OŚWIECENIE KLASYCYZM ARCHITEKTURA Autor: Iwona Gałkiewicz
RAMY CZASOWE I poł. XVIII w. pierwsze 30-lecie XIXw. 1) 1720-1800 styl stanisławowski 2) 1800-1830 czasy porozbiorowe
NARODZINY EPOKI -GENEZA Nowe poglądy człowieka na przyrodę i społeczeństwo: racjonalizm i empiryzm, rozwój wiedzy o społeczeństwie, chęć lepszego i sprawiedliwszego życia, spowodowały poszukiwanie nowych stylów, form, które by odpowiadały duchowi czasów i zmianom jakie zaszły w cywilizacji. Odnaleziono je w starożytności.
Powodem zainteresowania się starożytnością było odkrycie w 1861 roku starożytnego miasta Pompeje. Odkopano tam nie tylko dzieła sztuki ale cały układ urbanistyczny. 20 km na wschód od Neapolu odnaleziono Miasto, które uległo zagładzie 24 VIII 79r.n.e z powodu wybuchu wulkanu Wezuwiusz. Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/pompeje Dlaczego starożytność?
Popiół wulkaniczny, który zasypał Pompeje, doskonale zakonserwował budowle, co pozwoliło dokładnie poznać budowę rzymskiego miasta i życie jego mieszkańców. Wezuwiusz Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/pompeje
Tak być może kiedyś wyglądały Pompeje w czasach swojej świetności. Badania prowadził Giuseppe Fiorelli, który rozpoczął rekonstrukcję miasta Większa część znalezisk znajduje się w muzeum w Neapolu. Dziś Pompeje można zwiedzać. Starożytne Pompeje Widok Pompei Litografia Friedrich Federer z 1850 roku Źródło: https://pl.wikipedia.org/ wiki/pompeje
Scena z dramatu kostiumowego włoskiej produkcji z roku 2007 pt. Pompeje w reżyserii Paolo Poetiego Uciekający mieszkańcy Pompejów
Ulica poprowadzona od Bramy Morskiej prowadzi prosto do Forum Źródło: http://obserwatore.eu/w-podrozy/pompeje-kolo-neapolu/ Ulica w starożytnych Pompejach
DOM RZYMSKI Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/pompeje_ ŚWIĄTYNIA APOLLINA
TEATR W POMPEJACH Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/pompeje
Gipsowe odlewy ciał Źródło: http://angelus-silesius.pl/articles/pompeje.html
Ogólne zasady sztuki oświecenia nawiązywały do starożytności: spokój jest szlachetniejszy niż ruch statyka ma przewagę nad dynamiką, kształt w dziele ma wyższość nad barwą kształt jest dziełem umysłu, a barwa wyrazem uczucia dlatego to kształt jest ważniejszy, idealizm ma przewagę nad realizmem te najszlachetniejsze zasady ustalili starożytni, a więc wzorem dla architektury powinny być budowle starożytnych Rzymian i Greków.
źródło: https://commons.wikimedia.org Partenon Ateny Panteon-Rzym
- Spokój - Umiar w dekoracji - Szlachetność proporcji - Prostota - Antyczne wzory - cztery płaskie pilastry zakończone korynckimi kapitelami źródło: https://commons.wikimedia.org Pałacyk Petit Trianon(czyt.pti trianą) w Wersalu; Jacques Ange Gabriel (czyt.żak Anż)
-Swoboda -Rozmach -Portyk -Tympanon -Antyczne wzory: kolumnada i kopuła na 32 kolumnach źródło: https://commons.wikimedia.org Kościół św. Genowefy w Paryżu Jaques Germain Soufflot (czyt. Żak Żermę Suflo)
-budowla centralna -kopuła -portyk -kolumny - Tympanon z rzeźbami źródło: https://commons.wikimedia.org Pałacyk Królikarnia; Dominik Merlini
-szlachetność proporcji -spokój i umiar w dekoracji -portyk wgłębny (otwarta sień) -kolumny - nadbudówka zwana belwederkiem źródło: https://commons.wikimedia.org Pałac na wodzie w Łazienkach; Dominik Merlini, Jan Chrystian Kamsetzer
-okrągły, potężny korpus -kopuła -portyk wsparty na kolumnach -latarnia na szczycie źródło: https://commons.wikimedia.org Kościół ewangelicki w Warszawie; Szymon Bogumił Zug (czyt. Cug)
-wierne naśladownictwo antyku greckiego Partenon na Akropolu źródło: https://commons.wikimedia.org Kościół św. Magdaleny w Paryżu; Pierre Vignon (czyt. Pier Winion)
-wierne naśladownictwo antyku greckiego Partenon na Akropolu źródło: https://commons.wikimedia.org Akademia Górnicza w Leningradzie; Andrzej Woronichin
Nie można zapomnieć o polskich dworkach, które nagminnie korzystały z antycznych wzorców ganeczki wsparte na kolumnach. źródło: https://commons.wikimedia.org
-korpus w kształcie graniastosłupa -spadziste dachy -kolumnowy portyk w tzw. wielkim porządku -trójkątny tympanon Belweder w Warszawie; Jakub Kubicki źródło: https://commons.wikimedia.org
-umiejętnie zestawione bryły-statyczność -przejrzystość kształtu -kolumnady biegnące wzdłuż całej fasady budynku - Tympanon wypełniony dekoracją rzeźbiarską źródło: https://commons.wikimedia.org Teatr Wielki w Warszawie (1825 1833) Antonio Corazzi (czyt. Koracci)
Ujęcie współczesne Teatru Wielkiego w Warszawie źródło: https://commons.wikimedia.org Teatr Wielki w Warszawie (fasada)