubyło w najliczniejszej grupie najstarszych kutrów 16-18 m, w której stan floty zmniejszył się o 17 jednostek (15%). Istotnie zmniejszył się takŝe potencjał kutrów 24-25m, których ubyło 6 (19%) i w grupie jednostek 26 m i większych, której stan zmniejszył się o 4 (11%). Redukcja floty przebiegała róŝnie w poszczególnych portach rybackich. Najwięcej kutrów ubyło w Kołobrzegu 7 (19%) i Darłowie 5 (20%). Relatywnie duŝy spadek liczby kutrów odnotowano teŝ w Świnoujściu (o 30%) i Dziwnowie (o 23%). Redukcja floty kutrowej tylko w niewielkim stopniu wpłynęła na zmianę jej średniego wieku. Na koniec 2006 r. wynosił on 38,1 lat, podczas gdy w 2005 r. był o 0,7 roku niŝszy. W róŝnych grupach kutrów, jak i w poszczególnych portach ich rejestracji, nie nastąpiła na ogół istotna poprawa tego wskaźnika. Tylko średni wiek kutrów 26 m i większych obniŝył się o 0,3 roku, a wszystkich kutrów zarejestrowanych w Kołobrzegu o 0,6 roku i Świnoujściu o 0,2 roku. Z kolei najmniej, bo o 0,3 roku zwiększył się średni wiek kutrów 24-25 m i o 0,6 roku kutrów 21-23 m. W kilku przypadkach natomiast średni wiek jednostek w porównaniu z 2005 r. wzrósł o więcej niŝ 1 rok (kutry 16-18 m i 25 m, w Górkach Zachodnich, Jastarni, Łebie, Darłowie i Dziwnowie. Flota kutrowa jest więc ogólnie bardzo stara, choć wiek nie przesądza jeszcze o złym stanie technicznym kutrów. Wiele zaawansowanych wiekowo jednostek poddanych zostało całkowitej modernizacji i są obecnie wyposaŝone w nowe silniki oraz nowoczesne urządzenia nawigacyjne i połowowe. Tylko 1 kuter nie przekroczyło jeszcze wieku 15 lat, a 28 wieku 25 lat. Kutrów starszych niŝ 25 lat było w 2006 r. aŝ 199 (87% stanu floty). Ponad połowa ogólnej liczby kutrów (60%) pływała dłuŝej niŝ 35 lat, a 68 jednostek (31%) ponad 45 lat. Najliczniejsza grupa jednostek rybackich - kutry 16-18 m (43% stanu floty), miały w 2006 r. średnio 47,3 lat. Z kolei najmłodszą grupą jednostek we flocie bałtyckiej były kutry 21-23 m, których średni wiek w 2006 r. sięgał 24,3 lat. Ponad połowa wszystkich kutrów (53%) zarejestrowana była w 3 portach Władysławowie, Ustce i Kołobrzegu. Największą bazą było Władysławowo, gdzie zarejestrowanych było 57 jednostek. Flota łodziowa na koniec 2006 r. składała się z 657 łodzi motorowych i wiosłowych. Liczbę łodzi pomocniczych, które nie są wpisane do rejestru statków, szacuje się na około 130. W stosunku do roku poprzedniego stan floty łodziowe znajdującej się w rejestrze statków zmniejszył się o 66 jednostek (9%), z tego o 64 łodzie o długości poniŝej 12 m. Zdecydowaną większość (623 jednostki, czyli 95%) stanowiły łodzie motorowe. Moc zainstalowanych na nich silników wynosiła 30,7 tys. kw i była o 2,5 tys. kw (8%) niŝsza niŝ rok wcześniej. Dominującą grupą były łodzie w wieku do 25 lat (63%), a jednostek 5

pływających dłuŝej niŝ 45 lat było 41 (6%). Średni wiek floty łodziowej na koniec 2006 r. wynosił 22,2 lat i był o 0,4 roku wyŝszy niŝ rok wcześniej. Oznacza to, Ŝe w większości złomowane były jednostki najstarsze. Największą bazą floty łodziowej była Ustka. 2. Połowy (tabele 6-8). W 2006 r. polskie połowy morskie wyniosły 125,6 tys. ton, czyli o 10,7 tys. ton mniej (7,8%) w porównaniu z rokiem poprzednim. Przyczynił się do tego wyłącznie duŝy spadek połowów bałtyckich, jako efekt redukcji floty, o 19,4 tys. ton (15,6%). WyŜsze natomiast o 8,7 tys. ton (72,5%) były połowy dalekomorskie. Połowy dalekomorskie sektora prywatnego koncentrowały się na północnowschodnim Atlantyku, a sektora publicznego na Atlantyku antarktycznym (odpowiednio 68,6% i 26,1% udziału w połowach ogółem). W porównaniu z rokiem poprzednim w pierwszym rejonie połowy wzrosły ponad 2,5-krotnie (o 167,9%), w drugim natomiast o 22,7%. O 26,7% spadły natomiast połowy sektora prywatnego na północno-zachodnim Atlantyku. Łącznie połowy sektora prywatnego w 2006 r. były o 8,5 tys. ton (125%) wyŝsze niŝ rok wcześniej, a w sektorze publicznym tylko o 0,2 tys. ton (3,8%). Tym samym znacząco wzrosła rola sektora prywatnego w rybołówstwie dalekomorskim. W strukturze gatunkowej połowów dalekomorskich w 2006 r. dominowały kryle (26,1% udziału) oraz karmazyny i błękitki (21,6% i 18,8%). Mniejszą rolę odgrywały śledzie (7,4%), makrele (6,6%),halibuty (6,3%) i czarniaki (5,7%). W rybołówstwie bałtyckim cały spadek połowów wystąpił na kutrach. Połowy łodziowe utrzymały się na tym samym jak rok wcześniej poziomie 15,5 tys. ton, co stanowiło 14,8% ogólnych połowów bałtyckich (w 2005 r. 12,5%). Spadek połowów wystąpił we wszystkich rejonach Bałtyku na wschodnim wybrzeŝu o 10,2 tys. ton, na środkowym o 6,3 tys. ton i na zachodnim o 2,9 tys. ton. Rejon wschodniego wybrzeŝa, podobnie jak rok wcześniej, był w 2006 r. głównym rejonem połowów na Bałtyku z udziałem 46,5% (47,5% w 2005 r.). Na środkowe wybrzeŝe przypadało 42,7%, a na zachodnie 10,8% ogólnych połowów bałtyckich ( rok wcześniej odpowiednio 41,1% i 11,4%). Znacznie, bo o 1,6 tys. ton (37,7%) zmniejszyły się łączne połowy na zalewach. Nieco większe połowy miały miejsce na Zalewie Szczecińskim (51,2%), a największy udział w połowach miały płocie (43%), leszcze (26,1%) i okonie (23,2%). Na Zalewie Wiślanym dominującym gatunkiem były śledzie (61,3%). W strukturze gatunkowej połowów bałtyckich dominowały nadal szproty (53,3% udziału). Na kolejnych miejscach znajdowały się śledzie (19,7%), dorsze (14,4%) i stornie 6

(9%). Spośród tych głównych gatunków ryb połowy szprotów były w 2006 r. niŝsze niŝ przed rokiem o 18,4 tys. ton (24,8%), storni o 1,7 tys. ton (15,4%) i śledzi o 1,2 tys. ton (5,3%), wzrosły natomiast o 2,3 tys. ton (18%) połowy dorszy (oficjalnie raportowane). Połowy innych gatunków ryb zmniejszyły się łącznie o 9,5%. Wśród nich połowy łososi spadły o 2,6%, troci o 9,5%, leszczy o 14,6%, sandaczy o 17,3%, a płoci o 19,7%. WyŜsze były połowy okoni o 7,3% i witlinków o 24,8% (ale przy znikomej skali połowów 223 ton).. Kwoty połowowe przyznane Polsce przez MKRMB na 2006 r. nie zostały przez naszych rybaków wykorzystane dla Ŝadnego z limitowanych gatunków ryb. Zaznaczyć trzeba, Ŝe mówimy tu o oficjalnych statystykach dotyczących połowów poszczególnych gatunków ryb. Wiadomo jednak, Ŝe w przypadku dorszy i łososi rybacy od lat nie wykazują rzeczywistej wielkości ich połowów. Jest to zjawisko powszechne, ale trudno jest bliŝej określić, jaka część połowów dorszy i łososi nie została ujawniona. Oficjalne połowy tych ryb, określone na podstawie raportów rybaków, wskazują na wykorzystanie limitów odpowiednio w 94% i 75% (rok wcześniej 98% i 77%), przy czym kwota połowowa dorszy była wyŝsza o 3 tys. ton, a łososi taka sama jak w 2005 r. Limit połowowy na śledzie został wykorzystany w 59%, co oznaczało pogorszenie w stosunku do roku poprzedniego o 6%, przy czym wielkość kwoty połowowej w 2006 r. była o 1 tys. ton wyŝsza w porównaniu z rokiem poprzednim. Kwota połowowa szprotów wykorzystana została tylko w 46% (53% rok wcześniej), przy jej poziomie niŝszym o 20,7 tys. ton niŝ przed rokiem. Tak jak i w poprzednich latach duŝa część połowów tych ryb była przeznaczona na cele paszowe. Szacuje się, Ŝe na cele konsumpcyjne (konserwy, wędzenie) polskie przetwórstwo zagospodarowuje do 40 tys. ton szprotów, a pozostałą część przeznacza się na pasze, wyładowując je głównie w portach duńskich. Połowy na Bałtyku i zalewach stanowiły w 2006 r. 83,5% ogólnych połowów (rok wcześniej 91,2%). Reszta przypadała na łowiska dalekomorskie, wśród których głównym rejonem był północno-wschodni Atlantyk z udziałem 11,3% połowów ogółem. W 2006 r. połowy sektora prywatnego wyniosły 15,3 tys. ton surowca, co stanowiło juŝ 73,9% ogólnych połowów dalekomorskich (przed rokiem 6,8 tys. ton i 56,9% udziału). Na Bałtyku sektor prywatny dominuje juŝ od lat, a na nieduŝą skalę uczestniczy jeszcze przedsiębiorstwo sektora publicznego Szkuner. W 2006 r. kutry tego armatora złowiły 12,2 tys. ton ryb, czyli 11,6% ogólnych połowów bałtyckich (7,9% rok wcześniej). Łącznie wśród złowionych przez polskie rybołówstwo ryb i organizmów morskich największy udział miały w 2006 r. szproty (44,5%), wyprzedzając śledzie (17,7%), dorsze 7

(12,7%) i stornie (7,5%). Udział kryli zwiększył się z 3,2% w 2005 r. do 4,3%. Trzy dominujące gatunki stanowiły razem 74,9% całkowitych połowów morskich. 3. Przetwórstwo (tabele 9 i 16). Niektóre przedsiębiorstwa znajdujące się rejestrze głównego Inspektoratu Weterynarii (GIW), które są uprawnione do handlu produktami rybnymi na rynku UE lub mogą prowadzić tylko sprzedaŝ bezpośrednią na rynkach lokalnych posiadają kilka zakładów przetwórczych, pod innymi adresami, które mają swoje własne uprawnienia, potwierdzone odrębnym weterynaryjnym numerem identyfikacyjnym. Na początku 2006 r. były to 3 spółki: w woj. pomorskim Wilbo, która posiadała 3 zakłady oraz w woj. zachodniopomorskim Superfish i Stanpol, posiadające 2 i 3 zakłady. Po roku, na początku 2007 r., takich spółek było juŝ 8, które miały łącznie 18 zakładów przetwórczych, wśród nich SoNa z woj. śląskiego, której drugi zakład znajdował się w innym województwie (lubelskim). Oprócz tego rozpoczęły się w branŝy przetwórczej procesy konsolidacji przedsiębiorstw, których prekursorem stała się spółka giełdowa Graal z Wejherowa (przejęła przetwórnie rybne z woj. pomorskiego Polinord, Kordex i Koral ), a zjawisko to będzie się z pewnością rozszerzać. Dlatego, w przeciwieństwie do lat poprzednich, podawać będziemy teraz nie liczbę działających w przetwórstwie rybnym przedsiębiorstw (spółek), a liczbę zakładów przetwórczych. Na początku 2007 r. rejestr GIW obejmował 226 zakładów przetwórczych uprawnionych do handlu produktami rybnymi na obszarze UE. W porównaniu ze stanem z początku 2006 r., ogólna liczba przetwórni rybnych wzrosła o 26, przy czym w rejestrze przybyły 42 przetwórnie, a 16 zostało z niego wykreślonych. Wśród przetwórni, które uzyskały uprawnienia do działania na rynku UE było 16 zakładów znajdujących się wcześniej na liście przejściowej i 26 zakładów nowopowstałych. Najwięcej zakładów przybyło w woj. zachodniopomorskim 11 i pomorskim 9, ale jednocześnie wykreślone zostały w nich odpowiednio 3 i 4 przetwórnie. O 3 zakłady zwiększył się ich stan posiadania w woj. mazowieckim, śląskim i warmińsko-mazurskim, przy czym w tym ostatnim przybyły 4 przetwórnie, ale 1 została wykreślona. W regionie nadmorskim znajdowało się łącznie 135 zakładów przetwórczych z uprawnieniami do handlu z krajami UE, co stanowiło 60% wszystkich przetwórni w kraju mających takie uprawnienia. W woj. pomorskim było ich 72 (wzrost o 5), a w zachodniopomorskim 63 (wzrost o 8). Na pozostałym obszarze kraju najwięcej takich zakładów było w woj. warmińsko-mazurskim -18, wielkopolskim -12 i śląskim -10. 8

W końcu 2006 r. minął formalnie okres przejściowy, w którym 60 przetwórni rybnych miało czas na dostosowanie się do norm unijnych. Spośród nich uprawnienia do handlu z UE uzyskało 40 przetwórni, a 4 znajdowały się na liście zakładów dopuszczonych do sprzedaŝy bezpośredniej na rynki lokalne w kraju. Łącznie na tej liście na początku 2007 r. w rejestrze GIW były 53 zakłady przetwórcze i gospodarstwa rybackie, najwięcej w woj. śląskim -20. Wielkość produkcji finalnej całego przetwórstwa rybnego w Polsce na lądzie moŝemy określić tylko szacunkowo, gdyŝ brak jest pełnych danych statystycznych z wszystkich firm prywatnych. Punktem wyjścia do oszacowania całkowitej wielkości przetwórstwa rybnego jest bilans dostaw surowca rybnego do kraju, uwzględniający połowy własne ryb morskich i śródlądowych, bezpośredni eksport z burt statków oraz import ryb nieprzetworzonych. Dostawy te są następnie przeliczone na produkcję zakładów przetwórczych w oparciu o przeciętny współczynnik wydajności surowca rybnego (albo odwrotnie dalszej jego redukcji w kolejnych etapach przetwarzania) na róŝne produkty. W ten sposób moŝemy określić orientacyjnie, jaka ogólna ilość wyrobów finalnych została wytworzona z ryb, które trafiły do podmiotów gospodarczych zajmujących się ich przetwórstwem. Metoda tę stosujemy jako pośredni etap rachunku, który ma na celu określenie wielkości dostaw rynkowych i spoŝycia ryb na 1 mieszkańca (tabela 16). Na jego podstawie moŝemy stwierdzić, Ŝe w 2006 r. całkowita wielkość przetwórstwa rybnego w Polsce wynosiła szacunkowo 377,3 tys. ton wyrobów konsumpcyjnych, a wzrost produkcji finalnej na lądzie w porównaniu z rokiem poprzednim wynosił 8,4%. Przyczynił się do tego znaczny wzrost importu surowców rybnych. DuŜo wyŝszy (o około 21%) był przyrost wartości finalnej produkcji konsumpcyjnej, którą szacuje się na około 4 mld zł. Wielkość produkcji poszczególnych grup wyrobów i strukturę przetwórstwa rybnego w kraju moŝna w przybliŝeniu określić na podstawie rocznych sprawozdań o wielkości produkcji przetwórni rybnych zatrudniających co najmniej 10 osób, przekazywanych przez nie do GUS. Tych danych jeszcze nie posiadamy, a na razie dysponujemy danymi z miesięcznych sprawozdań o produkcji, składanych przez duŝe zakłady przetwórcze, w których zatrudnionych było co najmniej 50 pracowników. Pozwalają one stwierdzić, Ŝe w przetwórniach tych w 2006 r. wyprodukowano łącznie 287,9 tys. ton wyrobów konsumpcyjnych, o 28,5 tys. ton (11%) więcej niŝ rok wcześniej. Wzrost produkcji w 2006 r. nastąpił niemal we wszystkich grupach wyrobów. Wyjątek stanowiły ryby mroŝone, których produkcja obniŝyła się o ponad 14 tys. ton (52%). Największy ilościowy wzrost o 23,5 tys. ton (49%) nastąpił w produkcji filetów mroŝonych. Natomiast w ujęciu relatywnym najwięcej o 56% (2,7 tys. ton) wzrosła produkcja filetów 9

świeŝych. Łącznie produkcja filetów świeŝych i mroŝonych w 2006 r. była w tych zakładach o 26 tys. ton, czyli o połowę wyŝsza niŝ rok wcześniej. Bardzo duŝy, bo w granicach 9-10 tys. ton, był takŝe wzrost produkcji ryb wędzonych (o 26%) i marynat (o 19%). O blisko 6 tys. ton wyŝsza była produkcja w grupie pozostałych wyrobów, a o około 4,4 tys. ton łączna produkcja konserw i prezerw. W pierwszym przypadku oznaczało to jej przyrost prawie o 40%, w drugim natomiast o 11%. Najmniejszy wzrost ilościowy, o około 1 tys. ton, wystąpił w produkcji wyrobów kulinarnych i garmaŝeryjnych (o 19%) oraz ryb solonych (o 6%). Wskutek tak mocno zróŝnicowanych zmian w skali (i dynamice) wzrostu produkcji poszczególnych wyrobów zmieniła się, nieraz znacznie, ich rola w strukturze produkcji omawianych zakładów. Dominującym wyrobem z niemal 25% udziałem stały się filety mroŝone, wyprzedzając marynaty, których udział w 2006 r. wzrósł do 21,5%. Zwiększyło się teŝ wyraźnie znaczenie ryb wędzonych. Ich blisko 16% udział w produkcji ogółem zrównał się z łącznym udziałem konserw i prezerw, których znaczenie w 2006 r. nie zmieniło się. Wzrosło takŝe istotnie znaczenie grupy pozostałych wyrobów i filetów świeŝych, a minimalnie wyrobów kulinarnych i garmaŝeryjnych, spadła natomiast ranga ryb solonych i szczególnie mocno ryby mroŝonych. Trzeba jeszcze podkreślić, Ŝe w 2006 r. w miesięcznych sprawozdaniach o produkcji nie była wykazywana produkcja ryb świeŝych, która rok wcześniej stanowiła około 6% produkcji ogółem zakładów zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Trzeba jeszcze raz podkreślić, Ŝe wielkość i struktura produkcji przetwórstwa rybnego została tu określona na podstawie miesięcznych sprawozdań o wielkości produkcji w przedsiębiorstwach zatrudniających 50 osób i więcej. Nie są to więc jeszcze dane ostateczne, a wielkość produkcji moŝe ulec dość istotnym zmianom. Pełne zestawienie moŝliwe będzie w drugiej połowie roku, kiedy GUS opracuje roczne sprawozdania wszystkich przetwórni rybnych, które mają obowiązek ich składania. 4. Handel zagraniczny (tabele 10-15). W 2006 r. całkowity import ryb i przetworów rybnych do Polski wyniósł 352,0 tys. ton, co oznaczało wzrost o 30,5 tys. ton (9,5%) w stosunku do roku poprzedniego. W znacznie większym stopniu, bo o 22,3% (153,3 mln USD), wzrosła równieŝ jego wartość. Dominującą rolę w imporcie odgrywały nadal surowce i półprodukty rybne, przeznaczone głównie do dalszego przetwórstwa w kraju, a więc ryby mroŝone oraz mroŝone filety i mięso 10

rybie. Łączne ich dostawy wyniosły 223,3 tys. ton i kosztowały 449,7 mln USD, co stanowiło 63,4% całego importu pod względem ilości i 52,7% pod względem wartości. W porównaniu do roku poprzedniego import surowców rybnych wzrósł o 24,1 tys. ton (12,1%) i kosztował więcej o 57 mln USD (14,5%). Po raz kolejny bardzo duŝą dynamiką wzrostu wyróŝnił się import ryb świeŝych, na który wydano juŝ aŝ o 78,9 mln USD więcej niŝ na zakup ryb mroŝonych. Zmniejszył się natomiast import świeŝych filetów i mięsa rybiego. W ujęciu relatywnym największą dynamiką wzrostu charakteryzował się jednak import ryb solonych, który był ponad 2-krotnie większy ilościowo i 3-krotnie pod względem wartości. DuŜą dynamiką wzrostu wyróŝnił się takŝe import przetworzonych skorupiaków. Najwięcej ryb (przede wszystkim surowców rybnych) zaimportowano z Norwegii. W porównaniu z rokiem poprzednim było ich więcej o 18,2 tys. ton (24,1%) i udział tego kraju zwiększył się nieco z 23,5% do 26,6%. Jednak w ujęciu wartościowym import ryb z Norwegii kosztował juŝ więcej aŝ o 82,9 mln USD (37,4%) i pod tym względem rola tego kraju wzrosła z 31,6% do 35,6%. Znacznie wzrósł import z Islandii, ale najwyŝszą dynamikę wzrostu miał import z Wietnamu (ponad 4-krotnie ilościowo i wartościowo). Kraje azjatyckie (Chiny i Wietnam) stają się po Norwegii głównymi eksporterami ryb do Polski. W 2006 r. zaimportowaliśmy z nich łącznie 61,2 tys. ton ryb (17,4% całego importu) o wartości 137,4 mln USD (16,1% wartości importu ogółem). W strukturze gatunkowej importu nadal dominowały śledzie (27,4% udziału) i łososie (15 5%). W porównaniu z rokiem poprzednim śledzi kupiliśmy za granicą więcej o 8 tys. ton (9%), a łososi o 12 tys. ton (28,2%). Jednak najwyŝszy wzrost dotyczył importu pangi, której w Wietnamie kupiliśmy w 2006 r. 4,5-razy więcej niŝ przed rokiem, przy koszcie równieŝ ponad 4-krotnie wyŝszym. Całkowity eksport ryb i przetworów rybnych, zrealizowany przez granice Polski i ujęty w dokumentach celnych SAD oraz bezpośrednio z burt trawlerów dalekomorskich i kutrów bałtyckich, który we wspomnianej dokumentacji celnej nie jest ujmowany, wyniósł w 2006 r. 220,9 tys. ton i był o 13,3 tys. ton (6,4%) wyŝszy niŝ w roku poprzednim. W znacznie większym stopniu, bo o 28,6% (181,8 mln USD) wzrosła jego wartość. Największy wzrost eksportu odnosił się do marynat i konserw oraz ryb wędzonych (odpowiednio o 8,5 tys. ton i 3,5 tys. ton), a największy spadek dotyczył ryb świeŝych (o 6,9 tys. ton). Podobnie jak w latach poprzednich, odnotować trzeba w 2006 r. dalszy, wyraźny wzrost eksportu ryb wędzonych nie tylko ilościowy (o 15,8%), ale takŝe pod względem wartości o 92,2 mln USD (40,2%). Ryby wędzone zwiększyły swą dominującą od poprzedniego roku główną rolę w strukturze wartości eksportu do 39,3% (36,1% w 2005 r.). 11

Eksport z lądu - który stanowił 84,2% eksportu ogółem wzrósł o 18,5 tys. ton (11%), a z burt statków spadł o 5,2 tys. ton (13%). Wartość eksportu z lądu zwiększyła się o 172,5 mln USD (27,8%), wzrosła teŝ o 9,3 mln USD (61,2%) wartość eksportu z burt statków. W eksporcie z lądu główną rolę odgrywały konserwy i marynaty (37,2% udziału), a najwięcej ryb i przetworów rybnych wyeksportowano przez granice Polski do Niemiec. W eksporcie z burt statków dominowały natomiast ryby świeŝe, czyli szproty sprzedawane w Danii na cele paszowe. W strukturze gatunkowej całego eksportu pierwsze miejsce zachowały śledzie (21,8% udziału), których sprzedaliśmy za granicę o 2 tys. ton więcej w porównaniu z rokiem poprzednim. Na drugim miejscu utrzymały się szproty z udziałem 14,4%, ale ich sprzedaŝ za granicę zmniejszyła się znacznie o 13,7 tys. ton (30%). Mocno zwiększył się po raz kolejny eksport łososi ilościowo o 5,5 tys. ton (24,7%), a wartościowo o 105,9 mln USD (48,2%). Łososie miały największy udział w wartości całego eksportu (39,8%). O 0,8 tys. ton (4,1%) zwiększył się eksport dorszy, ale to jego wartość wzrosła juŝ o 10,5 mln USD (10,6%). Wyraźnie poprawił się trochę w 2006 r. bilans handlu zagranicznego rybami i przetworami rybnymi, gdyŝ przyrost przychodów z eksportu był o 17,1% wyŝszy od wydatków poniesionych na import. Całkowite wydatki przewyŝszyły wpływy o 34,6 mln USD. Ujemne saldo wymiany handlowej w 2006 r. było aŝ o 26,5 mln USD (43,4%) lepsze niŝ rok wcześniej. 5. Rynek (tabela 16). Rok 2006 nie przyniósł znaczących zmian na rynku rybnym, którego główne cechy pozostawały wciąŝ takie same. Sieć handlowa naleŝała w całości do sektora prywatnego, a ryby i przetwory rybne sprzedawano zarówno w sklepach specjalistycznych, jak i w bardzo duŝej ilości sklepów ogólnospoŝywczych. PrzewaŜały wśród nich sklepy małe, ale duŝe działy rybne istniały praktycznie we wszystkich nowoczesnych marketach. Znaczącą i silną pozycję na rynku rybnym w Polsce miały sieci duŝych hipermarketów, przyciągających klientów często konkurencyjnymi cenami. Nadal jednak, zwłaszcza w mniejszych miastach, spotkać moŝna było handel obwoźny i sprzedaŝ ryb wprost z samochodów lub prowizorycznych stoisk. Na rynku pierwszej sprzedaŝy ryb prowadziła działalność aukcja rybna w Ustce, natomiast lokalne centra pierwszej sprzedaŝy ryb w 4 głównych portach rybackich (Kołobrzegu, Darłowie, Władysławowie i Helu) nie zostały jak dotąd odebrane i Ŝadne z nich nie rozpoczęło działalności. Nadal więc istniały sprzyjające warunki 12

do przechwytywanie części dochodów rybaków przez licznych pośredników działających w handlu rybami. W 2006 r. wzrosło zaopatrzenie rynku krajowego i przeciętne spoŝycie ryb przez mieszkańców. Według dokonanego szacunku dostawy produktów rybnych na rynek wyniosły 242,9 tys. ton, a średnie ich spoŝycie na 1 mieszkańca ukształtowało się na poziomie 6,4 kg w przeliczeniu na produkt handlowy. W stosunku do roku poprzedniego oznaczało to 2% poprawę zaopatrzenia rynku krajowego (z 238,2 tys. ton) i 5% wzrost średniego spoŝycia ryb na 1 mieszkańca (z 6,2 kg). 6. Zatrudnienie (tabele 17-18). W 2006 r. nastąpił spadek zatrudnienia w przedsiębiorstwach sektora publicznego o 89 osób, czyli o 10,7% w porównaniu ze stanem sprzed roku. W rybołówstwie dalekomorskim miejsca pracy utracili głównie rybacy, w rybołówstwie bałtyckim z kolei redukcje dotyczyły pracowników lądowych. W 2006 r. liczba rybaków dalekomorskich zmniejszyła się o 68 osób (43%). Nie mamy jeszcze danych o zatrudnieniu w przetwórstwie i handlu w sektorze prywatnym. Będą one osiągalne w GUS w drugiej połowie roku i wówczas moŝna będzie dokładniej oszacować wielkość zatrudnienia. We wstępnym szacunku przewidujemy, Ŝe w przetwórstwie ryb nastąpił znaczny wzrost zatrudnienia, a w handlu rybnym pozostało ono bez zmian. Wyraźnie zmniejszyła się o 363 osoby (12,1%) liczba rybaków prywatnych na Bałtyku, bo zmniejszył się stan poławiającej tu floty kutrowej i łodziowej. Liczba rybaków w prywatnej flocie dalekomorskiej nie zmieniła się. Całkowite zatrudnienie w gospodarce rybnej w 2006 r. szacujemy wstępnie na 26,9 tys. osób, co oznaczałoby wzrost o 1,2 tys. osób, (4,7%) w stosunku do roku poprzedniego. Zmalało ono w rybołówstwie morskim o 0,4 tys. osób, a wzrosło w przetwórstwie rybnym o 1,6 tys. osób. Na rynku pracy w branŝy rybnej od kilku juŝ lat występuje zdecydowana dominacja sektora prywatnego. Szacuje się, Ŝe w 2006 r. pracowało w nim 97,4% ogółu zatrudnionych. Sektor prywatny dawał duŝo więcej miejsc pracy we wszystkich działalnościach gospodarki rybnej. 13

II. TABELE i RYSUNKI

Flota rybacka w latach 2004-2006 Tabela 1 2004 2005 2006 Wyszczególnienie Liczba Pojemność Moc Średni Liczba Pojemność Moc Średni Liczba Pojemność Moc Średni statków w tys. w tys. kw wiek statków w tys. w tys. kw wiek statków w tys. w tys. kw wiek BT BT BT Flota ogółem 1382 57,1 160,2 25,1 975 30,2 105,4 25,8 881 31,6 99,8 26,2 Państwowa flota dalekomorska 4 15,1 13,8 16,0 1 3,9 3,2 20,0 Prywatna flota dalekomorska 4 5,8 9,1 36,0 3 6,1 9,4 25,3 3 6,1 9,4 26,3 Flota kutrowa 398 31,0 95,3 36,5 249 19,8 62,8 37,4 220 17,6 56,5 38,1 Łodzie rybackie 976 5,1 42,0 20,4 723 4,3 33,2 21,8 657 4,0 30,7 22,2 Dane za lata 2005-2006 zawierają tylko te statki, które były na koniec roku wpisane do rejestru statków rybackich. W porównaniu z 2004 r. nie zawierają tzw. łodzi pomocniczych (których szacunkowa liczba wynosiła ok. 130) oraz 2 (w 2005 r. - 3) państwowych statków dalekomorskich pływających pod flagą maltańską i nie wpisanych do polskiego rejestru. 35,0 30,0 Zmiany w tonaŝu floty rybackiej w latach 2005-2006 [tys BT] 25,0 20,0 15,0 2005 2006 10,0 5,0 0,0 Flota ogółem Państwowa flota dalekomorska Prywatna flota dalekomorska Flota kutrowa Łodzie rybackie 15

Flota bałtycka według klas długości jednostek w latach 2004-2006 Tabela 2 2004 2005 2006 Klasy długości średni liczba średni liczba średni liczba kutrów BT kw wiek kutrów BT kw wiek kutrów BT kw wiek Łodzie <12m* 788 3 725 32 063 20,8 671 3 135 27 045 21,6 607 2 875 24 936 22,1 Łodzie 12-15 m* 57 1 269 6 801 23,7 52 1 152 6 133 23,6 50 1 096 5 754 24,0 Kutry 16-18 m 165 5 923 22 482 45,2 112 4 057 15 850 45,9 95 3 409 14 134 47,3 Kutry 19-20 m 32 1 493 7 297 40,4 23 1 110 5 225 41,1 24 1 161 5 479 42,1 Kutry 21-23 m 31 2 340 8 563 23,7 16 1 188 4 854 23,7 15 1 147 4 118 24,3 Kutry 24-25 m 82 7 873 19 645 34,0 31 2 971 7 823 34,6 25 2 403 6 693 34,9 Kutry 25 m 45 6 205 18 471 25,5 30 4 187 12 542 26,6 28 3 821 11 249 27,8 Kutry 26 m i większe 43 7 179 18 919 26,0 37 6 335 16 548 26,6 33 5 702 14 815 26,3 Razem 1 243 36 007 134 241 26,0 972 24 135 96 020 25,8 877 21 615 87 178 26,2 *bez łodzi pomocniczych 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Zmiany w liczbie łodzi rybackich w latach 2004-2006 Łodzie <12m* 2004 2005 2006 Łodzie 12-15 m* 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Kutry 16-18 m Zmiany w liczbie kutrów rybackich w latach 2004-2006 Kutry 19-20 m Kutry 21-23 m Kutry 24-25 m 2004 2005 2006 Kutry 25 m Kutry 26 m i większe 16

Wiek floty bałtyckiej w 2006 r. według klas długości Tabela 3 Klasy długości 11-15 lat 16-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46 lat i więcej Razem Łodzie <12m 207 176 132 63 29 607 Łodzie 12-15 m 27 5 2 4 12 50 Kutry 16-18 m 34 61 95 Kutry 19-20 m 1 18 5 24 Kutry 21-23 m 9 5 1 15 Kutry 24-25 m 18 7 25 Kutry 25 m 5 22 1 28 Kutry 26 m i większe 1 12 15 4 1 33 Razem 235 208 194 131 109 877 Struktura wiekowa floty bałtyckiej w 2006 r. 46 lat i więcej 12% 11-15 lat 27% 36-45 lat 15% 26-35 lat 22% 16-25 lat 24% 17

Liczba, pojemność i moc floty kutrowej według portów rejestracji w latach 2004-2006 Tabela 4 2004 2005 2006 Port liczba średni liczba średni liczba kutrów BT kw wiek kutrów BT kw wiek kutrów BT kw średni wiek Gdańsk 6 477 1 655 29,2 5 436 1 397 27,8 5 436 1 397 28,8 Górki Wschodnie 8 290 1 393 45,4 4 142 787 46,8 4 142 787 47,8 Górki Zachodnie 8 288 1 362 44,6 5 184 994 45,2 4 145 873 46,3 Gdynia 20 1 911 5 104 34,8 10 1 117 2 887 32,6 10 1 117 2 887 33,6 Hel 20 2 224 6 344 33,6 13 1 530 4 576 31,8 12 1 434 4 445 32,8 Jastarnia 20 821 3 423 45,0 17 718 3 257 45,2 15 587 3 161 46,3 Władysławowo 86 7 390 22 309 34,2 60 5 092 15 695 35,2 57 4 782 15 126 35,8 Łeba 23 868 3 918 42,3 17 668 3 164 42,8 15 590 2 466 45,1 Ustka 58 3 860 11 266 36,8 33 2 017 6 388 38,9 31 1 889 5 995 39,5 Darłowo 40 2 663 8 279 38,2 25 1 443 4 458 41,7 20 1 097 3 594 43,0 Kołobrzeg 58 6 351 18 583 31,3 36 4 527 13 055 30,3 29 3 737 10 545 29,7 MrzeŜyno 1 44 221 53,0 1 44 221 54,0 1 44 221 55,0 Dziwnów 32 2 410 7 137 37,6 13 1 047 3 108 40,3 10 875 2 501 42,4 Świnoujście 18 1 416 4 382 40,5 10 883 2 853 43,2 7 768 2 490 43,0 Razem 398 31 013 95 377 36,5 249 19 848 62 842 37,4 220 17 643 56 488 38,1 Pojemność, moc i liczba kutrów w latach 2004-2006 [tys. BRT, kw] 120 100 80 60 40 20 0 2004 2005 2006 BRT/BT kw liczba kutrów 400 350 300 250 200 [liczba kutrów] 18

Liczba, pojemność i moc floty łodziowej według portów rejestracji w latach 2004-2006* Tabela 5 2004 2005 2006 Port/przystań liczba łodzi tys. BT tys. kw średni wiek liczba łodzi tys. BT tys. kw średni wiek liczba łodzi tys. BT tys. kw średni wiek Ustka 56 785 4 635 29,9 54 755 4 434 29,4 51 733 4 366 29,6 Jastarnia 41 138 762 27,1 38 124 683 26,9 37 124 718 28,7 TrzebieŜ 47 146 1 115 17,7 41 130 1 015 17,7 36 116 903 17,8 Kołobrzeg 43 733 4 010 19,8 33 600 3 212 18,8 33 577 3 002 20,2 Kuźnica 29 127 603 24,8 30 127 633 25,7 30 127 653 26,7 Darłowo 27 210 1 566 28,0 26 194 1 496 28,0 24 193 1 525 28,0 Świnoujście 30 246 1 947 16,9 28 231 1 835 17,6 24 224 1 759 16,0 Jarosławiec 23 79 701 21,8 21 81 723 23,6 21 81 723 24,6 Łeba 24 172 1 191 20,8 22 168 1 156 21,5 20 139 966 20,2 Władysławowo 15 120 591 24,9 14 98 548 23,7 17 127 768 19,8 Dziwnów 25 237 1 609 16,3 21 202 1 352 16,4 17 163 1 144 17,0 Wolin 22 87 583 14,3 15 60 385 14,2 13 50 330 15,4 Nowa Pasłęka 17 67 1 334 14,2 15 59 1 215 14,7 13 49 1 106 15,8 Kąty Rybackie I 21 61 1 037 15,9 17 50 812 16,4 13 40 690 16,5 Piaski II 19 53 703 18,1 17 47 634 17,9 13 37 511 18,7 Inne 406 1 732 16 475 20,3 331 1 362 13 046 21,5 295 1 192 11 526 21,9 Razem 845 4 994 38 864 21,0 723 4 287 33 178 21,8 657 3 972 30 691 22,2 *bez łodzi pomocniczych Pojemność, moc i liczba łodzi w latach 2004-2006 [tys. BRT, kw] 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2004 2005 2006 900 850 800 750 700 650 600 [liczba łodzi GT kw liczba 19

Międzynarodowy podział wód morskich na obszary (wg FAO) 20

Połowy według obszarów morskich oraz waŝniejszych gatunków ryb i innych organizmów morskich w latach 2004-2006 (t) WYSZCZEGÓLNIENIE 2004 2005 2006 ATLANTYK 1/ Bałtyk i Północnowschodnzachodnwschodni Północno- Południowo- Atlantyk zalewy antarktyczny 27IIId 27(bez IIId) 21 47 48 Tabela 6 Ogółem Atlantyk OGÓŁEM - 2004 173527,3 153805,1 4430,9 2201,8 4122,2 8967,3 19722,2 OGÓŁEM - 2005 136347,0 124340,6 5317,2 1516,5 805,0 4367,7 12006,4 OGÓŁEM - 2006 125598,7 104882,7 14201,7 1102,6 0,0 5411,7 20716,0 Węgorze 82,5 76,4 53,1 53,1 Łososie 82,4 109,7 106,9 106,9 Trocie 718,6 567,4 513,2 513,2 Pstrągi tęczowe 3,8 3,2 0,1 0,1 Stornie 8797,8 11148,0 9429,7 9429,7 Gładzice 44,9 27,6 55,5 55,5 Turboty 43,5 76,1 98,8 98,8 Belony 56,3 70,7 30,0 30,0 Dorsze 16571,4 13864,3 15958,8 15091,3 867,5 867,5 Czarniaki 0,0 1100,0 1172,6 1172,6 1172,6 Halibuty 206,9 0,0 1295,6 1295,6 1295,6 Śledzie 28559,7 22902,8 22178,5 20653,8 1524,7 1524,7 Szproty 96657,8 74383,4 55946,1 55946,1 Buławiki 34,3 0,6 0,6 0,6 Błękitki 344,8 3891,2 3891,2 3891,2 Karmazyny mentela 2949,7 242,0 4464,5 3831,5 633,0 4464,5 Karmazyny atlant. 2168,0 26,2 26,2 26,2 Kryle 8967,3 4367,7 5411,7 5411,7 5411,7 Krewetki 1301,7 587,6 468,9 468,9 468,9 Makrele 0,1 570,3 1368,4 1368,4 1368,4 Płocie 1371,4 1226,2 985,0 985,0 Leszcze 1158,6 785,6 670,3 670,3 Okonie 736,2 654,3 702,4 702,4 Sandacze 281,6 231,1 191,3 191,3 Ciosy 50,9 30,6 21,7 21,7 Krąpie 47,2 46,3 29,5 29,5 Sieje 18,4 16,8 13,0 13,0 Miętusy 12,1 9,2 12,3 12,3 Węgorzyce 16,0 6,7 3,3 3,3 Szczupaki 7,8 7,4 7,8 7,8 Stynki 8,6 1,6 0,4 0,4 Kielec 18,5 2,2 Molwy niebieskie 2,7 0,7 0,2 0,2 Rozpióry 0,0 21,5 Witlinki 7,4 178,3 222,6 222,6 Motele 4,8 4,0 Brama brama 3,5 Dobijaki 1,2 2,5 2,4 2,4 Zimnice 2,4 Morszczuki 38,5 4,4 0,0 Ostroboki 4061,7 798,5 40,0 40,0 40,0 Plamiaki 164,4 0,6 180,8 180,8 180,8 Pałasze czarne 0,5 Talizmany 13,9 Zębacze 8,5 2,2 2,2 2,2 Inne 67,0 53,3 43,1 42,0 0,4 0,7 1,1 1/ Numery obszarów według klasyfikacji FAO i ICES Źródło: MRiRW Departament Rybołówstwa 21

Połowy wg waŝniejszych gatunków ryb i organizmów morskich w 2006 r. Karmazyny 4% Kryle 4% Makrele 1% Inne morskie 3% Stornie 8% Halibuty 1% Dorsze 13% Błękitki 3% Szproty 45% Śledzie 18% Połowy ryb i innych organizmów morskich wg obszarów morskich w 2006 r. Atlantyk Północnow schodni 11% Atlantyk Północnozachodni 1% Atlantyk Antarktyczny 4% Bałtyk i zalew y 84% 22

Połowy na Bałtyku według podobszarów ICES i gatunków z podziałem na kutry i łodzie w 2006 r. (t) Tabela 7 Wyszczególnienie Ogółem Razem BAŁTYK Rejon 24 Rejon 25 Rejon 26 kutry łodzie kutry łodzie kutry łodzie kutry łodzie Dorsze 15091,3 9603,8 5487,5 299,2 501,3 4778,6 4104,5 4526,0 881,7 Śledzie 20653,8 18065,8 2588,0 4007,9 1480,0 11946,1 150,6 2111,8 957,4 Szproty 55946,1 55946,1 0,0 876,7 17628,4 37441,0 Łososie 106,9 98,3 8,6 0,1 17,3 0,9 81,0 7,6 Trocie wędrowne 513,2 412,0 101,2 3,9 60,3 20,2 351,7 77,1 Pstrągi tęczowe 0,1 0,0 0,1 0,1 Węgorze 53,1 0,4 52,7 27,2 0,8 0,4 24,7 Turboty 98,8 6,0 92,8 1,7 54,8 2,7 28,1 1,6 9,9 Stornie 9429,7 4944,8 4484,9 711,2 1078,6 3901,0 2058,1 332,6 1348,2 Gładzice 55,6 36,8 18,8 1,5 3,9 35,3 11,7 3,2 Sandacze 191,3 1,3 190,0 1,2 65,1 0,1 4,6 120,3 Okonie 702,4 33,5 668,9 33,4 552,2 0,1 5,0 111,7 Płocie 985,0 1,7 983,3 1,7 853,9 0,6 128,8 Leszcze 670,3 0,0 670,3 503,1 0,5 166,7 Ciosy 21,7 0,0 21,7 21,7 Krąpie 29,5 0,0 29,5 19,5 10,0 Sieje 13,0 0,0 13,0 12,0 1,0 Miętusy 12,3 0,0 12,3 11,5 0,8 Stynki 0,4 0,0 0,4 0,4 Karasie 8,3 0,0 8,3 0,1 8,2 Babkowate 7,3 0,0 7,3 7,3 Szczupaki 7,8 0,0 7,8 7,4 0,4 Liny 5,8 0,0 5,8 3,0 2,8 Węgorzyce 3,3 2,2 1,1 0,4 2,2 0,7 Belony 30,0 0,0 30,0 1,2 1,0 27,8 Bolenie 2,9 0,0 2,9 2,7 0,2 Witlinki 222,6 222,6 0,0 190,9 31,7 Inne 20,2 0,0 20,2 14,2 2,3 3,7 OGÓŁEM: 104882,7 89375,3 15507,4 6125,4 5196,1 38401,6 6389,0 44848,3 3922,3 23

Tabela 8 Połowy łodziowe na zalewach według gatunków ryb w 2006 r. (t) Wyszczególnienie Ogółem Zalew Szczeciński Zalew Wiślany Śledzie 818,9 11,7 807,2 Dorsze 1,6 1,6 Węgorze 32,5 18,3 14,2 Sandacze 124,4 26,3 98,1 Okonie 388,1 320,0 68,1 Płocie 705,5 593,1 112,4 Leszcze 520,7 359,7 161,0 Miętusy 8,7 7,9 0,8 Szczupaki 5,8 5,6 0,2 Minogi rzeczne 0,5 0,5 Sieje 9,7 9,7 Liny 3,5 2,0 1,5 Karasie 7,2 0,1 7,1 Ciosy 21,4 21,4 Stynki 0,4 0,4 Krąpie 21,2 12,6 8,6 Karpie 0,1 0,1 Sumy 0,4 0,4 Węgorzyce 0,4 0,3 0,1 Jazgarze 1,6 1,6 Bolenie 2,0 1,9 0,1 Babkowate 5,0 5,0 Inne 18,6 8,8 9,8 OGÓŁEM: 2 698,2 1 380,1 1 318,1 24

Tabela 9 Wielkość i struktura produkcji przetwórstwa rybnego według grup wyrobów w zakładach przetwórczych zatrudniających 50 i więcej osób w latach 2005-2006 (tony) a/ Wyszczególnienie 2005 2006 Struktura (%) 2005 2006 Wskaźnik 2006/2005 1.Ryby świeŝe 14 771. 5,7. - - mięso z ryb słodkowodnych.. -. - - mięso z ryb morskich 14 771. 5,7. - 2.Ryby mroŝone 27 767 13 378 10,7 4,6 0,48 -ryby słodkowodne 388 381 0,1 0,1 0,98 -mięso z ryb słodkowodnych.. - - - -ryby morskie 23 861 8 944 9,2 3,1 0,37 -mięso z ryb morskich 3 518 4 053 1,4 1,4 1,15 3.Filety świeŝe 4 759 7 437 1,8 2,6 1,56 -z ryb słodkowodnych.. - - - -z ryb morskich 4 759 7 437 1,8 2,6 1,56 4.Filety mroŝone 47 764 71 243 18,4 24,8 1,49 -z ryb słodkowodnych.. - - - -z ryb morskich 47 764 71 243 18,4 24,8 1,49 5.Ryby solone 14 486 15 341 5,6 5,3 1,06 - ryby 5 112 5 759 2,0 2,0 1,13 - filety 9 374 9 582 3,6 3,3 1,02 6.Ryby wędzone 36 379 45 725 14,0 15,9 1,26 - z łososi 10 643 19 648 4,1 6,8 1,85 - ze śledzi 473 537 0,2 0,2 1,14 - z pozostałych ryb 25 263 25 540 9,7 8,9 1,01 7.Ryby przetworzone lub zakonserwowane 98 438 113 830 38,0 39,5 1,16 -konserwy i prezerwy b/ 41 326 45 711-15,9 1,11 -marynaty b/ 51 972 61991-21,5 1,19 -wyroby kulinarne i garmaŝeryjne b/ 5 140 6 128-2,1 1,19 8.Pozostałe wyroby c/ 14 989 20 907 5,8 7,3 1,39 OGÓŁEM 259 353 287 861 100,0 100,0 1,11 a/ Wyroby konsumpcyjne. b/ Szacunek. c/ Sałatki, paprykarze, pasty i pasztety z ryb. Źródło: Obliczenia własne na podstawie materiałów GUS o produkcji podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących wynosiła 50 i więcej osób. 25

Rozmieszczenie zakładów przetwórstwa rybnego posiadających uprawnienia do handlu na rynku UE oraz uprawnionych do sprzedaŝy bezpośredniej w kraju (w nawiasie). Stan na początku 2007 r. 72(7) 18(3) 63(6) 8(3) 3(4) 1(0) 12(0) 9(4) 7(3) 0(1) 2(1) 10(20) 6(0) 6(0) 4(1) 5(0) 26

Tabela 10 Import ryb i przetworów rybnych według grup towarowych w latach 2005-2006. Grupy towarowe 2005 2006 2006/2005 ton tys. USD ton tys. USD ton tys. USD Ryby Ŝywe 2 059,2 4 916,8 1 776,1 6 024,4-14% 23% Ryby świeŝe 40 827,0 151 840,3 55 765,4 240 053,0 37% 58% Ryby mroŝone 74 151,0 146 397,9 75 919,3 161 184,8 2% 10% Filety, mięso rybie świeŝe 10 823,5 30 841,6 8 668,7 28 954,1-20% -6% Filety, mięso rybie mroŝone 125 016,5 246 285,7 147 379,7 288 479,0 18% 17% Ryby solone 164,2 497,4 353,3 1 496,2 115% 201% Ryby wędzone 330,8 2 555,4 335,5 3 113,1 1% 22% Przetworzone i konserwowane 31 670,2 59 957,7 31 136,4 66 064,7-2% 10% Skorupiaki świeŝe i mroŝ. 5 446,0 17 524,5 5 830,3 17 349,9 7% -1% Skorupiaki przetworzone 552,8 2 508,8 919,2 4 406,7 66% 76% Mięczaki, bezkręgowce świeŝe i mroŝ. 810,5 2 445,9 909,0 3 234,5 12% 32% Mięczaki, bezkręgowce przetworzone 283,6 1 183,7 237,7 1 133,7-16% -4% Mączka, trany, odpadki 29 412,1 30 389,0 22 804,3 31 118,5-22% 2% Razem 321 547,1 697 344,7 352 034,9 852 612,5 9% 22% Tabela 11 Eksport ryb i przetworów rybnych według grup towarowych w latach 2005-2006. 2005 2006 2006/2005 Grupy towarowe ton tys. USD ton tys. USD ton tys. USD Ryby Ŝywe 907,6 2 682,5 911,0 3 781,3 0% 41% Ryby świeŝe 42 373,5 13 260,5 35 526,4 15 838,7-16% 19% Ryby mroŝone 16 214,1 17 033,1 15 292,2 24 436,0-6% 43% Filety, mięso rybie świeŝe 2 727,3 19 718,4 4 114,9 26 617,5 51% 35% Filety, mięso rybie mroŝone 31 090,7 145 726,2 31 280,4 170 652,1 1% 17% Ryby solone 221,3 340,3 175,5 223,2-21% -34% Ryby wędzone 22 227,6 229 547,5 25 742,9 321 669,2 16% 40% Przetworzone i konserwowane 60 559,8 166 933,2 69 114,2 207 131,8 14% 24% Skorupiaki świeŝe i mroŝ. 4 312,8 4 074,8 5 954,7 6 203,6 38% 52% Skorupiaki przetworzone 1 719,3 20 543,9 1 742,1 19 237,5 1% -6% Mięczaki, bezkręgowce świeŝe i mroŝ. 502,1 2 659,5 617,2 2 850,6 23% 7% Mięczaki, bezkręgowce przetworzone 207,9 815,2 271,2 746,1 30% -8% Mączka, trany, odpadki 24 542,1 12 862,8 30 196,7 18 656,9 23% 45% Razem 207 606,2 636 197,9 220 939,5 818 044,3 6% 29% w tym: z burt statków 40 103,3 15 234,7 34 890,4 24 506,4-13% 61% w tym: mączka rybna 251,1 132,0 153,7 109,2-39% -17% 27

Tabela 12 Struktura gatunkowa importu ryb do Polski w latach 2005-2006. 2005 2006 2006/2005 Gatunek tys. ton tys. USD tys. ton tys. USD ton tys. USD Śledź 88 422,6 127 145,9 96 364,3 125 993,0 9% -1% Łosoś 42 468,2 181 677,9 54 532,1 266 498,8 28% 47% Makrela 31 677,2 41 332,6 35 171,9 50 606,6 11% 22% Panga 5 527,2 14 760,1 24 830,0 64 571,4 349% 337% Mintaj 31 971,4 61 575,5 32 212,6 61 133,8 1% -1% Dorsz 15 292,5 47 969,7 16 840,0 54 234,3 10% 13% Tuńczyk 9 881,2 22 021,8 8 885,6 21 474,4-10% -2% Morszczuk 12 993,7 25 340,4 7 380,0 16 675,3-43% -34% Krewetki 5 897,9 19 270,4 6 635,8 20 620,3 13% 7% Inne 77 415,2 156 250,4 69 182,7 170 804,6-11% 9% Razem 321 547,1 697 344,7 352 034,9 852 612,5 9% 22% Tabela 13 Struktura gatunkowa eksportu ryb z Polski w latach 2005-2006. 2005 2006 2006/2005 Gatunek ton tys. USD ton tys. USD ton tys. USD Śledź 46 138,3 107 136,7 48 099,9 118 325,8 4% 10% Szprot 45 573,7 7 214,4 31 911,4 5 886,5-30% -18% Łosoś 22 158,5 219 846,5 27 632,3 325 728,0 25% 48% Dorsz 19 469,7 99 157,9 20 302,4 109 657,5 4% 11% Pstrąg 4 538,1 38 340,6 4 460,8 41 953,7-2% 9% Płaskie 3 259,7 8 745,4 4 283,9 21 283,1 31% 143% Błękitek 5,6 5,9 3 977,6 774,8.. Krewetki 2 732,5 22 722,0 3 858,0 22 760,6 41% 0% Makrela 2 530,4 5 216,4 3 655,6 7 412,7 44% 42% Inne 61 199,6 127 812,1 72 757,7 164 261,5 19% 29% Razem 207 606,2 636 197,9 220 939,5 818 044,3 6% 29% Morszczuk 2% Struktura gatunkowa importu ryb do Polski w 2006 r. (tony) Tuńczyk 3% Dorsz 5% Krew etki 2% Mintaj 9% Panga 7% Inne 20% Makrela 10% Śledź 27% Łosoś 15% Struktura gatunkowa eksportu ryb z Polski w 2006 r. (tony) Krew etki 2% Błękitek 2% Inne 32% Makrela 2% Płaskie 2% Pstrąg 2% Dorsz 9% Śledź 22% Łosoś 13% Szprot 14% 28