Monitoring Branżowy. Analizy Sektorowe. Budżety JST 2015 * : koniec dotacji UE - regres w inwestycjach. Trendy bieżące.

Transkrypt

1 Analizy Sektorowe 8 kwietnia 216 Budżety JST 215 * : koniec dotacji UE - regres w inwestycjach Trendy bieżące W 215 r., pomimo korzystnej koniunktury (wzrost dochodów z podatków PIT i CIT w sektorze JST o 8,3% r/r vs. 7, r/r w 214 r.), spadek dynamiki wzrostu dochodów sektora JST, głównie na skutek wygaszania napływu dotacji UE związanego z zakończoną perspektywą finansową [(-6,7%) r/r wobec +1 r/r w 214 r.]. Regres w inwestycjach (-6,8% r/r vs. +19, r/r w 214 r.) w konsekwencji kończenia projektów finansowanych w ramach starej perspektywy oraz opóźnień w przygotowaniach do kolejnej Dodatni wynik budżetów na koniec 215 r. (po raz pierwszy od 8 lat) i znaczna nadwyżka operacyjna wskazują na gromadzenie przez samorządy środków koniecznych do wykorzystania dotacji UE w kolejnych latach. Stabilizacja zobowiązań w 215 r. na poziomie ok. 72 mld zł (-,7% r/r vs. 4,3% r/r w 214); wzrost jedynie w miastach na prawach powiatu (2, r/r). Trudna sytuacja województw - szybszy spadek dochodów niż zobowiązań. Perspektywy Sprzyjające otoczenie makroekonomiczne i środki UE z perspektywy szansą na stabilną sytuację finansową sektora JST. Wzrost ryzyka pośredniego w związku z finansowaniem inwestycji przez spółki komunalne i zmianami w otoczeniu regulacyjno-prawnym. Departament Analiz Ekonomicznych analizy.sektorowe@pkobp.pl Zespół Analiz Sektorowych Wanda Urbańska tel Regres w inwestycjach komunalnych -2,6% 33,5 19, 39,9 37,2-6,8% wydatki inwestycyjne (w mld zł) dynamika r/r (w %) (prawa skala) 1% % -1% Wyszczególnienie jedn. miary /214 (w %) Dochody mld zł 183,5 194,3 199, 2,4 Dochody własne podstawowe mld zł 53, 57, 58,3 2,1 Dochody z tytułu podatków PIT i CIT mld zł 38,8 41,5 45,2 8,7 Subwencje i dotacje mld zł 91,7 95,7 95,6 -,2 Wydatki mld zł 183,8 196,8 196,4 -,2 Wydatki inwestycyjne mld zł 33,5 39,9 37,2-6,8 Wynik budżetu mld zł -,4-2,4 2,6 x Wynik operacyjny mld zł 14,3 16,3 18,2 11,7 Zobowiązania mld zł 69,2 72,1 71,6 -,7 w tym kredyty i pożyczki mld zł 63,5 67,6 67,3 -,4 Udział podatków PIT i CIT w dochodach % 21,1 21,4 22,7 x Udział subwencji i dotacji w dochodach % 5, 49,3 48, x Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach % 18,2 2,3 18,9 x Udział zobowiązań w dochodach % 37,7 37,1 36, x Udział kredytów i pożyczek w zobowiązaniach % 91,8 93,8 94, x * Informacja sporządzona na podstawie danych wstępnych Ministerstwa Finansów (MF) ze sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego (JST) za rok 215 (kwiecień 216), Dane MF są źródłem dla ilustracji graficznej analizy.

2 Budżety JST 215 (wyniki wstępne) Uwarunkowania makroekonomiczne Znaczny udział wpływów z PIT i CIT w dochodach jednostek samorządu terytorialnego (ok. jedna piąta) powoduje, że samorządów są wrażliwe na koniunkturę gospodarczą. Dochody JST (w mld zł) i struktura (w %) subwencje subwencje 51,2 CIT+PIT 51,3 26% 41,5 26% CIT+PIT 2 45,2 23% dotacje pozostałe 28,9 15% dotacje UE 15,6 8% własne podstawo we 57, 29% dotacje pozostałe 29,6 15% dotacje UE 14,6 7% własne podstawo we 58,3 29% Źródło: MF, obliczenia własne W 215 r., pomimo korzystnej koniunktury (wzrost dochodów z podatków PIT i CIT w sektorze JST o 8,3% r/r vs. 7, r/r w 214 r.), dynamika wzrostu dochodów była niższa w porównaniu z rokiem 214, głównie na skutek wygaszania napływu dotacji UE związanego z zakończoną perspektywą finansową [(-6,7%) r/r wobec +1 r/r w 214 r.]. Rok 214 był ostatnim rokiem realizacji projektów na podstawie podpisanych wcześniej umów; zgodnie z regulacjami UE, m.in. zasadą n+2, projekty można było rozliczać do końca 215 r. (w listopadzie 215 r. Komisja Europejska zrefundowała Polsce 57,5 mld euro, czyli ok. 85% alokacji). Pomimo korzystnego otoczenia makroekonomicznego w 215 r., osłabienie dynamiki wzrostu dochodów sektora JST Dochody: osłabienie dynamiki wzrostu dochodów Dochody JST wzrosły w 215 r. o 2, wobec 5,9% r/r w 214 r. Wzrost zanotowano w gminach (3,7% r/r) i miastach na prawach powiatu (3, r/r), natomiast spadek w ch (-3,6% r/r); w powiatach ziemskich pozostały na podobnym poziomie jak w roku poprzednim ,5 3, 194,3 199, 5,9% 2, Dochody (w mld zł) wg rodzaju JST 6% % ,7 7,6 23, ,1 Słabsze tempo wzrostu dochodów w sektorze JST w 215 r. wynikiem niewielkiego wzrostu dochodów gmin i miast na prawach powiatu, przy spadku dochodów województw i stabilizacji w powiatach ziemskich strona 2/7

3 Budżety JST 215 (wyniki wstępne) W 215 r. zmniejszyły się r/r wpływy z podatków od spadków i darowizn oraz opłat za czynności cywilno-prawne, a także ze sprzedaży majątku, co może świadczyć o mniejszej presji na prywatyzację mienia komunalnego w świetle wzrostu nadwyżki operacyjnej w sektorze JST. Dochody z CIT i PIT (w mld zł) ,8 32,5 35,1 6,8 6,3 6,4 PIT 38,1 CIT 7, Dynamika dochodów z podatków lokalnych oraz CIT i PIT ( w %) 1 8% % - -8% -1 2, -5,8% spadki i darowizny 1, -2, czynności cywilno prawnych 5,7% 4,3% 3,3% 214/ /214 podatek od nieruchomości -6,6% z majątku 8,7% 7, CIT + PIT Mniejsza presja na prywatyzację mienia komunalnego (spadek o 6,6% r/r dochodów ze sprzedaży majątku) w świetle wzrostu nadwyżki operacyjnej w sektorze JST W 215 r. do budżetów JST wpłynęło 14,6 mld zł dotacji unijnych, tj. o 1 mld zł mniej niż w 214 r. [(-6,7%) r/r wobec +1 r/r w 214 r.]. Dotacje UE w 215 r. (w mld zł) ,5 6 11,6 11,2 13,3 ` 14,5 14, 15,6 14,6 wg rodzaju JST i udział dotacji UE w dochodach (w %) ,3% 7,1% 3, 29, Spadek napływu dotacji UE (-6,7% r/r) efektem kończenia rozliczeń projektów w ramach perspektywy dotacje z UE bez dotacji UE 215 udział dotacji UE w dochodach (w %) Spadek napływu środków UE najbardziej odczuły budżety powiatów ziemskich (-29% r/r), w ch spadek dotacji wyniósł 9% r/r, a w powiatach grodzkich 5% r/r. Dotacje unijne stanowiły nadal ok. 1/3 dochodów województw. strona 3/7

4 Budżety JST 215 (wyniki wstępne) Wydatki: regres w wydatkach inwestycyjnych W 215 r. inwestycje komunalne zmniejszyły się r/r o 2,7 mld zł (-6,8% r/r vs. +19, r/r w 214 r.). Regres w inwestycjach nastąpił na skutek kończenia projektów finansowanych w ramach starej perspektywy oraz opóźnień w przygotowaniach do kolejnej (brak zatwierdzonych nowych projektów). Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach w 215 r. wyniósł 18,9%, tj. spadł o 1,4 p.proc. w porównaniu z 214 r. Wydatki JST (w mld zł) ,8 196,8 196,4 1,9% 7,% 8% 6% -, % wydatki dynamika (w %) (prawa skala) - inwestycyjne ,5-2,6% 19, 39,9-6,8% 37, % % wydatki inwestycyjne dynamika (w %) (prawa skala) -1% Regres w inwestycjach komunalnych w 215 r. (-6,8% r/r vs. +19, r/r w 214 r.) Wydatki inwestycyjne w 215 r. zmniejszyły się w porównaniu z 214 r. we wszystkich segmentach sektora JST, przy czym największy spadek zanotowało 66 miast na prawach powiatu: 1,4 mld zł (-1% r/r). Wydatki inwestycyjne wg rodzaju JST (w mld zł) tempo zmian (w %) ,7 3,4 13,6 7,4 3,4 12,2 15,1 14, % 15% % -15% 18% 19% -6% -1% 2-214/ /214 13% - Spadek inwestycji we wszystkich segmentach sektora JST; największy w miastach na prawach powiatu [(-1%) r/r vs. +19% r/r w 214 r.] Nadwyżka w sektorze JST na koniec roku po raz pierwszy od 8 lat W 215 r., po raz pierwszy od 8 lat, sektor JST osiągnął zbiorczo dodatni wynik budżetów w wysokości 2,6 mld zł (2,3 mld zł w 27 r.). Dodatni wynik uzyskały wszystkie segmenty sektora, z wyjątkiem województw (-93 mln zł). strona 4/7

5 Budżety JST 215 (wyniki wstępne) Wynik planowany i wykonany budżetów JST (w mld zł) 5 2,6 -,4-5 -3, -2,4-1 -8,8-7,4-1,3-11, , , plan wykonanie Wynik wykonany wg kategorii JST (w mld zł) 2, 1,5 1,,5, -,5-1, -1, Nadwyżka w sektorze JST na koniec 215 r. po raz pierwszy od 8 lat Rok 215 był kolejnym okresem wzrostu nadwyżki operacyjnej sektora JST ( bieżące minus wydatki bieżące), która osiągnęła 18,2 mld zł (o 1,9 mld zł więcej w porównaniu z 214 r.). Nadwyżka operacyjna JST (w mld zł) wg kategorii JST 2 1 8, , 11,6 14,3 16,3 18, ,8 1, Kolejny rok wzrostu nadwyżki operacyjnej w 215 2, Dodatni wynik budżetów i znaczna nadwyżka operacyjna wskazują na gromadzenie przez samorządy środków koniecznych do wykorzystania dotacji UE w kolejnych latach. Najsilniejszym segmentem sektora JST pozostawało 66 miast na prawach powiatu, które w 215 r. dysponowały nadwyżką operacyjną w wysokości 5,8 mld zł (5,2 mld zł w 214 r.), tj. 3 nadwyżki całego sektora JST, natomiast ponad 2 tys. gmin miało do dyspozycji 8,7 mld zł. Dodatni wynik budżetów i rosnąca nadwyżka operacyjna wskazują na gromadzenie przez samorządy środków koniecznych do wykorzystania dotacji UE w kolejnych latach Zadłużenie: stabilizacja poziomu zobowiązań W 215 r. zobowiązania jednostek samorządu terytorialnego zmniejszyły się o,5 mld zł (-,7% r/r) wobec wzrostu o 2,9 mld zł w 214 r. (+4,3% r/r). Zadłużenie spadło, choć niewiele, w każdym segmencie sektora JST, z wyjątkiem miast na prawach powiatu (wzrost o,8 mld zł, tj. 2, r/r). strona 5/7

6 Budżety JST 215 (wyniki wstępne) Zobowiązania JST (w mld zł) ,2 2,% 72,1 71,6 4,3% 5% 3% 1% % wg kategorii JST 33,2 25,4 wojewódz twa 7,2 Stabilizacja zobowiązań w 215 na poziomie ok. 72 mld zł (-,7% r/r vs. 4,3% r/r w 214); wzrost jedynie w miastach na prawach powiatu (2, r/r) zobowiązania dynamika (prawa skala) -,7% -1% 5, W trudnej sytuacji znalazły się, których zmalały w 215 r. w większym stopniu niż zadłużenie. Zobowiązania wg tytułów dłużnych (w mld zł) , Wzrost dochodów i zobowiązań w 215 r. (% r/r) % - 3,7% 3, 2, -, zobowiązania -1,7% -1,8% Trudna sytuacja województw w szybszy spadek dochodów niż zobowiązań 1 kredyty i pożyczki obligacje 4, ,8% -3,6% W 215 r. udział kredytów i pożyczek w zobowiązaniach pozostał na podobnym poziomie jak w roku 214 (ok. 9), spadły nieco zobowiązania z tytułu obligacji (4,16 mld zł wobec 4,27 mld zł w 214 r 1. Wartość rynku obligacji komunalnych wg danych Fitch na koniec lutego 216 r. osiągnęła 19,94 mld zł (4, r/r vs.,9% r/r w 215 r.). Największym organizatorem emisji obligacji komunalnych pozostaje PKO BP SA (8,3 mld zł, tj. 4 wartości rynku obligacji komunalnych). Słaby wzrost rynku obligacji komunalnych 1 Należy zaznaczyć, że te dane nie są w pełni porównywalne ze względu na fakt uwzględniania przez resort finansów zobowiązań z tytułu papierów wartościowych jedynie obligacji notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, pozostałe zobowiązania są ujmowane jako kredyty i pożyczki. strona 6/7

7 Budżety JST 215 (wyniki wstępne) Perspektywy W rocznej perspektywie istotne dla funkcjonowania sektora JST będą: + sprzyjające otoczenie makroekonomiczne; + przyspieszenie wdrażania programów unijnych w ramach perspektywy ; + podjęcie przez resort administracji we współpracy z resortem finansów oraz regionalnymi izbami obrachunkowymi prac nad projektem zmian w prawie zmierzającym do wzmocnienia zabezpieczeń przed niekontrolowanym zadłużeniem gmin (np. zakaz zadłużania się w parabankach - przykład Ostrowice); - indywidualny wskaźnik zadłużenia, który może ograniczyć liczbę JST spełniających warunki do zaciągania nowych zobowiązań 2 ; - wzrost ryzyka pośredniego związanego z: 1/finansowaniem inwestycji przez spółki komunalne, 2/zapowiadanym przez resort zdrowia odejściem od prywatyzacji szpitali (ryzyko regulowania zadłużenia szpitali przez samorząd), 3/projektem ustawy dotyczącej podniesienia kwoty wolnej od podatku, 4/nowymi zadaniami bez pewności w pełni zapewnionych środków finansowych (np. program 5+, programy mieszkaniowe, reforma szkolnictwa); +/- decyzje o systemie dopłat wyrównawczych tzw. janosikowym (niezakończona faza uzgodnień między rządem i stroną samorządową). Wzrost ryzyka pośredniego w związku z finansowaniem inwestycji przez spółki komunalne i zmianami w otoczeniu regulacyjnoprawnym Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 26438; NIP: REGON: ; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 25 zł. 2 Raport z przeprowadzonych badań finansowanych ze środków UE na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Oszacowania środków niezbędnych do zapewnienia krajowego wkładu publicznego do projektów realizowanych w ramach perspektywy finansowej , styczeń 213 r. strona 7/7