POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW

Transkrypt

1 INFORMACJA SYGNALNA PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW Projekt badawczy: Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Krajowego Rejestru Długów Informacja sygnalna 1

2 PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW STYCZEŃ 13 R. OPRACOWANIE: DR PIOTR BIAŁOWOLSKI Indeks Należności Przedsiębiorstw ,4 81,6 81,5 84,3 84,6 83,7 83,6 87,5 86,8 86,7 86,2 85,8 86, 84,2 83,1 82,2 82,6 Po pięciu kwartałach zdecydowanych spadków, Indeks Należności Przedsiębiorstw (INP) bardzo nieznacznie wzrósł. Obecna wartość INP to jednak zaledwie 82,6 punktu, co oznacza piąty najgorszy wynik w ponad czteroletniej historii badania. Jest to wynik znacząco poniżej tych, które osiągane były w okresie od października 9 r. do kwietnia 12 r. Pogorszenie w obszarze portfeli należności w bardzo silnym stopniu powiązane jest z obserwowaną kondycją polskiej gospodarki, uwidaczniającą się w słabnącej dynamice Produktu Krajowego Brutto oraz w słabnącym popycie konsumpcyjnym i inwestycyjnym. Niestety, problemy z należnościami nakładają się na obserwowane spowolnienie i stanowią dodatkowy czynnik utrudniający prowadzenie działalności gospodarczej. INP odzwierciedla stan i opinie przedsiębiorców dotyczące sześciu obszarów związanych z należnościami: stanu i prognozy problemów z ich egzekwowaniem, przeciętnego odsetka przeterminowanych należności 2 w portfelu firmy, średniego okresu przeterminowania, odsetka firm w gospodarce, które na skutek problemów z należnościami nie mogą terminowo regulować swoich płatności, a także przeciętnego odsetka kosztów związanych z nieterminowymi płatnościami ze strony klientów/kontrahentów. Największy negatywny wpływ na wartość indeksu miało wydłużenie przeciętnego okresu oczekiwania na należności, a także pogorszenie subiektywnych opinii dotyczących portfela należności ogółem. Jednocześnie, co pokazuje wielowymiarowy charakter problemu opóźnień, firmy coraz lepiej sobie radzą z problemem należności i potrafią zarządzać nimi w taki sposób, żeby powodowane szkody były jak najmniejsze. Świadczy o tym spadek odsetka firm, które nie są w stanie regulować własnych zobowiązań w terminie na skutek opóźnień w otrzymywaniu należności oraz spadek kosztów związanych z koniecznością zarządzania nieterminowym spływem należności.

3 PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW STYCZEŃ 13 SKALA PROBLEMÓW Z REGULOWANIEM ZOBOWIĄZAŃ PRZEZ KLIENTÓW/KONTRAHENTÓW POLSKICH PRZEDSIĘBIORCÓW STAN BIEŻĄCY SKALA PROBLEMÓW Z REGULOWANIEM ZOBOWIĄZAŃ PRZEZ KLIENTÓW/KONTRAHENTÓW POLSKICH PRZEDSIĘBIORCÓW PRZEWIDYWANIA , 25,5-1, 49,1 51,2 15,5 14,4-2,2 9,5 8,9 październik 12 styczeń 13 Tak, i problem ten narasta Tak, ale problem utrzymuje się na stałym poziomie Tak, ale skala tego problemu się zmniejsza Nie, taki problem u mnie nie występuje saldo odpowiedzi, -,5-1, -1,5-2, -2, ,9 33,8 47, 48,8-16,4 -,9 1,6 12,3 5,5 5,1 październik 12 styczeń 13 Wystąpią w większej skali niż do tej pory Wystąpią w takiej samej skali jak do tej pory Wystąpią, ale w skali mniejszej niż do tej pory Nie będą występować saldo odpowiedzi W ostatnich czterech badaniach oceny dotyczące występowania problemu opóźnień w otrzymywaniu należności pogarszały się. Tempo spadku w ostatnim okresie jednak znacząco wyhamowało i w ostatnim kwartale pogorszenie wyniosło zaledwie 1,2 pp. Opinie przedsiębiorstw w tym obszarze są jednak obecnie na najniższym poziomie od momentu rozpoczęcia badania w pierwszym kwartale 9 r. Co więcej, dopiero trzeci raz w historii badania skumulowany odsetek firm, w których problemy z należnościami zmniejszają się i tych, w których problem w ogóle nie występuje (23,3%) jest mniejszy od odsetka firm, w których problem z należnościami powiększa się (25,5%). Bardzo niski jest również udział firm, które nie mają problemów z egzekwowaniem należności. Ich udział drugi kwartał z rzędu znajduje się poniżej 1%. Warto jednak zwrócić uwagę, że pomimo bardzo złej percepcji problemu należności w polskich firmach nie przekłada się on na pogorszenie sytuacji finansowej. Odsetek firm 3 deklarujących poprawę (17,4%) i pogorszenie sytuacji finansowej (18,8%) pozostaje bowiem mniej więcej zbilansowany, a odsetek spodziewających się poprawy sytuacji finansowej (29,1%) w kolejnym kwartale przewyższa odsetek oczekujących pogorszenia (15,%). Pesymizm dotyczący przyszłej sytuacji portfela należności nieznacznie się zmniejszył w ostatnim kwartale. W badaniu przeprowadzonym w styczniu 13 r. udział przedsiębiorstw oczekujących zwiększenia skali problemów z odzyskiwaniem należności spadł z 36,9% do 33,8%. Niestety, jednocześnie do najniższego poziomu w historii zmniejszył się udział firm deklarujących, że opóźnienia w otrzymywaniu należności nie będą w nich występować w najbliższym czasie. Optymizmem napawa jednak fakt, że problemy z opóźnieniami zaczynają wzrastać w coraz wolniejszym tempie, co w konsekwencji może przełożyć się na stabilizację i spadek w kolejnych miesiącach.

4 PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW STYCZEŃ 13 ODSETEK NALEŻNOŚCI NIEUREGULOWANYCH W PORTFELU POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW STRUKTURA TERMINOWA NALEŻNOŚCI PRZETERMINOWANYCH W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH , ,7 21,2 13,5 27,7 18, 21,6 16,3,6 18,7 23, 25,4 26,3 październik 12 styczeń 13 poniżej 1% 1-19% - 29% 3-49% 5% i więcej średnio do 3 miesięcy 12,4 15, 4,3 1,7 17,7 12,2 16, 59,2 56,7 3,8 październik 12 styczeń 13 od 6 do 12 miesięcy średni okres przeterminowania od 3 do 6 miesięcy powyżej 12 miesięcy 4,3 4,2 4,1 4, 3,9 3,8 3,7 Optymistycznym sygnałem jest spadek udziału przeterminowanych faktur w portfelach polskich firm. Przez cztery kwartały udział opóźnień systematycznie wzrastał, jednak w obecnym badaniu udział opóźnionych faktur zmniejszył się z 27,7% do 26,3%. Jest to wprawdzie wciąż znacząco wyższa wartość niż w okresie stabilizacji koniunktury (1-11), kiedy to przejściowo odsetek opóźnień spadł do poziomu 23,3%, jednak sytuacja wciąż pozostaje znacząco lepsza niż w 9 r., kiedy to udział opóźnień sięgał 28,5%. Zmniejszenie udziału przeterminowanych faktur jest spow o- dowane zapewne coraz lepszym zarządzaniem wierzytelnościami w obliczu spowolnienia gospodarczego. Z jednej strony firmy coraz lepiej uczą się odzyskiwać kluczowe należności, z drugiej coraz efektywniej pozbywają się straconych faktur ze swoich portfeli. W ostatnim kwartale odnotowano wzrost przeciętnego okresu przeterminowania zaległych faktur w polskich firmach. Wydłużył się on z 3 miesięcy i 24 dni do 4 miesięcy i 9 4 dni. Obserwowane w poprzednim kwartale skrócenie okresu oczekiwania na należności było efektem czysto statystycznym związanym ze zwiększeniem grupy przedsiębiorstw dotkniętych opóźnieniami. Było to związane z pojawieniem się grupy faktur przeterminowanych od stosunkowo niedługiego czasu, a także z wzrostem odsetka przedsiębiorstw dotkniętych problemem opóźnień w otrzymywaniu należności. Firmy, które z tym problemem borykały się od niedługiego czasu naturalnie posiadały mniej faktur przeterminowanych niż firmy borykające się z problemem opóźnień dłużej. Niestety, utrzymujące się problemy z opóźnieniami także w grupie firm borykających się z tym problemem od niedawna, skutkują wzrostem przeciętnego okresu oczekiwania w całej gospodarce.

5 Nie możemy regulować terminowo naszych zobowiązań, co pogarsza wizerunek firmy i skutkuje gorszymi warunkami finansowymi dostaw od kontrahentów Musimy ograniczać inwestycje Musimy ograniczać zatrudnienie i/lub redukować fundusz wynagrodzeń Mamy problemy z wprowadzaniem nowych produktów na rynek Musimy podnosić ceny produkowanych przez nas wyrobów i/lub dostarczanych usług Inne PORTFEL NALEŻNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW STYCZEŃ 13 ODSETKI PRZEDSIĘBIORSTW WSKAZUJĄCYCH NA PODEJMOWANIE WYBRANYCH DZIAŁAŃ W ZWIĄZKU Z NIEREGULARNĄ OBSŁUGĄ ZOBOWIĄZAŃ PRZEZ KLIENTÓW/KONTRAHENTÓW ODSETEK PRZEDSIĘBIORSTW, KTÓRYCH KOSZTY PONOSZONE W ZWIĄZKU Z NIEREGULARNĄ OBSŁUGĄ ZOBOWIĄZAŃ PRZEZ KLIENTÓW/KONTRAHENTÓW WYNOSZĄ ,3 34,9 4,5 33,3 październik 12 styczeń ,8 4, 4,6 8,3 4,7 23,4 19, 8,4 8,2 8, ,2 11,7 1,8 9,2 6,87,4 4,44, ,2 72,4 7,4 7,8 7,6 7,4 7,2 1 7, październik 12 styczeń 13 6,8 poniżej 1% 1-19% - 29% 3% i więcej przeciętny koszt (%) W obecnym badaniu znaczenie wszystkich barier spadło, co jest w głównej mierze konsekwencją zmniejszenia odsetka przedsiębiorstw postrzegających opóźnienia w spływie należności w kategorii bariery. Najczęściej przedsiębiorcy wskazują na utrudnienia w realizowaniu własnych płatności (34,9% firm w polskiej gospodarce). Względem sytuacji sprzed trzech miesięcy oznacza to spadek o 4,3 pp. Jeszcze większy spadek dotyczy odsetka przedsiębiorstw, które mają problemy z otrzymywaniem należności i muszą redukować z tego powodu inwestycje. Obecnie firmy deklarujące ograniczenia w inwestycjach związane z opóźnieniami stanowią 33,3%. Niestety, zmiana dotycząca inwestycji może być związana z faktem, że działalność inwestycyjna została przez część firm wstrzymana i nie ma już dalszych możliwości jej ograniczania. Po trzech kwartałach systematycznego wzrostu, w bieżącym badaniu odnotowano spadek kosztów związanych z nieterminową obsługą zobowiązań przez klientów/kontrahentów. Obecnie koszty te sięgają 7,4% ogółu kosztów przedsiębiorstw. Spadek kosztów w bieżącym badaniu jest dużym zaskoczeniem, gdyż ogólna percepcja spływu należności pogarszała się. Pokazuje on jednak, że problem należności jest wielowymiarowy i wymaga spojrzenia z wielu perspektyw. Obecnie odnotowany spadek kosztów jest jasnym sygnałem, że firmy dobrze sobie radzą z problemem opóźnień i są w stanie zamortyzować ich negatywne skutki. Problem opóźnień nie generuje też wzrostu zatorów płatniczych, co zdecydowanie redukuje koszty. 5