Kielce, dnia grudnia 2007 r. P/07/080 LKI-41017-2-07 Pan Albert Ślebarski Dyrektor Kolegium Szkół Prywatnych T. Dziekan A. Mroczek I Prywatnego Liceum Ogólnokształcącego w Kielcach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. nr 231, poz. 1701), zwanej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach przeprowadziła kontrolę w I Prywatnym Liceum Ogólnokształcącym w Kielcach (Liceum) wchodzącym w skład Kolegium Szkół Prywatnych w Kielcach (Kolegium). Przedmiotem kontroli było funkcjonowanie szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych w latach szkolnych 2005/2006-2007/2008 (do czasu kontroli). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 11 grudnia 2007 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Dyrektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania Liceum w zakresie wypełniania ustawowych zadań dydaktyczno-wychowawczych oraz organizacyjnych i finansowych określonych przepisami prawa, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości związanych z dokumentowaniem procesu dydaktycznego oraz brakiem aktualnego statutu Liceum.
2 Zgodnie z dyspozycją art. 82 ust. 1-3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.), Liceum wpisane zostało do ewidencji szkół i placówek niepublicznych prowadzonych przez gminę Kielce. Uprawnienia szkoły publicznej Liceum uzyskało po pozytywnej opinii Kuratorium Oświaty w Kielcach. Osoby prowadzące Liceum, zgłaszały do Urzędu Miasta Kielce zmiany danych powstałe po wpisie do ewidencji. Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, Liceum działało na podstawie statutu nadanego mu przez organ prowadzący. W ocenie NIK, powyŝszy statut nie spełnia jednak wymogów określonych w art. 84 ust. 2 pkt 1-7 ww. ustawy. Brakowało w nim bowiem zapisu informującego o tym, Ŝe Liceum jest szkołą niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej, jak równieŝ brak było aktualnych zapisów dotyczących organu prowadzącego, którym według wpisu do ewidencji (po zmianach) są osoby fizyczne, a nie Zarząd. Statut nie zawiera takŝe postanowień dotyczących organizacji szkoły oraz aktualnie obowiązujących zapisów w sprawie zasad przyjmowania uczniów do Liceum. Zdaniem NIK, szkoła dysponuje bazą gwarantującą realizację podstawy programowej kształcenia ogólnego. Budynek, w którym jest usytuowana spełnia wszystkie wymogi stawiane współczesnej szkole. Jest estetyczny, wyposaŝony w niezbędne meble, sprzęt szkolny i pomoce dydaktyczne niezbędne do realizacji procesu dydaktycznowychowawczego. Dyrektor szkoły zapewnia uczniom bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole, zgodnie z dyspozycją rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. nr 6, poz. 69). Nauczyciele zatrudnieni w Liceum posiadali kwalifikacje zgodne z wymogami określonymi rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określania szkół i wypadków, w których moŝna zatrudniać nauczycieli niemających wyŝszego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. nr 155, poz. 1288 ze zm.). W badanym okresie około 1/3 nauczycieli zatrudniona została na podstawie umowy o dzieło. Umowy te zobowiązywały nauczycieli do wykonania dzieła, którego treścią było przygotowanie i przeprowadzenie w uzgodnionym terminie zajęć z danego przedmiotu wraz
3 z opracowaniem szczegółowego programu autorskiego lub konspektu zajęć, zrealizowaniem dodatkowych godzin konsultacji merytorycznych zajęć w liczbie ustalonej z dyrektorem, opracowaniem tematów, zadań do sprawdzianów, zaliczeń i egzaminów oraz ich przeprowadzenie, dokonaniem ocen i recenzji pisemnych prac uczniów, przeniesieniem na zamawiającego przysługujących mu do dzieła autorskich praw majątkowych. W ocenie NIK, w przypadku gdy przedmiotem umowy jest wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym (w tym przypadku prowadzenie zajęć dydaktycznych), dochodzi do nawiązania stosunku pracy, a nie umowy cywilnoprawnej. Nadto stosowanie tej formy zatrudniania przynosi wprawdzie oszczędności finansowe, ale ogranicza włączanie się nauczycieli w proces dydaktyczno-wychowawczy. Działalność edukacyjna Liceum określona została poprzez szkolny zestaw programów nauczania oraz program wychowawczy i profilaktyczno-wychowawczy, obejmujący treści i działania o charakterze wychowawczym i profilaktycznym skierowanym do uczniów, nauczycieli i rodziców. Zgodnie z dyspozycją 4, 7 i 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. nr 23, poz. 225 ze zm.), Liceum prowadziło księgę uczniów, dzienniki lekcyjne, arkusze ocen ucznia. Księga uczniów zawierała wpisy określone 4 ust. 2 ww. rozporządzenia. Wpisów w księdze dokonywano chronologicznie według dat przyjęcia uczniów do szkoły (z wyjątkiem dwóch przypadków). Badane dzienniki lekcyjne prowadzone były według wymogów określonych 7 ust. 1-4 rozporządzenia. Odnotowywana w nich była obecność uczniów na zajęciach, wpisane były tematy przeprowadzonych zajęć potwierdzone podpisem nauczyciela prowadzącego zajęcia oraz oceny i zaliczenia uzyskane przez uczniów z poszczególnych przedmiotów. Wpisane były takŝe przeprowadzone hospitacje zajęć edukacyjnych podpisane przez nauczyciela sprawującego nadzór pedagogiczny w szkole. Nie we wszystkich jednak przypadkach oznaczone były realizowane programy nauczania, co naruszało 7 ust. 2 ww. rozporządzenia. Realizowanego programu nie oznaczono w 9 przypadkach w klasach I-III w roku szkolnym 2004/2005, w 15 przypadkach roku szkolnym 2005/2006 i w 20 przypadkach w kasach I-III w roku szkolnym 2006/2007. Dla kaŝdego ucznia Liceum, przez okres jego nauki, prowadzone były arkusze ocen ucznia. Nazwiska uczniów i numery zamieszczone w tych arkuszach były zgodne
4 z pozycjami, pod którymi zapisani zostali uczniowie w Księdze uczniów. Przy czym sprawdzone arkusze ocen uczniów, którzy ukończyli Liceum w roku szkolnym 2005/2006 nie spełniały wszystkich wymogów 12 cytowanego wyŝej rozporządzenia (m.in. brak było podpisu osoby wypełniającej arkusz oraz poziomych i ukośnych kresek w niewypełnionych rubrykach). W Liceum nie została załoŝona Księga arkuszy ocen spełniająca wymogi 13 ust. 2 i 4 ww. rozporządzenia. Z porównania szkolnych planów nauczania z ramowym planem nauczania wynikało, Ŝe w badanym okresie w Liceum realizowano liczbę godzin nauczania zgodną z określoną w załączniku nr 9 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. nr 15 poz. 142 ze zm.), tj. 98 godzin tygodniowo w całym cyklu nauczania. Tygodniowa ilość godzin określona w szkolnym planie nauczania powiększona została o godziny realizowane w ramach tzw. zajęć fakultatywnych z języka polskiego, matematyki, historii, wiedzy o społeczeństwie, geografii, fizyki, biologii, chemii i informatyki. W wyniku natomiast porównania szkolnego planu nauczania, z tygodniowym planem zajęć określonym w dziennikach lekcyjnych w wybranych do badania klasach I - III Liceum, w których uczniowie rozpoczęli cykl kształcenia w roku szkolnym 2004/2005 i zakończyli w roku szkolnym 2006/2007, stwierdzono rozbieŝności między ww. dokumentami. Szczególnie istotna jest rozbieŝność między liczbą godzin z podstaw przedsiębiorczości, bowiem ilość godzin określona w tygodniowym rozkładzie zajęć zamieszczonym w dziennikach lekcyjnych była o 1 godzinę mniejsza w odniesieniu tak do szkolnego jak i ramowego planu nauczania, a to naruszało przepisy cytowanego wyŝej rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania. Wprawdzie z wyjaśnienia Pana Dyrektora wynika, Ŝe do zmniejszenia liczby godzin doszło po konsultacji z nauczycielem prowadzącym zajęcia z tego przedmiotu, który twierdził, Ŝe do realizacji programu z podstaw przedsiębiorczości wystarczy mu jedna godzina tygodniowo, bowiem część zagadnień wynikających z programu nauczania przerabiał na zajęciach z wiedzy o społeczeństwie, niemniej jednak liczba godzin z danego przedmiotu określona w ramówce jest obligatoryjna i nie moŝna jej zmniejszać. W wyniku sprawdzenia faktycznej liczby zrealizowanych przez nauczycieli, udokumentowanych w dziennikach lekcyjnych, losowo wybranych zajęć, a liczbą godzin przyjętą w tygodniowym rozkładzie zajęć równieŝ stwierdzono rozbieŝności. Przy czym
5 naleŝy stwierdzić, Ŝe program z badanych przedmiotów został zrealizowany, świadczą o tym bowiem średnie rocznych ocen z języka polskiego i matematyki oraz wyniki uzyskane przez uczniów na maturze. Przykładowo średnia wyników egzaminów maturalnych w 2007 r. z języka polskiego w Liceum wyniosła 67,16% przy średniej województwa 58,4%, z języka angielskiego 81,35% przy średniej województwa 61,9%. Z porównania średnich wyników egzaminu maturalnego badanego Liceum i liceum publicznego, w którym zasięgano informacji wynika, Ŝe z języka polskiego róŝnica na korzyść I Prywatnego Liceum wynosiła 7,27 pkt, z języków obcych 6,08 pkt i z przedmiotu wybranego 23,8 pkt. Roczna ogólna średnia ocen Liceum w roku szkolnym 2004/2005 wynosiła 4,16, w 2005/2006 4,01 i w 2006/2007-3,96 natomiast w Liceum publicznym w ww. latach wynosiła odpowiednio: 3,77, 3,57, i 3,73. Zdaniem NIK, mimo powyŝszych wyników uzyskanych przez uczniów Liceum, naleŝy zwrócić uwagę na liczbę realizowanych zajęć przez nauczycieli, szczególnie w przypadkach gdy są to znaczące rozbieŝności. W kontrolowanym okresie, Liceum przestrzegało zasad wewnątrzszkolnego systemu oceniania oraz zasad określonych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. nr 199 poz. 2046 ze zm.). Dokumentacja dotycząca klasyfikowania i promowania uczniów Liceum omawiana była na posiedzeniach rad pedagogicznych oraz dokumentowana w protokołach z tych posiedzeń. W badanym okresie, tylko jeden uczeń nie został promowany do następnej klasy. W latach szkolnych 2004/2005-2006/2007 Liceum ukończyło 59 uczniów, wszyscy uczniowie przystąpili do matury i wszyscy ją zdali. W zakresie sposobu, źródeł i dokumentowania finansowej działalności szkoły nie stwierdzono Ŝadnych uchybień czy nieprawidłowości. Na podstawie analizy przychodów i kosztów działalności Kolegium w losowo wybranych miesiącach stwierdzono, Ŝe wynikały one ze statutowej działalności szkoły. Ewidencja księgowa prowadzona była rzetelnie, przejrzyście z zachowaniem wszystkich wymogów ustawy o rachunkowości. W badanych miesiącach (czerwiec, wrzesień, grudzień) lat 2005-2007 (bez grudnia), ilość zgłoszonych (we wnioskach) uczniów Liceum, na których wnioskowano udzielenie dotacji była zgodna z dokumentacją zawartą w Księdze uczniów, dziennikach lekcyjnych, arkuszach ocen
6 uczniów, Księdze arkuszy ocen oraz w dokumentacji finansowej. Wnioski o dotację (tak roczne jaki miesięczne) składane były zgodnie z wymogami ustawy o systemie oświaty i prawidłowo rozliczane. Miesięczna kwota dotacji na jednego ucznia Liceum w latach 2005 2007 kształtowała się w granicach od 230,82 zł do 266,54 zł, a czesnego w granicach od 333 zł do 375 zł. Średni roczny koszt kształcenia jednego ucznia Kolegium kształtował się w 2005 r. w wysokości 7.974,05 zł, w 2006 r. 8.440,45 zł i w 2007 r. - 4.870,23 zł. Przyjmując dane szacunkowych kosztów Liceum, średni koszt kształcenia jednego ucznia Liceum kształtował się w 2005 r. na poziomie9.208.90 zł, w 2006 r. na poziomie 12.221,50 zł i w 2007 r. (do września) na poziomie 6.720,60 zł. Koszty wynagrodzeń w 2005 r. stanowiły 55,64% kosztów Kolegium, w 2006 r. 57,38% i do 30 września 2007 r. 47,60% kosztów ogólnych. W wyliczonych szacunkowo kosztach Liceum wynagrodzenia w 2005 r. stanowiły 58%, w 2006 r. 62,9% i w 2007 (do września) 58,6%. W protokołach z posiedzeń rad pedagogicznych brak było zapisów dotyczących wykonywania zadań nadzoru pedagogicznego. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o 1. Dostosowanie statutu Liceum do wymogów ustawy o systemie oświaty ze szczególnym uwzględnieniem zapisu informującego, Ŝe jest to szkoła niepubliczna o uprawnieniach szkoły publicznej oraz innych aktualnych postanowień dotyczących organu prowadzącego, organizacji szkoły i zasad przyjęć do szkoły. 2. Dokumentowanie przebiegu nauczania w dzienniku lekcyjnym i arkuszu ocen zgodnie z przepisami określonymi w rozporządzeniu w sprawie sposobu prowadzenia ( ) dokumentacji przebiegu nauczania ( ). 3. ZałoŜenie księgi arkuszy ocen. 4. Przestrzeganie realizacji szkolnego planu nauczania zgodnie z liczbą godzin nie mniejszą niŝ określona w ramowym planie nauczania. 5. Podjęcie działań aby tygodniowy plan zajęć lekcyjnych był realizowany zgodnie z zaplanowaną liczbą godzin z poszczególnych przedmiotów. 6. Umieszczanie w protokołach z posiedzeń rad pedagogicznych ustaleń z zakresu nadzoru pedagogicznego.
7 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Dyrektora, w terminie 15 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Dyrektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Kielcach umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosku zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania powyŝszej informacji liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.