2. Korespondencja radiotelefoniczna

2. Korespondencja radiotelefoniczna 2.1 Informacje wstpne 2 2.2 Telekomunikacyjna słuba lotnicza 2 2.3 Stacje lotnicze 3 2.4 Rodzaje łcznoci 3 2.5 Czstotliwoci 4 2.6 Meldunek pozycyjny, NOTAM 4 2.7 Transmisje niedozwolone i zakłócenia 5 2.8 System czasu i rejestracja korespondencji 5 2.9 Nawizanie łcznoci 6 2.10 Stosowanie kodów i skrótów 6 2.11 Rodzaje depesz i kolejno pierwszestwa 7 2.12 Czstotliwoci radiowe w niebezpieczestwie 8 2.13 Zagadnienia łcznoci radiotelefonicznej 9 2.14 Sposób nadawania 13 2.15 Frazeologie lotnicza 13 2.16 Znaki wywoławcze stacji lotniczych 15 2.17 Procedury radiotelefoniczne 17 2.18 Procedury kontroli radiostacji 18 2.19 Wymiana korespondencji radiotelefonicznej 18 2.20 Wykorzystywanie czstotliwoci 20 2.21 Utrata łcznoci 21 2.22 Łczno radiotelefoniczna w niebezpieczestwie 22 2.23 Łczno radiotelefoniczna w sytuacjach naglcych 25 2.24 Słuba radionawigacyjna 26 2.25 Słuba rozgłaszania 26 Włodzimierz Salwa Strona 1 2007-04-19

2.1 Informacje wstpne Cz Podrcznika powicona zagadnieniom Korespondencji Radiotelefonicznej zawiera zbiór danych i informacji zwizanych z zasadami poprawnego nawizywania lotniczej łcznoci radiowej w sytuacjach normalnych, nietypowych i alarmowych. Kady z rozdziałów zakoczony jest pytaniami sprawdzajcymi, które ułatwi Czytelnikowi sprawdzenie poziomu opanowania wiedzy. Opisane w tej czci zagadnienia oparte s o nastpujce dokumenty i przepisy lotnicze stosowanych w Polsce: - Zasady Działania Słub Ruchu lotniczego (PL-11)*; - Szczegółowe Techniczne Przepisy Ruchu Lotniczego (PL-2)*; - Aneks X ICAO t. II - Telekomunikacja Lotnicza - Zasady wymiany korespondencji; - Regionalne Procedury Uzupełniajce ( PL-7030/4) - Regulamin Radiokomunikacyjny ITU; - Kody i Skróty stosowane w midzynarodowym lotnictwie cywilnym (PL-8400)** - Zarzdzanie Ruchem Lotniczym (PL-4444)**. - Podrcznik Radiotelefonicznej Frazeologii Lotniczej * Wprowadzone Rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 1 marca 2004r. ** Wprowadzone Rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 11 marca 2004r. 2.2 Telekomunikacyjna słuba lotnicza Telekomunikacyjna słuba lotnicza dzieli si na: - Słub stał, - Słub ruchom (R) i (OR), - Słub radionawigacyjn, - Słub rozgłaszania. Ponisze definicje ułatwi zrozumienie rodzajów i funkcji tych słub. Stała słuba lotnicza to słuba telekomunikacyjna midzy okrelonymi punktami stałymi, przeznaczona do zapewnienia bezpieczestwa eglugi powietrznej oraz regularnego, sprawnego i ekonomicznego działania słub lotniczych. Przykładem takiej słuby jest stała telekomunikacyjna sie lotnicza (AFTN) - ogólnowiatowy system stałych łczy lotniczych wykorzystywany do wymiany depesz i danych cyfrowych. Ruchoma słuba lotnicza to słuba telekomunikacyjna midzy naziemnymi stacjami lotniczymi a lotniczymi stacjami pokładowymi lub midzy lotniczymi stacjami pokładowymi, w której mog uczestniczy take stacje statków ratowniczych. Ruchoma słuba lotnicza w zalenoci od pełnionych funkcji obejmuje słub (R) cywiln i słub (OR) rzdow.w słubie tej mog równie współdziała radiolatarnie wskazujce miejsce zagroenia na czstotliwociach przydzielonych do łcznoci w niebezpieczestwie i sytuacjach naglcych. Radionawigacyjna słuba lotnicza to słuba przeznaczona na uytek i zapewnienie potrzeb i bezpiecznego wykonywania lotów przez statki powietrzne. Zadaniem tej słuby jest rozmieszczanie pomocy radionawigacyjnych (NDB, VOR, DME, ILS, TACAN itp.) oraz utrzymanie ich we właciwym stanie technicznym. Włodzimierz Salwa Strona 2 2007-04-19

Lotnicza słuba rozgłaszania to słuba o działaniu jednokierunkowym, przeznaczona do przekazywania informacji o egludze powietrznej. Przykładem słuby rozgłaszania s stacje lotnicze ATIS i VOLMET. Stacja ATIS przekazuje aktualne informacje meteorologiczne, techniczne i operacyjne dotyczce konkretnego lotniska. W 2006 roku w Polsce funkcjonuj stacje ATIS na lotnisku w Warszawie, Krakowie i Gdasku, a w najbliszych latach planowane jest uruchomienie dalszych takich słub. Stacja VOLMET przekazuje informacje meteorologiczne z wybranych lotnisk nad danym regionem informacji powietrznej (FIR). 1. Wymie rodzaje telekomunikacyjnych słub lotniczych 2. Jaka jest funkcja radionawigacyjnej słuby lotniczej? 3. Podaj przykład lotniczej słuby rozgłaszania. 2.3 Stacje lotnicze Ponisze definicje opisuj rodzaje i funkcje stacji lotniczych Orodek łcznoci to stała stacja lotnicza, która przesyła lub retransmituje depesze z (lub do) dowolnej liczby połczonych z ni bezporednio innych stałych stacji lotniczych. Radiostacja kontroli lotniska to stacja lotnicza zapewniajca łczno radiow pomidzy wie kontroli lotniska a statkami powietrznymi lub innymi ruchomymi stacjami lotniczymi. Radiostacja kontroli powietrze-ziemia to stacja lotnicza, zapewniajca łczno radiow zwizan z kontrol statków powietrznych w danym obszarze. Ruchoma stacja naziemna to stacja telekomunikacyjnej słuby lotniczej, inna ni stacja pokładowa statku powietrznego, przeznaczona do wykorzystania w czasie ruchu lub w czasie postojów w punktach wczeniej nie ustalonych. Stacja lotnicza to stacja naziemna ruchomej słuby lotniczej, do której naley utrzymywanie łcznoci ze statkami powietrznymi lub przejmowanie depesz ze statków powietrznych. Stacja lotnicza moe by umieszczona na pokładzie statku innego ni statek powietrzny lub na platformie morskiej. Stacja pokładowa to stacja ruchomej słuby lotniczej umieszczona na pokładzie statku powietrznego, która nie jest stacj słuby ratowniczej. Stacja radionamiarowa (radionamiernik) to stacja stosujca radionamierzanie w celu okrelenia pozycji statku powietrznego. 1. Czym róni si radiostacja kontroli lotniska od radiostacji kontroli powietrze ziemia? 2. Co to jest stacja lotnicza? 3. Czym jest lotnicza stacja pokładowa? Włodzimierz Salwa Strona 3 2007-04-19

2.4 Rodzaje łcznoci Ponisze definicje opisuj rodzaje łcznoci lotniczej. Łczno powietrze-powietrze to łczno dwukierunkowa na przydzielonej czstotliwoci, umoliwiajca statkom powietrznym, wykonujcym loty w szczególnoci nad rejonami znajdujcymi si poza zasigiem łcznoci naziemnych radiostacji VHF, wymian niezbdnych informacji operacyjnych i ułatwianie rozwizywania problemów operacyjnych.. W Europie powszechnie wykorzystywana jest czstotliwo VHF 123,450 MHz. Łczno powietrze-ziemia to łczno dwukierunkowa pomidzy statkami powietrznymi i stacjami lotniczymi zainstalowanymi na powierzchni ziemi. lub z lub punktów na ziemi. Łczno w kierunku powietrza to transmisja jednokierunkowa od stacji lotniczej naziemnej lub punktów na ziemi do statków powietrznych. Łczno w kierunku ziemi to transmisja jednokierunkowa od statków powietrznych do stacji lotniczych naziemnych lub punktów na powierzchni ziemi. Nadawanie na lepo to nadawanie informacji ze stacji lotniczej naziemnej lub pokładowej w warunkach, gdy łczno dwukierunkowa nie moe by nawizana, a jednoczenie przypuszcza si, e wywoływana stacja jest w stanie odebra t transmisj. Nadawanie zwrotne to zasadnicza procedura łcznoci lotniczej polegajca na powtórzeniu przez stacj odbiorcz odebranej depeszy lub okrelonej jej czci w celu potwierdzenia poprawnoci odbioru. Praca dupleks to jednoczesna wymiana informacji midzy dwiema stacjami w obu kierunkach, majca zastosowanie głównie w wymianie korespondencji pomidzy stacjami naziemnymi. Praca simpleks to wymiana informacji midzy dwiema stacjami, która jest moliwa w tym samym czasie tylko w jednym kierunku. Praca simpleks ma zastosowanie głównie w wymianie korespondencji pomidzy lotniczymi stacjami naziemnymi i pokładowymi stacjami lotniczymi. Praca simplex w szczególny sposób decyduje o dyscyplinie prowadzenia korespondencji. Rozgłaszanie to nadawanie informacji dotyczcych eglugi powietrznej, które nie s adresowane do okrelonej stacji. Łczno operacyjna to łczno pomidzy załog statku powietrznego i uytkownikiem statku powietrznego wykorzystywana do inicjowania, kontynuowania, zmiany kierunku lub zakoczenia lotu w celu zapewnienia regularnoci przewozów lotniczych. Sie radiotelefoniczna to grupa stacji lotniczych pracujcych i utrzymujcych nasłuch na czstotliwociach tego samego zakresu i okazujcych sobie okrelon pomoc w celu zapewnienia maksymalnie niezawodnej łcznoci oraz wymiany informacji w relacji powietrze-ziemia. 1. Wymie rodzaje łcznoci lotniczej. 2. Co to jest nadawania zwrotne? 3. Czym jest praca simplex? 4. Co to jest łczno operacyjna ze statkiem powietrznym? Włodzimierz Salwa Strona 4 2007-04-19

2.5 Czstotliwoci Podczas nawizywania łcznoci, stacja lotnicza pracuje zwykle na czstotliwoci podstawowej. Gdy nie jest moliwe nawizanie łcznoci na czstotliwoci podstawowej, naley uy czstotliwoci zapasowej przydzielonej przez operatora stacji naziemnej lub opublikowanej w dokumentacji lotniczej. Pasmo radiotelefonicznej łcznoci lotniczej VHF to 760 simpleksowych kanałów o podziale 25 khz * w pamie 118MHz 137 MHz. * W niektórych regionach Europy stosowany jest podział co 8,33 khz. Czstotliwo podstawowa to czstotliwo radiowa przydzielona statkowi powietrznemu jako pierwszorzdna do łcznoci powietrze-ziemia w sieci radiotelefonicznej. Czstotliwo zapasowa to czstotliwo radiowa przydzielona statkowi powietrznemu jako drugorzdna do łcznoci powietrze-ziemia w sieci radiotelefonicznej. 1. Co to jest czstotliwo podstawowa w łcznoci lotniczej? 2. Podaj rónic pomidzy czstotliwoci główn i zapasow? 3. W jakim pamie czstotliwoci VHF nawizuje si łczno radiotelefoniczn? 2.6 Meldunek pozycyjny, NOTAM Tam, gdzie jest to wymagane, załoga statku powietrznego zobowizana jest do składania meldunków pozycyjnych w lotach na trasie lub w pobliu lotniska. Meldunek z powietrza to informacja ze statku powietrznego w locie przygotowana zgodnie z wymaganiami dotyczcymi podawania danych pozycyjnych, operacyjnych albo meteorologicznych. Szczegóły dotyczce meldunku z powietrza (AIREP) podane s w Dodatku 1. do PL - 4444. Informacje o szczególnym znaczeniu dla bezpieczestwa operacji lotniczych rozpowszechniane s przez lotnicze stacje naziemne. NOTAM (Notice To Airmen) to wiadomo rozpowszechniana za pomoc rodków telekomunikacyjnych, zawierajca informacje o ustanowieniu, stanie lub zmianach urzdze lotniczych, słubach, procedurach, a take o niebezpieczestwie, których znajomo we właciwym czasie jest istotna dla personelu zwizanego z operacjami lotniczymi. 1. Podaj zasadnicze elementy meldunku pozycyjnego 2. Co to jest NOTAM? Włodzimierz Salwa Strona 5 2007-04-19

2.7 Transmisje niedozwolone i zakłócenia Przekazywanie za pomoc urzdze telekomunikacyjnych zbdnych lub anonimowych sygnałów, depesz lub danych jest zabronione. Za transmisje niedozwolone uwaa si take takie transmisje, które zakłócaj prowadzon inn korespondencj. Z wyłczeniem sytuacji alarmowych, przed rozpoczciem transmisji naley upewni si, e na danym kanale łcznoci nie jest prowadzona adna inna korespondencja. Wynika to ze stosowania systemu simpleks w lotniczej łcznoci radiotelefonicznej. Ponadto korespondencja radiotelefoniczna winna dotyczy wyłcznie wykonywanego zadania lotniczego. Naley unika nadmiernej iloci zwrotów grzecznociowych i nie prowadzi korespondencji prywatnej. Korespondencja lotnicza powinna zawsze zawiera znaki wywoławcze nadawcy i adresata. Jednostki organizacyjne lotnictwa cywilnego prowadzce testowania i próby sprztu radiokomunikacyjnego, aby nie powodowa zakłóce, powinny podejmowa wszelkie moliwe rodki zapobiegawcze, w tym wybór czstotliwoci i czasu emisji oraz redukowanie lub, jeli to moliwe tłumienie promieniowania. Wszelkie zakłócenia powstajce podczas testowa i prób powinny by jak najszybciej likwidowane. 1. Jakie transmisje radiowe s w korespondencji lotniczej zabronione? 2. Czego powinna dotyczy korespondencja lotnicza? 2.8 System czasu i rejestracja korespondencji Stacje telekomunikacyjnej słuby lotniczej zapewniajce łczno w ruchu lotniczym kontrolowanym stosuj Uniwersalny Czas Skoordynowany (UTC), natomiast inne stacje telekomunikacyjnej słuby lotniczej powinny stosowa polski czas urzdowy. W lotnictwie stosowany jest 24-godzinny format czasu. Godzina 23:59 stanowi koniec doby, a godzina 00:00 stanowi jej pocztek.. Czas podaje si załogom statków powietrznych z dokładnoci do jednej minuty, gdzie momentem zmiany minuty na nastpn jest przekroczenie trzydziestej sekundy w danej minucie. Depesze lotnicze rozsyłane sieci AFTN zawieraj grup datagodzina, która składa si z szeciu cyfr, z których pierwsze dwie oznaczaj dzie miesica, a cztery pozostałe godzin i minuty według czasu UTC. Kada stacja radiokomunikacyjnej słuby lotniczej powinna stosowa rczne lub automatyczne rejestrowanie korespondencji. Stacje naziemne wyposaone sa w nowoczesne rejestratory cyfrowe, zapewniajce szybki dostp do zarejestrowanej korespondencji. Przepis ten nie dotyczy stacji pokładowych, które w przypadku stosowania radiotelefonii w bezporedniej łcznoci ze stacj lotnicz nie musz prowadzi dziennika korespondencyjnego. Zadanie to przejmuj rejestratory pokładowe, zapewniajce moliwo odczytu korespondencji z ostatnich 45 minut lotu. Dziennik korespondencyjny moe słuy jako dokument prawnej ochrony w przypadku rozpatrywania pracy pełnicego dyur operatora stacji lotniczej. Moe te by wykorzystany jako dokument prawny. Zaleca si, aby rejestracja korespondencji odbywała si na bieco. Jeeli jednak rczna rejestracja powodowałaby podczas krytycznej sytuacji przerw w łcznoci, to rejestracja moe by chwilowo zawieszona i uzupełniona moliwie jak najwczeniej, gdy powstan ku temu warunki. Wszystkie rozmowy radiotelefoniczne prowadzone przez organy słuby kontroli ruchu lotniczego powinny by rejestrowane. Jeeli jednak rejestracja tych rozmów jest z Włodzimierz Salwa Strona 6 2007-04-19

jakiegokolwiek powodu niemoliwa, to operator wzgldnie kontroler ruchu lotniczego powinien w dzienniku korespondencyjnym odnotowa krótko korespondencj nadan lub odebran. Rejestrowanie w dzienniku korespondencyjnym nadawanej lub odbieranej korespondencji radiotelefonicznej nie obowizuje w ruchu lotniczym w przestrzeniach nie kontrolowanych, jeeli warunki nie pozwalaj na to. Gdy na stacji pokładowej prowadzony jest w dzienniku radiotelefonicznym lub te w inny sposób rejestr dotyczcy łcznoci w niebezpieczestwie, silnych zakłóce lub przerw w łcznoci, to zaleca si, aby do rejestrów takich były dodane informacje dotyczce czasu i pozycji oraz wysokoci bezwzgldnej, na której znajduje si statek powietrzny. 1. Jaki czas stosowany jest podczas wymiany depesz i korespondencji w ruchu lotniczym kontrolowanym? 2. W jakim celu stosuje si rejestracj korespondencji lotniczej? 2.9 Nawizanie łcznoci Ogólna zasada nawizywania łcznoci lotniczej oparta jest standardowe procedury, stosowane we wszystkich rodzajach lotnictwa cywilnego: komunikacyjnym, sanitarnym, turystycznym, sportowym itp. Kada stacja powinna odpowiada na wywołanie skierowane do niej przez inne stacje radiokomunikacyjnej słuby lotniczej i na ich prob zapewni wymian korespondencji. Brak odpowiedzi na wywołanie moe wiadczy o uszkodzeniu radiostacji korespondenta, braku zasigu łcznoci lub o sytuacji niebezpiecznej. Kada wymiana korespondencji powinna zawiera znaki wywoławcze nadawcy i adresata Kada stacja powinna pracowa z minimaln moc promieniowania, niezbdn do zapewnienia zadowalajcej łcznoci. We wszystkich rodzajach łcznoci powinny by przestrzegane: dyscyplina pracy i zasady wymiany korespondencji. W celu jednoznacznego przekazu informacji naley stosowa standardow frazeologi radiotelefoniczn w jzyku angielskim lub polskim. Zaleca si, aby we wszystkich rodzajach łcznoci były uwzgldniane konsekwencje zwizane z moliwociami ludzkimi, które mog mie wpływ na dokładno odbioru i zrozumienie depesz. Zaleca si, aby po nadaniu wywołania do stacji lotniczej operator odczekał co najmniej 10 sekund zanim przystpi do powtórnego wywołania. Jest to konieczne w celu uniknicia zbdnych transmisji w chwili, kiedy stacja lotnicza przygotowuje si do odpowiedzi na wywołanie. Gdy stacja lotnicza zostanie wywołana jednoczenie przez kilka stacji pokładowych, operator stacji powinien ustali kolejno, w jakiej statki powietrzne maj nawizywa łczno. 1. Jaka jest podstawowa reguła nawizywania łcznoci radiowej? 2. Kiedy naley powtórnie wywoływa stacj lotnicz i dlaczego? Włodzimierz Salwa Strona 7 2007-04-19

3. Kto decyduje o kolejnoci nadawania, gdy jednoczenie zgłosi si wiele stacji pokładowych? 2.10 Stosowanie kodów i skrótów Transmisje radiowe w lotnictwie charakteryzuj si moliwie najkrótszym czasem trwania. Wynika to z koniecznoci pracy wielu stacji na jednym kanale łcznoci oraz systemu pracy simpleks. Kody i skróty powinny by stosowane w midzynarodowej telekomunikacyjnej słubie lotniczej w przypadkach, gdy stosowanie ich przyczyni si do skrócenia informacji, wzgldnie ułatwi jej przekazywanie. W przypadku, gdy kody i skróty zawarte w tekcie depeszy s odmienne od zatwierdzonych przez ICAO, to ich wykaz, na danie telekomunikacyjnej stacji lotniczej przyjmujcej depesz do nadania, powinien by dostarczony przez nadawc depeszy. Obecnie stosowane s trzy zasadnicze grupy kodów i skrótów: - kod ICAO do oznaczenia m.in. lotnisk np. EPWA, LFPO, KJFK - kod Q stosowany głównie w depeszach meteorologicznych np. QNH, QBB, QMU - skróty ICAO stosowane w kontroli ruchu lotniczego np. ETA, CTOT, NOTAM Kody i skróty stosowane s w depeszach rozsyłanych (głównie) sieci AFTN, komunikatach meteorologicznych oraz w bezporedniej korespondencji radiotelefonicznej. 1. Dlaczego stosuje si kody i skróty w korespondencji lotniczej? 2. Podaj przykłady kodów lub skrótów uywanych w lotnictwie. 2.11 Rodzaje depesz i kolejno ich pierwszestwa Rodzaje depesz przesyłanych za porednictwem ruchomej radiokomunikacyjnej słuby lotniczej oraz kolejno pierwszestwa w nawizywaniu łcznoci i przekazywaniu informacji powinny by zgodne z nastpujc tabel: Rodzaj depeszy i kolejno pierwszestwa a) sygnały o niebezpieczestwie, depesze o niebezpieczestwie b)depesze pilne łcznie z depeszami poprzedzonymi sygnałem transportu medycznego c) korespondencja dotyczca radionamierzania d) depesze dotyczce bezpieczestwa lotów e) depesze meteorologiczne f) depesze dotyczce regularnoci lotów Sygnał radiotelefoniczny MAYDAY PAN, PAN lub PAN, PAN MEDICAL - - - - Włodzimierz Salwa Strona 8 2007-04-19

Korespondencja w sytuacjach niebezpiecznych i naglcych powinna obejmowa wszystkie depesze radiotelefoniczne odnoszce si do nastpujcych sytuacji: Sytuacja niebezpieczna to taka sytuacja, w której istnieje powane zagroenie bezpieczestwa operacji lotniczej np. poar silnika samolotu i konieczne jest udzielenie natychmiastowej pomocy. Sytuacja naglca to sytuacja, w której konieczne jest zapewnienie bezpieczestwa statkowi powietrznemu lub pojazdowi, lub jakiej osobie na pokładzie, lub bdcej w zasigu widzenia, lecz nie wymagajcej udzielenia natychmiastowej pomocy. Wyraenie transport medyczny uyte jest w Konwencji Genewskiej z 1949 roku oraz w protokołach dodatkowych i odnosi si do kadego rodka transportu ldowego, wodnego lub powietrznego, zarówno wojskowego jak i cywilnego, stałego lub czasowego, przeznaczonego wyłcznie do transportu medycznego bdcego pod kontrol właciwego organu strony konfliktu. Korespondencja dotyczca radionamierzania powinna by przesyłana zgodnie z przepisami Aneksu X t. II. rozdział 6. Korespondencja dotyczca bezpieczestwa lotów powinna obejmowa: - depesze dotyczce ruchu lotniczego (patrz PL-4444), - depesze wysyłane przez uytkownika lub przez statek powietrzny zawierajce pilne wiadomoci dotyczce statku powietrznego w locie, - komunikaty meteorologiczne zawierajce pilne wiadomoci dla statku powietrznego w locie lub przygotowujcego si do odlotu (przeznaczone do indywidualnego powiadomienia lub do rozgłoszenia), - inne depesze dotyczce statków powietrznych w locie lub przygotowujcych si do odlotu. Korespondencja meteorologiczna powinna obejmowa informacje meteorologiczne dla lub od statków powietrznych, inne ni wymienione powyej. Korespondencja dotyczca regularnoci lotów (handlingowa) powinna zawiera: - dane dotyczce eksploatacji lub obsługi technicznej urzdze niezbdnych do zapewnienia bezpieczestwa lub regularnoci lotów statków powietrznych, - informacje dotyczce obsługi statków powietrznych, - wytyczne dla przedstawicieli uytkowników, dotyczce zmian co do potrzeb ogólnych zwizanych z pasaerami i załog, spowodowanych nieuniknionymi odchyleniami od normalnych rozkładów lotów, Włodzimierz Salwa Strona 9 2007-04-19

- informacje dotyczce nie planowanych ldowa, jakie ma wykona statek powietrzny, - dane dotyczce pilnie potrzebnych statkom powietrznym czci zapasowych i materiałów, - informacje dotyczce zmian w rozkładach lotów statków powietrznych. Organy kontroli ruchu lotniczego, wykorzystujce kanały bezporedniej łcznoci midzy pilotem i kontrolerem, s zobowizane do nadawania, odbioru i przekazywania adresatom depesz dotyczcych regularnoci lotów tylko wtedy, kiedy nie przeszkadza to w wykorzystywaniu tych kanałów zgodnie z ich głównym przeznaczeniem i nie ma innych kanałów wydzielonych do tego celu. Korespondencja o wyszej randze ma prawo przerwa trwajca korespondencj o mniejszej randze. 1. Podaj kolejno pierwszestwa w korespondencji lotniczej. 2. Czego dotyczy korespondencja w sytuacji bezporedniego zagroenia statku powietrznego? 3. Z czym zwizana jest korespondencja PAN PAN Medical? 4. Co zawiera korespondencja zwizana z bezpieczestwem wykonywania lotów? 5. Co zawiera korespondencja dotyczca regularnoci lotów? 6. W jakiej sytuacji dopuszcza si przerwanie prowadzonej innej korespondencji? 2.12 Czstotliwoci radiowe w niebezpieczestwie W sytuacjach niebezpiecznych i naglcych naley korzysta z czstotliwoci radiowej, na której prowadzona jest aktualnie wymiana korespondencji. Jeli nawizanie łcznoci nie jest moliwe, naley wykorzysta midzynarodow czstotliwoci 121.5 MHz. Stacje lotnicze obsługujce ruch kontrolowany wyposaone s w radiostacje pracujce na czstotliwoci bezpieczestwa 121,5 MHz, ponadto czstotliwo ta monitorowana jest przez ogólnowiatowy system satelitarny. Natomiast wszelka korespondencja radiowa podczas akcji poszukiwawczo ratowniczej prowadzona jest na czstotliwoci 123,1 MHz. Gdy na czstotliwoci ruchowej prowadzona jest korespondencja w niebezpieczestwie, pozostałe stacje winny zaprzesta nadawania i oczekiwa na polecenie zmiany czstotliwoci pracy. 1. Jakich czstotliwoci radiowych naley uywa w niebezpieczestwie? 2. Podaj midzynarodowe czstotliwoci radiowe stosowane w niebezpieczestwie i podczas akcji ratowniczo-poszukiwawczej. Włodzimierz Salwa Strona 10 2007-04-19

2.13 Zagadnienia łcznoci radiotelefonicznej Jzyk korespondencji Korespondencja radiotelefoniczna w polskim rejonie informacji powietrznej midzy organami słuby kontroli ruchu lotniczego a załogami statków powietrznych powinna by prowadzona w jzyku angielskim. Dopuszcza si uywanie jzyka polskiego w łcznoci z załogami polskich statków powietrznych, po uzyskaniu zgody od organu kontroli ruchu lotniczego. Gdy stacje pokładowa i naziemna nie mog uywa wspólnego jzyka, to powinna by uzgodniona z zainteresowanym uytkownikiem potrzeba skorzystania z usług tłumacza. Naley pamita, aby uywajc jzyka angielskiego unika akcentów i posługiwa si najprostsz wymow wyrazów. Ułatwi to zrozumienie korespondencji i zapobiegnie powtórzeniom. W przestrzeni nie kontrolowanej stosuje si powszechnie jzyk polski. Zbiór informacji lotniczych (AIP-Polska) oraz inne dokumenty lotnicze dotyczce ułatwie w przekazywaniu wiadomoci powinny by publikowane w jzyku polskim i angielskim. Literowanie Gdy podczas prowadzenia korespondencji radiowej uywane s imiona własne, skróty słubowe nazwy lub słowa trudne, to naley je literowa posługujc si alfabetami podanymi w tabelach poniej. Literowanie w jzyku polskim: Litera Wyraz Litera Wyraz A Adam O Olga B Barbara P Paweł C Celina Q Qantum ma R Roman D Dorota S Stefan E Edward wiatowid F Filip T Tadeusz G Gustaw U Urszula H Henryk V Violetta I Ignacy W Walenty J Józef X Xawery K Karol Y Ypsylon L Ludwik Z Zygmunt Ł Ł ukasz aba M Marian rebak N Nikodem Włodzimierz Salwa Strona 11 2007-04-19

Literowanie w jzyku angielskim: Litera Wyraz Wymowa Litera Wyraz Wymowa A Alfa AL FA N November NOWEM BER B Bravo BRA WO O Oskar OS KA C Charlie CZA LI P Papa PA PA D Delta DEL TA Q Quebec KE BEK E Echo EK O R Romeo RO MIO F Foxtrot FOKS TROT S Sierra SIE RA G Golf GOLF T Tango TAN GO H Hotel HO TEL U Uniform JU NI FORM I India IN DIA V Victor WIK TA J Juliett D U LI ET W Whiskey WIS KI K Kilo KI LO X X- ray EKS REJ L Lima LI MA Y Yankee JAN KI M Mike MAJK Z Zulu ZU LU Sylaby akcentowane s podkrelone. W praktyce powszechnie stosuje si literowanie w jzyku angielskim. Wymawianie cyfr W łcznoci radiotelefonicznej naley stosowa nastpujc wymow cyfr: Cyfra lub liczba Wymowa polska Pisownia angielska Wymowa angielska 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9, 100 1000 zero jeden dwa trzy cztery pi sze siedem osiem dziewi przecinek sto tysic ZERO ONE TWO THREE FOUR FIVE SIX SEVEN EIGHT NINE DECIMAL HUNDRED THOUSAND ziro uan tu tri for fajw siks sewn ejt najner desimal handred tauzend Z uwagi na podobne brzmienie cyfr pi i dziewi, oraz dwa i trzy, cyfr 9 wymawia si jako niner (najner), a cyfr 3 jako tree (tri). Włodzimierz Salwa Strona 12 2007-04-19

Nadawanie cyfr i liczb Aby unikn pomyłek, w korespondencji radiotelefonicznej ponisze dane liczbowe nadaje si oddzielnie cyfra po cyfrze. znaki wywoławcze statków powietrznych LOT 279 poziomy lotów FL 330 zero nadawane jako LOT dwa siedem dziewi LOT two seven niner nadawane jako poziom lotu trzy trzy zero flight level three three (tri tri) kursy magnetyczne nadawane jako 230 stopni kurs dwa trzy zero heading two three (tri) zero kierunek i prdko wiatru nadawane jako 200 stopni 10 wzłów wiatr dwa zero zero stopni jeden zero wzłów wind two zero zero degrees one zero knots kody transpondera nadawane jako 2 405 transponder dwa cztery zero pi squawk two four zero five droga startowa 19R nadawane jako pas jeden dziewi prawy runway one niner right 33 pas trzy trzy runway three three (tri tri) nastawy wysokociomierza QNH 1017 nadawane jako QNH jeden zero jeden siedem QNH one zero one seven czstotliwo radiowa VHF nadawane jako (separacja midzy kanałowa 25kHz) 134,050 MHz jeden trzy cztery przecinek zero pi zero one three (tri) four decimal zero five zero 118,300 MHz jeden jeden osiem przecinek trzy one one eight decimal three (tri) kanał radiowy VHF (separacja midzykanałowa 8,33kHz) nadawane jako Włodzimierz Salwa Strona 13 2007-04-19

125,430 MHz jeden dwa pi przecinek cztery trzy zero one two five decimal four three (tri) zero 122,035 MHz jeden dwa dwa przecinek zero trzy pi one two two decimal zero three five Ponisza grupa danych liczbowych wymawiana jest jako całkowite liczby. wysoko bezwzgldna nadawane jako 3 500 ft trzy tysice piset stóp three thousand five hundred feet podstawa zachmurzenia nadawane jako 2200 m dwa tysice dwiecie metrów two thousand two hundred meters 4300 ft cztery tysice trzysta stóp four thousand three hundred feet widzialno nadawane jako 1000 m widzialno jeden tysic metrów visibility one thousand meters zasig widzialnoci wzdłu drogi startowej nadawane jako 400 m RVR czterysta metrów RVR four hundred meters W przypadku podawania czasu naley z reguły nadawa tylko minuty, wymawiajc poszczególne cyfry oddzielnie. Jednake gdy istniałaby moliwo nieporozumienia, to naley podawa take godzin. Gdy podane jest sprawdzenie, czy liczby zostały odebrane poprawnie, to osoba nadajca depesz powinna poprosi stacj odbiorcz o powtórzenie tych liczb. 1. Jakiego jzyka naley uywa podczas prowadzenia korespondencji w ruchu lotniczym kontrolowanym? 2. Podaj literowanie nazwy Warszawa w jzyku angielskim. 3. Wymie co najmniej pi danych, których wartoci liczbowe naley wymawia oddzielnie cyfra po cyfrze. 4. Podaj co najmniej trzy dane, których wartoci liczbowe mona podawa jako pełne liczby. Włodzimierz Salwa Strona 14 2007-04-19

2.14 Sposób nadawania Kad korespondencj naley przed rozpoczciem nadawania przemyle i przygotowa, aby unikn niepotrzebnych przerw w czasie nadawania. Nadawanie powinno odbywa si zwile i w tonie normalnej rozmowy. W rozmowach naley w pełni korzysta ze standardowych frazeologii, gdy s one okrelone w odpowiednich dokumentach lub procedurach ICAO. Sposób radiotelefonicznego przekazywania informacji powinien zapewni jak najwyszy stopie jej zrozumienia. W celu spełnienia tego wymagania operatorzy radiowych stacji lotniczych powinni: - wymawia wyranie kade słowo, - mówi z równomiern szybkoci nie przekraczajc 100 słów na minut, natomiast gdy informacja przekazywana jest do statku powietrznego i tekst jej musi by zapisany, to szybko mówienia powinna by zmniejszona w celu umoliwienia załodze zapisania tekstu; krótka przerwa przed nadawaniem i po nadaniu liczb ułatwia ich zrozumienie, - utrzymywa równomierne natenie głosu, właciwie posługiwa si mikrofonem, zwłaszcza trzyma go w jednakowej odległoci od ust (2 do 4 cm ), - przerywa chwilowo mówienie, gdy zachodzi konieczno odwrócenia głowy od mikrofonu. Zaleca si przystosowywa sposób mówienia do istniejcych warunków utrzymywania łcznoci. O tempie nadawania z reguły decyduje kontroler ruchu lotniczego i do tego tempa winny dostosowa si operatorzy pokładowych stacji lotniczych. Przyjte do nadania depesze zredagowane tekstem otwartym lub za pomoc ustalonych wyrae powinny by nadawane bez jakiejkolwiek zmiany ich sensu. Zatwierdzone przez ICAO skróty, zawarte w tekcie depeszy nadawanej do statku powietrznego, naley zastpowa pełnymi słowami lub wyraeniami, którym skróty te w uywanym w danej chwili jzyku odpowiadaj. Wyjtek stanowi skróty, które w zwizku z czstym i powszechnym ich stosowaniem s znane personelowi lotniczemu. W celu przypieszenia przekazania informacji nie naley stosowa literowania, jeli nie przeszkodzi to w poprawnym jej odbiorze i zrozumieniu. Nadawanie długich informacji powinno by od czasu do czasu przerywane na chwil, aby operator przekazujcy mógł si upewni, e wykorzystywana czstotliwo jest wolna, a operator przyjmujcy, gdy istnieje konieczno, mógł zwróci si z prob o powtórzenie nie odebranych czci depeszy. 2.15 Frazeologie lotnicze Podane w tabeli podstawowe wyrazy i zwroty frazeologiczne powinny by stosowane w łcznoci radiotelefonicznej jako obowizujce: Jzyk polski Jzyk angielski Znaczenie ANULUJ CANCEL Anuluj uprzednio nadane zezwolenie. CZEKAJ STANDBY Czekaj, bd ciebie wywoływa. Włodzimierz Salwa Strona 15 2007-04-19

JAK MNIE SŁ YSZYSZ? KA DE SŁ OWO DWUKROTNIE Korespondencja Radiotelefoniczna HOW DO YOU READ? Jaka jest czytelno mojego nadawania? WORDS TWICE Jako proba: Warunki łcznoci s trudne. Nadawaj kade słowo lub grup słów dwukrotnie. Jako zawiadomienie : Ze wzgldu na trudne warunki łcznoci kade słowo lub grupa słów tej depeszy bd nadawane dwukrotnie. NADAWAJ GO AHEAD Kontynuuj nadawanie swojej depeszy. NASŁ UCHUJ MONITOR Nasłuchuj na... (czstotliwo). NAWI ŁCZNO NIE NIEPRAWIDŁOWO CONTACT Nawi łczno radiow z.... NEGATIVE Nie lub zgody nie udzielono, lub nie odebrano poprawnie. ODSTP ODSTP ODSTP BREAK BREAK BREAK Niniejszym sygnalizuj o odstpie midzy czciami depeszy. (Naley uywa, gdy nie ma wyranej rónicy midzy tekstem i innymi czciami depeszy). Niniejszym sygnalizuj o odstpie midzy depeszami przekazywanymi do rónych statków powietrznych znajdujcych si w przestrzeni o bardzo duej intensywnoci ruchu lotniczego. POMI DISREGARD Uwaaj t depesz jako nie nadan. POPRAWIAM CORRECTION Popełniono błd podczas tego nadawania (lub we wskazanej depeszy). Poprawna wersja.... POTWIERD ACKNOWLEDGE Daj zna, e odebrałe i zrozumiałe t depesz. POTWIERD CONFIRM Czy poprawnie odebrano t depesz?. POWTARZAM I SAY AGAIN Powtarzam dla podkrelenia wanoci. POTWIERD ODBIÓR READ BACK POWTÓRZ SAY AGAIN PRAWIDŁ OWO CORRECT To jest prawidłowe. Powtórz cało lub okrelon cz tej depeszy tak dokładnie, jak j odebrałe. Powtórz cało lub nastpujc cz twojej ostatniej transmisji. PROSZ REQUEST Chciałbym wiedzie... lub Pragn otrzyma... SPRAWD CHECK Sprawd system lub procedur. (Odpowied zazwyczaj nie jest oczekiwana) SPRAWD VERIFY Sprawd i popro nadawc o potwierdzenie. TAK POTWIERDZAM AFFIRM Tak. Potwierdzenie prawidłowego odbioru treci korespondencji. ZEZWALAM CLEARED Zezwala si na... lot na okrelonych warunkach. Zezwala si na start... Zezwala si na ldowanie... Włodzimierz Salwa Strona 16 2007-04-19

Jzyk polski Jzyk angielski Znaczenie ZGADZAM SI APPROVED Wyraanie zgody na proponowane działanie. ZGŁ O REPORT Przeka mi nastpujc informacj... ZMIANA ZEZWOLENIA RECLEARED Została wprowadzona zmiana do ostatniego zezwolenia, a to nowe zezwolenie zastpuje poprzednie w całoci lub w jego czci. ZROZUMIAŁ E M ROGER Cał twoj ostatni transmisj odebrałem. Szczegółowy opis i zasady stosowania frazeologii lotniczej w jzyku polskim i angielskim znajduj si w dokumencie PL-4444 oraz Podrczniku Radiotelefonicznej Frazeologii Lotniczej. 2.16 Znaki wywoławcze stacji lotniczych Radiotelefoniczne znaki wywoławcze lotniczych stacji naziemnych Znaki stacji naziemnych złoone s z dwóch czci, z których pierwsza oznacza lokalizacj stacji, a druga oznacza nazw właciwego organu lub słuby. Taki system stosowany jest na całym wiecie z wyjtkiem USA i Kanady. Organ lub słub naley oznacza zgodnie z ponisz tabel, jednak w przypadku, gdy jest zapewniona pewna łczno i wymiana korespondencji jest wielokrotna, to nazwa lokalizacji organu (słuby) moe by pominita. Organ lub słuba Sufiks znaku wywoławczego w jzyku polskim w jzyku angielskim Wydawanie zezwole na lot ZEZWOLENIA DELIVERY Słuba kontroli płyty postojowej PŁ YTA APRON (RAMP) Kontrola ruchu naziemnego ZIEMIA GROUND Kontrola lotniska WIE A TOWER Kontrola zbliania ZBLI ANIE APPROACH Radarowa kontrola zbliania - odloty ODLOTY DEPARTURE Radarowa kontrola zbliania - przyloty PRZYLOTY DIRECTOR Radar (ogólnie) RADAR RADAR Kontrola obszaru KONTROLA CONTROL Słuba informacji powietrznej INFORMACJA INFORMATION (INFO) Słuba operacyjno-dyspozytorska KOORDYNACJA DISPATCH Stacja radionamierzania GONIO HOMER Przykłady znaków wywoławczych lotniczych stacji naziemnych: Okcie Wiea, Gdask Zblianie, Sandomierz Info, Pobiednik Kwadrat, Góraszka Port. Włodzimierz Salwa Strona 17 2007-04-19

Radiotelefoniczne znaki wywoławcze statków powietrznych Znakiem wywoławczym statku powietrznego moe by jeden z nastpujcych typów znaków: Typ a - Typ b - znak zgodny ze znakiem rejestracyjnym statku powietrznego, oznacznik telefoniczny towarzystwa uytkujcego statek powietrzny poprzedzajcy ostatnie cztery znaki znaku rejestracyjnego statku powietrznego, Typ c - oznacznik telefoniczny towarzystwa uytkujcego statek powietrzny poprzedzajcy identyfikacj lotu czyli numer rejsu. Uwaga 1. Nazwa producenta statku powietrznego lub nazwa modelu statku powietrznego mog by wykorzystane jako radiotelefoniczny prefiks znaku wywoławczego typu a). Uwaga 2. Wymienione wyej pod lit. a), b) i c) znaki wywoławcze składaj si z połcze znaków zgodnie z Regulaminem radiokomunikacyjnym ITU (nr 2129 i nr 2130). Uwaga 3. Oznaczniki telefoniczne wymienione wyej pod lit. b) i c) znajduj si w dokumencie ICAO "Doc 8585 - Oznaczniki towarzystw, władz i słub lotniczych". Uwaga 4. Dowolny z przedstawionych wyej znaków wywoławczych moe by umieszczony w polu 7 planu lotu ICAO jako znak rozpoznawczy statku powietrznego. Skrócone znaki wywoławcze pokładowych stacji lotniczych Jeli zachodzi taka konieczno, radiotelefoniczne znaki wywoławcze statków powietrznych mog by skracane i powinny mie nastpujc form: Typ a - Typ b - Typ c - pierwszy znak znaku rejestracyjnego i co najmniej dwa ostatnie znaki znaku wywoławczego, oznacznik telefoniczny uytkownika statku powietrznego, który poprzedza co najmniej dwa ostatnie znaki znaku wywoławczego, nie ma formy skróconej. Przykłady pełnych i skróconych znaków wywoławczych zamieszczone s w poniszej tabeli. Pełny znak Typ a Typ b Typ c wywoławczy SPAHN Zlin SPAHR Skrócony znak wywoławczy SHN lub (rzadziej) SAHN Zlin HR lub (rzadziej) Zlin AHR Learjet FABCD Learjet CD lub (rzadziej) Learjet BCD Lufthansa D-AGHV LOT 331 Lufthansa HV lub (rzadziej) Lufthansa GHV nie ma formy skróconej Włodzimierz Salwa Strona 18 2007-04-19

1. Jaka jest reguła tworzenia znaku wywoławczego naziemnej stacji lotniczej? 2. Podaj trzy przykłady znaków wywoławczych naziemnych stacji lotniczych. 3. Jakie s typy znaków wywoławczych pokładowych stacji lotniczych? 4. Podaj trzy przykłady znaków wywoławczych pokładowych stacji lotniczych. 5. W jaki sposób mona skraca znaki wywoławcze pokładowych stacji lotniczych? 2.17 Procedury radiotelefoniczne Statek powietrzny nie powinien w czasie lotu zmienia swego znaku wywoławczego, z wyjtkiem zmian okresowo wprowadzanych na polecenie organu kontroli ruchu lotniczego w celu zapewnienia bezpieczestwa. Z wyjtkiem przypadków, gdy wymagaj tego wzgldy bezpieczestwa, adna transmisja nie moe by kierowana do statku powietrznego podczas jego startu, podczas ostatniej fazy podejcia kocowego lub podczas dobiegu po ldowaniu. Podczas nawizywania łcznoci naley uywa zawsze pełnych radiotelefonicznych znaków wywoławczych. Stacje zamierzajce nada informacje do wszystkich stacji, które mogłyby je odebra, powinny poprzedza tak transmisj wyrazami WYWOŁ ANIE OGÓLNE i swoim znakiem wywoławczym. Na takie wywołanie ogólne nie oczekuje si odpowiedzi, chyba e okrelone stacje proszone s o potwierdzenie odbioru. Nawizanie łcznoci powinno rozpoczyna si wywołaniem i odpowiedzi na wywołanie, jednake, gdy istnieje pewno, e stacja wywoływana odbierze wywołanie, to stacja wywołujca moe nada wiadomo nie czekajc na odpowied stacji wywoływanej. Skrócone radiotelefoniczne znaki wywoławcze powinny by tylko uywane po nawizaniu zadowalajcej łcznoci, pod warunkiem, e nie wynikn z tego nieporozumienia. Stacja pokładowa powinna uywa swego skróconego znaku wywoławczego tylko po wywołaniu jej takim znakiem przez stacj naziemn. Po nawizaniu łcznoci, dwustronna nieprzerwana wymiana korespondencji moe odbywa si bez dodatkowej identyfikacji lub wywoływa, a do jej zakoczenia. W celu uniknicia ewentualnych nieporozumie podczas udzielania zezwole przez organ kontroli ruchu lotniczego i powtarzaniu ich w celu sprawdzenia poprawnoci, kontrolerzy i piloci powinni zawsze dodawa znak wywoławczy statku powietrznego, którego dotyczy to zezwolenie. Podawanie uywanej czstotliwoci Ze wzgldu na to, e operator stacji lotniczej moe utrzymywa nasłuch na wicej ni jednej czstotliwoci, to naley przy wywołaniu podawa take uywan czstotliwo, jeli nie istniej inne odpowiednie rodki umoliwiajce jej identyfikacj. 1. W jakich fazach lotu nie powinna by przekazywana korespondencja do statku powietrznego? 2. Kiedy moe by zmieniony znak wywoławczy stacji pokładowej? 3. W jakiej sytuacji uywane bd skrócone znaki wywoławcze stacji pokładowych? 2.18 Procedury kontroli radiostacji Włodzimierz Salwa Strona 19 2007-04-19

W celu upewnienia si, e radiostacja pokładowa lub naziemna s sprawne oraz, e statek powietrzny znajduje si w zasigu łcznoci, przeprowadza si na ziemi lub w powietrzu transmisje kontrolne. Przed rozpoczciem nadawania naley upewni si, e na danej czstotliwoci nie jest prowadzona inna korespondencja. Transmisja kontrolna powinna zawiera: - znak wywoławczy stacji wywoływanej, - znak wywoławczy stacji wołajcej, - wyrazy SPRAWDZANIE ŁCZNOCI (radio check), - uywan czstotliwo. Odpowied na transmisj kontroln powinna zawiera: - znak wywoławczy stacji wołajcej, - znak wywoławczy stacji wywoływanej, - raport o jakoci transmisji stacji wołajcej. Zakoczenie transmisji kontrolnej powinno zawiera: - znak wywoławczy stacji wywoływanej, - znak wywoławczy stacji wołajcej, - raport o jakoci transmisji stacji wywoływanej. Podczas łcznoci kontrolnej naley stosowa skal raportów od 1 do 5, gdzie: 1 - oznacza transmisj zł (praktycznie nieczyteln), 2 - oznacza transmisj chwilow (z przerwami), 3 - oznacza transmisj rozrónian z trudnoci, 4 - oznacza transmisj dobr, 5 - oznacza transmisj bardzo dobr. Gdy uzyskany przez pilota raport słyszalnoci na ziemi jest oceniony przez operatora stacji lotniskowej na 3 lub mniej, naley uy radiostacji zapasowej lub wymieni niesprawna radiostacj. Nie zaleca si rozpoczynania lotu z wadliwie działajc radiostacj. Transmisja kontrolna oraz odpowied powinny by zarejestrowane na stacji lotniczej. 1. W jakim celu przeprowadza si łczno sprawdzajc przed lotem? 2. W jaki sposób naley przeprowadza sprawdzenie łcznoci? 3. Opisz skal raportów uywana podczas transmisji kontrolnej. 4. Jaki raport uzyskany po transmisji kontrolnej jest podstaw do zaniechania wykonania lotu z taka radiostacj? 2.19 Wymiana korespondencji radiotelefonicznej Wymian korespondencji naley prowadzi zwile i jednoznacznie, a tam gdzie jest to wymagane stosowa standardow frazeologi. Przed potwierdzeniem odbioru operator stacji Włodzimierz Salwa Strona 20 2007-04-19

odbiorczej powinien upewni si, e depesza została odebrana poprawnie. Stacja pokładowa powinna potwierdza odebranie wanych depesz kontroli ruchu lotniczego lub czci tych depesz przez ich powtórzenie i podanie swego znaku wywoławczego. Stosowanie nadawania zwrotnego (read back) jest standardowa procedur lotnicz i powinno dotyczy w szczególnoci: INSTRUKCJI PARAMETRÓW LOTU (kurs, wysoko, prdko itd.) ZEZWOLE NASTAW WYSOKOCIOMIERZA CZSTOTLIWOCI RADIOWEJ INNE POLECENIA W nastpujcym przykładzie podany jest sposób stosowania procedury nadawania zwrotnego w odniesieniu do zezwolenia kontroli ruchu lotniczego na lot: Stacja naziemna: Lot 281 Okcie Delivery. Warszawa Kontrola zezwala na lot do Londynu zgodnie z planem lotu. Standardowy odlot IDAKO 1G. Transponder 4133. Statek powietrzny: Okcie Delivery - LOT 281 mamy zgod na lot do Londynu... Tu nastpuje dokładne powtórzenie treci wydanego zezwolenia. Stacja naziemna: LOT 281 - zgoda odebrana prawidłowo. Za 5 minut łczno z Okcie - Ground na 121,9 w celu uzyskania zezwolenia na uruchamianie silników i instrukcji kołowania. Statek powietrzny: Za pi minut, 121,9 - LOT 281 Stacja lotnicza powinna potwierdzi odbiór meldunków pozycyjnych i innych meldunków o postpie lotu przez powtórzenie tych meldunków i podanie swego znaku wywoławczego, z tym zastrzeeniem, e w przypadku przecienia kanału łcznoci powtarzanie moe by chwilowo wstrzymane. W celu sprawdzenia poprawnoci odbioru stacja odbiorcza moe powtórzy depesz, potwierdzajc tym dodatkowo jej odbiór. W takich przypadkach stacja, której powtarza si odebran depesz, powinna potwierdzi poprawno odbioru przez podanie swego znaku wywoławczego. Gdy odebrana depesza zawiera meldunek pozycyjny i inne informacje, np. warunki meteorologiczne, to odbiór tych informacji po powtórzeniu meldunku pozycyjnego naley potwierdzi takimi wyrazami jak POGOD ODEBRAŁ EM, z wyjtkiem przypadku, gdy jest wymagane przejcie tych informacji przez inne stacje sieci.. Wymian korespondencji radiotelefonicznej powinna zakoczy stacja odbiorcza przez nadanie swego znaku wywoławczego. Poprawki i powtórzenia Gdy operator stacji popełni błd podczas nadawania, to powinien powiedzie POPRAWIAM, powtórzy ostatnie poprawnie nadane wyraenie lub grup, a nastpnie nada dalszy cig depeszy. Jeli najlepszym sposobem wprowadzenia poprawki jest powtórzenie Włodzimierz Salwa Strona 21 2007-04-19

całej depeszy, to operator powinien przed powtórnym jej nadaniem uy wyrazów: POPRAWIAM, POWTARZAM. Gdy operator stacji nadajcy depesz jest zdania, e warunki odbioru mog by trudne, to zaleca si, aby waniejsze elementy depeszy były nadawane dwukrotnie. Jeeli operator odbierajcy ma wtpliwoci co do poprawnoci odbioru depeszy, to powinien poprosi o powtórzenie całej depeszy lub jej czci. Jeeli jest konieczne powtórzenie całej depeszy, to naley nada wyraz POWTÓRZ. Jeeli jest konieczne powtórzenie czci depeszy, to operator powinien nada: POWTÓRZ WSZYSTKO DO...(pierwsze słowo odebrane poprawnie) lub POWTÓRZ OD...(słowo przed brakujc czci depeszy) DO... (słowo po brakujcej czci depeszy), albo POWTÓRZ WSZYSTKO PO...(ostatnie słowo odebrane poprawnie). Zaleca si, aby proszc o powtórzenie okrelonych informacji, stosownie do przypadku, uywa takich wyrae, jak: POWTÓRZ WYSOKO, KURS. Prowadzenie nasłuchu i czas pracy Stacje pokładowe powinny podczas lotu utrzymywa nasłuch zgodnie z obowizujcymi wymaganiami. Nie powinny one przerywa nasłuchu bez powiadomienia o tym zainteresowanych stacji lotniczych, z wyjtkiem przypadków, gdy wymagaj tego wzgldy bezpieczestwa. Statki powietrzne, wykonujce długie loty nad wodami lub loty nad wyznaczonymi obszarami, nad którymi obowizuje posiadanie na pokładzie nadajnika radiolatarni ratunkowej (ELT), powinny utrzymywa cigły nasłuch na czstotliwoci 121,5 MHz, z wyjtkiem czasu, w którym utrzymuj łczno na innych czstotliwociach VHF lub gdy wyposaenie statku powietrznego, albo wykonywane obowizki w kabinie pilota nie pozwalaj na utrzymywanie równoczesnego nasłuchu na dwóch czstotliwociach. Statki powietrzne powinny utrzymywa cigły nasłuch na czstotliwoci 121,5 MHz w obszarach lub na trasach, gdzie nie wyklucza si moliwoci przechwytywania statków powietrznych lub powstania innych niebezpiecznych sytuacji, a wymaganie takie zostało ustalone przez odpowiedni władz. Uytkownik łcznoci VHF powietrze-powietrze powinien zapewni odpowiedni nasłuch na czstotliwociach słub ruchu lotniczego, lotniczej czstotliwoci w niebezpieczestwie oraz innych czstotliwociach, na których wymagane jest utrzymywanie nasłuchu. Naziemne stacje lotnicze powinny utrzymywa nasłuch zgodnie z obowizujcymi je regulaminami pracy. W praktyce, na lotniskach kontrolowanych, kontroli zbliania i kontroli obszaru, nasłuch prowadzony jest całodobowo. Stacje lotnicze powinny utrzymywa cigły nasłuch na czstotliwoci 121,5 MHz w godzinach pracy organów dysponujcych takimi stacjami. W przypadku koniecznoci zawieszenia pracy z jakiegokolwiek powodu przez stacj pokładow lub stacj lotnicz, to powinny one, jeli jest to moliwe, zawiadomi o tym inne zainteresowane stacje, podajc równoczenie przewidywan godzin wznowienia pracy. Gdy stacja wznowi prac, to powinna zawiadomi o tym wszystkie zainteresowane stacje. Gdy okae si, e praca nie bdzie mogła by wznowiona o czasie podanym w pierwszym zawiadomieniu, to naley, jeli jest to moliwe, nada w tym czasie lub jak najwczeniej po upływie tego czasu drugie zawiadomienie, podajc zmienion godzin przewidywanego wznowienia pracy. Jeli kontroler ruchu lotniczego wykorzystuje dwie lub wicej czstotliwoci radiowych, to zaleca si rozway moliwo zapewnienia odpowiednich rodków, aby transmisje organu słuby ruchu lotniczego i statków powietrznych na dowolnej z tych czstotliwoci były jednoczenie dublowane na innych wykorzystywanych czstotliwociach, umoliwiajc w ten sposób znajdujcym si w zasigu łcznoci stacjom pokładowym odbieranie wszystkich informacji przekazywanych do (i od) kontrolera. Włodzimierz Salwa Strona 22 2007-04-19

1. Co z treci odebranej korespondencji od stacji naziemnej pilot powinien powtórzy i dlaczego? 2. Czy podczas lotu mona zaprzesta stałego nasłuchu na czstotliwoci radiowej dla danej trasy? 3. Na jakiej czstotliwoci radiowej prowadzony jest stały nasłuch przez stacje pokładowe i stacje naziemne? 4. Kiedy stosuje si poprawki podczas nadawania korespondencji? 5. W jakiej sytuacji stosuje si powtórzenia nadawanej korespondencji? 2.20 Wykorzystywanie czstotliwoci Stacje pokładowe powinny pracowa na właciwych czstotliwociach radiowych dla danej trasy lub dla danego lotniska. Radiostacja kontroli powietrze-ziemia powinna przydziela czstotliwoci do uywania przez stacje pokładowe pracujce pod jej nadzorem. Do pracy w sieci radiotelefonicznej główn i zapasow czstotliwo powinna przydziela jako pierwsza ta stacja sieci, z któr statek powietrzny sprawdzi stacj pokładow przed startem lub z któr nawie łczno od razu po starcie. Stacja ta powinna take zapewni, aby inne stacje sieci były powiadomione, w razie potrzeby, o przydzielonych czstotliwociach. Zaleca si, aby przydzielajc czstotliwoci, stacja lotnicza brała pod uwag warunki propagacyjne i odległo na jakiej ma by utrzymywana łczno. Nawizywanie łcznoci Stacje pokładowe powinny, jeli to moliwe, utrzymywa bezporedni łczno z radiostacj kontroli powietrze-ziemia obszaru, w którym statek powietrzny wykonuje lot. W przypadku gdy okae si to niemoliwe, to stacje pokładowe powinny wykorzystywa kady dostpny właciwy sposób przesłania depesz do radiostacji kontroli powietrze-ziemia. Jeeli stacja lotnicza nie moe nawiza normalnej łcznoci ze stacj pokładow, to powinna ona wykorzysta kady dostpny właciwy sposób poredniczenia, aby przesła depesz do stacji pokładowej. Jeeli wysiłki te zakocz si niepowodzeniem, to naley powiadomi o tym nadawc depeszy. Jeeli w sieci radiotelefonicznej nie została nawizana łczno midzy stacj pokładow a stacj główn po wywołaniu na głównej i zapasowej czstotliwoci, to jedna z innych stacji głównych dla danego lotu powinna okaza pomoc, przekazujc wiadomo do stacji wywoływanej, bd te w przypadku wywołania przez statek powietrzny udzielajc odpowiedzi na wywołanie i przyjmujc depesz. Poredniczenie w prowadzeniu łcznoci W sytuacji, gdy nie jest moliwe (okresowo) utrzymywanie dwustronnej łcznoci, lub gdy istnieje konieczno nawizania łcznoci ze statkiem powietrznym bdcym poza zasigiem radiostacji naziemnej, stosuje si procedur poredniczenia w łcznoci lotniczej. Stacja poredniczca (najczciej stacja pokładowa) bdca w zasigu radiostacji naziemnej przekazuje tre korespondencji do statku powietrznego bdcego poza poza zasigiem i potwierdza prawidłowo odebranej korespondencji. Włodzimierz Salwa Strona 23 2007-04-19

Stacja pokładowa powinna upewni si, e pozostaje w zasigu łcznoci ze stacja naziemn, zanim zaproponuje poredniczenie w łcznoci innej stacji pokładowej. Zmiana czstotliwoci Statek powietrzny powinien by zawiadomiony przez właciw stacj lotnicz o przejciu na inn czstotliwo radiow zgodnie z uzgodnionymi procedurami. W przypadku gdy takiego zawiadomienia nie było, to stacja pokładowa powinna zawiadomi właciw stacj lotnicz o przejciu na inn czstotliwo, zanim zostanie ono dokonane. Przy wstpnym nawizywaniu łcznoci na czstotliwoci VHF lub przy jej zwalnianiu, stacja pokładowa powinna nada tak informacj, jaka jest wymagana przez pastwowy cywilny organ ruchu lotniczego. 1. Jaki parametr decyduje o przydzielaniu czstotliwoci radiowej dla danej trasy? 2. Jakie s zasady nawizywania łcznoci? 3. Na czym polega procedura poredniczenia w nawizywaniu łcznoci? 4. Kiedy nastpuje zmiana czstotliwoci podczas lotu? 2.21 Utrata łcznoci * Łczno powietrze-ziemia Gdy stacja pokładowa utraci łczno ze stacj lotnicz na przydzielonej czstotliwoci, to powinna stara si nawiza z ni łczno na innej czstotliwoci właciwej dla danej trasy. Jeeli usiłowania te nie dadz wyników, to stacja pokładowa powinna stara si nawiza łczno z innymi statkami powietrznymi lub z innymi stacjami lotniczymi na czstotliwociach właciwych dla danej trasy. Ponadto statek powietrzny współpracujcy z sieci radiotelefoniczn powinien nasłuchiwa na właciwej czstotliwoci VHF wywoła ze strony innych statków powietrznych znajdujcych si w pobliu. Jeeli starania, o których mowa powyej zawiod, to stacja pokładowa powinna nada swoj depesz dwukrotnie na przydzielonej czstotliwoci(ach), poprzedzajc j wyraeniem NADAJ NA LEPO (transmitting blind) i (w razie potrzeby) poda adresatów, dla których depesza jest przeznaczona. W sieci radiotelefonicznej depesze nadawane "na lepo" naley nadawa dwukrotnie na głównej i zapasowej czstotliwoci. Przed przejciem na inn czstotliwo stacja pokładowa powinna poda czstotliwo, na któr przechodzi. Uszkodzenie odbiornika Jeeli stacja pokładowa nie moe nawiza łcznoci z powodu uszkodzenia odbiornika, to powinna nadawa meldunki w ustalonym czasie lub meldunki pozycyjne na normalnie uywanej czstotliwoci, poprzedzajc je wyraeniem NADAJ NA LEPO Z POWODU USZKODZENIA ODBIORNIKA (transmitting blind due to receiver failure). Stacja pokładowa powinna nada zamierzon depesz, a nastpnie powtórzy j w całoci. Podczas tej operacji stacja pokładowa powinna take powiadomi o przewidywanej godzinie Włodzimierz Salwa Strona 24 2007-04-19