Zarządzanie środowiskiem w przezdsiębiorstwie. Tomasz Poskrobko

Transkrypt

1 Zarządzanie środowiskiem w przezdsiębiorstwie Tomasz Poskrobko

2 Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia czystszej produkcji strategia zarządzania obciążeniem strategia zarządzania środowiskiem strategia filtracji strategia rozcieńczania

3 Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia rozcieńczania (do 1960 roku), np. rozcieńczanie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami, poprzez zwiększanie wielkości przepływów; strategia filtracji (lata ), stosowanie urządzeń końca rury, czyli różnego rodzaju filtrów i oczyszczaczy;

4 Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia czystszej produkcji strategia zarządzania obciążeniem strategia zarządzania środowiskiem strategia filtracji strategia rozcieńczania

5 Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia czystszej produkcji (od 1981 roku), czyli ograniczanie powstawania w procesach produkcyjnych zanieczyszczeń, które dotychczas były emitowane do środowiska;

6 Program Czystsza Produkcja Czystsza Produkcja jest prewencyjną strategią ochrony środowiska polegającą na: eliminacji lub minimalizacji u źródła powstawania: odpadów stałych, ścieków, zanieczyszczeń pyłowo-gazowych, oszczędności: materiałów i surowców, wody, paliw i energii, innych zasobów naturalnych, w procesach produkcyjnych, w usługach i w każdej innej działalności człowieka. Czystsza Produkcja może funkcjonować jako efektywny ekonomicznie i ekologicznie systemem zarządzania środowiskowego, jeśli jest realizowana przez: odpowiednie zarządzanie organizacją, stosowanie nowoczesnych - czystszych technologii, szeroko rozumianą edukację ekologiczną.

7 Stowarzyszenie Polski Ruch Czystszej Produkcji Stowarzyszenie "Polski Ruch Czystszej Produkcji", jest dobrowolnym, samorządnym i trwałym zrzeszeniem mającym przede wszystkim na celu: rozwijanie i propagowanie inicjatyw, postaw i działań, sprzyjających wprowadzeniu idei zrównoważonego rozwoju poprzez wdrażanie i rozwijanie zasad CP, promocję i wprowadzanie Świadectwa CP, organizowanie systematycznych szkoleń Ekspertów CP, doradztwo i konsulting w zakresie ochrony, zarządzania środowiskiem i Czystszej Produkcji, zbieranie informacji i wymianę doświadczeń w wymienionych dziedzinach z innymi instytucjami polskimi i zagranicznymi.

8 UŚWIADOMIONA POTRZEBA MINIMAL IZACJI ODPADÓW Zorganizowanie oceny i zgoda na kontynuacje Raport oceniający wybrane warianty Raport ostateczny zawierający sugerowane rozwiązania PLANOWANIE I ORGANIZACJA Uzyskanie poparcia kierownictwa Ustalenie celów programu oceny Zorganizowanie grupy p roblemowej FAZA OCENY Zebranie danych o procesie i urządzeniach Ustalenie priorytetów i wybranie celó w oceny Wybór zespołów oceniających Przegląd danych i inspekcja na miejscu Tworzenie wariantów rozwiązań Przegląd i wybór wariantów do dalszego opracowania FAZA ANALIZY WYKONALNOŚCI Ocena techniczna Ocena ekonomiczna Wybór wariantów do realizacji WDROŻENIE Uzasadnienie projektu i uzyskanie fu nduszy Instalowanie (sprzęt) Wdrożenie (procedura) i ocena efektów Powtórzenie pr ocesu Wybór nowych cwlów podlegających ocenie i ponowna ocena poprzed nich POMYŚLN IE WDROŻONY PROJEKT MINIMALIZACJI ODPADÓW

9 Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia czystszej produkcji strategia zarządzania obciążeniem strategia zarządzania środowiskiem strategia filtracji strategia rozcieńczania

10 Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia zarządzania obciążeniem ekologicznym produktu (od 1991 roku) opierająca się na prostej fakcie, że na wszystkich etapach życia produkt może oddziaływać na środowisko. W związku z tym, we wszystkich fazach istnienia wyrobu (projektowanie, wytwarzanie, użytkowanie i poużytkowe przetwarzanie) występują możliwości ich proekologicznej racjonalizacji.

11 Strategia zarządzania obciążeniem Eksperci wyróżniają dwie podstawowe zasady zmniejszania obciążenia środowiska podczas cyklu istnienia wyrobu: przejście wyrobu przez wszystkie fazy cyklu istnienia, co warunkuje minimalizację ilości pobieranych zasobów dążenie do minimalizacji pobieranych zasobów i emisji zanieczyszczeń w każdej fazie cyklu istnienia oraz do maksymalizacji efektu użytecznego spełnianego przez wyrób

12 Strategia zarządzania obciążeniem Istnieje wiele narzędzi i metod oceny wpływu na środowisko, m.in.: Ocena Oddziaływania Na Środowisko (Environmental Impact Assessment) Ślad Ekologiczny (Ecological Footprint) - ocena oddziaływania inwestycji na środowisko Rachunek Przepływów Materiałowych (Material Flow Accounting ) ekologiczna analiza wejść i wyjść Analiza Śladów Energii (Environmental Input-Output Analysis) Ekologiczna Ocena Cyklu Życia (Life Cycle Assessment) - oddziaływania produktu/technologii/procesu na środowisko.

13 Ocena cyklu życia LCA Ocena cyklu życia LCA jest techniką zarządzania środowiskowego, w której ocenia się zagrożenia środowiskowe związane z wyrobem w całym okresie jego życia od kołyski po grób. Dzięki temu nie zostaje pominięty żaden aspekt wytwarzania, funkcjonowania i likwidacji wyrobu. W LCA bierze się pod uwagę wszystkie ekosystemy i ich elementy, identyfikuje się transfer oddziaływania na środowisko z jednego komponentu środowiska na inny, dlatego możliwa jest pełna ocena wpływu wyrobu na środowisko. Prawidłowo przeprowadzone badanie LCA ułatwia podjęcie decyzji i wskazanie produktu lub procesu, który w najmniej szkodliwy sposób wpływa na środowisko.

14 LCA obejmuje kilka etapów, do których należy: określenie celu i zakresu badań, inwentaryzacja zbioru istotnych wejść i wyjść w systemie wyrobu (LCI), ocena potencjalnych wpływów na środowisko związanych z wejściami i wyjściami systemu (LCIA), interpretacja rezultatów analizy zbioru oraz fazy oceny wpływu w odniesieniu do celów badań.

15 Struktura oceny cyklu życia Określenie celu i zakresu Analiza zbioru Interpretacja Zastosowanie: doskonalenie wyrobu, Planowanie strategiczne, Marketing, Polityka społeczna, inne. Ocena wpływu

16 Zakup surowego materiału M, E Odpady Przetwarzanie materiału M, E Odpady Produkcja M, E Odpady Użycie M, E Odpady Serwis M, E Odpady Faza poużytkowa M, E Odpady przepływ materiałów i energii Składowanie M, E Odpady

17 Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia czystszej produkcji strategia zarządzania obciążeniem strategia zarządzania środowiskiem strategia filtracji strategia rozcieńczania

18 Etapy rozwoju modelu ochrony środowiska w przedsiębiorstwie strategia zarządzania środowiskowego (od 1993 roku) według normy ISO oraz Regulacji UE EMAS. Opiera się na wdrażaniu przez jednostki organizacyjne, zintegrowanego z ogólnym systemem zarządzania jednostką, systemu zarządzania środowiskowego, polegającego na identyfikacji aspektów środowiskowych działalności, opracowaniu, wdrożeniu i utrzymaniu polityki środowiskowej przedsiębiorstwa

19 Program Odpowiedzialność i Troska Do programu może przystąpić każde przedsiębiorstwo bez względu na wielkość, czy uciążliwość środowiskową o ile tylko publicznie zadeklaruje wolę ciągłej poprawy w obszarach: ochrona środowiska, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo procesów, obrót chemikaliami, komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna Przedsiębiorstwo samo określa zakres i tempo realizowanych zmian w zależności od swoich możliwości finansowych i organizacyjnych

20 Program Odpowiedzialność i Troska W 2010 roku 32 firm realizujących Program Odpowiedzialność i Troska zrealizowało w pełni 81% zadań zadeklarowanych do wykonania tj. 316 zadania. Ilość ta jest o 35 % większa w stosunku do roku Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że wzrost zrealizowanych działań w stosunku do roku ubiegłego odnotowano we wszystkich obszarach tematycznych Programu.

21 Ilość i rodzaj działań zrealizowanych w ramach Programu OiT w latach Ochrona środowiska Bezpieczeństwo procesowe i pracy Ochrona zdrowia i profilaktyka Obrót chemikaliami Komunikacja wewnętrzna i zewnętrzana dot. Pr. "OiT" Inne działania

22 Nakłady poniesione na realizację działań w ramach Programu OiT w latach Ochrona środowiska Bezpieczeństwo procesowe i pracy Ochrona zdrowia i profilaktyka Obrót chemikaliami Komunikacja wewnętrzna i zewnętrzana dot. Pr. "OiT" Inne działania

23 Geneza zarządzania środowiskowego Audyty finansowe weryfikacja bilansów spółek przez akredytowanych audytorów (biegłych rewidentów). Audyty środowiskowe weryfikacja zgodności z wymogami prawnymi ochrony środowiska; BS 7750: 1992 roku, w 1997 roku normę wycofano po wprowadzeniu ISO 14001; EMAS UE 1993 rok, wersja EMAS II 2001; ISO 14001:

24 Geneza norm ISO W 1991 roku w ramach Międzynarodowej Organizacji Standaryzacji (International Standarisation Organisation - ISO) wyłoniono Strategiczną Grupę do Spraw Środowiska (Strategic Advisory Group of Environment - SAGE). Celem powołanego zespołu było określenie obszarów w zarządzaniu środowiskiem dla których należy opracować międzynarodowe normy. Grupa strategiczna zarekomendowała powołanie w ramach ISO nowego komitetu technicznego (Technical Commitee TC) mającego za zadanie opracowanie standardów w zakresie zarządzania środowiskowego. W 1993 roku powołano TC 207, który podzielił się na sześć podkomitetów (Sub-commitee SC) i jedną grupę roboczą (schemat), W chwili obecnej Komitet Techniczny 207 jest reprezentowany przez 55 kraje z całego świata, wśród jego członków znajdują się przedstawiciele krajowych instytucji normalizacyjnych oraz przedstawiciele biznesu. 24

25 Rodzina norm ISO TC 207 ZARZADZANIE ŚRODOWISKOWE SC1 System zarządzania środowiskowego SC2 Audity środowiskowe SC3 Ekoetykietowanie SC4 Ocena wyników ekologicznych SC5 Analiza cyklu życia SC6 Słownictwo i definicje WG1 ISO WG1 ISO WG1 ISO WG1 ISO WG1 ISO WG1 ISO WG2 ISO WG2 ISO WG2 ISO WG2 ISO WG2 ISO WG3 ISO WG3 ISO WG3 ISO ISO WG4 ISO WG4 ISO WG4 ISO WG5 ISO 14043