ROLA TERMINALI KONTENEROWYCH W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRZEPŁYWU ŁADUNKÓW SKONTENERYZOWANYCH

Podobne dokumenty
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO

Tendencje w rozwoju systemów intermodalnych w Europie

Potrzeby polskich przedsiębiorstw - Program Sektorowy INNOLOG. dr inż. Stanisław Krzyżaniak

SPEDYCJA. Zajęcia I PODSTAWY SPEDYCJI

15648/17 dh/mo/mf 1 DGD 1C

Użytkownik ma możliwość rejestrowania następujących rodzajów przewozów w systemie ANTEEO SPEDYCJA:

Skuteczna i efektywna wymiana informacji na przykładzie systemu komunikacji na terenie portów morskich (PCS - Port Community System)

BREXIT ryzyko czy szansa w zarządzaniu łańcuchem dostaw?

Znaczenie przepisów dotyczących bezpieczeństwa w transporcie towarowym dla funkcjonowania transportu międzynarodowego

Spedycja morska Firma

I FORUM INNOWACJI TRANSPORTOWYCH - dobre praktyki na rzecz zrównoważonego rozwoju

Obsługa przewozów kontenerów z Chin przez PKP Cargo Connect

Konteneryzacja jako integrator systemów transportowych

Zarządzanie łańcuchem dostaw

Zakres usług oferowanych przez firmę Uni-logistics:

2.5. Potrzeby spedycyjne, dokumenty spedycyjne, mierniki działalności spedycyjnej

DB Schenker Centrum Kompetencji Automotive

Globalne Standardy GS1 w łańcuchu dostaw

Zakres usług oferowanych przez firmę Uni-logistics:

Tematyka seminariów. Logistyka. Studia stacjonarne, I stopnia. Rok II. ZAPISY: 18 lutego 2015 r. godz

logistycznego Polski 3.5. Porty morskie ujścia Wisły i ich rola w systemie logistycznym Polski Porty ujścia Wisły w europejskich korytarzach tr

Miejsce NC Cyber w systemie bezpieczeństwa teleinformatycznego państwa

Tomasz Redliński - Manager, Departament Bezpieczeństwa, PBSG Sp. z o.o. Janusz Słobosz Risk Consulting Manager, Aon Polska Sp. z o.o.

Wykład 07 Rynek usług transportowych dr Adam Salomon

Polityka w zakresie Odpowiedzialnych Zakupów

dr hab. Adam Przybyłowski Katedra Logistyki i Systemów Transportowych Wydział Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa Akademia Morska w Gdyni

Warszawa, dnia 21 czerwca 2013 r. Poz. 15 OBWIESZCZENIE KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO. z dnia 21 czerwca 2013 r.

WSTĘP 1. ZAGADNIENIA OGÓLNE Z ZAKRESU PRODUKCJI I TECHNOLOGII Proces produkcyjny i jego elementy Pojęcia technologii oraz procesu

Zwalczanie nadużyć w VAT kierunki działań Komisji Europejskiej Tomasz Michalik

SYSTEM WYMIANY INFORMACJI BEZPIECZEŃSTWA ŻEGLUGI (SWIBŻ)

Port Gdańsk wykorzystywanie szansy

Porty morskie wybrzeża wschodniego CELE INWESTYCJE - KONKURENCYJNOŚĆ

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W SYSTEMIE BEZPIECZEŃSTWA

Logistyka polska żywność przekracza Kanał La Manche. Seminarium Eksportuj Żywność do Wielkiej Brytanii Edyta Cieślik

Transport i logistyka. Ćwiczenia 4 - Transport morski - zajęcia zdalne

Technik eksploatacji portów i terminali

Polish Forwarding Company Twoje przesyłki w bezpiecznych rękach

O firmie. O DB Schenker Logistics

Zarządzanie bezpieczeństwem informacji przegląd aktualnych standardów i metodyk

1.4. Uwarunkowania komodalności transportu Bibliografia... 43

Konfiguracje łańcucha dostaw 1 Supply chain configurations

1. The Main Thesis on Economic, Social and Cultural Impactm of a Well Thought Fully Integrated Transport System - Jonathan Breslin 13

BCT Bałtycki Terminal Kontenerowy na rynku przewozów kontenerowych w Polsce i w Europie

Znaczenie certyfikatu AEO w imporcie i eksporcie towarów

Dbamy o to, co jest ważne.

Cechy morskiego terminalu kontenerowego najnowszej generacji. Małgorzata Szyszko

Terminale kontenerowe jako niezbędny element rozwoju transportu intermodalnego w Polsce

Systemy informatyczne handlu detalicznego

Nowe ogniwo w Supply Chain Transport Intermodalny

pilotażowe staże dla nauczycieli i instruktorów kształcenia zawodowego w przedsiębiorstwach

BAKER TILLY POLAND CONSULTING

5.4. Centra logistyczne i ich rola w sieciach logistycznych

Transport Morski w gospodarce globalnej i Unii Europejskiej wykład 05. dr Adam Salomon

Cennik szkoleń e-learning 2015 rok

Karolina A. Krośnicka. Przestrzenne aspekty kształtowania i rozwoju morskich terminali kontenerowych

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.

Cennik szkoleń e-learning 2019 rok

Stan i perspektywy wzrostu znaczenia portów morskich w lądowomorskich łańcuchach logistycznych. Szczecin, Stara Rzeźnia 11 maj 2017

WYMAGANIA EDUKACYJNE DLA KWALIFIKACJI A.31 ZAWÓD TECHNIK LOGISTYK przedmiot: 1. Pracownia procesów i środków transportowych w logistyce

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0206/618

Transport intermodalny na rynku przewozów towarowych w Polsce w latach

Zakład Polityki Transportowej, Metod Matematycznych i Finansów

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0206/324

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE W PORTACH MORSKICH

Spis treści. Wprowadzenie

Część I Podstawy koncepcyjne kształtowania łańcuchów dostaw jutra

Zarządzanie logistyką. Zarządzanie operacyjne łańcuchem dostaw.

Zakład Polityki Transportowej, Metod Matematycznych i Finansów

Międzynarodowe Targi Transportu i Logistyki w Warszawie. Polska, Warszawa, Expo XXI.

Rola transportu morskiego w przewozach intermodalnych. InterModal 2018, Nadarzyn

ELMIR Sp. J., Hutnicza Street 6/809, Poland Gdynia; Elmir Lista usług

Zakład Polityki Transportowej, Metod Matematycznych i Finansów

Nowoczesne koncepcje zarządzania globalnymi sieciami dostaw, a transport intermodalny

14.MODEL ZINTEGROWANEGO SYSTEMU PRZEWOZÓW MULTIMODALNYCH ŁADUNKÓW ZJEDNOSTKOWANYCH

Krzysztof Wawrzyniak Quo vadis BS? Ożarów Mazowiecki, styczeń 2014

Wspólne Polityki wykład 13, semestr 2 Polityki JRE. Dr Katarzyna Śledziewska. Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

ORGANIZACJA PROCESÓW DYSTRYBUCJI W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW PRODUKCYJNYCH, HANDLOWYCH I USŁUGOWYCH

Jerzy UCIŃSKI, Sławomir HALUSIAK Politechnika Łódzka,

Ryzyko w działalności przedsiębiorstw przemysłowych. Grażyna Wieteska Uniwersytet Łódzki Katedra Zarządzania Jakością

LATIS LOGISTICS - WITAMY!

Z A K R E S T E M A T Y C Z N Y P R A C D Y P L O M O W Y C H. S T A C J O N A R N Y C H I N I E S T A C J O N A R N Y C H I i I I S T O P N I A

Spis treści. Wstęp 11

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW

LOGISTYKA I-go STOPNIA

Efektywność i bezpieczeństwo biznesu morskiego - impulsy dla wdrożeń IT

Łańcuch dostaw Łańcuch logistyczny

Polska. Standaryzacja komunikatów transportowych firmy Maspex z operatorem logistycznym PEKAES

1. The Main Thesis on Economic, Social and Cultural Impactm of a Well Thought Fully Integrated Transport System - Jonathan Breslin 13

Proces tworzenia wartości w łańcuchu logistycznym. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik 2014/2015

Opis systemu kontroli wewnętrznej funkcjonującego w Banku Pocztowym S.A.

Nie daj się kryzysom jak reagować na problemy w zaopatrzeniu napojów?

INTERESARIUSZY PORTU ZAANGAŻOWANYCH W OBSŁUGĘ KONTENEROWEGO ŁAŃCUCHA DOSTAW

EPiF studia I stopnia

Etykieta logistyczna GS1

Ekonomika Transportu Morskiego wykład 02

ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTA ŁADUNKÓW SKONTENERYZOWANYCH W WYBRANYCH OGNIWACH ŁAŃCUCHA DOSTAW

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0206/864

IM Wykład 1 INSPEKCJE MORSKIE WPROWADZENIE. mgr inż. kpt.ż.w. Mirosław Wielgosz

Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik logistyk powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

Transkrypt:

Robert MAREK 1 ROLA TERMINALI KONTENEROWYCH W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRZEPŁYWU ŁADUNKÓW SKONTENERYZOWANYCH STRESZCZENIE Artykuł przedstawia ogólną charakterystykę obrotu ładunkami skonteneryzowanymi oraz jednego z głównych uczestników jakim jest terminal kontenerowy. Ponadto dokonano podziału portów morskich ze względu na znaczenie w obrocie ładunków skonteneryzowanych. Artykuł ukazuje również główne zagrożenia jakie mogą dotknąć wszystkich uczestników konteneryzacji oraz inicjatywy podejmowane na szczeblu międzynarodowym i krajowym w ramach kształtowania bezpieczeństwa transportu morskiego. W końcowej części przedstawiono rolę jaką odegrać powinien terminal kontenerowy oraz działania podejmowane przez te organizację na rzecz całej społeczności morskiej zaangażowanej w obrót ładunkami skonteneryzowanymi. Słowa kluczowe: logistyka morska, konteneryzacja, bezpieczeństwo, terminal kontenerowy W przybliżeniu 90% ładunków przemieszczanych drogą morską jest w kontenerach, co przekłada się na około 250 milionów kontenerów w ujęciu nominalnym w skali roku. W 2005 roku międzynarodowa liczba kontenerów kształtowała się następująco: 2 WSTĘP 6 288 000 jednostek kontenerów 20 stopowych; 6 650 000 jednostek kontenerów 40 stopowych; 165 000 jednostek 45 kontenerów stopowych; i 531 000 jednostek różnych kontenerów niestandardowych. 1 Robert MAREK, dr, Akademia Morska w Gdyni, Wydział Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa, Katedra Logistyki Morskiej, 2 Ch. Seidelmann, Developing and implementing global interoperable standards for container security, [in:] Lloyd s practical shipping guides, Risk management in port operations, logistics and supply chain security, London 2007, p. 55. 1

Ponad 13 milionów kontenerów ISO jest przedmiotem obrotu, a dynamikę ich wzrostu szacuje się na około 8, 5% rocznie. W samych Stanach Zjednoczonych załadowanych jest na statki 11 milionów kontenerów w ciągu roku. 3 Na podobnym poziomie kształtuje się wolumen kontenerów w Unii Europejskiej. Jednocześnie, silnie wzrasta wolumen przeładunków realizowanych na świecie. Przykładowo w 2005 roku przedmiotem przeładunku było około 85 milionów TUE, natomiast szacuje się, że w 2015 roku będzie on na poziomie 184 milionów TEU. Według wyliczeń udział przeładunków w całkowitym obrocie ładunkami skonteneryzowanymi w 2005 roku wyniósł 22,9%. Tak wysoka dynamika wzrostu kontenerów transshipmentowych spowodowana jest specjalizacją poszczególnych terminali kontenerowych funkcjonujących na całym świecie. W rezultacie pojawia się nowa hierarchia portów morskich. Nowa hierarchia portów jest konsekwencją przyjętych strategii przez przedsiębiorstwa żeglugi liniowej - kontenerowej, które dążą do minimalizowania kosztów poprzez ograniczoną liczbę zawinięć do portów, a w konsekwencji przyczyniają się do rozwinięcia i intensyfikacji systemu hub and spoke. W konsekwencji następuje coraz większa koncentracja ładunków skonteneryzowanych w określonych obszarach gospodarczych. Niemniej jednak obecnie można wyodrębnić następujący podział portów morskich: Globalne porty hubowe zlokalizowane są na głównych szlakach transportowych. Mają one geocentryczne położenie i odznaczają się relatywnie niskim poziomem konkurencji. Porty te głównie koncentrują się na optymalizacji operacji przeładunkowych. Jednocześnie wiele inwestycji kapitałochłonnych i technologicznych w hubach ponoszonych jest przez przedsiębiorstwa żeglugi kontenerowej. W rezultacie działalność przeładunkową można szybko przenieść z jednego do drugiego portu hubowego. Regionalne porty hubowe zlokalizowane są w pobliżu mniejszych szlaków transportowych zlokalizowanych bliżej konsumentów. Stanowią element pośredni pomiędzy hubami globalnymi a portami lokalnymi. Porty Gateways zlokalizowane są bliżej ostatecznego odbiorcy ładunków skonteneryzowanych. Tego typu porty występują głównie w północno zachodniej Europie. Charakteryzują się wysokim poziomem konkurencji. Głównie ukierunkowane są na: innowacje, zwiększenie produktywności i realizację strategii ukierunkowaną na minimalizację kosztów. 4 3 Ibidem., s. 55. 4 Ibidem., s. 55. 2

Porty feederowe zlokalizowane są w małych centrach i stanowią ostatnie ogniwo w logistyce morskiej. Za ich pośrednictwem następuje zamiana transportu morskiego na transport lądowy lub lotniczy. Ładunki dowożone są z portów hubowych lub gateway za pomocą statków dowozowo- rozdzielczych (ang. feeders ships). Porty niszowe są podobne do portów feederowych z tą różnicą, że odznaczają się wysoką specjalizacją oraz funkcjonują w niszy rynkowej ładunkowej. Terminale kontenerowe powinny budować aktywną sieć powiązań między wieloma uczestnikami, którzy w różnym stopniu zaangażowani są w proces przemieszczania kontenerów, aby utrzymać wysoki poziom obrotu ładunkami skonteneryzowanymi. Dla przykładu w Unii Europejskiej w działalność obrotu kontenerowego zaangażowanych było mnóstwo przedsiębiorstw. Dla przykładu, w 2005 roku liczebność przedsiębiorstw kształtowała się następująco: 5 Załadowcze 718 000; Transportowe 165 000; Spedycyjne 12 000; oraz Operatorzy terminalowi 8 300. Jak można zauważyć, wysokie zróżnicowanie i liczebność przedsiębiorstw zaangażowanych w proces przemieszczania kontenerów w globalnej sieci transportu morskiego wymaga współpracy i bezpieczeństwa. Dlatego ważne jest, aby bezpieczeństwo było kształtowane przez wszystkich uczestników morskiego łańcucha logistycznego, a w szczególności przez terminale kontenerowe, które stanowią pierwszy punkt kontrolny w tym procesie. WYBRANE ZAGROŻENIA W PRZEWOZACH ŁADUNKÓW SKONTENERYZOWANYCH Terminale kontenerowe tworzą punkty węzłowe sieci o najwyższym stopniu integracji funkcji logistycznych. W rezultacie podmioty te uczestnicząc w sieci logistycznej powiązane są z kolejnymi ogniwami. Powiązania te mają charakter materialny (związany z przemieszczaniem kontenerów między jego uczestnikami) oraz niematerialny (związany z przepływem informacji). Lokalizacja terminali kontenerowych oraz 5 Report UE (2005), za: Mag. Hans Häuslmayer, Secure supply chains Container Terminals and their Strategic Role for supply chain Security. http://simcont.net/fileadmin/simcont/ downloads/secure_supply_chains.pdf 3

powiązania z niektórymi ogniwami sieci logistycznej tworzy różne konfigurację i zagrożenia dla wszystkich jego uczestników. Wśród różnych powiązań sieci logistycznych na szczególną uwagę zasługuję struktura gwiaździsta (promienista) (ang. hub & spoke netwerk), która obarczona jest wysokim poziomem ryzyka w stosunku do innych struktur kształtowanych przez przewoźników morskich a mających wpływ na funkcjonowanie terminali kontenerowych. Niewątpliwie rodzaj powiązań terminalu kontenerowego z innymi uczestnikami przepływu ładunków skonteneryzowanych zależy od wielu czynników: lokalizacji dostawców i odbiorców, złożoności procesów logistycznych, strategii współpracy z klientami, itp. Konfiguracja powiązań w sieci logistycznej terminalu kontenerowego decyduje o jej złożoności, a w konsekwencji o konieczności podejmowania działań, aby efektywnie oraz w sposób bezpieczny przemieszczać kontenery między wszystkimi jego uczestnikami. Uczestnictwo w globalnej sieci logistycznej powoduje duże zagrożenie dla wszystkich jego graczy biznesowych, czego przykładem może być prezentowana struktura promienista sieci (rysunek 1). Źródło: Opracowanie własne. Rys. 1. Struktura promienista transportu morskiego kontenerowego. Jak można zauważyć z rysunku 1 hubowe terminale kontenerowe wiążą wiele innych terminali znajdujących się na całym świecie poprzez wykorzystanie przedsiębiorstw żeglugi morskiej. W przypadku transportu morskiego strukturę promienistą wykorzystuję się w transshipmencie, gdzie ładunki skonteneryzowane przewożone są pomiędzy portami hubowymi 4

«globalnymi lub/i regionalnymi» za pomocą statków oceanicznych. Następnie z portów hubowych ładunki skonteneryzowane przewożone są do portów lokalnych (feederowych) lub niszowych, za pomocą żeglugi dowozoworozdzielczej (feederowej). W przypadku, gdy nastąpi uderzenie na jednego z uczestników morskiego łańcucha logistycznego, wielu dostawców i odbiorców może znaleźć się w trudnej sytuacji gospodarczej, patrz rysunek 2. Jednak morska sieć logistyczna nadal będzie funkcjonowała, gdyż terminal hubowy wciąż będzie funkcjonował. W związku z tym, tylko niektóre relacje między uczestnikami ulegną zakłóceniu. Jednak tą sytuację można stosunkowo szybko opanować poprzez przekierowanie masy kontenerowej na inny substytucyjny terminal kontenerowy. Żródło: K. Bichou, M.G.H. Bell, A. Evans: Lloyd s practical shipping guides, Risk management in port operations, logistics and supply chain security, London 2007, 100. Rys. 2. Skala wolnej sieci, przypadkowy upadek węzła. Znacznie większy problem pojawia się w sytuacji, gdy zaatakowany zostanie terminal hubowy, co prezentuję rysunek 3. Jak można zauważyć, w normalnej sytuacji gospodarczej cała sieć przepływu ładunków skonteneryzowanych wygląda jak po lewej stronie. Jednak w sytuacji ataku terrorystycznego na hub globalny lub regionalny mamy do czynienia z dysfunkcją całej morskiej sieci logistycznej, patrz prawa strona rysunku 3. W takiej sytuacji praktycznie większość powiązań sieci ulega zniszczeniu. Taka sytuacja oddziałuje negatywnie na relacje handlowe między jego uczestnikami. W skrajnej sytuacji może doprowadzić do upadku dostawców lub odbiorców uczestniczących w międzynarodowej wymianie towarowej. 5

Źródło K. Bichou, M.G.H. Bell, A. Evans: Lloyd s practical shipping guides, Risk management in port operations, logistics and supply chain security, London 2007, 100. Rys. 3. Skala wolnej sieci. Atak na hub. Intensywność morskiego systemu sieciowego, w którym funkcjonują terminale kontenerowe i przedsiębiorstwa żeglugi kontenerowej prezentuje rysunek 4. Jak można zauważyć istnieje bardzo silne powiązanie pomiędzy Europą i Stanami Zjednoczonymi, jeżeli chodzi o wymianę ładunków skonteneryzowanych. Można przyjąć, że jeszcze silniejsze powiązania handlowe występuję w relacjach Ameryka Północna Azja, Azja Europa. W rezultacie pojawienie się trudności po stronie hubów bezpośrednio uderza w globalną wymianę towarową. Źródło: K. Bichou, M.G.H. Bell, A. Evans: Lloyd s practical shipping guides, Risk management in port operations, logistics and supply chain security, London 2007, 101. Rys. 4. Sieć żeglugi liniowej pomiędzy Europą a Północną Ameryką. 6

Zagrożenia związane z aktami terrorystycznymi niewątpliwie stanowiły przyczynek do pojawienia się wielu inicjatyw na szczeblu międzynarodowym, czy narodowym mających na celu ograniczenie możliwości zaistnienia negatywnych skutków dla obrotu ładunkami skonteneryzowanymi. Atak terrorystyczny na jednego z uczestników morskiego systemu logistycznego może zniszczyć wielu dostawców, odbiorców, cały region a nawet kraj. PODSTAWOWE PRZEPISY I DYREKTYWY DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA OBROTU ŁADUNKAMI SKONTNERYZOWANYMI W celu ochrony wszystkich uczestników obrotu ładunkami skontneryzowanymi podejmowane są różne inicjatywy mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa w morskim łańcuchu logistycznym. W rezultacie Międzynarodowy Komitet Normalizacji (ISO) stworzył wytyczne dla bezpieczeństwa łańcucha dostaw. Te rozwiązania również są wdrażane przez terminale kontenerowe. W szczególności dotyczą one: 6 ISO/PAS 28000:2005, System zarządzania bezpieczeństwem dla łańcucha podaży. ISO/PAS 28001:2006, System zarządzania bezpieczeństwem dla łańcucha podaży najlepsze praktyki dla wdrożenia bezpieczeństwa łańcucha podaży oceny i plany. Głównym celem tej normy jest określenie poziomu bezpieczeństwa i uzyskanie pomocy przy podejmowaniu lepszych decyzji dotyczących zarządzania ryzykiem. ISO/PAS 28004:2006; System zarządzania bezpieczeństwem dla łańcucha podaży wytyczne dla wdrożenia ISO/PAS 28000. Normy te powinny umożliwić monitorowanie przepływu ładunków skonteneryzowanych na poziomie globalnym. Zostały stworzone w celu zwalczania przemytu i przeciwdziałania aktom terrorystycznym, oraz mają za zadanie umożliwienie stworzenia bezpiecznego systemu międzynarodowego w całym łańcuchu dostaw. Jednocześnie normy te mają stworzyć podstawy do: identyfikacji, reagowania i monitorowania ryzyk związanych z zakłóceniami. Również reżim ochrony transportu Unii Europejskiej stworzył regulacje dotyczące bezpośrednio terminali kontenerowych (ang. European Union Freight Transport Security Regime). Są to: 7 6 Y. Watanabe, Port competitiveness on international security standards, [in:] Maritime and Maritime Waterways and Maritime History, Technical University of Catalonia, Barcelona 2006, p. 409. 7 Powyższe przepisy niedotyczą transportu lotniczego. 7

Regulacje (EC) No 725/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 31 marca 2004 roku na temat poprawienia bezpieczeństwa statku i urządzeń portu. Dyrektywa 2005/65/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 26 października 2005 roku na temat poprawienia bezpieczeństwa portu. Propozycja do Regulacji Parlamentu Europejskiego i Rady na temat poprawy bezpieczeństwa łańcucha dostaw (SEC(2006)251). Propozycja do Dyrektywy na temat identyfikacji i desygnowania Europejskiej Infrastruktury krytycznej i oceny potrzeby ulepszenia jej ochrony (COM(2006) 787). Oprócz odgórnych aktów dotyczących bezpieczeństwa przepływu ładunków skonteneryzowanych, stworzono również inne rozwiązania w postaci: Inicjatywy ochrony kontnerów (ang. Container Security Initiative - CSI). Inicjatywa ta została stworzona przez władze celne USA w celu ochrony handlu międzynarodowego i strumieni wymiany międzynarodowej pomiędzy portami, z których nadawane są kontenery do USA. 8 Na system CSI składają się następujące, główne moduły: użycie wywiadu i informacji elektronicznej do zidentyfikowania i namierzenia kontenerów, które mogą zawierać ładunki związane z terroryzmem; prześwietlanie kontenerów w porcie wyjścia; wykorzystanie technologii umożliwiającej szybkie badanie (chodzi o urządzenia prześwietlające załadowany kontener, tzw. NII Non- Intrusive Inspectional Equipment) zawartości kontenerów niosących potencjalne ryzyko prześwietlenia promieniami gamma lub Rentgena i wykrywacze promieniowania radioaktywnego; użycie inteligentnych kontenerów, umożliwiających dostrzeżenie manipulacji niezgodnych z ich budową, przeznaczeniem, czy też manipulacji podczas procesu transportu. Partnerstwo Handlowo-Celne Przeciwko Terroryzmowi (ang. Customs- Trade Partnership Against Terrorism C-TPAT). Porozumienie pomiędzy władzami celnymi USA i przedsiębiorstwami (przewoźnikami, spedytorami, operatorami logistycznymi) mające na celu zapewnienie 8 US Customs Service Fact Sweet 8, August 8 2002. 8

maksymalnego bezpieczeństwa łańcucha dostaw. W ramach partnerstwa wyróżnia się następujące specyficzne porozumienia: 9 C-TPAT dla importerów; C-TPAT dla licencjonowanych brokerów celnych; C-TPAT dla przewoźników lotniczych; C-TPAT dla przewoźników morskich; C-TPAT dla przewoźników lądowych (kolejowych i drogowych); C-TPAT dla firm konsolidujących przesyłki lotnicze, pośredników transportu morskiego i NVOOCC; C-TPAT dla amerykańskich portów i terminali morskich; C-TPAT dla zagranicznych producentów; C-TPAT dla magazynów; C-TPAT wymagania dotyczące plomb i plombowania. Międzynarodowy Kodeks Ochrony Statku i Obiektu Portowego (ang. International Ship and Port Facility Security Code ISPS Code). Kodeks ten stanowi zestaw przepisów i zaleceń, zmierzających do zwiększenia zabezpieczenia żeglugi przed aktami terrorystycznymi (ISO/PAS 20858 statki i technologia morska) oraz oceny bezpieczeństwa urządzeń portów morskich i planu rozwoju ochrony. Wyżej wymienione przepisy, regulacje, dyrektywy, inicjatywy tworzą ramy i wyznaczają kierunki dla bezpieczeństwa wszystkich uczestników wymiany towarowej za pośrednictwem logistycznego łańcucha morskiego. Niewątpliwie coraz większy nacisk na regulacje bezpieczeństwa jest wypadkową przygotowania się na najgorsze scenariusze, jakie mogą się wydarzyć we współczesnym świecie politycznym i gospodarczym. PODEJMOWANE DZIAŁANIA PRZEZ TERMINALE KONTENEROWE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA OBROTU ŁADUNKAMI SKONTENERYZOWANYMI Wiele inicjatyw podejmowanych na różnych szczeblach spowodowały, że terminale kontenerowe podjęły działania umożliwiające zmniejszenie poziomu ryzyka zakłócenia przemieszczenia ładunków skonteneryzowanych. W oparciu o międzynarodowe przepisy i dyrektywy, rola terminali 9 Practice areas > Customs Trade Partnership Against Terrorism (C-TPAT), http://www.fuerstlaw.com/practice-areas/customs-trade-partnership-against-terrorism-%28ctpat%29 9

kontenerowych sprowadza się do dwóch głównych obszarów. Pierwszy dotyczy zapewnienia ochrony uczestników przemieszczania ładunków skonteneryzowanych: partnerów handlowych, klientów i przedsiębiorstw świadczonych usługi na rzecz przemieszczania kontenerów w morskim łańcuchu logistycznym. Drugi obszar dotyczy ochrony mienia znajdującego się w granicach administracyjnych terminalu kontenerowego. W szczególności można tutaj wyodrębnić: urządzenia terminalowe, kontenery i ich wypełnienie oraz informacje związane z procesem przemieszczania kontenerów w obrębie i na zewnątrz terminalu. W wyniku różnych badań zostały wydzielone trzy poziomy przygotowania się terminali/ operatorów portu do ochrony przed aktami terrorystycznymi, (tabela 1). Ochrona terminalu/operatorów portu. Podstawowy Typowy (poziom pierwszy) (poziom drugi) Wymaga od operatorów Określa ochronę i procesy terminali minimalnych dla operatorów terminalu. standardowych inspekcji. Daje ograniczone wskazówki w zakresie ochrony, przy wyborze operatora terminalu. Wykonuje i raportuje samooceny w zakresie ochrony terminalu. Udziela minimalnych wskazówek w zakresie ochrony urządzeń portu przy ocenie oferty portu. Wykorzystuje ograniczoną liczbę ochrony przy ocenie operatorów terminalowych. Wykonuje inspekcje/ zapowiedziane oceny. Zatwierdza plan ochrony urządzeń portowych i jego kolejnych poprawek. Tabela 1. Zaawansowany (poziom trzeci) Angażuje operatorów terminala w ustalaniu standardów i procesu ochrony Wymaga wszechstronnej ochrony dla zawieranych umów przez operatora terminalu Dokonuje inspekcji/ niezapowiedzianej oceny Dostarcza danych do oceny ochrony urządzeń portowych i ich kolejnych poprawek Regularnie dostarcza na zasadzie sprzężenia zwrotnego wymagania, jakie musi spełnić operator terminalu/port stosownie do ochrony łańcucha podaży i podejmowanych działań. Proaktywnie testuje ochronę łańcucha podaży operatora terminalu. Źródło: Mag. Hans Häuslmayer, Secure supply chains Container Terminals and their Strategic Role for supply chain Security. http://simcont.net/fileadmin/simcont/ downloads/secure_supply_chains.pdf 10

Jak można zauważyć, im wyższy poziom ochrony tym większe podejmowane są kroki w celu zabezpieczenia bezpieczeństwa dla całego morskiego łańcucha logistycznego. Można przypuszczać, że im ważniejszy terminal kontenerowy w systemie logistycznym, tym jego zabezpieczenia są wyższe. Pierwszy poziom zabezpieczenia dotyczy małych terminali kontenerowych, których znacznie w całym systemie logistyki morskiej jest niewielkie. Z kolei trzeci poziom ochrony dotyczy terminali kontenerowych, które oprócz bycia terminalami hubowymi, posiadają dostateczne środki finansowe na podejmowanie różnych inicjatyw w zakresie podniesienia bezpieczeństwa przemieszczania kontenerów w całym łańcuchu logistycznym. Jednak w wielu przypadkach są to działania kosztowne, co prezentują odpowiednio (tabele 2 i 3). W tabeli 2 przedstawiono terminal multimodalny - strukturę prostą, tzn., że terminal zabezpiecza się przed różnymi zagrożeniami w najprostszy sposób. Mimo to poziom poniesionych kosztów jest wysoki. Najwyższy poziom poniesionych kosztów na poprawę bezpieczeństwa jest w roku wdrażania systemu i kształtuje się od: 45 000 do 126 000 euro. Natomiast w przepadku terminalu multimdalnego ze strukturą złożoną można zauważyć wiele inicjatyw podejmowanych przez władze terminalu, w celu jego ochrony. W tym przypadku poziom utrzymania wszelkich zabezpieczeń stanowi znaczący nakład, bo kształtuje się od 887 500 do 1 907 500 euro. Niewątpliwie bezpieczeństwo kosztuje, ale lepiej zapobiegać niż być wykluczonym z morskiej sieci logistycznej. WNIOSKI Dla zapewnienia przepływu kontenerów w logistycznym łańcuchu morskim niezbędna jest sieć logistyczna. Dostępność i jakość sieci decyduje zarówno o sprawnym przemieszczania kontenerów jak i bezpieczeństwa. Najbardziej newralgicznym punktem morskiej sieci logistycznej jest terminal kontenerowy, gdyż on decyduje o dystrybucji kontenerów ma przedpolu i zapleczu oraz relacjach biznesowych globalnych kontrahentów handlowych. Ważnym zagadnieniem jest zmiana filozofii myślenia, a mianowicie zmienił się poziom ryzyka w przewozach ładunków skonteneryzowanych. Dotychczas głównie ryzyko dotyczyło kradzieży ładunku z kontenera lub przewiezienia w nim ładunku nielegalnego broni, narkotyków. Natomiast akty terrorystyczne spowodowały, iż poziom ryzyka uległ zmianie, gdyż kontener może być wykorzystany do przewiezienia bomby chemicznej, biologicznej lub innej w celu zniszczenia ekonomicznego danego terminalu, jego powiązań biznesowych a w konsekwencji zniszczenia gospodarki regionu, a nawet całego kraju. Bezpieczeństwo przepływu ładunków skonteneryzowanych jest przedmiotem zainteresowania nie tylko na szczeblach międzynarodowych, ale 11

również lokalnych. Same terminale kontenerowe wiedzą, ze mają duże rolę do odegrania, gdyż, jeżeli nie stworzą odpowiednio bezpiecznego przepływu ładunków skonteneryzowanych to kontrahenci handlowi odejdą do bardziej bezpiecznych terminali kontenerowych. W związku z tym wiele terminali podejmuje działania mające na celu zapewnienie minimalnego lub rozszerzonego poziomu bezpieczeństwa. LITERATURA 1. Seidelmann Ch., Developing and implementing global interoperable standards for container security, [in:] Lloyd s practical shipping guides, Risk management in port operations, logistics and supply chain security, London 2007 2. Bichou K., Bell M.G.H., Evans A.: Lloyd s practical shipping guides, Risk management in port operations, logistics and supply chain security, London 2007, 100 3. Häuslmayer H., Secure supply chains Container Terminals and their Strategic Role for supply chain Security. http://simcont.net/ fileadmin/simcont/downloads/secure_supply_chains.pdf 4. Practice areas > Customs Trade Partnership Against Terrorism (C- TPAT), http://www.fuerstlaw.com/practice-areas/customs-tradepartnership-against-terrorism-%28c-tpat%29 5. US Customs Service Fact Sheet 8, August 8 2002. 6. Watanabe Y., Port competitiveness on international security standards, [in:] Maritime and Maritime Waterways and Maritime History, Technical University of Catalonia, Barcelona 2006 12

ROLE OF CONTAINER TERMINAL IN FORMULATION SECURITY OF CONTAINERS MOVEMENT ABSTRACT An article presents general characteristics of container movement and one of its main participants container terminal. Moreover in article is presented hierarchy of the maritime ports. The main criteria of the port split is meaning in container maritime logistics. The paper also shows the main threats which may appear during among all participants container movement. The main aspect of the article presents the international and national rules, directives which are connected with security of maritime logistics. At the end of the article has been shown the role of container terminal in the activities and operation undertaken by port in formulating safety and security of whole container movement in administration zone of terminal. 13

Rekomendowane środki minimalizacji zagrożenia Terminal Multimodalny Struktura Prosta M01 Zamknięta telewizja przemysłowa - manualna M02 Zamknięta telewizja przemysłowa wykrywanie ruchu M03 Ochrona płotem - standard M04 Ochrona płotem z alarmem M05 Ochrona portalu - automatyczna M06 Ochrona oświetleniem M07 PIDS podczerwieni sensor ruchu M08 System kontroli dostępu ręczny M09 System kontroli dostępu zautomatyzowany M10 Inspekcja ruchu manualna M11 Inspekcja ruchu wykrywacz środków wybuchowych M12 Inspekcja ruchu inspekcja Rentgenem M13 Odzyskanie stanu przed awarią (ang. Breakdown recovery) M14 Zarządzanie ładunkami niebezpiecznymi M15 System zarządzani ryzykiem M16 Podnoszenie kwalifikacji załogi M17 Świadomość ochrony/program ćwiczeń M18 Siły ochrony (statyczne/mobilne) M19 Wykorzystanie psów w ochronie M20 Środki ochrony komputerowej A01 Kontrola X x x dostępu A02 Obszar chroniony A03 Manipulacje ładunkami A04 zaopatrzenie w zapasy A05 Zarządzanie ładunkiem niebezpiecznym A06 Monitorowanie ochrony A07 Komunikowanie się Zastosowane środki zapobiegawcze Szacunek kosztu środka Minimum Maksimum zapobiegawczego (euro) Kapitał 100 000 550 000 Roczne koszty eksploatacji 30 000 111000 Roczne koszty utrzymania 15 000 15 000 Koszty ogółem pierwszy 145 000 676 000 rok x x x x x Koszty ogółem drugi rok 45 000 126 000 Źródło: (DNV-Consulting / BMT 2005) x x 14

Rekomendowane środki minimalizacji zagrożenia Terminal Multimodalny Struktura Złożona M01 Zamknięta telewizja przemysłowa - manualna M02 Zamknięta telewizja przemysłowa wykrywanie ruchu M03 Ochrona płotem - standard M04 Ochrona płotem z alarmem M05 Ochrona portalu - automatyczna M06 Ochrona oświetleniem M07 PIDS podczerwieni sensor ruchu M08 System kontroli dostępu ręczny M09 System kontroli dostępu zautomatyzowany M10 Inspekcja ruchu manualna M11 Inspekcja ruchu wykrywacz środków wybuchowych M12 Inspekcja ruchu inspekcja Rentgenem M13 Odzyskanie stanu przed awarią (ang. Breakdown recovery) M14 Zarządzanie ładunkami niebezpiecznymi M15 System zarządzani ryzykiem M16 Podnoszenie kwalifikacji załogi M17 Świadomość ochrony/program ćwiczeń. M18 Siły ochrony (statyczne/mobilne) M19 Wykorzystanie psów w ochronie M20 Środki ochrony komputerowej A01 Kontrola dostępu x x x x x x x x x x x x x A02 Obszar x x x x x x x x x x x x x chroniony A03 Manipulacje x x x x x x x x x x x ładunkami A04 Zaopatrzenie w zapasy x x x x x x x x A05 Zarządzanie ładunkami niebezpiecznymi x x x x x x x x x x x A06 Monitorowanie ochrony x x x x x x x x A07 x x x x x Komunikowanie się Zastosowane środki zapobiegawcze x x x x x x x x x x x x x x x x Szacunek kosztów Minimum Maksimum środków zapobiegawczych (euro) Kapitał 3750 000 8250 000 Roczne koszty eksploatacji 620 000 1555000 Roczne koszty utrzymania 2675000 352 000 Koszty ogółem pierwszy rok 4637500 10157500 Koszty ogółem drugi rok 887500 1907500 Źródło: (DNV-Consulting / BMT 2005 15