ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 1 SPIS TREŚCI 1. CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU ESOP... 2 2. KRÓTKI OPIS PROGRAMU ESOP... 2 3. PODSTAWOWE OPERACJE WYKONYWANE PODCZAS TWORZENIA MODUŁU... 3 3.1. DEFINICJA NOWEGO MODUŁU (PUSTEGO ARKUSZA)... 4 3.1.1. Schemat postępowania - definicja nowego modułu (pustego arkusza)... 5 3.2. ROZMIESZCZENIE ZMIENNYCH, OPISÓW, REFERENCJI W MODULE... 5 3.3. NAZWY KOMÓREK ZAWIERAJĄCYCH DANE I WYNIKI OBLICZEŃ... 6 3.4. WSTAWIENIE LIST SELEKCJI... 8 3.4.1. Schemat postępowania - definicja selekcji przekrojów... 10 3.5. WSTAWIENIE SELEKCJI UŻYTKOWNIKA... 11 3.5.1. Schemat postępowania - definicja selekcji użytkownika... 12 3.6. REJESTRACJA ZMIENNYCH... 13 3.6.1. Schemat postępowania - rejestracja zmiennej... 15 3.7. WSTAWIENIE TABELI... 16 3.7.1. Schemat postępowania - wstawianie tabeli... 17 3.8. REJESTRACJA ISTNIEJĄCEJ TABELI... 17 3.9. DODANIE DODATKOWYCH INFORMACJI I KOMENTARZY... 19 3.10. FORMATOWANIE WARUNKOWE, SPRAWDZANIE POPRAWNOŚCI KOMÓREK... 19
strona: 2 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów 1. CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU ESOP W niniejszym dokumencie przedstawione zostały informacje dotyczące tworzenia modułów w systemie ESOP. Należy zaznaczyć, że tworzenie modułów wymaga od użytkownika systemu ESOP podstawowych wiadomości dotyczących programu MS Excel. Warto również dodać, że przy definiowaniu złożonych operacji w systemie ESOP dostępne są wszystkie możliwości makr VBA. System ESOP to otwarty system będący biblioteką programów obliczeniowych realizujących zadania dotyczące różnorodnych zagadnień z zakresu budownictwa. Są to nie tylko programy do weryfikacji, optymalizacji, czy obliczeń elementów konstrukcji budowlanych (stalowych, żelbetowych, drewnianych), ale również aplikacje z innych dziedzin budownictwa: mechaniki budowli, fizyki budowli, geotechniki itp. Dziesiątki programów obliczeniowych w systemie ESOP jest skoncentrowanych na praktycznych i teoretycznych aspektach projektowania. Wszystkie są zrealizowane w taki sposób, aby ich użytkowanie było jak najprostsze i najbardziej intuicyjne. Notki obliczeniowe generowane w programie zawierają zarówno zestaw danych i rezultatów, jak również wzory matematyczne, referencje normowe i prezentacje graficzne adekwatne do realizowanych obliczeń. System ESOP to również platforma pozwalająca na efektywne tworzenie przez użytkownika własnych obliczeń dla potrzeb inżynierskich. Dzięki specjalnym narzędziom znajdującym się w systemie ESOP, realizacja obliczeń jest wyjątkowo prosta i skuteczna. Własne obliczenia użytkownika mogą dotyczyć całkowicie nowych zagadnień, lecz również mogą być realizowane jako uzupełnienie do obliczeń wykonywanych przez programy systemu ESOP. Pozwala to na całkowite dostosowywanie procesu obliczeniowego do własnych potrzeb. Każdy program systemu ESOP jest w pełni udokumentowany: posiada dokładny opis, listę zmiennych niezbędnych do wprowadzenia oraz listę oczekiwanych rezultatów. Dostępny jest także przykład referencyjny. Dzięki Internetowi użytkownicy systemu ESOP mogą na bieżąco śledzić ulepszenia oraz uaktualniać system nowymi programami. Przez Internet lub z poziomu programu, można dokonywać również zamówień. Dodatkowe informacje można znaleźć na stronie internetowej www.esop.pl. 2. KRÓTKI OPIS PROGRAMU ESOP Program ESOP pracuje w środowisku MS Excel stąd też podczas uruchomiania programu ESOP uruchamiany jest również program MS Excel. Prosty moduł znajdujący się w programie ESOP składa się z trzech podstawowych części (patrz poniższy rysunek): nagłówka obszaru wykonywanych obliczeń obszaru operacyjnego (pomocniczego). Nagłówek jest tak zaprojektowany, aby mógł być łatwo zmieniany przez użytkownika końcowego. Zawiera podstawowe informacje dotyczące schematu. Nagłówek jest widoczny na każdej stronie wydruku.
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 3 W obszarze wykonywanych obliczeń na schemacie umieszczone są opisy, rysunki, wzory umożliwiające przeprowadzenie obliczeń itp.; wszystko to stanowi zawartość schematu obliczeniowego. Obszar operacyjny jest polem, w którym wykonywane są wszystkie dodatkowe operacje przeprowadzane przez użytkownika; w nim znajdują się wszystkie pomocnicze opcje takie jak: listy wyboru profilu lub materiału, zaprojektowane klawisze, komunikacja z programem Robot itp. 3. PODSTAWOWE OPERACJE WYKONYWANE PODCZAS TWORZENIA MODUŁU W PROGRAMIE ESOP Aby stworzyć nowy moduł w programie ESOP, należy wykonać następujące operacje (kolejne operacje są przedstawione na poniższym rysunku): 1. zdefiniować nowy (pusty) arkusz 2. rozmieszczenie zmiennych (i jednostek), opisów, referencji w obszarze wykonywanych obliczeń oraz definicja rysunków i równań 3. nazwanie komórek zawierających dane i wyniki obliczeń 4. wstawienie kontrolek obsługujących bazy profili, materiałów i śrub 5. ewentualne wstawienie selekcji użytkownika 6. zarejestrowanie zmiennych 7. wstawienie tabeli (o określonej liczbie wierszy i kolumn lub tabeli dynamicznej) 8. dodanie dodatkowych informacji i komentarzy 9. definiowanie wyliczeń (wzorów), formatowanie warunkowe komórek. W poniższych rozdziałach opisane zostaną wymienione powyżej operacje.
strona: 4 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów 3.1. Definicja nowego modułu (pustego arkusza) Aby rozpocząć definicję nowego modułu, należy otworzyć okno dialogowe Wstawianie nowego modułu; może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Skoroszyt / Nowy klikając w ikonę Nowy moduł znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Przybornik).
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 5 W programie dostępne są trzy szablony modułu, które różnią się między sobą ustawieniami (inną liczbą kolumn w głównej, obliczeniowej części modułu). Jeżeli opcja Nowy skoroszyt jest wyłączona, to tworzony moduł zostanie dopisany do bieżącego skoroszytu; natomiast jeśli ta opcja jest włączona, to definiowany moduł zostanie dodany do nowego skoroszytu. Aby zdefiniować nowy moduł, należy: wpisać nazwę modułu w polu Nazwa modułu wybrać odpowiedni typ modułu tzn. określić liczbę kolumn w obszarze wykonywanych obliczeń. 3.1.1. Schemat postępowania - definicja nowego modułu (pustego arkusza) 1. uruchomić program ESOP 2. nacisnąć ikonę znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP 3. w oknie dialogowym ESOP - Wstawianie nowego modułu wykonać następujące czynności: wpisać nazwę tworzonego modułu np. Analiza belki wieloprzęsłowej wybrać liczbę kolumn modułu wskazując opcję Arkusz (14 kolumn) zostawić włączoną opcję Nowy skoroszyt 4. nacisnąć klawisz Wstaw. Po wykonaniu wymienionych czynności zostanie otwarty nowy, pusty moduł pozwalający na definicję wybranego zadania. 3.2. Rozmieszczenie zmiennych, opisów, referencji w module Po zdefiniowaniu nowego modułu można przystąpić do definicji obiektów (zmiennych, tabel, opisów) w obszarze wykonywanych obliczeń. W przypadku zmiennych należy pamiętać o tym, że: każda zmienna powinna być identyfikowana przez: symbol, wartość, jednostkę i opis; każdy element musi znajdować się w osobnej komórce symbol zmiennej np. "gr=" oraz jednostki i referencje powinny być wyrównywane np. do lewej w każdej komórce (opcja Formatuj komórki w menu kontekstowym, zakładka Wyrównanie w oknie dialogowym Formatuj komórki)
strona: 6 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów symbol zmiennej oraz nazwy jednostek i referencje mogą być dowolnie formatowane; po naciśnięciu prawego klawisza myszki i wybraniu opcji Formatuj komórki w menu kontekstowym na ekranie pojawia się okno dialogowe Formatuj komórki, w którym na zakładce Czcionka wybrany może sposób prezentacji symbolu/tekstu: styl czcionki (np. kursywa, pogrubienie), rozmiar czcionki, czy też definicja indeksu górnego lub dolnego wartości, które mogą być zmieniane, powinny być oznaczane innym kolorem np. niebieskim. Przykładowe zmienne zdefiniowane w module pokazano na poniższym rysunku. Śruby: Średnica: M16 Klasa: 4.6 N = 2.00 Liczba śrub (rzędy) M = 3.00 Liczba śrub (kolumny) A = 65 [mm] Rozstaw śrub (rzędy) a 1 = 30 [mm] Odległość śruby od krawędzi e 0 = 30 [mm] Mimośród W modułach możliwa jest również definicja rysunków i równań. Aby wstawić rysunek, należy wykorzystać opcję dostępną w programie MS Excel : Wstaw / Rysunek / Z pliku. Równania należy wpisywać wykorzystując edytor Microsoft Equation dostępny z programu ESOP: Edycja / Wstaw równanie lub naciśnięciu ikony Wstaw równanie. Przykładowe równanie zdefiniowane w module przy pomocy tego edytora pokazano na poniższym rysunku. fu d t Fb Rd 2. 5. Mb 3.3. Nazwy komórek zawierających dane i wyniki obliczeń Komórki zawierające wartości mogą być identyfikowane przez symbole nadane przez użytkownika. Pozwala to na odwoływanie się do tych wartości nie poprzez adres komórki, ale przez nazwę (symbol). Nazewnictwo komórek jest bardzo przydatne przy tworzeniu wzorów/formuł; łatwiej jest bowiem we wzorach posługiwać się symbolami (np. R u, f cj ), niż podawać adresy komórek np. $C$12. Ta uwaga dotyczy wartości, które często występują we wzorach. Przykładowo na poniższym rysunku przedstawiono posługiwanie się nazwami komórek: 1. Wybór komórki z daną 2. Wpisanie symbolu danej. Należy tu dodać, że nazwy komórek powinny mieć nazwy poprzedzone podkreśleniem jako prefiksem, aby nazwy nie były mylone z adresami komórek (przykładowo, tekst e1 może odnosić się zarówno do nazwy komórki, ale również może oznaczać adres komórki); nazwy komórek powinny więc być definiowane w następujący sposób: _e1, _l, _G11 itp. Wszystkie zdefiniowane we wzorach zależności są liczone w jednostkach podstawowych. Oznacza to, że wprowadzona wartość wielkości zawsze będzie przyjmowana w wybranej podczas rejestracji zmiennej (przykładowo: N - siła, waga, m - długość, Rad - kąt, C - temperatura, kg - masa, s - czas, W - moc, J - energia, Hz - częstość, Pa - naprężenia) - patrz rysunek poniżej.
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 7 W systemie ESOP możliwa jest definicja danych w dowolnych jednostkach, a wprowadzone wielkości będą we wzorach (obliczeniach) automatycznie przeliczone na jednostki podstawowe. Aby tego dokonać, należy: zarejestrować zmienną zmienić jednostkę dla tego typu zmiennej na inną wykorzystując opcje znajdujące się w oknie dialogowym Preferencje we wzorze służącym do wyznaczenia wartości dowolnej wielkości, w którym występuje ta zmienna, należy użyć funkcji EutoBase - patrz poniżej:. Eutobase(nazwa zmiennej;nazwa z Category w cudzysłowach; potęga), gdzie występują następujące parametry: nazwa zmiennej podana przez użytkownika nazwa typu zmiennej z bazy zawarta w pliku 48units.cfg znajdującym się w kartotece C:\Program Files\Robot Office\ESOP \cfg\48\ potęga, w której występuje zmienna (np. dla pola powierzchni należy wpisać 2). Przykładowo: Eutobase(_A1;ï DimConstrï;2) Przykład: l = 240 [cm] długość belki Wartości długości belki zarejestrowano jako zmienną Wymiary konstrukcji (jednostka [m]). Następnie zmieniona została jednostka do wprowadzania i wyświetlania danych na [cm]. Zmiennej nadano nazwę _l. W wybranej komórce ma być wyliczana wartość momentu M= ql 2 / 8; poszczególnym danym z tego wzoru nadane zostały następujące nazwy komórek: dla wartości q przyjęto nazwę _q, dla wartości l - nazwę _l, w komórce, w której ma być podawana wartość wielkości M należy wpisać zależność =Eutobase (_q; "ForceDistLen"; 1)*Eutobase(_l; Length ;1)^2)/8. W powyższym wzorze użyta została funkcja EutoBase; wpisana wartość 240 cm zostanie automatycznie zamieniona na metry (czyli będzie wprowadzona wartość 2,4 m). W przypadku gdy istnieje potrzeba obliczenia wielkości pośrednich, tzn. takich, które muszą być obliczone, ale których prezentacja nie jest konieczna, należy takie obliczenia przeprowadzać w kolumnach poza zakresem roboczym modułu. Takie kolumny można ukryć w module (aby tego dokonać, należy zaznaczyć wybrane kolumny klikając w nazwę kolumny np. F, nacisnąć prawy klawisz myszy i wybrać opcję Ukryj znajdującą się w menu kontekstowym). Aby zobaczyć ukryte kolumny, należy zaznaczyć sąsiednie kolumny (jeżeli ukrytą kolumną jest kolumna F, to należy zaznaczyć kolumny E, G i wybrać opcję Odkryj znajdującą się w menu kontekstowym.
strona: 8 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów 3.4. Wstawienie list selekcji Wstawianie selekcji profili Aby wstawić selekcję profili, należy otworzyć okno dialogowe Wstawianie selekcji profili; okno może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Edycja / Wstaw selekcję profili klikając w ikonę Wstaw selekcję profili znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Przybornik). Aby wstawić w module pole wyboru profili, należy: wpisać nazwę w polu Nazwa kontrolki (lub zaakceptować domyślną nazwę kontrolki proponowaną w programie) wybrać typ profilu lub kilka typów profilów w polu Typ profilu (wybrane typy zostaną podświetlone) wybrać wielkość znajdującą się na liście Rejestracja danych określić adres komórki wartości wybranej wielkości, która ma być zawarta w module (w polu Adres wartości) np. Moduł1!$E$25:$F$25 określić adres komórki opisu wybranej wielkości, która ma być zawarta w module (w polu Adres opisu) np. Moduł1!$E$23 określić identyfikację profilu tzn. wybrać na liście dostępnej w dolnej części okna dialogowego opcję Identyfikacja profilu wskazać jeszcze raz adresy wymienionych komórek
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 9 nacisnąć klawisz Wstaw. Na ekranie pojawi się dodatkowe okno dialogowe, w którym należy podać adres pola wyboru profilu (adres musi znajdować się w prawej, operacyjnej części ekranu programu ESOP). W podobny sposób należy definiować pole wyboru materiału, pole wyboru śrub itp. Należy tutaj jeszcze raz dodać, że adres pola wyboru materiału, śrub itp. musi znajdować się w prawej, operacyjnej części ekranu programu ESOP. Wstawianie selekcji materiałów Aby wstawić selekcję materiałów, należy otworzyć okno dialogowe Wstawianie selekcji materiałów; okno może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Edycja / Wstaw selekcję materiałów klikając w ikonę Wstaw selekcję materiałów znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Przybornik). Wstawianie selekcji śrub Aby wstawić selekcję śrub, należy otworzyć okno dialogowe Wstawianie selekcji śrub; okno może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Edycja / Wstaw selekcję śrub klikając w ikonę Wstaw selekcję śrub znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Przybornik). Wstawianie selekcji z bazy danych Aby wstawić selekcję z bazy danych, należy otworzyć okno dialogowe Wstawianie selekcji z bazy danych; okno może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Edycja / Wstaw selekcję z bazy danych klikając w ikonę Wstaw selekcję z bazy danych znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Przybornik). Wprowadzone kontrolki w podany powyżej sposób mogą być modyfikowane lub usuwane z modułu. Modyfikacja (zmiana) jest możliwa po naciśnięciu kropki znajdującej się obok pola wyboru (listy rozwijalnej) lub wskazaniu kropki kursorem myszki, naciśnięciu prawego klawisza myszki i wybraniu opcji Właściwości z menu kontekstowego; usunięcie kontrolki jest możliwe po wskazaniu kropki (kursor myszki znajduje się na kropce), naciśnięciu prawego klawisza myszki i wybraniu opcji Wytnij z menu kontekstowego. Przykładowe selekcje (profili i materiałów) zdefiniowane w obszarze operacyjnym modułu pokazano na poniższym rysunku.
strona: 10 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów 3.4.1. Schemat postępowania - definicja selekcji przekrojów 1. będąc w module programu ESOP w polu roboczym modułu należy zaplanować jakie wartości mają się pojawiać i określić dla nich położenie w module (na poniższym rysunku pola są oznaczone kolorem niebieskim) 2. nacisnąć ikonę Wstaw selekcję profili znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP lub z menu programu ESOP wybrać komendę: Edycja / Wstaw selekcję profili 3. w oknie dialogowym ESOP - Wstawianie selekcji profili wykonać następujące czynności: zaakceptować domyślną nazwę kontrolki znajdującą się polu edycyjnym Nazwa kontrolki wybrać (kliknąć tak, aby nazwa profilu została podświetlona) przynajmniej jedną z nazw materiałów dostępnych w polu Typ profilu (można wybrać kilka nazw materiałów jednocześnie przy pomocy klawisza Shift) np. dwuteownik będąc w polu Rejestracja danych wskazać nazwę Identyfikacja profilu (kliknąć tak, aby nazwa Identyfikacja profilu została podświetlona) zdefiniować pole Adres wartości - w tym celu należy wybrać pole wyboru do zdefiniowania na arkuszu położenia definiowanej wartości (na rysunku poniżej wskazuje go czerwona strzałka) i wskazać na arkuszu adres komórki wartości (w tej komórce będzie wyświetlana nazwa profilu) - na powyższym rysunku jest to komórka D22, na zakończenie należy nacisnąć klawisz Enter wybrać jakie wielkości oprócz nazwy będą pobierane i wyświetlane; w tym celu należy kliknąć na nazwę parametru z listy zamieszczonej poniżej nazwy Identyfikacja profilu (np. Długość belki), a potem zdefiniować w jakich komórkach będzie wyświetlana (adres wartości - miejsce, w którym będzie wyświetlana wartość np. liczba, adres opisu - miejsce w którym będzie wyświetlany opis wybranej wartości - D28); należy pamiętać, że jedna z wartości (adres wartości lub adres opisu) musi zostać wybrana w podobny sposób należy zdefiniować inne wartości (np. grubość półki, grubość środnika, moment bezwładności na zginanie w kierunku osi Y lub Z itp.) UWAGA: Tak przyjęte wielkości będą wyświetlane w jednostkach podstawowych (np. w [m]). Zmiana wyświetlanych jednostek na inne może zostać dokonana w oknie dialogowym Preferencje po wybraniu opcji Narzędzia / Preferencje (np. można dokonać zmiany na [mm]). 4. nacisnąć klawisz Wstaw 5. na ekranie pojawi się okno dialogowe Wstawianie kontrolki, w którym należy wskazać położenie kontrolki w obszarze roboczym (kontrolka - czyli lista rozwijalna, za pomocą której będą wybierane profile z bazy) - patrz poniższy rysunek
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 11 6. po wskazaniu adresu kontrolki nacisnąć klawisz Wstaw w oknie dialogowym Wstawianie kontrolki 7. po zakończeniu definicji selekcji profili należy zarejestrować wybrane wielkości, aby można je było wykorzystać w innych miejscach modułu - patrz rozdział Rejestracja zmiennych. UWAGA: Modyfikacja selekcji profili jest możliwa po naciśnięciu kropki znajdującej się obok pola wyboru (listy rozwijalnej) lub wskazaniu kropki kursorem myszki, naciśnięciu prawego klawisza myszki i wybraniu opcji Właściwości z menu kontekstowego. Modyfikacja może polegać np. na zmianie położenia adresów wartości i opisu. 3.5. Wstawienie selekcji użytkownika W oknie dialogowym Wstawianie selekcji użytkownika znajdują się opcje służące do definicji pola selekcji użytkownika. Może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Edycja / Wstaw selekcję użytkownika klikając w ikonę Wstaw selekcję użytkownika znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Przybornik). Aby wstawić listę wyboru zdefiniowaną przez użytkownika, należy: wpisać nazwę w polu Nazwa kontrolki określić makro związane z definiowaną kontrolką uruchamiane przy zmianie opcji określić adres komórki wartości kontrolki, która ma być zawarta w module (w polu Adres wartości) np. Moduł2!$E$25
strona: 12 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów określić adres pozycji komórki wartości kontrolki, która ma być zawarta w module (w polu Adres pozycji) np. Moduł2!$E$23 wpisać nazwę pola selekcji w polu Etykieta (nazwa pokazuje się na ekranie) wpisać nazwę, która ma pojawić się na liście wyboru, a następnie nacisnąć klawisz - podana nazwa pojawi się na liście znajdującej się w prawej części okna dialogowego; operację należy przeprowadzić kolejno dla następnych nazw, które mają się pojawić na liście wyboru nacisnąć klawisz Wstaw. Na ekranie pojawi się dodatkowe okno dialogowe, w którym należy podać adres pola selekcji użytkownika (adres musi znajdować się w prawej, operacyjnej części ekranu programu ESOP). W środkowej części okna znajdują się dwa klawisze pozwalające na: (Modyfikuj) - nadpisanie listy wyboru o podanej nazwie (istniejącej w prawej części okna dialogowego) przez nową definicję (Dodaj) - dodanie listy wyboru o podanej nazwie do listy znajdującej się w prawej części okna dialogowego; należy tu jedynie dodać, że może istnieć kilka list wyboru o tej samej nazwie! 3.5.1. Schemat postępowania - definicja selekcji użytkownika 1. będąc w module programu ESOP w polu roboczym modułu należy zaplanować jakie wartości mają się pojawiać i określić dla nich położenie w module 2. nacisnąć ikonę Wstaw selekcję użytkownika znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP lub z menu programu ESOP wybrać komendę: Edycja / Wstaw selekcję użytkownika 3. w oknie dialogowym Wstaw selekcję użytkownika zaakceptować domyślną nazwę kontrolki znajdującą się polu edycyjnym Nazwa kontrolki wpisać nazwę pola selekcji w polu Etykieta (nazwa pokaże się w polu operacyjnym modułu nad listą wyboru) np. Wybór łącznika w polu Lista wpisać nazwę np. gwoździe, która ma pojawić się na liście wyboru, a następnie nacisnąć klawisz (nazwa gwoździe pojawi się na liście znajdującej się w prawej części okna dialogowego); operację należy przeprowadzić dla kolejnych nazw, które mają się pojawić na liście wyboru (np. śruby) w polu Adres wartości określić adres komórki wartości kontrolki, w której będą się pojawiały podane nazwy (gwoździe, śruby) np. Moduł2!$E$25 w polu Adres pozycji określić adres pozycji komórki wartości kontrolki, w której będą się pojawiały numery przypisane podanym nazwom związane z kolejnością nazw na liście np. Moduł2!$E$23 4. nacisnąć klawisz Wstaw 5. na ekranie pojawi się okno dialogowe Wstawianie kontrolki, w którym należy wskazać położenie kontrolki w obszarze roboczym (kontrolka - czyli lista rozwijalna) 6. po wskazaniu adresu kontrolki nacisnąć klawisz Wstaw w oknie dialogowym Wstawianie kontrolki - przykładową selekcję pokazano na rysunku poniżej. UWAGA: Modyfikacja selekcji jest możliwa po naciśnięciu kropki znajdującej się obok pola wyboru (listy rozwijalnej) lub wskazaniu kropki kursorem myszki, naciśnięciu prawego klawisza myszki i wybraniu opcji Właściwości z menu kontekstowego. Modyfikacja może polegać np. na zmianie położenia adresów wartości i opisu.
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 13 3.6. Rejestracja zmiennych Zmienne zdefiniowane w module muszą być zarejestrowane; służą temu opcje znajdujące się w oknie dialogowym Rejestracja zmiennych; okno dialogowe może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Edycja / Zarejestruj zmienną klikając w ikonę Zarejestruj zmienną znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Przybornik). Aby zarejestrować zmienną, należy: wybrać typ zmiennej z pola Typ zmiennej; dla niektórych wielkości znajdujących się na zakładce Geometria dostępne jest pole Potęga umożliwiające określenie w jakiej potędze podawana jest jednostka wielkości (np. m^4 dla momentu bezwładności jako charakterystyki przekroju); dla wszystkich wielkości przedstawiana jest jednostka określić adresy: symbolu, wartości, jednostki i opisu zmiennej (w polu Opis może być podany komentarz opisujący zmienną); najprościej adresy czterech wymienionych wielkości można podać ustawiając się w polu Symbol i zaznaczając cztery komórki w module (jest to Zakres ) - adresy zostaną wpisane w odpowiednie pola w oknie dialogowym nacisnąć klawisz Zarejestruj. Zarejestrowana zmienna będzie zawsze wyrażana w jednostkach podanych w oknie do rejestracji zmiennych (tzw. jednostki podstawowe). W przykładzie powyżej jest to metr. Można dla danych zmienić jednostki, w których będą one podawane. Aby tego dokonać, należy po zarejestrowaniu zmiennej wybrać opcję Narzędzia / Preferencje i dla wybranego typu danych (np. Geometria) zmienić w kolumnie jednostka wpis: np. z [m] na [mm]. Należy pamiętać, że przy definiowaniu obliczeń (wzorów) można używać funkcji Eutobase (patrz rozdział 3.3), która pozwala na automatyczne przeliczenie wprowadzonej wartości na wartości wyrażone w jednostkach podstawowych. Jeżeli opcja Pokazuj na liście zarejestrowanych zmiennych jest wyłączona, to zarejestrowana zmienna nie będzie pokazywana w oknie dialogowym Lista zarejestrowanych zmiennych dopóki w wymienionym oknie dialogowym nie zostanie włączona opcja Pokaż ukryte zmienne. Należy pamiętać, że: wszystkie wartości, które mogą być modyfikowane przez użytkownika, są przedstawiane innym kolorem zmienna powinna posiadać: symbol, jednostkę i opis.
strona: 14 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów Zarejestrowane w module zmienne mogą być przeglądane w oknie dialogowym Lista dostępnych zmiennych; okno może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Narzędzia / Lista dostępnych zmiennych klikając w ikonę Lista dostępnych zmiennych znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Nawigator). W górnej części okna dialogowego znajduje się lista zarejestrowanych w programie ESOP zmiennych; lista zawiera informacje dotyczące każdej zmiennej (moduł, w którym została zdefiniowana, opis, symbol, wartość i jednostkę zmiennej). Po wybraniu zmiennej na liście dostępnych zmiennych (zmienna zostaje podświetlona) dostępne stają się pola znajdujące się w polu Wstaw do. W tych polach podane mogą zostać odpowiednio adresy: opisu zmiennej, symbolu zmiennej, wartości zmiennej i jednostki zmiennej. Aby zmienną wstawić do modułu, należy nacisnąć klawisz Wstaw. Naciśnięcie klawisza Edytuj powoduje otwarcie okna dialogowego Rejestracja zmiennych z polami wypełnionymi informacjami na temat wybranej zmiennej. Naciśnięcie klawisza Usuń powoduje usunięcie zmiennej wybranej na liście dostępnych zmiennych. Jeżeli opcja Pokaż ukryte zmienne jest włączona, to na liście dostępnych zmiennych będą pokazywane wszystkie zarejestrowane zmienne również i te, które zostały zdefiniowane w oknie dialogowym Rejestracja zmiennych jako te, których nie należy pokazywać na liście zarejestrowanych zmiennych. Przykładowa tabela z zarejestrowanymi zmiennymi modułu pokazana jest na rysunku poniżej.
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 15 3.6.1. Schemat postępowania - rejestracja zmiennej 1. w module programu ESOP w polu roboczym modułu zostały zdefiniowane zmienne pokazane na poniższym rysunku (moment bezwładności I y, moduł Younga E i długość belki l); każdej komórce, w której występuje wartość liczbowa, została nadana nazwa - patrz rozdział 3.3 2. nacisnąć ikonę Zarejestruj zmienną znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP lub z menu programu ESOP wybrać komendę: Edycja / Zarejestruj zmienną 3. w oknie Rejestracja zmiennych wskazać typ zmiennej w polu Typ zmiennej; przykładowo dla długości belki można wskazać (podświetlić) typ Wymiary konstrukcji znajdujący się na zakładce Geometria; w dolnej części okna dialogowego wybrać potęgę równą 1 określić adresy: symbolu, wartości, jednostki i opisu zmiennej; aby tego dokonać, należy ustawić kursor myszki w polu Symbol i wskazać cztery komórki w module (adresy zostaną wpisane w odpowiednie pola w oknie dialogowym tak jak to pokazano na poniższym rysunku) włączyć opcję Pokazuj na liście zarejestrowanych zmiennych, aby rejestrowana zmienna była pokazywana w oknie dialogowym Lista zarejestrowanych zmiennych
strona: 16 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów 4. nacisnąć klawisz Zarejestruj; zmienna została zarejestrowana - dodatkowo jest prezentowana na liście dostępnych zmiennych w oknie dialogowym Lista dostępnych zmiennych (opcja Narzędzia / Lista dostępnych zmiennych). 3.7. Wstawienie tabeli Aby wstawić tabelę o wybranej liczbie kolumn i wierszy, należy otworzyć okno dialogowe Wstawianie tabeli; okno może być uruchomione na dwa podane poniżej sposoby: z menu programu ESOP wybierając komendę: Edycja / Tabele / Wstaw tabelę klikając w ikonę Wstaw tabelę znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP (pasek narzędziowy Przybornik). Aby wstawić w module tabelę, należy: wpisać nazwę tabeli w polu Tytuł określić liczbę wierszy tabeli określić liczbę kolumn tabeli określić liczbę wierszy znajdujących się nagłówku tabeli określić liczbę kolumn nagłówkowych znajdujących się w po lewej stronie tabeli
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 17 ewentualnie określić nazwę makra VBA, które jest powiązane z tabelą nacisnąć klawisz Wstaw. Na ekranie pojawi się dodatkowe okno dialogowe, w którym należy podać adres lewego, górnego rogu tabeli (np. Moduł1!$D$29). 3.7.1. Schemat postępowania - wstawianie tabeli 1. będąc w module programu ESOP w polu roboczym modułu należy zaplanować, w którym miejscu ma znajdować się definiowana tabela 2. nacisnąć ikonę Wstaw tabelę znajdującą się w dolnej części okna programu ESOP lub z menu programu ESOP wybrać komendę: Edycja / Wstaw tabelę 3. w oknie Wstawianie tabeli wpisać tytuł tabeli pojawiający się nad tabelą w lewym rogu np. Momenty skupione określić liczbę wierszy nagłówka np. 2 określić liczbę kolumn nagłówka znajdującego się z lewej strony tabeli np. 1 określić liczbę wierszy tabeli np. 5 określić liczbę rzędów tabeli np. 2 (patrz poniższy rysunek) 4. nacisnąć klawisz Wstaw; w dodatkowym oknie dialogowym należy podać adres lewego, górnego rogu tabeli (np. Moduł1!$D$29). Po zdefiniowaniu zmiennych tabela może wyglądać tak jak pokazano na poniższym rysunku. 3.8. Rejestracja istniejącej tabeli Istniejące tabele mogą być również dynamicznie rejestrowane w module; służą temu opcje znajdujące się w oknie dialogowym Rejestracja tabeli dynamicznej. Może być uruchomione poprzez wybranie z menu programu ESOP komendy Edycja / Tabele / Rejestracja tabeli dynamicznej.
strona: 18 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów Aby wstawić w module tabelę, należy: wpisać nazwę tabeli w polu Nazwa tabeli określić adres komórek dla obszaru całej tabeli (w polu Obszar tabeli) np. $C$11:$G$19 - obszar tabeli jest prezentowany na schematycznym rysunku znajdującym się w górnej części okna dialogowego określić adres komórek dla obszaru wierszy tabeli (w polu Obszar wierszy) np. $D$15:$F$17 - obszar wierszy tabeli jest prezentowany na schematycznym rysunku znajdującym się w górnej części okna dialogowego określić liczbę wierszy znajdujących się nagłówku tabeli określić liczbę kolumn nagłówkowych (kolumny nagłówkowe mogą się znajdować tylko po lewej stronie tabeli) ewentualnie określić nazwę makra VBA, które jest powiązane z tabelą nacisnąć klawisz Zarejestruj. Przykładowe tabele zdefiniowane w obszarze edycyjnym modułu pokazano na poniższym rysunku.
ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów strona: 19 3.9. Dodanie dodatkowych informacji i komentarzy W nagłówku modułu można zdefiniować informacje dotyczące tworzonego modułu (tytuł, norma, referencje itp.), jak i inne informacje, które są istotne dla tworzonego modułu. Wszystkie przydatne w module komentarze można wstawiać do modułu przy pomocy opcji menu kontekstowego (uruchamianego po naciśnięciu prawego klawisza myszki): Wstaw komentarz. Dodany komentarz będzie się pojawiał na ekranie po wskazaniu kursorem myszki miejsca definicji komentarza (patrz poniższy rysunek). 3.10.Formatowanie warunkowe, sprawdzanie poprawności komórek W systemie ESOP dostępne są opcje programu MS Excel. Bardzo przydatną opcją jest formatowanie warunkowe. Jeśli w dowolnej komórce programu ESOP wyświetlane są wyniki z obliczeń (np. wartość ugięcia w wybranym punkcie, wartość nośności elementu konstrukcji czy współczynnik wytężenia dla projektowanych elementów konstrukcji np. połączeń), to w takiej komórce wykorzystane może zostać formatowanie warunkowe. Przykładowo, jeżeli współczynnik wytężenia projektowanego połączenia jest mniejszy od 1.0, to wyróżnieniem komórki może być tekst połączenie poprawne pisany kolorem zielonym; jeżeli połączenie nie spełnia założonych warunków, to wyróżnieniem komórki może być tekst połączenie niepoprawne pisany kolorem czerwonym. Aby rozpocząć definicję formatowania warunkowego, należy wskazać komórki, które mają być formatowane, a następnie wybrać opcję Format / Formatowanie warunkowe w menu programu MS Excel. Przykładowe wykorzystanie formatowania warunkowego pokazano na poniższym rysunku.
strona: 20 ESOP - Podręcznik do tworzenia modułów Przykładowa zawartość komórki: JEŻELI(D148<=F148; Połączenie poprawne ; Połączenie niepoprawne ). Przydatną opcją może być również ukrywanie wierszy. Aby rozpocząć definicję ukrywania wierszy w module, należy wskazać wiersze, które mają być ukryte, a następnie wybrać opcję Format / Wiersz / Ukryj w menu programu MS Excel.