Ka da lekcja sk³ada siê z dwóch czêœci. Pierwsza czêœæ zawiera æwiczenia z nowym materia³em. W drugiej znajd¹ Pañstwo równie powtórzenia, streszczenia i zadanie domowe. Ostatnia lekcja w zeszycie zawiera miêdzy innymi streszczenie obu lekcji, sk³adaj¹cych siê na dany zeszyt. Jest w niej tak e s³owniczek nowych s³ów oraz æwiczenia czytania k³ad¹ce nacisk na naukê rytmu i akcentów, tak istotnych dla prawid³owej wymowy holenderskiego zdania. Na marginesach lekcji spotkaj¹ siê Pañstwo z nastêpuj¹cymi znakami: tekst zapisany kursyw¹, znajduj¹cy siê obok, zawiera nowe dla Pañstwa informacje o cechach lub wymowie jêzyka holenderskiego; æwiczenie kontroluje wiedzê i s³ówka, których siê Pañstwo nauczyli; nowe s³ówka; 3 (21) zagadnienie przerabiane w æwiczeniu wystêpuje równie w lekcji 3 na stronie 21. Wiadomoœci o regu³ach lub wymowie, zas³uguj¹ce na szczególn¹ uwagê, umieszczane bêd¹ w specjalnych ramkach. Tekst drukowany na czerwono bêdzie zawsze poprzedzony znakiem ">", który sygnalizuje, e trzeba coœ uzupe³niæ lub wymówiæ. 2
PROGRAM KURSU Pakiet 1 lekcje 1-2 Słownictwo: produkty spożywcze, rozrywka, miasto Pakiet 2 lekcje 3-4 rodzajniki, zaimki osobowe i pytające, czas teraźniejszy, inwersja, rzeczowniki niepoliczalne Słownictwo: przedmioty codziennego użytku, rodzina i znajomi, meble Pakiet 3 lekcje 5-6 przeczenie, czasownik hebben, miejsce okolicznika w zdaniu Słownictwo: miejsce pracy, w domu, na poczcie Pakiet 4 lekcje 7-8 określanie czasu, zaimki osobowe formy zredukowane, czasowniki zijn, kunnen i willen, rzeczowniki zło żone, liczebniki główne, zdania z er Słownictwo: garderoba, rodzina, mieszkanie Pakiet 5 lekcje 9-10 zaimki dzierżawcze, zaimki wskazujące, stopniowanie przymiotnika Słownictwo: zakupy, pieniądze Pakiet 6 lekcje 11-12 tryb rozkazujący, liczba mnoga rzeczowników, zaimki osobowe w funkcji dopełnie nia, czasowniki złożone, zdrobnienia rzeczownika Słownictwo: podróże, zwiedzanie (Amsterdam), pogoda Pakiet 7 lekcje 13-14 czas przyszły, czas przeszły dokonany Słownictwo: na spacerze, jedzenie, palenie Pakiet 8 lekcje 15-16 czas przeszły dokonany (ciąg dalszy), przysłówki, przeczenie (ciąg dalszy) Słownictwo: komunikacja miejska, wieczór w mieście zdania złożone, spójniki Pakiet 9 lekcje 17-18 Słownictwo: higiena osobista, w banku Pakiet 10 lekcje 19-20 czasowniki zwrotne, konstrukcja om... te Słownictwo: dalsza rodzina, zawody, uroczystości i przyjęcia Pakiet 11 lekcje 21-22 czas przeszły niedokonany Słownictwo: u lekarza, w szpitalu Pakiet 12 lekcje 23-24 czasowniki modalne w czasie przeszłym, zdania złożone, konstrukcja (n)iets + przymiotnik + s Słownictwo: pogoda, na plaży, nazwy miesięcy Pakiet 13 lekcje 25-26 spójniki, wybór czasownika posiłkowego w czasie przeszłym dokonanym Słownictwo: na targu, w kawiarni, na posterunku po licji, rozrywka Pakiet 14 lekcje 27-28 czas przyszły, tryb warunkowy, użycie czasów przeszłych, zdania podrzędne Słownictwo: rozmowy telefoniczne Pakiet 15 lekcje 29-30 czas przeszły niedokonany w trybie warunkowym Słownictwo: związki zawodowe, strajki, nauka, egzaminy Pakiet 16 lekcje 31-32 konstrukcja er + przyimek Słownictwo: przeprowadzka, uroczystości rodzinne, polityka, wybory strona bierna, czasownik posiłkowy hebben w czasie przeszłym dokonanym 3
Prosimy jak najdok³adniej odczytywaæ wydrukowany w nawiasach kwadratowych zapis wymowy. Dla dÿwiêków, które w jêzyku polskim nie maj¹ swoich odpowiedników stosowaæ bêdziemy specjalne znaki: man [man] mê czyzna [a] wymawia siê jak polskie a, lecz nieco krócej i bardziej gard³owo. vrouw [vra u ] kobieta [a u ] artyku³owane jest podobnie jak polskie au, przy czym silniejszy akcent spoczywa na a [vra u ]. winkel [wy k l] sklep [y] wymawia siê jak polskie y w wyrazie byt, lecz trochê bardziej przednio. [ ] jest to tzw. e zredukowane. Aby wymówiæ ten dÿwiêk, nale y u³o yæ wargi jak do wymówienia y i jednoczeœnie wymówiæ e. [ ] jest tylnojêzykowym n, które w pozycji przed k wymawiamy jak polskie [ ] w wyrazie bank. appel [ap l] jab³ko Podwójn¹ spó³g³oskê pp [p] wymawiamy zawsze jak pojedyncze polskie p. [l] holenderskie wymawiamy jak polskie ³, dotykaj¹c równoczeœnie grzbietem jêzyka przednich górnych zêbów. boek [buk] ksi¹ ka oe [u] wymawia siê zawsze jak polskie u ei [e i ] jajko Wymowa tej dwug³oski podobna jest do wymowy ej w polskim wykrzykniku hej!, lecz znacznie krótsza. huis [hü i s] dom Dwug³oskê ui wymawiamy podobnie jak poprzedni¹, lecz przy zaokr¹glonych wargach. [h] jest spó³g³osk¹ bezdÿwiêczn¹ podobn¹ do polskiego h w wyrazie hak. Jest to przydech, jaki siê robi przed artykulacj¹ nastêpuj¹cych po nim dÿwiêków. Prosimy przeæwiczyæ wymowê naszych s³ówek zgodnie z opisem, czytaj¹c g³oœno i wyraÿnie: mê czyzna man > [man] man > [man] kobieta vrouw > [vra u ] vrouw > [vra u ] gazeta krant > [krant] krant > [krant] sklep winkel > [wy k l] winkel > [wy k l] jab³ko appel > [ap l] appel > [ap l] ksi¹ ka boek > [buk] boek > [buk] jajko ei > [e i ] ei >[e i ] dom huis > [hü i s] huis > [hü i s] 4
Spó³g³oskê [v] w wyrazie vrouw wymawiamy jak polskie w, natomiast [w] w wyrazie winkel jak polskie w, lecz z wiêkszym otwarciem miêdzy: a) górnymi zêbami a doln¹ warg¹ (Holandia) b) wargami (Pó³nocna Belgia) A teraz odczytajmy wszystkie nasze s³ówka z ich wymow¹ i znaczeniem polskim: man > [man] mê czyzna vrouw > [vra u ] kobieta krant > [krant] gazeta winkel > [wy k l] sklep appel > [ap l] jab³ko boek > [buk] ksi¹ ka ei > [e i ] jajko huis > [hü i s] dom Pamiêtajmy! Akcent w jêzyku holenderskim pada z regu³y na pierwsz¹ sylabê wyrazu. W wyrazach jednosylabowych nie zaznaczamy akcentu. Natomiast w wyrazach wielosylabowych t³ustym drukiem zaznaczamy samog³oskê w sylabie akcentowanej, np. win kel [wy k l]. A teraz przeæwiczmy poznane s³ówka w innej kolejnoœci. Prosimy zwracaæ uwagê na wymowê holenderskich rzeczowników: boek > [buk] ksi¹ ka huis > [hü i s] dom vrouw > [vra u ] kobieta winkel > [wy k l] sklep ei > [e i ] jajko krant > [krant] gazeta appel > [ap l] jab³ko man > [man] mê czyzna Wiêkszoœæ rzeczowników w zdaniu holenderskim poprzedza tzw. rodzajnik. Mamy rodzajniki nieokreœlone i okreœlone. rodzajnik nieokreœlony to: een [ n] dla rzeczowników wszystkich trzech rodzajów: mêskiego, eñskiego i nijakiego, znaczy tyle co: jakiœ, pewien lub jakaœ, pewna ; rodzajniki okreœlone to: de [d ] dla rzeczowników rodzaju mêskiego i eñskiego, znacz¹cy tyle co: ten, o którym siê mówi lub ta, o której siê mówi ; het [ t] dla rzeczowników rodzaju nijakiego, znacz¹cy tyle co to, o którym siê mówi. H w s³owie het jest nieme. 5
A teraz prosimy przeæwiczyæ poznane s³ówka z ich rodzajnikami nieokreœlonymi: een man > [ n man] (jakiœ) mê czyzna een vrouw > [ n vrau u ] (jakaœ) kobieta een krant > [ n krant] (jakaœ) gazeta een winkel > [ n wy k l] (jakiœ) sklep een appel > [ n ap l] (jakieœ) jab³ko een boek > [ n buk] (jakaœ) ksi¹ ka een ei > [ n e i ] (jakieœ) jajko een huis > [ n hü i s] (jakiœ) dom Przeæwiczmy teraz nasze rzeczowniki z ich rodzajnikami okreœlonymi: de man > [d man] (ten) mê czyzna de vrouw > [d vra u ] (ta) kobieta de krant > [d krant] (ta) gazeta de winkel > [d wy k l] (ten) sklep de appel > [d ap l] (to) jab³ko het boek > [ t buk] (ta) ksi¹ ka het ei > [ t e i ] (to) jajko het huis > [ t hü i s] (ten) dom Zwrócili Pañstwo na pewno uwagê na to, e rodzajnik rzeczowników w jêzyku holenderskim nie zawsze pokrywa siê z rodzajem rzeczowników polskich. A teraz te same s³ówka, ale w innej kolejnoœci. Postarajmy siê zapamiêtaæ rodzaj gramatyczny holenderskich rzeczowników, czytaj¹c g³oœno i wyraÿnie: de appel > [d ap l] (to) jab³ko de vrouw > [d vra u ] (ta) kobieta de krant > [d krant] (ta) gazeta de winkel > [d wy k l] (ten) sklep het huis > [ t hü i s] (ten) dom het ei > [ t e i ] (to) jajko de man > [d man] (ten) mê czyzna het boek > [ t buk] (ta) ksi¹ ka 6
Tyle razy przerobiliœmy ju nasze s³ówka, e na pewno znaj¹ je Pañstwo na pamiêæ. Prosimy teraz przet³umaczyæ je na jêzyk holenderski. T³umaczymy najpierw z rodzajnikiem nieokreœlonym: (jakieœ) jajko > [ n e i ] > een ei (jakaœ) kobieta > [ n vra u ] > een vrouw (jakaœ) gazeta > [ n krant] > een krant (jakiœ) sklep > [ n wy k l] > een winkel (jakieœ) jab³ko > [ n ap l] > een appel (jakiœ) mê czyzna > [ n man] > een man (jakiœ) dom > [ n hü i s] > een huis A teraz z rodzajnikiem okreœlonym: (ten) dom > [ t hü i s] > het huis (to) jab³ko > [d ap l] > de appel (ta) ksi¹ ka > [ t buk] > het boek (ta) kobieta > [d vra u ] > de vrouw (ten) mê czyzna > [d man] > de man (ta) gazeta > [d krant] > de krant (to) jajko > [ t e i ] > het ei Zbudujmy teraz pierwsze zdania w jêzyku holenderskim: Dit is de man. > [dyt ys d man] To jest (ten) mê czyzna. Dit is het huis. > [dyt ys t hü i s] To jest (ten) dom. Dit is de krant. > [dyt ys d krant] To jest (ta) gazeta. Dit is het ei. > [dyt ys t e i ] To jest (to) jajko. Dit is de vrouw. > [dyt ys d vra u ] To jest (ta) kobieta. Dit is de winkel. > [dyt ys d wy k l] To jest (ten) sklep. Dit is het boek. > [dyt ys t buk] To jest (ta) ksi¹ ka. Dit is de appel. > [dyt ys d ap l] To jest (to) jab³ko. Dit i dat s¹ zaimkami wskazuj¹cymi. Dit to (tu) oraz dat to (tam) b¹dÿ tamto tworz¹ czêsto kontrast. W przeciwstawieniu zaimek dit odnosi siê do przedmiotów lub osób znajdujâcych siå bliòej mówiâcego, natomiast zaimek dat do przedmiotów lub osób znajdujâcych siå dalej od niego. 7
Przeæwiczmy te krótkie zdania raz jeszcze. Powtarzajmy je g³oœno, zwracaj¹c uwagê na wymowê: Dit is een man en > [dyt ys n man en To (tu) jest (jakiœ) mê czyzna, dat is een vrouw. dat ys n vra u ] (i) a tam (to) jest (jakaœ) kobieta. Dit is het huis en dat is > [dyt ys t hü i s en dat ys To (tu) jest (ten) dom, de winkel. d wy k l] (i) a tam (to) jest (ten) sklep. Dit is een krant en dat > [dyt ys n krant en dat To (tu) jest (jakaœ) gazeta, is een boek. ys n buk] (i) a tam (to) jest (jakaœ) ksi¹ ka. Dit is het ei en dat is > [dyt ys t e i en dat ys To (tu) jest (to) jajko, de appel. d ap l] (i) a tam (to) jest (to) jab³ko. W poprzednim æwiczeniu wprowadziliœmy s³ówko en [en]. Jest to spójnik, który w jêzyku polskim w zale noœci od kontekstu posiada dwa odpowiedniki: i lub a. S³ówko en w znaczeniu i ³¹czy dwa zdania lub czêœci zdania ze sob¹ na zasadzie dodania lub dopowiedzenia. Gdy chcemy porównaæ b¹dÿ przeciwstawiæ sobie dwa zdania, stosujemy en w znaczeniu a. S³ówko en wymawiamy jak [en], przy czym holenderskie e jest w swym brzmieniu podobne do polskiego e. Zastosujemy teraz nasze wiadomoœci. Prosimy podaæ holenderskie odpowiedniki kolejnych zdañ w jêzyku polskim, a nastêpnie sprawdziæ, czy t³umaczenie by³o poprawne. Przy sprawdzaniu prosimy pos³ugiwaæ siê czerwon¹ nak³adk¹ (filtrem): Tu jest (jakiœ) dom i tam > [dyt ys n hü i s en dat ys > Dit is een huis en dat is een jest (jakiœ) sklep. n wy k l] winkel. Tu jest (jakiœ) mê czyzna > [dyt ys n man en dat ys > Dit is een man en dat is een i tam jest (jakaœ) kobieta. n vra u ] vrouw. Tam jest (jakieœ) jab³ko, > [dat is n ap l en dyt ys > Dat is een appel en dit is a tu jest (jakieœ) jajko. n e i ] een ei. Tam jest (ta) gazeta, a tu > [dat ys d krant en dyt ys > Dat is de krant en dit is jest (ta) ksi¹ ka. t buk] het boek. To (tu) jest (ten) mê czyzna > [dyt ys d man en d vra u > Dit is de man en de vrouw. i (ta) kobieta. o (tam) jest (jakieœ) jab³ko > [dat ys n ap l en n e i ] > Dat is een appel en een ei. i (jakieœ) jajko. Potrafi¹ ju Pañstwo zapewne budowaæ poprawne holenderskie zdania. S¹ to zdania oznajmuj¹ce, w których orzeczenie (czasownik) wystêpuje zawsze na drugim miejscu, np.: Dit is de man. Dat is een ei. 1 2 3 1 2 3 8
Zamów ju dziœ! 801 101 909 (koszt po³¹czenia 1 impuls wg taryfy operatora) 61 879 32 67 edukacja na odleg³oœæ @ www.eskk.pl