GROCH SIEWNY W Krajowym rejestrze odmian grochu siewnego znajdują się odmiany przeznaczone do uprawy na nasiona jadalne lub paszowe na glebach klas bonitacyjnych I-IV a. Wszystkie aktualnie zarejestrowane odmiany mają listki przekształcone w wąsy czepne, a cecha ta, wraz z wysokością roślin, która wynosi niespełna 90 cm, gwarantuje ich mniejsze wyleganie przed zbiorem. Rośliny z tej grupy są średniowysokie, mają kwiaty białe, a nasiona żółte. Nasiona tych odmian przeznaczone są głównie na pasze, ale większość odmian nadaje się również do celów kulinarnych. Druga grupę stanowią odmiany pastewne. Rośliny tej grupy różnią się między sobą wysokością, ulistnieniem oraz barwą kwiatów i nasion. Odmiany te cechują się również nieco większą zawartością białka w nasionach. Odmiany grochu ulegają szybko degeneracji (wyradzanie się) najczęściej na skutek mechanicznego zmieszania nasion z innymi odmianami lub ich porażenia przez choroby i szkodniki, które mogą przenosić się z nasionami. Wysokie plony nasion grochu siewnego można uzyskać przy wykorzystaniu dobrej jakości kwalifikowanego materiału siewnego, który daje gwarancję wykorzystania potencjału plonotwórczego uprawianej odmiany. Warto pamiętać, że terminy siewu są uzależnione od kierunku uprawy. Jeśli planujemy zebrać z roślin nasiona, wtedy groch wysiewamy bardzo wczesną wiosną, nawet w okolicy 10-15 III (najdalej początek IV). Znacznie później wysiewamy natomiast rośliny, które mają być przeznaczone na nawóz zielony w poplonie letnim. Siew przeprowadzamy wtedy zaraz po zbiorze plonu głównego, jednak nie później niż do połowy sierpnia. Bardzo często groch pastewny uprawia się także w mieszankach z roślinami zbożowymi, co ma na celu wzbogacenie paszowej wartości roślin, lepszą ochronę przed zachwaszczeniem podłoża oraz zapewnienie pędom grochu oparcia. Wówczas zawartość grochu w takich mieszankach nie powinna być jednak niższa niż 40-50%. W 2017 roku w SDOO w Krzyżewie w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego zostało założone doświadczenie z 19 odmianami grochu siewnego. Warunki pogodowe w kwietniu i początku do połowy maja nie wpływały korzystnie na wschody roślin. W drugiej połowie maja stan roślin uległ znacznemu polepszeniu. Ze względu na silne gradobicie, które wystąpiło 11 lipca 2017 r. doświadczenie uległo uszkodzeniu (strąki zostały poobijane i popękane, rośliny wyległy). Przyczyniło się to uzyskania niższych plonów oraz pogorszenia jakości nasion, skutkując niższą MTN. W zestawieniach, dla porównania przedstawiono również wyniki plonowania grochu siewnego w 2017 z doświadczenia przeprowadzonego przez Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie. 1
Tabela 65. Groch siewny badane odmiany w 2017 roku. Lp. Odmiana - odmiana wąsolistna TR- odmiana tradycyjna Rok wpisania do Rejestru Odmian 1 Tarchalska 2004 2 Ezop 2004 3 Hubal* 2005 4 Milwa* 2005 5 Batuta 2009 6 Model* 2011 7 Lasso 2008 8 Turnia* 2011 9 Mentor 2011 10 Mecenas 2012 11 Akord 2012 12 Audit 2014 13 Arwena 2015 14 Starski 2016 15 Astronaute 2017 16 Olimp 2017 17 Spot 2017 18 Tytus 2017 19 Muza* 2009 Hodowca (lub polski przedstawiciel dla odmian zagranicznych) HR Strzelce sp. z o.o. 99-307 Strzelce Limagrain Central Europe Societe 62-052 Komorniki SAATEN-UNION Polska Sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec IGP Polska Sp. z o.o. Sp.k. 60-751 Poznań Typ ulistnienia TR 2
*- odmiana pastewna 3
Tabela 66. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń z grochem siewnym 2017 r. Wyszczególnienie Krzyżewo Kompleks glebowy 4 Klasa bonitacyjna gleby IV a ph gleby 6,9 Zasobność gleby mg/100 g P 2 O 5 18,8 K 2 O 13,8 Mg 9,4 Przedplon Pszenica ozima Data siewu 10.04 Data zbioru 09.08 Nawożenie: N kg/ha 18 P 2 O 5 kg/ha 60 K 2 O kg/ha 90 Insektycydy Decis Mega 50 EW 0,15 l. Herbicydy dawka - Nawożenie dolistne - 4
Krzyżewo Szepietowo Średni plon % wzorca % wzorca 2016 % wzorca 2015 Plonowanie w latach 2015-2017 Tabela 67. Plon nasion (dt ha -1 ) odmian grochu siewnego badanych w 2017 roku. 2017 Lp. Odmiana dt ha -1 Wzorzec 50,3 47,2 48,4 48,4 46,9 52,1 49,1 1 Akord 46,7 x 46,7 96 95 98 96 2 Arwena 47,5 x 47,5 102 98 106 102 3 Audit 57,7 53,1 55,4 117 108 110 112 4 Batuta 51,0 47,0 49,0 88 113 86 96 5 Ezop 49,0 46,0 47,5 97 102 109 103 6 Hubal* 45,7 X 45,7 96 94 89 93 7 Lasso 50,2 X 50,2 110 106 x 108 8 Mecenas 57,1 54,1 55,6 111 96 100 102 9 Mentor 53,6 44,5 49,0 88 103 112 101 10 Milwa* 51,8 x 51,8 106 93 98 99 11 Model* 47,1 x 47,1 91 83 94 89 12 Tarchalska 58,0 52,0 55,0 117 107 102 109 13 Turnia 51,2 45,1 48,1 87 96 109 97 14 Starski 53,3 52,2 52,7 110 106 x 108 15 Astronaute 60,2 39,9 50,0 95 x x 95 16 Olimp 49,9 43,7 46,8 94 x x 94 17 Spot 51,8 42,3 47,1 101 x x 101 18 Tytus 47,1 46,8 47,0 100 x x 100 19 Muza* 27,3 x 27,3 58 x x 58 Wzorzec stanowi średnia wszystkich badanych odmian *- odmiana pastewna 5
Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Masa Tysiąca Nasion Dojrzałość techniczna Tabela 68. Ważniejsze cechy rolnicze odmian grochu siewnego badanych w 2017 roku. Lp. Odmiana cm skala 9 g l. dni od 1.01 Wzorzec 113 1,4 197,7 214 1 Akord 122 1,0 202,2 214 2 Arwena 106 1,0 178,8 215 3 Audit 121 1,0 199,8 214 4 Batuta 113 1,0 213,8 215 5 Ezop 120 1,0 219,7 215 6 Hubal* 114 1,0 198,0 214 7 Lasso 112 2,0 195,5 214 8 Mecenas 106 1,0 205,9 213 9 Mentor 104 1,0 204,3 214 10 Milwa* 109 2,0 191,5 215 11 Model* 115 1,0 173,0 214 12 Tarchalska 114 2,0 229,4 214 13 Turnia 105 1,0 168,6 213 14 Starski 104 2,0 205,6 214 15 Astronaute 113 1,0 203,4 213 16 Olimp 107 2,0 200,1 214 17 Spot 100 1,0 213,4 214 18 Tytus 116 2,0 199,7 215 19 Muza* 142 3,0 154,2 215 Wzorzec stanowi średnia wszystkich badanych odmian *- odmiana pastewna. 6
Charakterystyka odmian zarejestrowanych w 2017 roku (na podstawie listy opisowej odmian) ASTRONAUTE. Odmiana ogólnoużytkowa wąsolistna, o białych kwiatach, przeznaczona do uprawy na suche nasiona, do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion duży do bardzo dużego, plon białka duży. Termin kwitnienia bardzo wczesny, natomiast dojrzewania wczesny do bardzo wczesnego. Równomierność dojrzewania bardzo dobra. Rośliny niskie, średnio lub bardzo odporne na mączniaka rzekomego, średnio odporne na fuzaryjne więdnięcie, zgorzelową plamistość i mączniaka prawdziwego. Masa 1000 ziaren średnia do dużej, zawartość białka ogólnego i włókna surowego w nasionach mała. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m 2. OLIMP. Odmiana ogólnoużytkowa, wąsolistna, o białych kwiatach, przeznaczona do uprawy na suche nasiona, do wykorzystania na paszę i konsumpcję. Plon nasion duży, plon białka bardzo duży. Termin kwitnienia i dojrzewania wczesny. Rośliny niskie do średnio wysokich. Odporność na fuzaryjne więdnięcie i mączniaka rzekomego średnia do dużej, na mączniaka prawdziwego- średnia, na zgorzelową plamistość mała do średniej. Masa 1000 nasion średnia do dużej, zawartość białka ogólnego w nasionach duża do bardzo dużej, włókna surowego średnia do dużej. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m 2. SPOT. Odmiana ogólnoużytkowa, wąsolistna, o białych kwiatach, przeznaczona do uprawy na suche nasiona, na paszę i konsumpcję. Plon nasion duży, plon białka średni do dużego. Termin kwitnienia bardzo wczesny, dojrzewania wczesny do bardzo wczesnego. Równomierność dojrzewania duża. Rośliny niskie. Odporność na fuzaryjne więdnięcie, zgorzelową plamistość, mączniaka prawdziwego i rzekomego- średnia. Masa 1000 nasion duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m 2. TYTUS. Odmiana ogólnoużytkowa, wąsolistna, o białych kwiatach, przeznaczona do uprawy na suche nasiona, do wykorzystania na pasze i konsumpcję. Plon nasion średni, plon białka średni. Termin kwitnienia bardzo wczesny, dojrzewania wczesny, okres kwitnienia bardzo długi. Rośliny średnie do wysokich. Odporność na mączniaka rzekomego duża, na fuzaryjne więdnięcie średnia do dużej, na zgorzelową plamistość i mączniaka prawdziwego- średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża, zawartość białka ogólnego w nasionach mała do średniej, włókna surowego średnia. Optymalna obsada roślin około 110 szt./m 2. 7