Okiem inspekcji pracy. 23 stanowiska PIP w kontrowersyjnych sprawach pracowniczych

Transkrypt

1 Okiem inspekcji pracy 23 stanowiska PIP w kontrowersyjnych sprawach pracowniczych 1

2 Autorzy Katarzyna Pietruszyńska Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy Joanna Kaleta Sekcja Kontroli Wewnętrznej Głównego Inspektoratu Pracy Wydawca Wojciech Dyr Redaktor Emilia Wawrzyszczuk Koordynator produkcji Mariusz Jezierski Korekta Zespół ISBN Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014 Skład i łamanie: Triograf Dariusz Kołacz Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a tel , faks Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w e-booku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. 2

3 Spis treści 1. Praca przez więcej godzin, niż wynika to z grafiku czy to zawsze nadgodziny? 4 2. Limit pracy w godzinach nadliczbowych czy zaliczamy do niego wszystkie nadgodziny? 5 3. Udzielenie wolnego za pracę w 6. dniu tygodnia przed tym dniem czy jest możliwe? 7 4. czy przestój może być przyczyną uzasadniającą zmianę harmonogramu czasu pracy? 9 5. Jak poprawnie rozliczyć pracę w godzinach nadliczbowych pracownika odchodzącego z pracy w trakcie okresu rozliczeniowego? W jakim terminie pracownik może odpracować wyjście z pracy w celach prywatnych? Jak rekompensować pracę w dniu wolnym za święto? czy za czas wolny udzielony w zamian za dyżur poza domem pracownikowi przysługuje wynagrodzenie? Jak zachowywać odpowiednie okresyodpoczynku dobowego? rozliczanie urlopu niepełnoetatowca w systemie zadaniowym jak poprawnie tego dokonać? Jaki wpływ ma urlop bezpłatny na prawo do pierwszego urlopu? Czy studia za granicą wliczać do stażu urlopowego w Polsce? Czy urlop na napisanie doktoratu należy przesunąć z powodu choroby pracownika? Jak liczyć pierwszy urlop w razie zmiany wymiaru etatu w trakcie miesiąca? egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe jak to rozumieć? Przepisy wewnętrzne a prawo zwyczajowe które zasady stosować? Jak ustalić zasady powierzania pracownikom telefonów i samochodów służbowych? Czy zmiana regulaminu na niekorzyść obejmie również chronionych pracowników? Kiedy pracodawca ma obowiązek wypłacić odchodzącemu pracownikowi ostatnie wynagrodzenie? Na jakie świadczenia może liczyć pracownik rozwiązujący umowę z powodu przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę? Jak rozliczyć urlop na żądanie w przypadku pracownika zatrudnionego w systemie równoważnym? czy konieczne jest zawarcie aneksu do umowy o pracę, jeśli pracownik wnioskuje o obniżenie etatu zamiast urlopu wychowawczego? Czy wspólne korzystanie z urlopu wychowawczego obniża jego ogólny wymiar? 48 Okiem inspekcji pracy. 23 stanowiska PIP 3

4 Praca przez więcej godzin, niż wynika to z grafiku czy to zawsze nadgodziny?? Pracownik pracuje w systemie równoważnym. W jednym z dni miał zaplanowaną w harmonogramie pracę na 4 godziny. Niemniej jednak okazało się, że musi pracować 6 godzin. Czy w związku z tym te 2 godziny nadprogramowe uznać za nadgodziny, czy praca w godzinach nadliczbowych w takim przypadku nastąpiłaby dopiero po 8. godzinie pracy? Za 2 godziny pracodawca powinien wypłacić wynagrodzenie bez dodatku za nadgodziny. Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (8-godzinną normę dobową i przeciętnie 40-godzinną normę tygodniową), a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Pracę w godzinach nadliczbowych można polecić jedynie w razie: konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, szczególnych potrzeb pracodawcy. Czasem można zaplanować pracę na więcej niż 8 godzin Jeżeli pracownik pracuje w systemie równoważnym, pracodawca może przedłużyć dobowy wymiar jego czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin (czasem również do 16 lub 24 godzin). Ważne jest, aby następnie taką przedłużoną pracę zrekompensować krótszą pracą w innym dniu lub dniem wolnym. W takim wypadku, jeżeli zaplanowano pracownikowi pracę na więcej niż 8 godzin, nie będzie to praca w nadgodzinach. Nadgodzinami będzie bowiem praca dopiero powyżej zaplanowanego przez pracodawcę przedłużonego wymiaru czasu pracy, a nie praca przekraczająca dobową normę czasu pracy. Przykład Zgodnie z harmonogramem pracownik miał w danym dniu zaplanowane 10 godzin pracy, na polecenie pracodawcy świadczył jednak pracę w wymiarze 12 godzin. Pracę w godzinach nadliczbowych stanowią 2 dodatkowe godziny pracy ponad przedłużony dobowy wymiar. 4

5 W pozostałych przypadkach, a więc w dniach, w których nie zaplanowano pracownikowi pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, warunkiem wystąpienia pracy w godzinach nadliczbowych będzie przekroczenie obowiązujących norm czasu pracy. Do 8. godziny pracy nadgodziny w ogóle nie wystąpią Jeżeli więc w jednym z dni pracodawca zaplanował pracownikowi w harmonogramie pracę na 4 godziny, a w rzeczywistości pracował 6 godzin, to 2 dodatkowe godziny pracy nie będą godzinami nadliczbowymi z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy, bo te wystąpiłyby dopiero powyżej 8. godziny pracy. Oznacza to, że za taką pracę trzeba będzie wypłacić pracownikowi wynagrodzenie, ale bez dodatku za godziny nadliczbowe. Niemniej jednak, jeżeli pracodawca nie zrekompensuje tej pracy 2 godzinami wolnymi w innym dniu, spowoduje ona przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy, co będzie można stwierdzić po zamknięciu okresu rozliczeniowego. Jeżeli tak się stanie, za te 2 godziny nadliczbowe będzie trzeba zapłacić dodatek w wysokości 100, a nie 50%. Podstawa prawna: art , art , art , art ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Limit pracy w godzinach nadliczbowych czy zaliczamy do niego wszystkie nadgodziny?? Pracownik jest zatrudniony od poniedziałku do piątku (8 godz. dziennie). Często zdarza mu się wykonywać pracę w sobotę lub niedzielę. W rekompensacie za pracę w nadgodzinach otrzymuje inne dni wolne od pracy. Czy do łącznej puli 150 nadgodzin w roku należy zaliczyć wszystkie nadgodziny, które pracownik wypracował, mimo że odebrał je w formie dni wolnych i ostatecznie w miesiącu nie został przekroczony nominalny czas pracy, czy raczej do tej puli wliczamy wyłącznie te nadgodziny, które przekroczyły nominalny czas pracy? Do rocznego limitu godzin nadliczbowych wlicza się wszystkie nadgodziny. Nie ma przy tym znaczenia, czy praca w godzinach nadliczbowych wystąpiła w dzień roboczy, czy w niedzielę, święto, czy w inny dzień wolny od pracy. 5