Kraków, dnia lipca 2007 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w KRAKOWIE 30-038 Kraków, ul. Łobzowska 67 (012) 633 77 22, 633 77 24, 633 37 09 fax (012) 633 74 55 P/07/114 LKR-41012-2/07 Pan Tadeusz Wieczorek Dyrektor Popradzkiego Parku Krajobrazowego ul. Daszyńskiego 3 33-340 Stary Sącz Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie skontrolowała Popradzki Park Krajobrazowy w Starym Sączu w zakresie wdraŝania ochrony na obszarach Natura 2000, w okresie od maja 2004 r. do maja 2007 r. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w podpisanym przez Pana Dyrektora w dniu 6 czerwca 2007 r. protokole, NajwyŜsza Izba Kontroli na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli stwierdza, iŝ na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego formalnie nie został ustanowiony rozporządzeniem Ministra Środowiska obszar Natura 2000 i w związku z tym nie wdraŝano tej formy ochrony przyrody. Działania związane z ochroną obszarową zasadniczo ograniczały się do wyraŝania opinii w odniesieniu do zagospodarowania przestrzennego na projektowanym obszarze sieci Natura 2000. 1. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie działania Parku zapobiegające pogorszeniu stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt na części projektowanego obszaru Natura 2000 oznaczonego kodem PLH120019, który częściowo
pokrywa się z obszarem Parku Krajobrazowego. Działania ochronne oparto na przepisach dotyczących parku krajobrazowego, określonych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody 1, bowiem obszar PLH120019 dotychczas nie został wyznaczony w drodze rozporządzenia, o jakim mowa w art. 28 ust.1 tej ustawy. W konsekwencji nie został określony m.in. cel utworzenia obszaru, przedmiot ochrony oraz nie ustalono odpowiedzialnego za sprawowanie nadzoru nad obszarem, a takŝe nie został określony sposób wykonywania nadzoru nad częścią tego obszaru, wykraczającą poza teren Parku. 2. Zachowanie cennych gatunków roślin i zwierząt, a szczególnie gatunków ginących, prawnie chronionych oraz gatunków i siedlisk o istotnym znaczeniu dla obszaru Natura 2000 poprzednio występującego pod nazwą Ostoja Popradzka, było jednym z celów ochrony wartości przyrodniczych, ustalonych dla Parku w rozporządzeniu nr 5/05 Wojewody Małopolskiego z dnia 23 maja 2005 r. w sprawie ochrony Popradzkiego Parku Krajobrazowego. NajwyŜsza Izba Kontroli podkreśla, Ŝe wobec braku aktualnego planu ochrony dla Parku Krajobrazowego dotychczasow niezinwentaryzowanie siedlisk i brak monitoringu zachodzących zmian moŝe wpłynąć niekorzystnie na wywiązanie się z obowiązku oceny stanu bioróŝnorodności i raportowania, jaki wynika z Dyrektywy 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r., w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory 2. NIK uznaje za celowe, aby Park podjął działania w celu pozyskania projektu planu ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Popradzka, jaki opracowywany był w latach 2004-2005 przez Ministerstwo Środowiska, w ramach projektu Phare PL0105.02 WdraŜanie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 w Polsce. Projekt ten moŝe stanowić podstawę dalszych prac planistycznych dla projektowanego obszaru Natura 2000. 3. W ocenie NIK, nie budzą uwag krytycznych działania na rzecz ochrony obszarów sieci Natura 2000 związane z prowadzeniem spraw powierzonych Panu Dyrektorowi przez Wojewodę Małopolskiego w porozumieniu z 2 sierpnia 2004 r. 3 Czynności te polegały na uzgadnianiu projektów studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej Parku i jego otuliny, a takŝe uzgadnianiu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz warunków zabudowy w odniesieniu do obszarów połoŝonych w granicach Parku. W wydawanych postanowieniach w sprawach odnoszących się do 1 Dz.U. Nr 92, poz. 880 ze zm. 2 Dz.U.UE.L.92.206.7 3 ze zmianą z 8 sierpnia 2006 r. 2
projektowanego obszaru Natura 2000 Beskid Sądecki, kaŝdorazowo określano warunki dotyczące ochrony tych obszarów lub powoływano się na opinie wydane przez Wojewodę Małopolskiego, np. w sprawie konieczności sporządzania raportu oddziaływania na środowisko. Park opiniował teŝ projekty zmian do przyjętych planów zagospodarowania przestrzennego oraz projektów zmian do przyjętych planów, które mogą znacząco oddziaływać na projektowany obszar Natura 2000 Beskid Sądecki. 4. Zadania ochronne Parku realizowane były na podstawie rocznych planów, zatwierdzanych przez Dyrektora Wydziału Środowiska i Rolnictwa Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Park nie posiadał bowiem planu ochrony dla Parku, gdyŝ plan ustanowiony w dniu 27 listopada 2001 r. przez Wojewodę Małopolskiego na okres 20 lat, został uchylony w dniu 21 sierpnia 2003 r. Projekt planu ochrony Parku przygotowywany do czerwca 2005 r. i przekazany Wojewodzie do zatwierdzenia, wymaga dalszych zmian, dostosowujących do wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody 4. NajwyŜsza Izba Kontroli uznaje za niezbędne niezwłoczne podjęcie prac dostosowujących istniejące opracowania związane z planem ochrony do wymienionych wyŝej wymogów rozporządzenia Ministra Środowiska i przyjmuje do wiadomości, Ŝe dotychczasowa zwłoka w tym zakresie wynika z braku środków finansowych. 5. W kontrolowanym okresie Park zajmował się m.in. czynną ochroną płazów i gadów w rejonie Roztoki Wielkiej i Roztoki Małej, ochroną polan górnoreglowych i dolnoreglowych w paśmie Radziejowej, ochroną stanowisk pierwiosnki omączonej. Co najmniej 25-krotnie w kontrolowanym okresie lustrowano teren Parku pod względem przestrzegania ustalonych zakazów dla Parku i rezerwatów przyrody, oceny stanu zachowania przyrody, moŝliwości udostępnienia turystycznego. Działania te Izba ocenia pozytywnie, jednak zwraca uwagę, Ŝe około 75% (40,4 tys. ha) powierzchni Parku zajmują lasy, z których 66% stanowią lasy państwowe, ze wszystkimi 14 rezerwatami przyrody znajdującymi się w granicach Parku. Na terenie zarządzanym przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, zadania w zakresie ochrony przyrody wykonują miejscowi nadleśniczowie, zgodnie z art. 105 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody. Mimo to nie ustalono dotychczas z Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Krakowie, ani teŝ z czterema nadleśnictwami zarządzającymi lasami w granicach Parku, zakresu i zasad 4 Dz.U. Nr 94, poz. 794 3
współdziałania dotyczącego ochrony przyrody, o którym mowa w art. 105 ust. 4 pkt 4 tej ustawy. 6. NIK podziela pogląd Pana Dyrektora, wyraŝony w wyjaśnieniach, iŝ stan zatrudnienia z trudem pozwala na realizację dotychczasowych obowiązków i nie jest moŝliwa realizacja ustawowych zadań wynikających w wdroŝenia zadań związanych z obszarem Natura 2000. W Parku bowiem jest aktualnie zatrudnionych 5 pracowników merytorycznych na 4 etatach. SłuŜba Parku nie wykonuje inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych, stanowisk roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową oraz ich siedlisk, jaką winna prowadzić zgodnie z art. 107 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody, ze względu na brak przygotowania w tym zakresie. Pracownicy Parku wyznaczeni do zespołów inwentaryzacyjnych, powołanych do przeprowadzenia w czterech Nadleśnictwach działających na terenie Parku powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, zarządzonej przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w lipcu 2006 r., nie byli dotychczas angaŝowani w prace tych zespołów poza Nadleśnictwem Piwniczna, które w maju 2007 r. przeprowadziło stosowne szkolenie i rozpoczęło prace terenowe. 5. Na pozytywną ocenę ze strony NIK zasługuje zaangaŝowanie Parku na rzecz akceptacji programu Natura 2000 przez lokalne jednostki samorządu terytorialnego i inne organizacje. TakŜe zakres działań edukacyjnych poszerzony został od 2006 r. o zagadnienia związane z ochroną obszaru Natura 2000. 6. Dotychczasowe wydatki Parku związane z siecią Natura 2000, nie były znaczące i wyniosły w kontrolowanym okresie łącznie 4,3 tys. zł. Poniesiono je głównie na pokrycie części kosztów podróŝy słuŝbowych na szkolenia i spotkania organizowane przez Ministerstwo Środowiska. W 2004 r. Park w ramach realizowanego przez Ministerstwo Środowiska projektu Phare PL0105.02 WdraŜanie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 w Polsce otrzymał nieodpłatnie sprzęt o wartości przekraczającej 21 tys. zł. Wykorzystanie tego sprzętu nie budzi uwag krytycznych ze strony NIK. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie wnosi o podjęcie działań zmierzających do: 1. Pozyskania niezbędnych środków w celu wznowienia prac nad przygotowaniem projektu planu ochrony dla Parku Krajobrazowego i przedłoŝenia go do ustanowienia przez Wojewodę Małopolskiego. 4
2. Uzyskania dokumentacji dotyczącej planu ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Popradzka, jaki został opracowany w ramach projektu Phare. Zgodnie z treścią art. 61 ust.1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Krakowie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie wniosków, ocen i uwag zawartych w tym wystąpieniu. O sposobie wykorzystania przedstawionych uwag i wniosków oraz podjętych działaniach lub przyczynach ich niepodjęcia, proszę poinformować NajwyŜszą Izbę Kontroli Delegaturę w Krakowie, w terminie 21 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia lub w przypadku zgłoszenia zastrzeŝeń od daty otrzymania ostatecznej uchwały w sprawie ich rozstrzygnięcia, zgodnie z art. 62 cytowanej ustawy o NIK. Otrzymują: 1. Adresat, 2. NIK Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego, 3. Akta kontroli. 5