Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Wewnętrzna powierzchnia osierdzia i zewnętrzna powierzchnia serca pokryte są gładką warstwą komórek nabłonkowych. Pomiędzy tymi powierzchniami znajduje się przestrzeń jamy osierdzia wypełniona płynem, który zmniejsza tarcie podczas pracy serca. Ściana serca zbudowana jest głównie z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca.
Serce zbudowane jest z prawego przedsionka (1), przedsionka lewego (2), komory prawej (10) oraz komory lewej (9) W sercu występują zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi. Między prawym przedsionkiem i prawą komorą jest zastawka przedsionkowo-komorowa trójdzielna (12), między lewym przedsionkiem a lewą komorą zastawka przedsionkowo-komorowa dwudzielna (7). Na granicy obu komór i wychodzących z nich tętnic znajdują się zastawki półksiężycowate (13,8). Do prawego przedsionka uchodzi żyła główna górna (3) i dolna (11), do lewego cztery żyły płucne (6). Z komór serca wychodzą tętnice: z prawej tak zwany pień płucny (5), z lewej aorta (4).
Tworzą go wyspecjalizowane, zmodyfikowane komórki, dzięki którym serce ma zdolność wykonywania samoistnych, rytmicznych skurczów. Skurcze te, inicjowane są w mięśniu sercowym, niezależnie od pobudzenia nerwowego. Każde uderzenie inicjowane jest przez rozrusznik zwany (1) węzłem zatokowo przedsionkowym, następnie pobudzenie przekazywane jest do (2) węzła przedsionkowo komorowego i dalej aż do (5) włókien Purkinjego. Dzięki takiemu kierunkowi przewodzenia bodźców skurczowych, możliwy jest najpierw skurcz przedsionków, a następnie komór. (3) prawa i lewa odnoga pęczka Hisa, (4) pęczek Hisa, (6) szlaki międzywęzłowe. Podstawowy rytm pracy serca może być zmodyfikowany przez ośrodki zlokalizowane w układzie nerwowym lub przez różne substancje chemiczne.
Gdy fala skurczu obejmuje mięsień sercowy, pobudzenie elektryczne rozprzestrzenia się w tkankach otaczających serce oraz na powierzchni ciała. Umieszczenie elektrod na powierzchni ciała umożliwia dokonanie zapisu aktywności elektrycznej serca.
Mięsień sercowy nie jest odżywiany przez przepływającą przez niego krew, ponieważ jego grube ściany uniemożliwiają dyfuzję tlenu i substancji odżywczych do komórek. Zaopatrywany jest w nie przez tętnice wieńcowe odchodzące od początkowego odcinka aorty. Tętnice te rozgałęziają się na coraz drobniejsze tętniczki, tworząc ostatecznie sieć naczyń włosowatych, gdzie dochodzi do wymiany substancji odżywczych i gazów. Krew z naczyń włosowatych zbiera się w żyłach wieńcowych, które łączą się w jedną żyłę wieńcową uchodzącą do prawego przedsionka. (1) aorta, (2) tętnica wieńcowa prawa, (3) tętnica wieńcowa lewa, (4) mięsień sercowy.
Skurcz przedsionków We włóknach węzła zatokowoprzedsionkowego powstają impulsy, które pobudzają do skurczu przedsionki, dzięki napełnienia czemu krew wtłaczana jest do komór. Zastawki półksiężycowate są zamknięte.
Impulsy z węzła zatokowoprzedsionkowego docierają do komór, inicjując ich skurcz. Zamykają się zastawki przedsionkowo komorowe a otwierają się półksiężycowate i porcja krwi zostaje wtłoczona do tętnic. Następnie ściany komór wiotczeją a zastawki półksiężycowate się zamykają.
Serce znajduje się w rozkurczu. zastawki półksiężycowate są zamknięte. Serce napełnia się wolno krwią napływającą z żył.
Są to zjawiska akustyczne towarzyszące pracy serca. Wyróżniamy dwa główne tony serca: pierwszy, który towarzyszy zamykaniu się zastawek przedsionkowo komorowych drugi towarzyszy zamknięciu się zastawek półksiężycowatych
Za każdym razem, gdy lewa komora wtłacza krew do tętnic. Ulegają one miejscowemu rozszerzeniu, które przemieszcza się jako fala wzdłuż aorty i odchodzących od niej tętnic. Falę tę wyczuwamy jako tętno (puls). Pozwala ono ocenić częstotliwość skurczów serca. Pomiaru tętna dokonuje się na tętnicach powierzchniowych, głównie tętnicy promieniowej, choć także na tętnicy szyjnej (najlepsze miejsce badania w wypadkach zagrożenia życia). Do badania tętna nie stosuje się kciuka, ponieważ w ten sposób można pomylić tętno badanego z własnym. W spoczynku tętno wynosi około 72 uderzenia na minutę Wzrasta podczas wysiłku fizycznego lub podczas stresu.
(1) tętnica, (2) żyła, (3) śródbłonek, (4) warstwa mięśniowa, (5) warstwa tkanki łącznej Tętnice mocne, elastyczne ściany wytrzymałe na duże ciśnienie krwi (silnie rozwinięta mięśniówka) brak zastawek transportują krew z serca do tkanek pod dużym ciśnieniem na przekroju okrągłe Żyły ściany cienkie, wiotkie, mało odporne na ciśnienie krwi kieszonkowe zastawki transportują krew z tkanek z powrotem do serca owalne na przekroju
tętnice naczynia włosowate żyły Wyjątki: Sieć dziwna w ciałku nerkowym: tętnica naczynia włosowate tętnica Krążenie wrotne w wątrobie: żyła wrotna naczynia włosowate żyła wątrobowa
miażdżyca zawał serca żylaki niedokrwistość hemofilia arytmia choroba wieńcowa nadciśnienie tętnicze