ANALIZY MAKROEKONOMICZNE KOMENTARZ BIEŻĄCY 15 lipca 2015 Raport NBP: stabilna i korzystna sytuacja przedsiębiorstw w II kw., utrzymanie ostrożnych prognoz na kwartał kolejny. Według opublikowanego dziś raportu NBP nt. kondycji sektora przedsiębiorstw, większość ankietowanych przez NBP respondentów oceniła swoją sytuację w II kw. 2015 r. jako dobrą i nieco lepszą niż przed kwartałem. Wbrew oczekiwaniom sprzed kwartału sytuacja firm w II kw. nie pogorszyła się, co potwierdza ocenę, że wcześniejsze (tj. przed trzema miesiącami) gorsze oczekiwania wynikały z faktu niezmaterializowania się oczekiwań silniejszej poprawy na przełomie 2014 i 2015 r. a nie z rzeczywistego pogorszenia koniunktury. Jednocześnie w zakresie oczekiwań na III kw. firmy pozostają dość ostrożne o czym świadczy lekki spadek wskaźnika przyszłej sytuacji przedsiębiorstw. Ograniczona skala tego pogorszenia jak i struktura badania wskazują jednak cały czas raczej na hamowanie wcześniejszych tendencji wzrostowych niż sygnały wyraźnego pogorszenia sytuacji firm. BIURO ANALIZ MAKROEKONOMICZNYCH bosbank.analizy@bosbank.pl ŁUKASZ TARNAWA Główny Ekonomista 22-850-86-75 lukasz.tarnawa@bosbank.pl ALEKSANDRA ŚWIĄTKOWSKA Ekonomista 22-850-88-12 janina.swiatkowska@bosbank.pl Dane za II kw. oraz prognozy na III kw. wskazują na utrzymanie koniunktury na generalnie zbliżonym, nieco tylko niższym poziomie. Wg badania NBP obniżyły się nieco prognozy zamówień, produkcji i trwałego komponentu popytu jak również zwiększyła się bariera w zakresie popytu. Zaznaczyć należy jednak, że zgodnie z wynikami badania skala tych spadków była na tyle niewielka, że trudno mówić o jednoznacznym trendzie spowolnienia. Szczególnie, że część wskaźników wciąż sugeruje stabilną i dobrą sytuację takich jak rosnący wskaźnik prognoz popytu czy także wciąż bardzo dobre wskaźniki planów inwestycyjnych przedsiębiorstw. Choć autorzy raportu wskazują na potencjalny efekt wyższej niepewności działalności firm, na co złożyły się mniej optymistyczne sygnały z zagranicy (m.in. sytuacja Grecji), to wciąż zgodnie z danymi NBP w większym stopniu możemy mówić o hamującym procesie spadku niepewności niż jej rzeczywistym wzroście. W najnowszym badaniu nie był już także kontynuowany efekt pogorszenia prognoz popytu i zamówień w eksporcie. Choć faktycznie dotychczasowe dane dot. handlu zagranicznego oraz sfery realnej gospodarki wskazują na pewne wyhamowanie dotychczas silnie rosnącego eksportu, to stabilizowanie się wyników badania w tym
kontekście świadczy raczej o większym wpływie wyhamowania poprawy w tym zakresie niż rzeczywistego spowolnienia sprzedaży eksportowej. Po silnym przyspieszeniu gospodarki strefy euro na przełomie 2014 i 2015 r. już stabilniejsze tempo tego wzrostu przy wciąż słabej koniunkturze chińskiej gospodarki w I poł. br. przełożyło się na wyhamowanie wcześniej dynamicznie rosnących wskaźników. Z tego względu wyniki raportu potwierdzają, że sytuacja w gospodarce globalnej raczej już nie da silnego impulsu wzrostowego, ale też nie zapowiada silniejszego spowolnienia produkcji. Obok nieco słabszych prognoz popytu oraz produkcji czynnikiem wskazującym na ograniczenie potencjału do dalszego przyspieszenia wzrostu gospodarczego jest także stabilizowanie się (na wysokim poziomie) wykorzystania mocy wytwórczych w gospodarce. W rezultacie nie zmieniły się wyniki badania sprzed kwartału w zakresie stabilnego, lecz dość powolnego wzrostu zatrudnienia. W dalszym ciągu przeważają prognozy wzrostu zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw względem prognoz jego spadku, niemniej skala tych wzrostów nieco wyhamowała względem i tak już nie najwyższych poziomów sprzed kwartału. Powyższe wyniki sygnalizują raczej utrzymanie bieżącego tempa wzrostu zatrudnienia w najbliższych miesiącach niż jego przyspieszenie. Odpowiedzi respondentów wskazują cały czas na wyraźnie historycznie niską dynamikę wzrostu wynagrodzeń spowodowaną z jednej strony ograniczonym wzrostem popytu na pracę z drugiej strony niskim wskaźnikiem inflacji. Pomimo powyższych tendencji, część badania dot. planów inwestycyjnych przedsiębiorstw wskazuje na bardzo dobrą sytuację firm. Wg najnowszego raportu, w II kw. zwiększył się odsetek firm planujących rozpoczęcie inwestycji, ponadto zwiększyła się także wartość kosztorysowa planowanych inwestycji, jak również dalej obniżał się odsetek firm wstrzymujących się z rozpoczęciem inwestycji. W ocenie autorów badania wzrostowi aktywności inwestycyjnej przedsiębiorstw sprzyjają utrzymujące się już od kilku kwartałów generalnie korzystne prognozy dotyczące popytu w tym trwałego komponentu popytu (notowane spadki wskaźnika nie na tyle silne, aby zmienić obraz uśredniony stabilizujących się perspektyw gospodarczych) jak również wysoki stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych. Zgodnie z wynikami badania spadki cen w gospodarce mają jedynie nieznaczny (negatywny) wpływ na plany inwestycyjne przedsiębiorstw, pewnym czynnikiem ryzyka jest natomiast bieżące osłabienie prognoz zamówień i 2 2015-07-15
wielkości produkcji. Wydaje się jednak, że również niewielka skala tych spadków w bieżącym badaniu może nie wpływać na plany inwestycyjne firm. Przy generalnie stabilnej sytuacji popytowej, nasileniu prac inwestycyjnych sprzyjają także szerokie możliwości finansowania działalności inwestycyjnej, w tym zarówno ze środków własnych (przy poprawiających się wynikach finansowych firm) jak również za pomocą kredytów bankowych przy lepszej zdolności kredytowej oraz historycznie niskich stopach procentowych. Zaznaczyć należy jednak, że pomimo korzystnej sytuacji na rynku kredytowym ożywienie aktywności inwestycyjnej przebiega póki co przy ograniczonym wzroście zainteresowania finansowaniem bankowym. W naszej ocenie sygnały płynące z badania NBP nie są sprzeczne z oceną utrzymania stabilnego tempa wzrostu krajowej gospodarki przy z jednej strony sygnałach trwałego ożywienia (aktywność inwestycyjna, niski poziom niepewności, trwały komponent popytu) ale także sygnałach hamowania dotychczasowej poprawy sytuacji (prognozy produkcji i popytu) spójnych w naszej ocenie z hamowaniem poprawy sytuacji w gospodarce globalnej oraz wyhamowaniem wzrostu konsumpcji prywatnej (ograniczenie deflacji przy wciąż niskim wzroście dochodów w ujęciu nominalnym). Wyniki badań potwierdzają słuszność korekty w górę prognozy wzrostu inwestycji (i tym samym wzrostu PKB) pozostajemy jednak ostrożności co do oczekiwań utrzymania dynamiki wzrostu PKB na poziomie powyżej 3,5% r/r. Sądzimy, że na wyniki inwestycji i PKB w I kw. silnie wpłynęła wyższa kumulacja inwestycji w energetyce. Generalnie trwające projekty inwestycyjne o bardzo dużej skali będą podwyższać dynamikę inwestycji w kwartałach kolejnych, niemniej charakteryzują się one także większą zmiennością skali inwestycji w poszczególnych kwartałach i uważamy, że w I kw. br. mieliśmy do czynienia z kumulacją takich projektów, które w tak silnej skali mogą nie powtórzyć się w kwartałach kolejnych. Opublikowany dziś raport potwierdza informacje z poprzedniego badania nt. oceny ryzyka deflacji w Polsce (deflacji rozumianej jako pogłębienie spadku w cen w wyniku nasilenia oczekiwań deflacyjnych w warunkach bieżącego spadku cen żywności i paliw). Według badania NBP niewielka część badanej populacji przedsiębiorstw rozważa ograniczenie aktywności inwestycyjnej z powodu spadających cen sprzedawanych produktów, nie pogłębiają się już także oczekiwania dalszego spadku inflacji. W II kw. wciąż przeważała liczba firm obniżających swoje ceny 3 2015-07-15
względem podmiotów planujących podwyżki, wyniki ankiety w zakresie planów na III kw. wskazują na pewne stabilizowanie się sytuacji. Wg wyników badania udział przedsiębiorstw, które w III kw. przewidują podniesienie cen jest niższy niż w poprzednim kwartale, niemniej przy także rzadszych oczekiwaniach ich redukcji. Taka sytuacja wydaje się być spójna z oczekiwaniami wyhamowania wcześniejszych spadków cen surowców z uwagi na korektę cen na przełomie I i II kw. W II kw. wyhamowały także oczekiwania spadków wskaźnika CPI. Wyniki ankiety wskazują na hamowanie tendencji deflacyjnych w gospodarce, w dalszym ciągu nie widać jednak sygnałów dla silniejszego odbicia inflacji w górę. W badaniu NBP w II kw. br. odnotowano lekki wzrost popytu przedsiębiorstw na kredyt. Dostępność finansowania bankowego pozostała na wysokim poziomie, choć od początku 2014 r. udział zaakceptowanych wniosków kredytowych delikatnie obniża się. Wskaźnik prognoz popytu na kredyt utrzymał się na niskim poziomie, choć jednocześnie wyraźnie przybyło firm planujących istotnie zwiększyć swoje zadłużenie przy jednoczesnym spadku liczby firm planujących niewielkie zwiększenie swojego zadłużenia. Taka struktura planów może oznaczać, że zadłużenie sektora wzrośnie głównie z uwagi na zaciąganie jednostkowych dużych kredytów, głównie inwestycyjnych. Na kształtowanie się popytu na kredyt wpływają utrzymujące się różnice w zakresie popytu na kredytów sektora MSP oraz dużych przedsiębiorstw. Choć zgodnie z ostatnimi badaniami po raz kolejny przybyło małych i średnich firm deklarujących zamiar ubiegania się o kredyt w nadchodzącym kwartale, to wciąż takich firm będzie wyraźnie mniej niż w sektorze dużych przedsiębiorstw, szczególnie że także w tej grupie wzrosło zainteresowanie finansowaniem kredytowym. W II kw. zgłoszony popyt na kredyt był zbliżony w sektorze MSP oraz w dużych przedsiębiorstwach. Na wyższą skalę zadłużenia sektora MSP wpływ miał popyt na kredyty inwestycyjne, ale w odróżnieniu od firm dużych również na kredyty obrotowe. Wg autorów raportu można oczekiwać, że dalsze zmiany zadłużenia kredytowego całego sektora przedsiębiorstw będą w głównej mierze kreowane popytem na kredyty inwestycyjne. W II kw. br. firmy budowlane zgłosiły większy popyt na kredyt, jednak w odróżnieniu od pozostałych sekcji te firmy częściej niż w poprzednim kwartale spotykały się z odmową przyznania kredytu, co jest zapewne efektem utrzymujących się problemów branży. W II kw. wyraźnie obniżył się odsetek firm transportowych ubiegających się o kredyt, jednocześnie w tej sekcji nie było problemów z uzyskaniem finansowania kredytowego, cały czas utrzymuje się wysoki odsetek popytu na kredyt 4 2015-07-15
w energetyce. W III kw. można oczekiwać wzrostu popytu na kredyt wśród firm zorientowanych na sprzedaż na rynku krajowym i nieco mniejszego popytu wśród firm o wyższym udziale eksportu. Jednocześnie utrzymuje się efekt wyższego popytu (co do stanu, a nie zmiany) na kredyt wśród firm eksportujących względem firm skupiających działalność na rynku krajowym. To właśnie w grupie firm zorientowanych na sprzedaż krajową notuje się plany wyraźnego zwiększenia zadłużenia (co do skali a nie ilości firm). W II kw. odnotowano nieznaczny spadek ceny kredytu dla przedsiębiorstw, co jest opóźnionym efektem obniżek stóp procentowych RPP pod koniec I kw. Jednocześnie podrożały kredyty dla firm energetycznych, tych które cały czas korzystają z najniższych cen kredytu (odsetek firm, które planują zaciągnąć nowe kredyty w tej grupie podmiotów kształtuje się na wyższym poziomie względem średniej). W II kw. br. sytuacja płynnościowa sektora przedsiębiorstw poprawiła się po raz kolejny, odsetek przedsiębiorstw informujących o bezpiecznej sytuacji płynnościowej znajduje się obecnie na jednym z historycznie wysokich poziomów. Zdolność przedsiębiorstw do obsługi zadłużenia kredytowego poprawiła się przy utrzymaniu dobrej jakości obsługi zobowiązań handlowych. Według informacji NBP w II kw. 2015 r. odnotowano wzrost udziału firm deklarujących posiadanie bezpiecznego poziomu płynności finansowej. Po raz kolejny wyraźną poprawę w zakresie płynności i obsługi zobowiązań odnotowuje się w sektorze MSP, głównie za sprawą poprawiającej się sytuacji firm zatrudniających do 50 osób, tradycyjnie zdecydowanie lepszymi wskaźnikami płynności charakteryzują się firmy zorientowane na sprzedaż eksportową. WAŻNA INFORMACJA: Niniejszy materiał ma charakter prognozy, został opracowany wyłącznie w celu informacyjnym i nie może być traktowany jako doradztwo ani porada inwestycyjna. W szczególności nie może być traktowany jako oferta lub rekomendacja do zawierania jakichkolwiek transakcji. Nie jest to forma reklamy ani oferta sprzedaży jakiejkolwiek usługi oferowanej przez BOŚ Bank. Przedstawione w niniejszej publikacji opinie i prognozy są wyrazem niezależnej oceny autorów w momencie ich wydania i mogą ulec zmianie bez zapowiedzi. Informacje, w tym dane statystyczne, zawarte w materiale pochodzą z ogólnie dostępnych, wiarygodnych źródeł, jednak BOŚ Bank nie może zagwarantować ich dokładności i pełności. BOŚ Bank nie ponosi odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale. Niniejszy dokument stanowi własność BOŚ Bank. Materiał może być wykorzystywany do opracowań własnych pod warunkiem powołania się na źródło. Bank Ochrony Środowiska Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul. Żelaznej 32, 00-832 Warszawa, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS: 0000015525 NIP: 527-020-33-13; kapitał zakładowy: 228 732 450 zł wpłacony w całości. 5 2015-07-15