PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA SPRAWNOŚCI JĘZYKOWYCH ZESPOŁU PRZEDMIOTOWEGO JĘZYKÓW OBCYCH W VI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM IM. J. DŁUGOSZA W KATOWICACH 1. CEL PSO Celem PSO jest: ujednlicenie zasad i kryteriów ceniania kmpetencji uczniów z języków bcych nwżytnych (języki: angielski, francuski, niemiecki, rsyjski i włski) umżliwienie nauczycielm bieżącej kntrli pracy i pstępów uczniów dstarczenie rdzicm wiedzy pstępach w nauce i rzwju dziecka dstarczenie ucznim infrmacji na temat ich własneg rzwju w zakresie zdbywania umiejętnści i kmpetencji językwych mtywwanie uczniów d dalszej pracy i jej ukierunkwanie diagnza, kreślenie indywidualnych ptrzeb i trudnści ucznia kreswe i rczne kreślanie pzimu panwania przez uczniów kmpetencji językwych stwrzenie warunków d prównywania siągnięć uczniów ze standardami zewnętrznymi kreślnymi dla daneg etapu kształcenia i pzimu panwania języka przez uczniów 2. FORMY SPRAWDZANIA I OCENIANIA Bieżące sprawdzanie i cenianie pzimu kmpetencji językwych uczniów następwać będzie przez: Prace klaswe gdzinne. Kartkówki z materiału leksykalneg z aktualneg działu. Testy szklne i zewnętrzne. Prace dmwe pisemne recenzwane przez nauczyciela. Odpwiedzi ustne uczniów. Obserwwanie udziału ucznia w zajęciach lekcyjnych. Obserwwanie udziału ucznia w działalnści pzalekcyjnej, np.: limpiady językwe, knkursy wiedzy krajach daneg bszaru językweg, knkursy charakterze artystycznym (np. recytatrski). 3. TECHNIKI I KRYTERIA OCENIANIA SPRAWNOŚCI JĘZYKOWYCH Sprawnść czytania ze zrzumieniem plegająca na zrzumieniu głównej myśli tekstu raz zawartych w nim infrmacji szczegółwych sprawdzana jest za pmcą następujących technik: - 1 -
zadania wybru (spśród kilku dpwiedzi wybierasz właściwą) zadania typu prawda / fałsz dpwiedzi na pytania d tekstu zaznaczanie infrmacji zawartych w tekście wpisywanie brakujących infrmacji na pdstawie przeczytaneg tekstu uzupełnianie tekstu z lukami przyprządkwywanie wypwiedzi / tekstów d dpwiednich sób przyprządkwanie dpwiedzi d pdanych pytań lub pytań d dpwiedzi zaznaczanie i pprawianie usterek w tekście (np. błędnie użyte czaswniki) łączenie wyrażeń z dpwiednimi rysunkami łączenie ze sbą części zdań ustalanie klejnści fragmentów tekstu wyszukiwanie słów w diagramie literwym wykreślanie słwa nie pasująceg d pzstałych znajdywanie plskich dpwiedników wyrażeń bcjęzycznych ustalanie klejnści liter w danym wyrazie ddzielanie w wężu literwym pszczególnych słów / wyrażeń układanie wyrazów z pdanych sylab przyprządkwanie wyrazów d pjęć nadrzędnych Kryteria ceny sprawnści czytania ze zrzumieniem: Ocenie pdlegają wszystkie rdzaje czytania: szczegółwe, selektywne i całściwe. Ocena bardz dbra (75% pzimu pełneg): W zakresie czytania ze zrzumieniem uczeń: bez trudu rzumie prste teksty infrmacyjne i użytkwe: kartkę pcztwą, list / e- mail prywatny i frmalny, głszenie, życzenia urdzinwe sprawnie znajduje ptrzebne infrmacje szczegółwe w tekstach użytkwych i infrmacyjnych swbdnie rzumie gólny sens prstych, adptwanych tekstów Ocena dbra (50% pzimu pełneg): W zakresie czytania ze zrzumieniem uczeń: rzumie gólnie większść prstych tekstów infrmacyjnych i użytkwych: kartkę pcztwą, list / e-mail prywatny i frmalny, głszenie, życzenia urdzinwe znajduje większść ptrzebnych infrmacji szczegółwych w tekstach użytkwych i infrmacyjnych w zasadzie rzumie gólny sens większści prstych, adptwanych tekstów - 2 -
Ocena dstateczna (75% pzimu pdstawweg): W zakresie czytania ze zrzumieniem uczeń: rzumie gólnie dużą część prstych tekstów infrmacyjnych i użytkwych: kartkę pcztwą, list / e-mail prywatny i frmalny, głszenie, życzenia urdzinwe znajduje dużą część ptrzebnych infrmacji szczegółwych w tekstach użytkwych i infrmacyjnych rzumie gólny sens dużej części prstych, adptwanych tekstów Ocena dpuszczająca: (50% pzimu pdstawweg) W zakresie czytania ze zrzumieniem uczeń: rzumie tylk niektóre prste teksty infrmacyjne i użytkwe: kartkę pcztwą, list / e-mail prywatny i frmalny, głszenie, życzenia urdzinwe znajduje tylk niektóre ptrzebne infrmacje szczegółwe w tekście użytkwym i infrmacyjnym rzumie gólny sens tylk niewielkiej części prstych, adptwanych tekstów Sprawnść rzumienia ze słuchu plega na rzumieniu glbalnym, czyli zdlnści rzumienia gólnej tematyki tekstu raz rzumieniu detalicznym, czyli selektywnym, w którym chdzi wydbycie ze słuchaneg tekstu knkretnych infrmacji. Sprawnść rzumienia ze słuchu ćwiczna jest za pmcą następujących technik: zadania wybru (spśród kilku dpwiedzi wybierasz właściwą) zadania typu prawda / fałsz zadania na wypełnianie luk w zapisie na pdstawie wysłuchanych infrmacji dpwiedzi na pytania d wysłuchaneg tekstu zaznaczanie frm, które wystąpiły w wysłuchanym tekście zaznaczanie i pprawianie błędów w tekście na pdstawie nagrania (np. błędnie zantwane dane / infrmacje) prządkwanie wydarzeń / faktów w klejnści, w jakiej występują w tekście łączenie właściwych infrmacji w parciu nagranie wskazywanie na mapie biektów, których jest mwa w wysłuchanym tekście przyprządkwanie wypwiedzi d pszczególnych sób / miejsc występujących w tekście przyprządkwanie ilustracji d wysłuchanych tekstów wypełnianie tabeli rzróżnianie wymwy wyróżninych głsek - 3 -
Kryteria ceny sprawnści rzumienia ze słuchu: Ocena bardz dbra (75% pzimu pełneg): W zakresie rzumienia ze słuchu uczeń: bez trudu rzumie gólnie wypwiedź bcjęzyczną wypwiadaną przez różne sby w nrmalnym tempie, zawierającą prócz znanej leksyki i struktur również niezrzumiałe elementy, których znaczenia mżna dmyślić się z kntekstu rzumie gólny sens prstych sytuacji kmunikacyjnych, w tym intencji rzmówcy (infrmwanie się, prśba, wyrażanie zgdy lub niezgdy) w różnych warunkach dbiru (np. rzmwa przez telefn, w infrmacji klejwej) sprawnie wyszukuje infrmacje szczegółwe w nieskmplikwanych wypwiedziach i dialgach w pełni rzumie prste instrukcje nauczyciela frmułwane w języku bcym i właściwie na nie reaguje Ocena dbra (50% pzimu pełneg ): W zakresie rzumienia ze słuchu uczeń: rzumie gólnie większść wypwiedzi bcjęzycznych wypwiadanych przez różne sby w nrmalnym tempie, zawierających prócz znanej leksyki i struktur również niezrzumiałe elementy, których znaczenia mżna dmyślić się z kntekstu rzumie gólny sens większści prstych sytuacji kmunikacyjnych, w tym intencji rzmówcy (infrmwanie się, prśba, wyrażanie zgdy lub niezgdy) w różnych warunkach dbiru (np. rzmwa przez telefn, w infrmacji klejwej) wyszukuje większść infrmacji szczegółwych w nieskmplikwanych wypwiedziach i dialgach rzumie większść prstych instrukcji nauczyciela frmułwanych w języku bcym i właściwie na nie reaguje Ocena dstateczna (75% pzimu pdstawweg): W zakresie rzumienia ze słuchu uczeń: rzumie gólnie dużą część wypwiedzi bcjęzycznych wypwiadanych przez różne sby w nrmalnym tempie, zawierających prócz znanej leksyki i struktur również niezrzumiałe elementy, których znaczenia mżna dmyślić się z kntekstu rzumie gólny sens dużej części prstych sytuacji kmunikacyjnych, w tym intencji rzmówcy (infrmwanie się, prśba, wyrażanie zgdy lub niezgdy) w różnych warunkach dbiru (np. rzmwa przez telefn, w infrmacji klejwej) wyszukuje dużą część infrmacji szczegółwych w nieskmplikwanych wypwiedziach i dialgach rzumie dużą część prstych instrukcji nauczyciela frmułwanych w języku bcym i właściwie na nie reaguje - 4 -
Ocena dpuszczająca (50% pzimu pdstawweg): W zakresie rzumienia ze słuchu uczeń: rzumie gólnie tylk niektóre wypwiedzi bcjęzyczne wypwiadane przez różne sby w nrmalnym tempie zawierające prócz znanej leksyki i struktur również niezrzumiałe elementy, których znaczenia mżna dmyślić rzumie gólny sens tylk niektórych prstych sytuacji kmunikacyjnych, w tym intencji rzmówcy (infrmwanie się, prśba, wyrażanie zgdy lub niezgdy) w różnych warunkach dbiru (np. rzmwa przez telefn, w infrmacji klejwej) wyszukuje tylk niektóre infrmacje szczegółwe w nieskmplikwanych wypwiedziach i dialgach rzumie tylk nieliczne prste instrukcje nauczyciela frmułwane w języku bcym i właściwie na nie reaguje Sprawnść mówienia jest bardz isttnym elementem w nauczaniu języka bceg. Wynika t z faktu, że gólnym celem nauczania jest panwanie języka w stpniu umżliwiającym w miarę sprawną kmunikację językwą w różnych sytuacjach życia cdzienneg, c jedncześnie zapewni sukces również pdczas ustnej części egzaminu maturalneg. Sprawnść mówienia sprawdzana jest za pmcą następujących technik: dgrywanie ról udzielanie i uzyskiwanie infrmacji relacjnwanie wydarzeń negcjwanie z partnerem dgdneg rzwiązania daneg prblemu twrzenie dialgów dpwiedź na pytania pisywanie ilustracji udział w dyskusji, wyrażanie pinii, argumentwanie prezentacja tematu Kryteria ceny sprawnści mówienia: cena bardz dbra (75% pzimu pełneg): wypwiedź zawiera bgate słwnictw i frazelgię, pzwalające na pełny przekaz wszystkich wymaganych infrmacji, wypwiedź charakteryzuje się wielstrnnym ujęciem tematu i bardz bgatą treścią wypwiedź jest płynna w zakresie pprawnści gramatycznej wypwiedź zawiera bardz spradyczne błędy nie zakłócające w żaden spsób kmunikacji - 5 -
pd względem fnetycznym wypwiedź jest całkwicie pprawna, bez błędów w wymwie i intnacji w trakcie wypwiedzi zachdzi niczym nie zakłócna kmunikacja w pełnym zakresie cena dbra (50% pzimu pełneg) wypwiedź cechuje dbry pzim znajmści słwnictwa i struktur językwych, zawiera na wyrażenia dpwiednie dla przekazania większści wymaganych infrmacji wypwiedź ma bgatą treść, jest interesująca, zgdna z tematem wypwiedź jest płynna przy pewnej pmcy nauczyciela wypwiedź zawiera nieliczne usterki gramatyczne, które mają charakter pmyłek i nie występują systematycznie wypwiedź jest zasadnicz pprawna fnetycznie i intnacyjnie, zawiera nieliczne usterki w trakcie wypwiedzi zachdzi kmunikacja pmim drbnych usterek cena dstateczna (75% pzimu pdstawweg) wypwiedź zawiera pdstawwy pzim znajmści słwnictwa i struktur językwych raz niektóre wymagane wyrażenia pzwalające na przekazanie zasadniczej części wymaganych infrmacji treść jest dść bgata wypwiedź jest płynna w zasadniczej części, pszerzenie jej wymaga pmcy nauczyciela wypwiedź zawiera błędy gramatyczne mające charakter przeczeń, świadczące niepełnym panwaniu struktur pd względem fnetycznym wypwiedź jest zrzumiała pmim błędów w wymwie niektórych wyrazów i w intnacji pmim trudnści w frmułwaniu lub rzumieniu pytań i dpwiedzi dchdzi d kmunikacji w pdstawwym zakresie cena dpuszczająca (50% pzimu pdstawweg) wypwiedź zawiera ubgie słwnictw i bardz prste struktury językwe pzwalające na przekazanie tylk nielicznych wymaganych infrmacji charakteryzuje ją ubga treść wypwiedź jest płynna we fragmentach, jedynie dzięki pmcy nauczyciela wypwiedź zawiera błędy gramatyczne wskazujące na nieznajmść niektórych struktur pd względem fnetycznym wypwiedź jest zrzumiała w granicznym zakresie w trakcie wypwiedzi dchdzi d kmunikacji w wąskim zakresie - 6 -
Sprawnść pisania jest zintegrwana z innymi sprawnściami i systematycznie rzwijana, uwzględnia krótkie i dłuższe frmy tekstów użytkwych wymagane na egzaminie maturalnym w zakresie pdstawwym. Sprawdzana jest za pmcą następujących technik: wypełnianie kwestinariusza pisania krótkiej frmy użytkwej typu: kartka pcztwa, wiadmść, zaprszenie, głszenie redagwanie głszenia prasweg pisanie dłuższej frmy użytkwej typu: list / e-mail prywatny, list frmalny pisanie swbdnej dłuższej wypwiedzi na zadany temat Kryteria ceny sprawnści pisania: Ocena bardz dbra (75% pzimu pełneg): W zakresie pisania uczeń: bezbłędnie wyknuje zawarte w ćwiczeniach plecenia (pisanie dtwórcze) jeg wypwiedzi pisemne na zadany temat (pis rdziny, przyjaciół, planów wakacyjnych, przyjęcia urdzinweg, dnia cdzienneg, mieszkania / dmu, pkju, dnia sprtu, tematy związane ze spędzaniem wlneg czasu, zakupami, pdróżwaniem) są bgate pd względem treści (słwnictw, struktury gramatyczne), lgiczne, harmnijne i spójne bez żadnych trudnści redaguje krótki i długi tekst użytkwy precyzyjnie dbierając pznane słwnictw i struktury gramatyczne, pzwalające na pełny przekaz infrmacji sprawnie stsuje śrdki wyrazu charakterystyczne dla wymaganej frmy wypwiedzi (list / e-mail prywatny i frmalny) pd względem pprawnści językwej jeg wypwiedzi pisemne cechują bardz spradyczne błędy gramatyczne i leksykalne nie zakłócające kmunikacji raz nieliczne błędy w piswni nie zmieniające znaczenia wyrazu Ocena dbra (50% pzimu pełneg): W zakresie pisania uczeń: bez pmcy nauczyciela samdzielnie wyknuje zawarte w ćwiczeniach plecenia (pisanie dtwórcze) pisze prste wypwiedzi pisemne (pis rdziny, przyjaciół, planów wakacyjnych, przyjęcia urdzinweg, dnia cdzienneg, mieszkania / dmu, pkju, dnia sprtu, tematy związane ze spędzaniem wlneg czasu, zakupami, pdróżwaniem) wykrzystując większść pznanych śrdków językwych redaguje krótki i długi tekst użytkwy z niewielkimi uchybieniami w dbrze pznaneg słwnictwa i struktur gramatycznych, c pzwala na przekaz większści wymaganych infrmacji - 7 -
samdzielnie pisze list / e-mail prywatny i frmalny, które w zasadzie dpwiadają wymaganej frmie pd względem pprawnści językwej jeg wypwiedzi pisemne cechują nieliczne błędy gramatyczne, leksykalne i rtgraficzne w nieznacznym stpniu zakłócające zrzumienie Ocena dstateczna (75% pzimu pdstawweg): W zakresie pisania uczeń: w większści pprawnie wyknuje zawarte w ćwiczeniach plecenia (pisanie dtwórcze) pisze prste wypwiedzi pisemne (pis rdziny, przyjaciół, planów wakacyjnych, przyjęcia urdzinweg, dnia cdzienneg, mieszkania / dmu, pkju, dnia sprtu, tematy związane ze spędzaniem wlneg czasu, zakupami, pdróżwaniem) stsując liczne pwtórzenia leksykalne i mał urzmaicne struktury gramatyczne redaguje krótki i długi tekst użytkwy, w którym wykrzystane słwnictw pzwala na przekazanie jedynie najważniejszych infrmacji pisze list / e-mail prywatny i frmalny, które spełniają tylk część warunków wymaganych dla danej frmy pd względem pprawnści językwej jeg wypwiedzi pisemne cechuje czasami niewłaściwy dbór słów, dść liczne usterki rtgraficzne i gramatyczne, c częściw zakłóca kmunikację i świadczy niepełnym panwaniu struktur Ocena dpuszczająca (50% pzimu pdstawweg): W zakresie pisania uczeń: w spsób niepełny realizuje zawarte w ćwiczeniach plecenia (pisanie dtwórcze) pisze tylk niektóre prste wypwiedzi pisemne (pis rdziny, przyjaciół, planów wakacyjnych, przyjęcia urdzinweg, dnia cdzienneg, mieszkania / dmu, pkju, dnia sprtu, tematy związane ze spędzaniem wlneg czasu, zakupami, pdróżwaniem), pnadt wypwiedzi te są chatyczne, tylk częściw zgdne z tematem, zawierają ubgie słwnictw i bardz mał urzmaicne struktury gramatyczne w spsób bardz uprszczny redaguje krótki i długi tekst użytkwy, w którym wykrzystane pdstawwe słwnictw pzwala na przekazanie jedynie niewielkiej ilści infrmacji pisze list / e-mail prywatny i frmalny, jednak znaczne uchybienia w dbrze właściweg słwnictwa, struktur gramatycznych i stylu wskazują na nieznajmść wymgów frmy pd względem pprawnści językwej jeg wypwiedzi pisemne cechuje niewłaściwy dbór słów, liczne usterki rtgraficzne i gramatyczne, c w dść znacznym stpniu zakłóca kmunikację i świadczy słabym panwaniu struktur - 8 -
Ostateczna cena za sprawnść mówienia i pisania jest wypadkwą pwyższych kryteriów, ale nauczyciel mże niektórym kryterim przypisać mniejszą lub większą wagę, zmieniając w ten spsób ich prprcjnalny wkład w cenę. W pwyższych kryteriach nie zstała uwzględnina cena celująca. Mżna ją trzymać za sprawnść mówienia lub pisania, jeśli spełnine zstaną wszystkie kryteria na cenę bardz dbry, a pza tym uczeń wyróżnia się w jednym lub kilku zakresach (np., wyjątkwe bgactw leksyki, spntaniczna i naturalna wypwiedź, ciekawe ujęcie tematu, inwencja stylistyczna, znajmść struktur gramatycznych wykraczających pza prgram nauczania, szerka wiedza krajznawcza na temat daneg bszaru językweg). 4. POZIOMY WYMAGAŃ W ZAKRESIE POSZCZEGÓLNYCH SPRAWNOŚCI Sprawnść rzumienia mwy ze słuchu. Pzim wymagań pdstawwych: Uczeń jest w stanie dbierać tylk te kmunikaty, które są zbudwane z jednstek językwych aktywnie przez nieg panwanych. Jest w stanie wydrębnić jedynie fragmenty lub pjedyncze zdania. Prawidłw kreśla frmę wysłuchaneg kmunikatu, pd warunkiem, że ma na pstać mdelwą, typwą. Określa gólny sens wysłuchanej wypwiedzi. Wydrębnia infrmacje, które występują w zrzumiałych dla nieg kntekstach i są wyrażne zrzumiałym językiem. Ma trudnści w wydzielaniu tylk żądanych infrmacji bądź rzgraniczaniu infrmacji głównych i drugrzędnych, gólnych i szczegółwych. Pzim wymagań rzszerznych. Dbrze lub bardz dbrze rzpznaje i wydrębnia przyswjne lub nwe elementy językwe. Bardz dbrze kreśla gólny sens wysłuchanej wypwiedzi. Prawidłw wydrębnia w wysłuchanym kmunikacie żądane infrmacje, główną ideę całej wypwiedzi, bądź jej fragmentów, wskazuje i kreśla związki między pszczególnymi częściami wysłuchaneg kmunikatu, pprawnie kreśla intencje autra i adresata wypwiedzi. Sprawnść mówienia Pzim wymagań pdstawwych Błędy językwe częściw zakłócają kmunikację, wypwiedź jest jednak w miarę zrzumiała. Stpień panwania pdstawwych struktur mrfsyntaktycznych i mdeli zdań pzwala mu na dtwarzanie przyswjnych reakcji językwych. W kmunikatach przeważają - 9 -
zdania prste, stsunkw silna jest interferencja języka plskieg. Uczeń w miarę pprawnie buduje wypwiedzi w sytuacjach relacjnwania. Negcjwanie i argumentwanie stanwią trudnść. Pzim wymagań rzszerznych. Błędy występują spradycznie i nie zakłócają kmunikacji. Uczeń prezentuje dbre i bardz dbre panwanie zasad artykulacji, intnacji, struktur mrfsyntaktycznychi mdeli zdań. Uczeń swbdnie peruje mdelwymi strukturami zdaniwymi, które samdzielnie ptrafi przenieść i zastswać w sytuacjach analgicznych lub zbliżnych d ćwicznych w prcesie dydaktycznym. Stsuje zdania prste i złżne. Dknuje prawidłweg wybru dpwiedniej frmy i stylu wypwiedzi. Uczeń jest w stanie wygenerwać różnrdne kmunikaty z zastswaniem różnrdnych i zróżnicwanych elementów języka. Sprawnść czytania Pzim wymagań pdstawwych Temp czytania jest wlne. Uczeń w większści wypadków jest w stanie prawidłw przewidzieć i kreślić przedmit i treść wypwiedzi, t jednak wydrębnienie myśli przewdniej całeg kmunikatu lub jeg części stanwi dla nieg trudnść. Ptrafi wydrȩbnić w kmunikacie przede wszystkim fakty. Opinie i infrmacje ceniające zstaną wydrębnine jedynie pd warunkiem, że są wyrażne w tekście w spsób jednznaczny, czytelny i językiem mał skmplikwanym. Uczeń nie ptrafi dgraniczyć faktów czy pinii głównych d drugrzędnych, nie ptrafi ugólnić głównej myśli kmunikatu. Pzim wymagań rzszerznych Uczeń dąży d zrzumienia sensu kmunikatu, a nie przetłumaczenia g. Rzpznaje, rzróżnia i przewiduje zarówn jednstki leksykalne, jak i frmy gramatyczne, pdejmuje próby kreślenia znaczeń nieznanych wyrazów na pdstawie ich analizy słwtwórczej lub kntekstu. Ptrafi kreślić treść kmunikatu, wydrębnić myśl przewdnią całeg kmunikatu i pszczególnych jeg części. Pprawnie wydrębnia fakty. Jest w stanie przetwrzyć jakściw i ilściw materiał infrmacyjny daneg kmunikatu, dknując ugólnień. Sprawnść pisania Pzim wymagań pdstawwych Uczeń jest wstanie przedstawić lub mówić zadany temat. Tekst jest kmunikatywny, występujące w nim błędy językwe nie zakłócają jeg dbiru, Pd względem stylistycznym - 10 -
wypwiedź jest jednlita. Uczeń przejawia tendencję nie tyle d twrzenia kmunikatu pisemneg, ile d dtwarzania mdelu. Psługuje się prstymi strukturami zdaniwymi i stsunkw wąskim zakresem słwnictwa. Pzim wymagań rzszerznych Uczeń w twrznych przez siebie kmunikatach pisemnych mawia w spsób wyczerpujący główne i isttne aspekty. Tekst ma czytelną kmpzycję, jeg struktura lgiczna jest spójna. Wypwiedź jest pprawna pd względem językwym, uczeń pdejmuje próby skmplikwanych struktur składniwych. Wypwiedź jest pprawna pd względem rtgraficznym i interpunkcyjnym. Stylistyka kmunikatu jest jednlita i adekwatna d frmy. Wypwiedzi cechuje kreatywnść w spsbie przedstawienia tematu. Pzstałe zasady kntrli wiadmści i umiejętnści raz spsby pprawiania cen cząstkwych i kńcwych regulują: Wewnątrzszklny System Oceniania, plany wynikwe i rzkłady materiału z pszczególnych języków bcych w danym rku szklnym, które zawierają szczegółwy materiał leksykaln-gramatyczny d panwania przez ucznia na pzimie pdstawwym i rzszerznym. ANEKS DO PRZEDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIA ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW Z DYSFUNKCJAMI NA LEKCJACH JĘZYKÓW OBCYCH 1. Rdzaj trudnści dysleksja czyli zaburzenia czytania Symptmy dysleksji: trudnści w dkdwywaniu sensu słów i symbli, brak zróżnicwania głsek zbliżnych fnetycznie, prblem ze zróżnicwaniem wyrazów pdbnie brzmiących, nieprawidłwe przetwarzanie infrmacji językwej, niezrzumienie przeczytanej treści, dłuższej wypwiedzi, szeregu infrmacji, serii pleceń, czytanie bez mdulacji głsu w wlnym tempie, z zastswaniem intnacji zdania znajmująceg, pmijanie przy czytaniu fragmentów tekstu lub pnwne czytanie teg sameg fragmentu, trudnści w uczeniu się pamięciwym, trudnści w wyszczególnieniu dźwięków, rzpznawaniu rymujących się sylab i dbrze właściwych słów, gubienie lub ddawanie liter, zmiana ich klejnści pdczas czytania, nieprawidłwe łączenie lub rzdzielanie wyrazów, prblemy z wymwą bardziej złżnych i dłuższych wyrazów, duże trudnści z zapamiętaniem słówek i struktur gramatycznych. - 11 -
Zaburzenia te pgłębiają się wraz ze wzrstem tempa pracy, stresem, zmęczeniem, trudnścią tekstu lub pleceń, a także spadkiem mtywacji i zaintereswania tematem. W językach bcych pczucie bezradnści pgłębia się wraz ze słabym zrzumieniem lub całkwitym niezrzumieniem słów, zdań, sytuacji. Długtrwałe niepwdzenia szklne stają się czynnikiem patgennym wywłującym zaburzenia sbwści, sprzyjają przyjmwaniu pstawy niechętnej wbec szkły, przedmitu i nauki. Brak sukcesu utrwala niską samcenę i prwadzi d zaburzeń emcjnaln-mtywacyjnych. Ogrmne znaczenie w pracy z uczniem dyslektycznym ma ciągłe mtywwanie g d wysiłku i chwalenie nawet najmniejszych sukcesów. 2. Rdzaj trudnści dysrtgrafia czyli błędne pisanie Symptmy dysrtgrafii: przestawianie liter lub sylab w wyrazie, mylenie liter, które w języku plskim i bcym mają ten sam lub pdbny braz graficzny ale inne brzmienie (np. plskie i niemieckie spółgłski s, z ), prblem z pisaniem w języku niemieckim przegłsów, dyftngów, rzróżnianiem długich i krótkich samgłsek, zapisem głsek: sch, tz, tsch, ck, sp, pf, st, qu, pmijanie w języku niemieckim niemeg h, pisanie liter zwierciadlanych, pisanie wyrazu d strny prawej d lewej: pism lustrzane, występwanie wyrazów bezsenswnych w wyniku pjawiania się w jednym wyrazie kilku błędów, mylenie wielkich i małych liter, puszczanie znaków diakrytycznych, brak pczucia błędu. W przypadku dzieci z dysrtgrafią trudnści z panwaniem pprawnej piswni nie ustępują w wyniku panwania zasad rtgraficznych, stswania rutynwych metd nauczania i ddziaływań dydaktycznych nauczyciela. Pczątkw są t trudnści w zapisywaniu jakichklwiek wyrazów. Później uczeń umie już pisać, ale mim mtywacji d pprawneg pisania, ppełnia specyficzne błędy w pisaniu i błędy rtgraficzne. Trudnści uczniów z dysrtgrafią utrzymują się p zakńczeniu etapu nauczania pczątkweg, a nie pddane dpwiednim ćwiczenim utrwalają się i utrudniają życie. 3. Rdzaj trudnści dysgrafia czyli niski pzim graficzny pisania Symptmy dysgrafii: nieprawidłw zagspdarwana przestrzeń w zeszycie, trudnści ze zmieszczeniem się w liniaturze zeszytu, trudnści z kreśleniem kształtu liter - litery mają różne wymiary, są nieprprcjnalne, drżące, nachylne w różnym kierunku, pism jest mał czytelne, nieestetyczny zeszyt (pdziurawine kartki, zamazany tekst), wlne temp pisania, prblem z ukńczeniem zadania w wyznacznym czasie, łączenie dwóch liter w jedną, pjawienie się ddatkwych elementów w literze, wyrazie, brak łączenia liter ze sbą lub wadliwe ich łączenie. Należy pamiętać jednak tym, że dysgrafii mówimy wtedy, kiedy kilka z pwyższych symptmów występuje równcześnie w pisaniu u dziecka, ale nie wówczas, gdy takie błędy - 12 -
pjawiają się spradycznie, przypadkw, bądź przez tylk pewien czas. T, że czasem udaje mu się ładnie napisać staje się krnnym argumentem, że "mże". Uczeń mał sprawny mtrycznie faktycznie mże chwilw utrzymać dbry pzim graficzny pisma, ale na krótk. Ręka męczy się p kilku zdaniach, i klejne zdania, strny są napisane niekształtnie. Wystarczy pśpiech, zmęczenie, napięcie wywłane lękiem, niepewnścią, a ich skutek natychmiast dzwierciedla się w pracach pisemnych zarówn niskim pzimem graficznym, jak i większą ilścią błędów. Usprawnienie pracy z uczniem dysfunkcyjnym: 1. Nwy materiał wprwadzamy w pwiązaniu z wcześniej pznanym i częst g pwtarzamy. Z uwagi na fakt, że pwtarzanie jest prcesem nudnym i każdy dyslektyk jest inny stsujemy różnrdne techniki: budujemy płączenia pmiędzy różnymi elementami języka (rdziny wyrazów), używamy pmcy wizualnych (plakaty, brazki, plansze, mapy, itp.), krzystamy ze skjarzeń jak techniki wspmagania pamięci, wybieramy tematy sbiście interesujące dla ucznia, bawimy się z uczniami (drama, gry planszwe, itp.). 2. Krzystamy z różnrdnych technik nauczania i uczenia się: stsujemy nauczanie plisensryczne, angażując jak najwięcej zmysłów (wzrk, słuch, dtyk, smak), krzystamy z nagrań tekstów, umżliwiając uczniwi jednczesne słuchanie i czytanie, dtwarzamy tekst z kasety p raz pierwszy w wlniejszym tempie, a następnie w nrmalnym, zachęcamy d słuchania tekstów w dmu, zwiększamy kncentrację ucznia pprzez słuchanie z zamkniętymi czami, preferujemy ciche czytanie, zrzumienie tekstu sprawdzamy dpwiedziami na pytania lub lgicznym kńczeniem zdań na pdstawie infrmacji, nie dpytujemy z głśneg czytania przy klasie, nie wyrywamy d natychmiastwej dpwiedzi lecz dać czas d namysłu, pwtarzamy chórem trudniejsze, złżne słwa i dźwięki, zwracamy uwagę na wyraźną wymwę, na klrw zaznaczamy trudnści rtgraficzne w wyrazach, uczymy kjarzenia piswni słów sprawiających trudnść, segregujemy słówka pd kątem tematyki, zachęcamy ucznia d krzystania ze słwnika, pdajemy wiedzę rtgraficzną w spsób jak najbardziej uprządkwany, wydłużamy czas wyknywania ćwiczeń przez ucznia ze względu na jeg wlniejsze temp pracy, mbilizujemy ucznia d pracy pprzez stswania różnrdnych ćwiczeń na lekcji, a także zadawanie ddatkwych ćwiczeń d samdzielnej pracy w dmu. 3. Rbimy wszystk, aby lekcja była dbrą zabawą zarówn dla ucznia jak i nauczyciela: krzystamy z rymwanek, wierszyków, pisenek, krzyżówek, zabaw graficznych, magicznych kwadratów bawimy się w dgrywanie rli, histryjek, - 13 -
przynsimy na lekcje gry, stsujemy ćwiczenia plegające na wybrze dpwiedzi lub łączeniu wyrazu z jeg przeciwieństwem lub definicją, stsujemy zabawę w kaligrafię i pisanie bez drywania ręki, angażujemy uczniów d wyknywania pmcy dydaktycznych i rganizwania gier i zabaw. 4. Spsby egzekwwania, ceniania wiedzy i umiejętnści: na pracy pisemnej uczeń zaznacza D, jeśli sam chce być ceniany według kryteriów dla uczniów dyslektycznych. Jeśli test lub tekst ceniamy według tych kryteriów, cenę wpisujemy dpier p ddaniu przez ucznia statecznej wersji, ceniając pracę pisemną nie bierzemy pd uwagę błędów literwych, nie zmieniających sensu wyrazu. Wyjątkiem są błędy typw gramatyczne, charakterystyczne dla daneg języka, prace pisemne ucznia są ceniane przede wszystkim pd względem merytrycznym, czyli treści, kmpzycji tekstu, składni, słwnictwa, itp., błędy rtgraficzne i interpunkcyjne w pracach z języków bcych nie pwdują bniżenia ceny gólnej, testy są układane tak, aby zminimalizwać liczbę wyrazów pisanych przez ucznia, dajemy więcej czasu na napisanie testu, czy wypracwania na lekcji, prace są pprawiane wspólnie z uczniem, zaczynając rzmwę d wymienienia zalet, a następnie stpniwym pkazywaniu i mawianiu błędów, nie należy prsić ucznia dyslektyczneg czytanie w klasie tekstu wcześniej nieprzerbineg i unikać dpytywania g z głśneg czytania w becnści innych uczniów, uczeń dyslektyczny jest ceniany głównie na pdstawie dpwiedzi ustnych, zamiast dpytywać ucznia przy tablicy, zadaje się mu prace dmwe, sprawdzając słuchanie ze zrzumieniem nie bierzemy pd uwagę błędów gramatycznych, tylk lgiczne, mżemy zmniejszyć ilść wymaganeg materiału d nauczenia, jeśli widzimy, że uczeń ma trudnści z zapamiętywaniem (np. graniczyć liczbę słówek d zapamiętania, czy liczbę zwrtek wiersza d nauczenia się na pamięć), w sytuacjach wyjątkwych ceny z prac pisemnych traktujemy jak drugrzędne. Ocenę kńcwą wystawiamy głównie na pdstawie wypwiedzi ustnych, słuchania ze zrzumieniem i aktywnści na lekcjach. Pnadt, każdy człnek daneg zespłu klasweg winien uwzględnić w cenie ucznia z innymi niż mówine pwyżej dysfunkcjami wskazania zawarte w piniach / rzeczeniach pradni psychlgiczn-pedaggicznych dnszące się d jeg specyficznych trudnści w uczeniu się. Dkumentacja dtycząca dysfunkcji znajduje się w teczkach wychwawców. - 14 -