Tekst powstał dla Porozumienia AUTISM-EUROPE, w ramach prowadzanych badan nad systemem o ś wiaty dla osób z autyzmem w krajach członkowskich UE.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Tekst powstał dla Porozumienia AUTISM-EUROPE, w ramach prowadzanych badan nad systemem o ś wiaty dla osób z autyzmem w krajach członkowskich UE."

Aleksander Marszałek
5 lat temu
Przeglądów:

1 Tekst powstł dl Porozumieni AUTISM-EUROPE, w rmch prowdznych bdn nd systemem o wity dl osób z utyzmem w krjch członkowskich UE. System edukcji w Polsce dl osób z utyzmem Prwo do edukcji orz zsdy orgnizowni nuki dl uczniów z utyzmem reguluj nstpuj ce kty prwne: 1. Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej z dni 2 kwietni 1997 r. (rt. 70) 2. ustw z dni 7 wrzeni 1991 r. o systemie owity (rt. 1, rt. 5, rt. 14, rt. 14, rt. 17, rt. 58, rt. 71b) orz wydne do ustwy rozporzdzeni ministr edukcji, z których njwniejsze to: - rozporzdzenie Ministr Edukcji Nrodowej z dn. 12 lutego 2001 r. w sprwie orzekni o potrzebie ksztłceni specjlnego lub indywidulnego nuczni dzieci i młodzie y orz wydwni opinii o potrzebie wczesnego wspomgni rozwoju dzieck, tk e szczegółowych zsd kierowni do ksztłceni specjlnego lub indywidulnego nuczni, - rozporzdzenie Ministr Edukcji Nrodowej i sportu z dni 4 kwietni 2005 r. w sprwie orgnizowni wczesnego wspomgni rozwoju dzieci, 1 / 14

2 - rozporzdzenie Ministr Edukcji Nrodowej i Sportu z dni 29 styczni 2003 r. w sprwie sposobu i trybu orgnizowni indywidulnego nuczni dzieci i młodziey - rozporzdzenie Ministr Edukcji Nrodowej i Sportu z dn. 18 styczni 2005 r. w sprwie wrunków orgnizowni ksztłceni, wychowni i opieki dl dzieci i młodziey niepełnosprwnej orz niedostosownej społecznie w specjlnych przedszkolch, szkołch i oddziłch orz o rodkch, - rozporzdzenie Ministr Edukcji Nrodowej i Sportu z dn. 18 styczni 2005 r. w sprwie wrunków orgnizowni ksztłceni, wychowni i opieki dl dzieci i młodziey niepełnosprwnej orz niedostosownej społecznie w przedszkolch, szkołch i oddziłch ogólnodost pnych lub integrcyjnych, - rozporzdzenie Ministr Edukcji Nrodowej i Sportu z dn. 7 styczni 2003 r. w sprwie zsd udzielni i orgnizcji pomocy psychologiczno-pedgogicznej w publicznych przedszkolch, szkołch i plcówkch, - rozporzdzenie ministr edukcji wydwne co roku w grudniu dotyczce sposobu podziłu cz ci owitowej subwencji ogólnej dl jednostek smorz du terytorilnego w dnym roku. 1. Orzeczenie. Kde dziecko z dignoz lekrsk dotyczc zburzeń rozwojowych (w tym z utyzmem) powinno mie 2 / 14

3 wydne przez publiczn pordni e psychologiczno-pedgogiczn orzeczenie o potrzebie ksztłceni specjlnego lub nuczni indywidulnego. Orzeczenie to jest podstw do dostosowni tre ci, metod i orgnizcji nuczni stosownie do jego potrzeb i mo liwo ci psychofizycznych (okre l to ustw z dn. 7 wrze ni 1991 r. o systemie o wity). Dzieci i młodzie posidj ce tkie orzeczeni mog ucz s zcz do przedszkol, szkoły ogólnodost pnej, integrcyjnej lub specjlnej. Osttecznego wyboru rodzju szkoły dokonuj rodzice dzieck i k d szkoł musi br pod uwg ich decyzj e. W orzeczenich tych s zwrte tk 3 / 14

4 e dodtkowe wskzni, co do uczestniczeni dnego dzieck w dodtkowych zj cich usprwnij cych, terpeutycznych. Orzeczeni dl dzieci i młodziey z utyzmem wydwne s przez skłdy orzekjce we wskznych przez kurtor o wity publicznych pordnich psychologiczno-pedgogicznych. Ozncz to, e w komisjch tych powinni zsid specjlici znjcy specyfik prcy z dzie mi i młodzie z utyzmem (w prktyce nie zwsze tk jest). 2. Wczesne wspomgnie rozwoju. W przypdku dzieci, które nie uczszczj jeszcze do szkoły mo e by orgnizowne wczesne wspomgnie rozwoju. Kieruje n nie pordni psychologiczno-pedgogiczn, któr wydje stosown opini. Zj ci te s orgnizowne w przedszkolch, szkołch, pordnich psychologiczno-pedgogicznych. Niestety wymir wczesnego wspomgni rozwoju jest brdzo ogrniczony jest to od 4 do 8 godzin w miesi cu. 3. Typy szkół i nuczni. Dzieci i młodziez utyzmem mog uczszcz do przedszkoli, potem szkół (publicznych i niepublicznych) / oddziłów: ogólnodost pnych, integrcyjnych, specjlnych. K 4 / 14

5 dy typ przedszkol, szkoły m swoj specyfik zwi zn z orgnizcj nuczni, zpewnieni opieki, kdry nuczycieli, liczebno ci oddziłu. Szkoły ogólnodostpne (prowdz je gminy) s njmniej przygotowne do prcy z ucznimi niepełnosprwnymi, w tym z utyzmem, czkolwiek, jeeli trfi do nich dziecko ze specjlnymi potrzebmi edukcyjnymi musi mie zpewn ion op iek i nuk dostosown do jego potrzeb i mo liwo ci orz zorgnizowne dodtkowe zj ci usprwnij ce. Dzieci z utyzmem, które trfij do szkół ogólnodost pnych njcz ciej mj tu orgnizowne nucznie indywidulne. Obejmuje si nim dzieci i młodzie, których stn zdrowi uniemo 5 / 14

6 liwi lub zncznie utrudni ucz szcznie do szkoły. Przepisy nie precyzuj jsno czy mo n prowdzi nucznie indywidulne n terenie szkoły, w zwi zku z tym dzieci s brdzo cz sto uczone w domu. Wymir zj jest tu ogrniczony, np. w klsie I III od 6 do 8 godz. tygodniowo. Szkoły integrcyjne (prowdz je gminy) zpewnij integrcj e ze zdrowymi rówie nikmi. Klsy s tu mniej liczne od 15 do 20 uczniów, z czego od 3 do 5 uczniów niepełnosprwnych. Je eli w klsie tkiej jest ucze ń z niepełnosprwno ci sprz on liczb uczniów niepełnosprwnych mo e by obni 6 / 14

7 on. W tkim oddzile prcuje dwóch nuczycieli jeden z nich musi by pedgogiem specjlnym i prcuje z ucznimi niepełnosprwnymi. W szkołch podstwowych i gimnzjch w klsch integrcyjnych mo e by ztrudnion tk e osob, któr jest pomoc nuczyciel (nie musi mie wyksztłceni pedgogicznego). W szkołch tych powinni by ztrudnieni dodtkowi specjli ci do prcy z dzie mi niepełnosprwnymi (np. pedgog specjlny, logoped). W szkołch integrcyjnych oprócz zj edukcyjnych dzieci niepełnosprwne, w tym z utyzmem, powinny mie orgnizowne dodtkowe zj ci usprwnij ce, terpeutyczne, logopedyczne. Szkoły specjlne (prowdz je powity) s tworzone dl uczniów niepełnosprwnych, z dysfunkcjmi rozwojowymi. W Polsce istnieje mo liwo orgnizowni oddziłów dl uczniów z utyzmem. Kls tk m liczy od 2 do 4 uczniów. Zj ci w niej powinien prowdzi odpowiednio przygotowny specjlist wspierny przez pomoc nuczyciel. Oddziły dl dzieci z utyzmem mog 7 / 14

8 by tworzone w szkołch ogólnodost pnych i szkłch specjlnych. 4. Plny nuczni. Dl uczniów z utyzmem obowizuj odrbne plny nuczni okrelj ce ilo obowi zkowych zj edukcyjnych orz zj rewlidcyjnych i innych zj dodtkowych n k dym etpie nuki. Uczniowie ci mj zgwrntowne tk e zj ci z lterntywnych metod komunikcji. Nwet w przypdku gdy dziecko z utyzmem ucz szcz do szkoły ogólnodost pnej powinno mie zj ci zorgnizowne i relizowne zgodnie z plnem nuczni dl uczniów z utyzmem. 5. Dowóz do szkoły. Uczniowie posidjcy orzeczeni o potrzebie ksztłceni specjlnego lub nuczni indywidulnego (w ród nich s dzieci z utyzmem) mj zgwrntowny drmowy dowóz wrz z opiek 8 / 14

9 do njbli szej szkoły podstwowej, gimnzjum lub specjlnego o rodk szkolno-wychowwczego (nie dotyczy to uczniów szkół pondgimnzjlnych). Je eli dowóz zpewnij rodzice uczni otrzymuj oni zwrot kosztów przejzdu rodkmi komunikcji publicznej dl dzieck orz opiekun. Koszty przewozu pokryw gmin. 6. Finnsownie. System owity w Polsce jest finnsowny z budetu pństw. Jednostki s morz du terytorilnego otrzymuj co roku subwencj e o witow (okre l to wydwne co roku rozporz dzenie ministr edukcji). Jest on przeznczon n finnsownie m.in.: wyngrodze ń nuczycieli i innych prcowników o witowych, wczesnego wspomgni rozwoju, wydtków zwi znych z indywidulnym nuczniem. Pieni dze te dzielone s według lgorytmu, w którym pod uwg brne s m.in. liczb uczniów w dnej jednostce smorz 9 / 14

10 du terytorilnego orz okre lone wgi (wrto ci punktowe przypisne dl uczniów ró nych typów szkół orz dl uczniów z ró nego rodzju dysfunkcjmi, którzy otrzymli orzeczenie o potrzebie ksztłceni specjlnego). W przypdku uczniów z upo ledzeniem umysłowym w stopniu lekkim wg t wynosi: 1,40, dl uczniów z niepełnosprwno ci ruchow, z zburzenimi psychicznymi 2,90, dl uczniów z upo ledzeniem umysłowym w stopniu gł bokim, z niepełnosprwno cimi sprz onymi orz z utyzmem 9,50. Co ozncz, e n ksztłcenie uczniów z utyzmem przeznczn jest dotcj pond trzykrotnie wi ksz ni n ksztłcenie uczniów z innymi zburzenimi psychicznymi i 9,5 rzy wiksz ni dl uczniów zdrowych. 7. Czs trwni nuki. Nuk w Polsce jest obowizkow do 18 roku yci. Ksztłcenie dzieci i młodzie y niepełnosprwnych w Polsce jest prowdzone od 7. do 18. roku yci w przypdku szkoły podstwowej, 21. roku yci w przypdku gimnzjum, 24. roku 10 / 14

11 yci w przypdku szkoły pondgimnzjlnej (np. szkoły specjlnej przysposbij cej do prcy). Wszystkie dzieci 6 letnie w Polsce (w tym dzieci z utyzmem) mj dodtkowo obowi zek odby roczne przygotownie przedszkolne (tzw. kls 0 ). Ocen, potrzeby zmin, komentrz: System edukcji w Polsce w njszerszym zkresie uwzgldni potrzeby i prw dzieci i młodzie y niepełnosprwnych, w tym dzieci i młodzie y z utyzmem. Rozwi zni prwne i nkłdy finnsowe s, w porównniu z innymi resortmi, przyjzne dl osób z utyzmem. Niestety, problemem, który czsto utrudni, lub uniemoliwi dzieciom i młodziey z utyzmem korzystnie z przyznnych im prw jest brk wykwlifikownej kdry przygotownej do tworzeni progrmów nuczni dl uczniów z zburzenimi rozwojowymi. Wci brkuje sieci oddziłów integrcyjnych i specjlnych tworzonych dl uczniów niepełnosprwnych. Brk rozwi z ń systemowych, które obligowłyby włdze o witowe i smorz dowe do zpewnieni wrunków do nuki dzieciom z utyzmem, pozostwi cz sto inicjtyw 11 / 14

12 i decyzj e dyrektorom plcówek, którzy z ró nych wzgl dów nie mog lub nie chc przyj do szkoły dzieci i młodzie y z utyzmem. Wydje si, e njw niejsze zminy prwno-orgnizcyjne, le przede wszystkim orgnizcyjne, powinny uwzgl dni : - zwikszenie subwencji owitowej dl dzieci niepełnosprwnych uczszczjcych do przedszkol z 4,0 do 9,5 (subwencj miłby by 9,5 rzy wi ksz ni n dziecko zdrowe), tk by był on równ subwencji dl dzieci z utyzmem ucz szczj cych do szkół, - stworzenie we wszystkich typch przedszkoli i szkół odpowiedniej iloci miejsc dl dzieci i młodzie y niepełnosprwnych, 12 / 14

13 - ksztłcenie kdry pedgogicznej i wspierjcej do prcy z OZA - wprowdzenie obowizkowego systent osoby z utyzmem n teren plcówek owit owych, w obecnym stnie prwnym uczestnictwo systent jest mo liwe, le uzle nione od decyzji dyrektorów plcówki, którzy s cz sto niech tni wprowdzeniu dodtkowych osób n teren szkół. Tk e nuczyciele s niech tni obwij c si e kontroli osoby z zewn trz) _ zpewnienie dodtkowych zj rewlidcyjnych dl wszystkich uczniów niepełnosprwnych. Oprcownie: Agnieszk Dej, specjlist ds. socjlnych, Zespół ds. Rzecznictw, Fundcj SYNAPSIS 13 / 14

14 lipiec 2006 r. 14 / 14

Podobne dokumenty

Warszawa, dnia 22 lutego 2012 r. Pozycja 204 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 7 lutego 2012 r.

Warszawa, dnia 22 lutego 2012 r. Pozycja 204 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 7 lutego 2012 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Wrszw, dni 22 lutego 2012 r. Pozycj 204 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dni 7 lutego 2012 r. w sprwie rmowych plnów nuczni w szkołch publicznych