Przygotowanie projektów inwestycyjnych Katedra Inwestycji i Nieruchomości Dr Anna Wojewnik-Filipkowska B-34 Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 1
Zakres zajęć (sylabus) 1. Definicje i klasyfikacje inwestycji oraz projektów inwestycyjnych 2. Zasady przygotowania projektu inwestycyjnego 3. Planowanie nakładów inwestycyjnych i amortyzacji 4. Dobór źródeł finansowania i ich kosztów (koszty finansowe) 5. Planowanie zdolności (struktury) produkcyjnej/usługowej i zakresu wykorzystania 6. Szacowanie przychodów ze sprzedaży 7. Szacowanie kosztów operacyjnych 8. Szacowanie zapotrzebowania na KON 9. Sprawozdania finansowe 10. Ocena efektywności projektu inwestycyjnego (OZ, NPV, PI, IRR, MIRR) 11. Ocena ryzyka projektu inwestycyjnego (PI, SWOT, an. wrażliwości, an. scenariuszy) Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 2
Harmonogram ćwiczeń Lp. ćw. Plan zajęć: 1 Zasady przygotowania projektu inwestycyjnego Zapoznanie z przypadkiem oraz modelem, lokalizacja pliku, arkusze Planowanie zdolności (struktury) produkcyjnej/usługowej i zakresu wykorzystania 2 Szacowanie przychodów ze sprzedaży Szacowanie kosztów operacyjnych Formatowanie strony do wydruku 3 Planowanie nakładów inwestycyjnych i amortyzacji Dobór źródeł finansowania i ich kosztów (koszty finansowe) 4 Sprawozdania finansowe Rachunek zysków i strat Budowa makro dla kapitałów własnych Sprawozdanie z CF Bilans 5 Szacowanie zapotrzebowania na KON Uzupełnianie brakujących danych 6 Ocena opłacalności projektu inwestycyjnego 7 Ocena ryzyka projektu inwestycyjnego Wykorzystanie funkcji "tabela" Budowa makro dla analizy wrażliwości Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 3
Zaliczenie przedmiotu Przygotowanie do zajęć zgodnie z harmonogramem (literatura podstawowa) każda wejściówka to 5 p.p. do oceny Udział w zajęciach i wykonanie pracy dopuszczalna 1 nieobecność bez odrabiania każda kolejna nieobecność musi zostać odrobiona na konsultacjach obowiązkowa obecność na min. 50% zajęciach Kolokwium (termin podstawowy) 4 pytania otwarte 2 zadania (4 zadania dla osób z IOS i nieobecnych na więcej niż 1 ćw., które nie zostały obrobione) Kolokwium jeden termin dodatkowy w sesji poprawkowej 4
Literatura podstawowa: Rymarzak M. [red.], Zarządzanie inwestycjami i nieruchomościami, wybrane problemy, FRUG 2011. Behrens W., Hawranek P.M.: Poradnik przygotowania przemysłowych studiów feasibility. Wydawnictwo UNIDO, Warszawa 1993. Czechowski L., Dziworska K., Gostkowska-Drzewicka T., Górczyńska A., Ostrowska E., Projekty inwestycyjne, ODDK Gdańsk 1997. Dziworska K.: Decyzje inwestycje przedsiębiorstw. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000. Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 5
Definicje i klasyfikacje inwestycji oraz projektów inwestycyjnych Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 6
Inwestycje układ strumieni płatności zapoczątkowanych wydatkami, w oczekiwaniu na wpływy przewyższające te wydatki w przyszłości D. Schneider: Investition, Finanzierung und Besteuerung. Wisebaden 1990, s. 34. celowo wydatkowany kapitał przez inwestora [...], skierowany na powiększenie jego dochodów w przyszłości K. Dziworska Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000, s. 10. 7
Rodzaje inwestycji Inwestycje Finansowe Rzeczowe Niematerialne Akcje Nowe Badania i rozwój Obligacje Rozbudowa Szkolenie kadr Lokaty Modernizacyjne Promocja i reklama Inne Odtworzeniowe Inne Inne
Projekt inwestycyjny Projekt inwestycyjny jest usystematyzowaną formą idei przekształcenia zgromadzonego przez przedsiębiorców kapitału w majątek produkcyjny, służący pomnażaniu stanu posiadania tychże podmiotów T. Jajuga, W. Pluta: Inwestycje, Capital Budgeting budżetowanie kapitałowe. Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1995, s. 7-10. 9
Rodzaje inwestycji rzeczowych / projektów inwestycyjnych inwestycje nowe rozwojowe, których rezultatem wprowadzenia ma być zwiększenie zdolności wytwórczych jednostki gospodarczej, poprawa jakości wytwarzanych produktów czy udzielanych usług, czyli dodanie procesowi wytwórczemu jakiejś dodatkowej wartości (w ujęciu ilościowym lub jakościowym) inwestycje odtworzeniowe (restytucyjne, reinwestycje) gdy następuje zastępowanie zużytych lub przestarzałych urządzeń nowymi i powoduje to utrzymanie produkcji na tym samym poziomie inwestycje modernizacyjne celem jest poprawa efektywności i konkurencyjności inwestycje innowacyjne służą modyfikacji (podniesienia konkurencyjności) wytwarzanych dotychczas wyrobów 10
Rodzaje inwestycji rzeczowych / projektów inwestycyjnych produkcyjne nakłady ponoszone na odtworzenie i przyrost środków trwałych służących do wytwarzania dóbr i usług materialnych (nakłady ponoszone na przemysł i budownictwo, rolnictwo, transport, łączność i obrót towarowy) nieprodukcyjne nakłady ponoszone na działy nieprodukcyjne w gospodarce, czyli (na budownictwo mieszkaniowe i komunalne, urządzenia socjalne i kulturalne, na naukę i oświatę etc.); powinny być zyskowne, ale także obejmują sferę konsumpcji społecznej, (szkoły, szpitale etc.), dlatego powinien być prowadzony także rachunek tzw. korzyści społecznych infrastrukturalne nakłady inwestycyjne na urządzenia niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania gospodarki narodowej (np. urządzenia do zaopatrzenia ludności w wodę etc.) 11
Jak podjąć racjonalną decyzję inwestycyjną? 1. Cel i warunki poprawności? 2. Czym charakteryzuje się dobry projekt? 3. Co zawiera projekt? 4. Co to jest model finansowy? 5. Etapy analizy finansowej? Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 12
1. Cel i warunki poprawności podejmowania racjonalnych decyzji inwestycyjnych? 13
Co to wartość? Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 14
Zarządzanie inwestycjami Lokowanie kapitału w takie aktywa (najczęściej rzeczowe), które przyniosą większą wartość niż wynosiły nakłady niezbędne do ich pozyskania Osiągnięcie maksymalnego zysku przy założonych nakładach i zaakceptowanym ryzyku ALBO Osiągnięcie założonego zysku przy minimalnych nakładach i zaakceptowanym ryzyku 15
Warunek poprawności Planowania inwestycji Prospektywność Racjonalność Charakter kształtujący Charakter procesowy Charakter informacyjny Analizy inwestycji Przyrostowości Uniwersalności Porównywalności Kompleksowości Jednoznaczności Obiektywności spójności 16
2. Czym charakteryzuje się dobry projekt? Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 17
Dobry projekt inwestycyjny Przejrzysty, Latwy do czytania, zrozumiały, bez żargonu branżowego Rzetelny, podbudowany sprawdzalnymi faktami i danymi Przekonywujący dzięki obiektywnemu przedstawieniu różnych aspektów przedsięwzięcia Argumenty w logicznej kolejności i ukazanie firmy jako opłacalnej inwestycji Wszystkie cele i sposoby ich osiągania aby inwestorzy mogli zapoznać się z marketingową, operacyjną i finansową strategią przedsiębiorstwa Skierowany do konkretnego inwestora by zaspokajał jego indywidualne wymagania Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 18
Miejsce studium wykonalności w cyklu życia projektu inwestycyjnego Katedra Inwestycji, Anna Wojewnik- Filipkowska 19
Studium wykonalności 1. Jaki jest problem do rozwiązania? 2. Jakie są warianty rozwiązania problemu (techniczne, organizacyjne, finansowe) i który wariant jest najkorzystniejszy? 3. Czy projekt jest racjonalny? 4. Czy projekt jest wykonalny? 5. Czy są przesłanki do uznania, że projekt będzie miał charakter trwały? 6. Jakie są wskaźniki charakteryzujące projekt? Kryteria oceny? 20
3. Co zawiera projekt? Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 21
Studium wykonalności Ogólna charakterystyka projektu inwestycyjnego Analizy specyficzne dla danego projektu inwestycyjnego Wykonalność instytucjonalno - prawna Studium wykonalności Wykonalność ekonomiczno - finansowa Wykonalność techniczno - technologiczna 22
Zawartość komercyjnego studium wykonalności projektu 1. Geneza projektu. 2. Analiza rynku i koncepcji marketingowej. 3. Lokalizacja inwestycji. 4. Koncepcja rozwiązań technicznych i technologicznych. 5. Program zaopatrzenia. 6. Struktura organizacji i sposób zarządzania. 7. Program potrzeb w zakresie personelu i szkolenia. 8. Harmonogram realizacji projektu. 9. Analiza finansowa projektu. Katedra Inwestycji, Anna Wojewnik- Filipkowska 23
4. Co to jest model finansowy? Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 25
Długookresowy model finansowy Podstawowe narzędzie analityczne, za pomocą którego dokonuje się analizy finansowej projektu Symulacja wielkości dotyczących przyszłych stanów i wielkości charakteryzujących projekt inwestycyjny Modele są budowane przy wykorzystaniu standardowych arkuszy kalkulacyjnych, głównie Excel Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 26
Segmenty modelu Informacje wejściowe (zbiór założeń) obliczenia informacje wyjściowe Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 27
Etapy prognozy Wykonanie ściśle określonych czynności w odpowiedniej kolejności, by uzyskiwać dane do wykorzystania w kolejnych etapach. Przedstawiona metoda nie jest jedyna, ale może stanowić przykład. Ogólna zasada postępowania jest taka sama. Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 28
5. Etapy analizy finansowej? Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 29
Etapy analizy finansowej 1. Plan założeń do analizy 2. Program usług/produkcji 3. Prognoza przychodów ze sprzedaży 4. Prognoza kosztów produkcji sprzedanej / usług 5. Budżet projektu - plan nakładów inwestycyjnych i źródeł finansowania 6. Plan amortyzacji 7. Plan kosztów finansowych 8. Plan kosztów finansowych powinien obejmować harmonogram spłaty kredytu 9. Plan rachunku wyników 10. Plan zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto 11. Plan rachunku przepływów pieniężnych 12. Plan bilansu 13. Wycena kosztu kapitału 14. Ocena efektywności w ujęciu właścicielskim i standardowym 15. Analiza ryzyka 30
Zasady modelowania finansowego 1. Uwzględnienie wszystkich istotnych aspektów działalności firmy i wszystkie istotne przewidywane zdarzenia przyszłe. 2. Okres analizy powinien obejmować lata, w których wartości zmiennych decyzyjnych można stosunkowo precyzyjnie przewidzieć. 3. Model powinien generować podstawowe sprawozdania finansowe: rachunek zysków i strat, bilans, CF. 4. Model powinien być dynamiczny zmiana założenia lub inne zmiennej powinna powodować przeliczanie prognozowanych sprawozdań. 5. Model powinien uwzględniać zaobserwowane na danych rzeczywistych zależności i trendy. 6. Poszczególne przychody i koszty powinny być modelowane osobno dla każdej działalności. Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 31
Podsumowując - w praktyce Konieczność zgromadzenia dużej liczby trudno dostępnych informacji, dotyczących przyszłości, a więc obarczonych niepewnością Konieczność dokonywania obliczeń wariantowych lub/i licznych kalkulacji uwzględniających zmiany założeń wynikające z obiektywnych przyczyn lub spowodowane zmianą stanowiska w określonych kwestiach uczestników projektu Warunek zamknięcia finansowego Doświadczenie Dr Anna Wojewnik-Filipkowska 36