Wdrażanie anie EMAS w MŚPM doświadczenia z projektu zrealizowanego przez Fundację Rozwoju Przedsiębiorczo biorczości ci w Łodzi Andrzej Ociepa Konferencja EMAS, 19 grudnia 2013 r.
Projekt Promocja systemu ekozarządzania i audytu EMAS w MŚP M P poprzez Enterprise Europe Network Finansowanie: Okres realizacji: od grudnia 2011r. do listopada 2013r. 80% z Programu Ramowego na Rzecz Konkurencyjności i Innowacyjności (CIP 2007-2013), 20% wkład własny FRP Jednym z partnerów wspierających projekt merytorycznie była Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 2
LIDER PROJEKTU KONSORCJUM PROJEKTU Andalusian Institute of Technology, Sewilla, Hiszpania PARTNERZY Italian National Agency for New Technologies, Energy and Sustainable Economic Development, Rzym, Włochy Steinbeis-Europa-Zentrum, Sztutgart, Niemcy 3
KONSORCJUM PROJEKTU cd. PARTNERZY Bulgarian Industrial Association, Sofia, Bułgaria Zentrum für Innovation und Technik in NordRhein- Westfalen, Mülheim n/ruhrą, Niemcy Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości, Łódź, Polska Regional Technology Centre North, Leeds, Wielka Brytania 4
Warsztaty Pro-aktywne usługi ugi Firma przyjazna środowisku poprzez System Ekozarządzania i Audytu (EMAS) 4 jednodniowe warsztaty (w siedzibie FRP), uzupełnione pracą własną uczestników. 6 i 19 czerwca, 17 lipca oraz 4 września 2013 r. Prowadzone przez eksperta z DQS Polska Sp. z o.o. przy współudziale przedstawiciela GDOŚ. Konsultacje dotyczące ce systemu zarządzania środowiskiem 5
Inne działania ania projektu: konferencje i spotkania projektowe (m.in. Katowice, Łódź, Bruksela) materiały i poradniki, w tym metodologia wdrażania EMAS w małych i średnich przedsiębiorstwach z ankietą do samooceny stopnia przygotowania do wdrożenia Klub EMAS, integruje uczestników i promuje ochronę środowiska, zachęca do stosowania innowacyjnych rozwiązań, przygotowuje do wdrożenia i doskonalenia EMAS 6
Rezultaty projektu Go4EMAS w Polsce blisko 70 firm zaangażowanych w działania projektu, przygotowanie kilku firm (woj. łódzkie) do wdrożenia Systemu Zarządzania Środowiskowego wg EMAS: 2 firmy (MŚP) uzyskały certyfikację wg ISO 14 001 i są gotowe do rejestracji w EMAS, 3 firmy zadeklarowały zamiar rejestracji w EMAS zgodnie z opracowanym przez siebie harmonogramem wdrożenia. podniesienieświadomości firm o potrzebie działań na rzecz ochrony środowiska 7
Co oznacza EMAS dla MŚP? M SZŚ wg EMAS jest skutecznym narzędziem w zarządzaniu MŚP, bo umożliwia: sformułowanie polityki ekologicznej przedsiębiorstwa, adekwatnej do celów strategii rozwoju firmy; pełną identyfikację istotnych dla firmy zagadnień i problemów ekologicznych przy uwzględnieniu wpływów środowiskowych poprzednich i planowanych; sprecyzowanie wymagań prawnych i innych (jest więc dobrym narzędziem do realizacji tych wymagań);. 8
Co oznacza EMAS dla MŚP? M ustalenie priorytetów i wyznaczenie celów i zadań środowiskowych; wykonanie programów realizacji tych zadań i analizę ich efektów; odpowiednie sterowanie operacyjne procesami, wpływającymi na stan środowiska i w razie potrzeby bieżą żące dokonywanie stosownych korekt; elastyczne reagowanie na sygnały i zmiany w otoczeniu. 9
Korzyści z wdrożenia EMAS w firmie (także MŚP) podniesienie poziomu funkcjonowania (doskonalenie) systemu zarządzania środowiskowego (m.in. aspekty pośrednie, ujecie efektów środowiskowych w elementach SZŚ, dialog zewnętrzny, zaangażowanie pracowników), łatwiejsze powiązanie SZŚ z obowiązkami prawnymi firmy w zakresie ochrony środowiska widać to również po firmach biorących udział w projekcie GO4EMAS, możliwość wykorzystania EMAS przy staraniu się o dofinansowanie projektów, promocja zarejestrowanej firmy jako firmy spełniającej najwyższe standardy europejskie firmy w projekcie GO4EMAS także na to liczą, zwiększenie wiarygodności certyfikacji na ISO 14001 (część systemów certyfikowanych na zgodność z ISO 14001 nie działa prawidłowo i nie osiąga zamierzonych efektów środowiskowych); 10
Korzyści z wdrożenia EMAS w firmie (także MŚP) większa aktywność personelu firmy w sprawach ochrony środowiska, większa motywacja do poprawy wskaźników środowiskowych (a przez to wpływ na koszty firmy), wspomaganie egzekwowania wymogów zewnętrznych i wewnętrznych firmy uczestniczące w projekcie GO4EMAS (inne także) samodzielnie analizują wymagania prawne bez interwencji organów inspekcji OŚ możliwość bezproblemowego udostępniania najważniejszych, zatwierdzonych przez zarząd i weryfikatora, informacji o firmie, zwiększenie wiarygodności firmy przy weryfikacji raportów handlu uprawnieniami do emisji. 11
Wątpliwości przy wdrażaniu aniu EMAS w firmach (także e MŚP) M skomplikowany i rozległy system prawny OŚ; duże trudności w przekonaniu do EMAS nowych firm, konieczne są różnego rodzaju działania, rozwijające się obecnie zachęty, ale i przekonanie do EMAS i jego promocja przez różne jednostki resortu i inne organy administracji np. urzędy marszałkowskie i organy kontrolne; pewne niedogodności podczas rejestracji w systemie EMAS (np. kontrole WIOŚ lub Sanepid spowodowane wystąpieniem GDOŚ o opinię nt. danej firmy, podczas, gdy EMAS mówi o opinii, czy brak jest dowodów); brak jednoznacznej interpretacji pojęcia zgodność z prawem, dobrze byłoby rozszerzyć stosowanie dokumentu EA- 7/04 dot. zgodności z prawem OŚ przy certyfikacji SZŚ także na EMAS; 12
Wątpliwości przy wdrażaniu aniu EMAS w firmach (także e MŚP) M SZŚ certyfikowane na zgodność z ISO 14001 mają różny poziom funkcjonowania, wdrożenie EMAS więc wymaga najpierw uzupełniania tych podstawowych elementów SZŚ przykład: jedna z firm w projekcie GO4EMAS; brak informacji z zewnątrz nt. EMAS na poziomie województw i tworzenia przez administrację regionalną przynajmniej dobrej atmosfery dla firm rejestrowanych w systemie EMAS; słabe zainteresowanie EMAS przez firmy certyfikujące, traktowane jako wyznaczających drogę w zakresie systemów zarządzania; brak projektów promujących EMAS GO4EMAS jest jednym z chlubnych wyjątków; brak wyraźnego uzasadnienia ekonomicznego dla wdrażania ISO 14001 i EMAS (warto rozszerzyć stosowanie rachunku kosztów środowiskowych w przedsiębiorstwie np. wg zasad EUROSTAT i GUS); 13
Koszty środowiskowe Strona internetowa: http://epp.eurostat.es.europa.eu Opublikowano m.in. metodologie: Environmental expenditure statistics - Industry data collection handbook (7.09.2005) OECD/Eurostat Environment Protection Expenditure and Revenu Joint Questionnaire / SERIEE Environmental Protection Expenditure Account: Conversion guidelines (1.07.2005) Wytyczne IFAC (Międzynarodowego Zrzeszenia Księgowych dot. rachunkowości zarządzania środowiskowego) W Polsce na podstawie ustawy z 29.06.1995 o statystyce publicznej przedsiębiorstwa są zobowiązane do przekazywania informacji do GUS zgodnie z załą łączonymi do corocznych Rozporządzeń RM formularzami. Jednym z nich jest formularz OŚ-29k, wynikający z ww metodologii. Koszty bieżą żące ochrony środowiska to m. in: koszty związane z funkcjonowaniem i utrzymywaniem urządzeń ochrony środowiska, koszty działań zapobiegających powstawaniu zanieczyszczeń (np. część urządzenia technologicznego poświęcona wyłącznie na ochronę środowiska, - zarządzanie środowiskowe ISO 14001 i EMAS, stosowanie nowych surowców, zmniejszających zanieczyszczenie), opłaty ekologiczne ( m.in. za emisje, ścieki, opłata produktowa), koszty transportu i przetwarzania odpadów, koszty kontroli, badań laboratoryjnych i monitorowania stanu środowiska, koszty szkoleń, badań i rozwoju, stref ochronnych i in. 14
Obserwacje z wdrażania ania EMAS w firmach niezbędnych jest wiele szkoleń i przekonywania; firmy zdają sobie sprawę z konieczności doskonalenia SZŚ poprzez EMAS; odbywa się wiele dyskusji nad zmianami w procedurach np. procedurach aspektów i zmianami kryteriów oceny aspektów, zwłaszcza aspektów pośrednich; sporo czasu trwają uzupełnienia w obszarze nadzoru nad aspektami pośrednimi oraz wypracowanie i realizacja oceny zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi; trudne jest zwykle uzgadnianie ostatecznej zawartości i tekstu Deklaracji Środowiskowej; zawsze są obawy przed procesem rejestracji; wszyscy pytają o korzyści zewnętrzne. 15
Nowoczesna firma wybiera system zarządzania środowiskowego wg EMAS (mimo pewnych wątpliwo tpliwości) 16
Zapraszamy do współpracy pracy przy wdrożeniu systemu zarządzania środowiskowego Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości 90-103 Łódź,ul. Piotrkowska 86 fundacja@frp.lodz.pl, www.frp.lodz.pl Andrzej Ociepa ociepa@ekoekspert.pl koekspert