Szanowny Pan Minister Mariusz Haładyj Ministerstwo Gospodarki

Transkrypt

1 Warszawa PCM 58/10/2014 Szanowny Pan Minister Mariusz Haładyj Ministerstwo Gospodarki dot. DDR-VI-4210/3/14, DDR/1639/14 W imieniu Polskiego Centrum Mediacji przedstawiamy naszą opinie do projektu założeń ustawy o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów. Doceniamy bardzo fakt, iż jesteśmy jedynym wieloletnim stowarzyszeniem mediacyjnym do, którego zostały wysłane założenie i prośba o przekazaniu naszej opinii. Zmiany dotyczące faktur korygujących i odliczania VAT i inne dotyczące kosztów przychodu itp. są bardzo interesujące i mogą rzeczywiście zmotywować firmy do udziału w mediacjach. Można tylko żałować, że w ogóle nie były rozważane mediacje pracownicze, wszak na stałe powiązane z biznesem i w związku z tym nie zostały opracowane zmiany dotyczące np. możliwości częściowego zwolnienia z ZUS po przywróceniu do pracy za okres kiedy pracownik nie świadczył pracy itd. To jest częsty temat w mediacjach pracowniczych. Natomiast z punktu widzenia wieloletnich mediatorów z doświadczeniami mediacyjnymi przekraczającymi mediacji, w tym ponad 700 mediacji gospodarczych (każdy) założenia wielu zmian dotyczących doktryny mediacji są nie do przyjęcia. Stosując jedną z technik mediacyjnych, metaforę, trochę to wygląd jak z Pendolino z w Polsce. Niby ta sama nazwa, ale nie taki sam mechanizm, już bez platform wychylnych itp. Nie sądzimy, że jest sens wprowadzać takie zmiany i zastosować mediacje na miarę naszych czasów, dzięki czemu znowu zaistniejemy na świecie w kontekście negatywnym. Wprowadzania zmian tylko dla interesu konkretnej grupy zawodowej jednocześnie przewracając do góry nogami wypracowane w oparciu o doktrynę mediacji wieloletnie wzorce i doświadczenia nie służy rozwojowi instytucji mediacji. Może warto zwrócić uwagę, iż w doktrynie mediacyjnej przyjęte zostało, iż używa się słowa rozwiązanie do takich działań jak negocjacje, mediacje, facylitacje, natomiast o rozstrzyganiu sporu mówi się w sytuacji kiedy ktoś trzeci decyduje za Strony, tak jest w przypadku arbitrażu, czy werdyktów sądowych. Uwagi do poszczególnych zapisów: I. Obowiązkowe działania w zakresie mediacji pozasądowej i sądowej. Punkt 1.1. Obowiązek informowania sądu, czy zostały podjęte próby alternatywnych metod rozstrzygania czy rozwiązywania sporów i konieczność uzasadnienia przyczyny dlaczego te próby nie zostały podjęte spowoduje zmniejszenie spraw

2 kierowanych z sądów do mediacji, a na dzisiejszym etapie rozwoju mediacji w Polsce jest to podstawowe źródło spraw mediacyjnych. Zgodnie z publikacjami, wypowiedziami przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości z krajów, gdzie mediacje są dużo częściej stosowane m.in. USA, w początkowym etapie rozwoju mediacji (a Polska jest na tym etapie), to właśnie sądy i sędziwie promowały mediacje poprzez informację o niej oraz przede wszystkim poprzez skierowania spraw do mediacji. Konieczność informacji i uzasadnienia związuje sędziom ręce, jeśli Ci uznają, iż chcieliby tę sprawę skierować do mediacji, jednocześnie na późniejszym etapie sprawy, nawet jeśli strony będą chciały skorzystać z tej metody, to trudno będzie im się wycofać z poprzedniego zdania. Obowiązek przedstawienia przez pełnomocników alternatywnych metod stronom można (i tak się chyba dzieje ) zapisać w Kodeksach Etycznych, rekomendacjach itp. skierowanych do tych grup zawodowych. Nie sądzimy również, iż jest sens wprowadzać zapisy, które nie są wymagalne nie nastąpi cofnięcie pozwu jeśli nie będzie takiej informacji. Twórcy zapisów w żaden sposób nie uzasadniają w jaki sposób taki zapis ma ułatwić sędziemu dokonanie oceny, czy sprawa nadaje się do mediacji. Rozumiemy, że sensowne jest czasami czerpanie wzorców z innych krajów, niemniej warto je dostosować do mentalności i wiedzy o mediacji polskiego społeczeństwa. Punkt 1.2 i 1.3 Nakładanie kolejnych obowiązków na sędziów, w tym obowiązku wzywania Stron na posiedzenie niejawne spowoduje więcej szkód niż korzyści. Z wielu spotkań, badań przeprowadzonych wśród sędziów eksponowany jest brak czasu sędziów i często powtarzanych głosów: jeśli mam wezwać strony do wolę już zająć się rozstrzyganiem sporu niż informowaniem o mediacji, nie mając pewności czy sprawa zakończy się ugodą, czy wróci do mnie. Z tego też powodu wprowadzone zostały zmiany do Kpk (wchodzące w lipcu 2015r), że to mediator ma poinformować o mediacji i odebrać od uczestników zgodę na nią. Ten zapis cofa rozwój mediacji a nie promuje mediację. Sukces mediacji zależy od woli Stron, a nie rodzaju sprawy. Wielokrotnie w Polskim Centrum Mediacji prowadziliśmy mediację np. z tym samym pozwanym i różnymi powodami, jednakże przedmiot sporu był ten sam i w jednych sprawach dochodziło do ugody w innych nie powodem nie była specyfika sprawy, ale jej uczestnicy. Jak mówi Martin Wright ekspert Rady Europy ds. mediacji mediacja to proces ludzki i ten element jest najistotniejszy. Punkt 1.4 W sądach od lat prowadzone są wolontarne dyżury mediatorów, gdzie Strony mogą otrzymać informację na temat mediacji. Pytanie, kto takie spotkania będzie opłacał, czy Strony będą zapraszane, czy wzywane. Zapis jest tak enigmatyczny, że projektodawca w ogóle nie miał wyobrażenia jak takie spotkania miałyby być organizowane, przez kogo itd. Takie spotkania odbywają mediatorzy po skierowaniu sprawy do mediacji. Punkt 1.5 Ten punkt głęboko sięga w ideę mediacji i ją łamie. W mediacji to strony są najważniejsze one zarządzają tym procesem, wyłączenie ich z możliwości decydowania w tej sprawie odbiera im podmiotowość w procesie mediacji, przekładając ją na sąd i mediatora.

3 Punkt 1.6 Kto będzie decydował czy sprawa jest zawiła, czy nie. Przedstawienie stanowisk pisemnie utrudnia stronom zmianę tych stanowisk w procesie mediacji dodatkowo umacniając strony we wcześniejszych swoich oczekiwaniach. Utrudnia, to proces mediacji, a jednocześnie prowadzi go w kierunku pracy z dokumentami, a nie ze stronami, więc zmienia ludzki wymiar mediacji w sądowy. Punkt 1.7 Profesjonalny mediator zna różne formy prowadzenia mediacji i wykorzystuje je na różnych etapach mediacji. Wprowadzenie proponowanego zapisu powoduje odejście od podstawowej idei mediacji: mającej na celu stworzenie stronom warunków umożliwiających osiągnięcie dobrowolnego porozumienia, a nie narzucenie im jakiegoś autorytatywnego rozstrzygnięcia. Tak naprawdę jest to pogwałcenie doktryny mediacji i próba wprowadzenia arbitrażu pod nazwą mediacji. Brak jakiegokolwiek uzasadnienia powodów wprowadzenia takich zapisów oprócz promocji jednego środowiska mediatorów kosztem innych, a także kosztem kraju, bo tak kuriozalnych zapisów ingerujących w doktrynę mediacji nigdzie nie ma. Co będzie jeśli strony przyjmą a potem się z tego wycofają, jakie konsekwencje będzie ponosił mediator. Co jeśli strony nie przyjmą tego rozstrzygnięcia i zwrócą się do sądu i sąd stwierdzi inne rozstrzygnięcie korzystniejsze dla jednej ze Stron. Czy Strona będzie miała prawo do odszkodowania od mediatora, że próbował doprowadzić do złego dla niego rozstrzygnięcia. Punkt 1.11 Zasady, którymi posługuje się mediator, to dobrowolność, poufność, bezstronność, neutralność, akceptowalność, są to zasady przyjęte i obowiązujące w całym świecie. Poza zasadą neutralność są wskazane w kpc, dodatkowe wskazanie zasady bezstronności wypacza proces mediacji podkreślając, iż w zasadzie inne zasady są mało ważne. Mediator o zasadach mówi w monologu mediatora przed jej rozpoczęciem, podpisuje umowę ze stronami gdzie te zasady są wymienione. Nie widzimy więc powodu dodatkowego podkreślania tej jednej zasady, prowadzącej do upodobnienia mediacji do arbitrażu, a mediatora do arbitra. Punkt 1.12 Sędzia wskazując mediatora nie pozwala stronom jeszcze bardziej skonfliktować przy wskazaniu wspólnego mediatora. Spotykamy się z tym również na gruncie mediacji prywatnych zgłaszanych przez strony do naszych ośrodków mediator wybrany przez ośrodek jest postrzegany jako bezstronny i neutralny. Brak opisu jak to miałaby wyglądać w praktyce czy na rozprawie, czy po skierowaniu sprawy do mediacji sąd miałby wystosować zapytanie znowuż przedłużenie postępowania, co jeśli każda ze stron wskaże innego mediatora? Zasada akceptowalności mediatora daje stronom wystarczające prawo do zmiany mediatora, jeśli wskazany przez sąd nie jest przez Strony akceptowalny. Punkt 2.2 Zapis istotny dla mediacji rodzinnych i cywilnych z osobami fizycznymi. Dla osób prawnych koszty mediacji na obecnym poziomie (chyba, że zajdą istotne zmiany) są na poziomie funduszu na znaczki pocztowe - cytat z mediacji.

4 Punkt 3.1 i 3.2 Doceniając, iż w końcu środowisko mediacyjne, nie słyszy od instytucji państwowych, iż szkolenia są bez sensu, bo rynek zweryfikuje, jednocześnie jesteśmy zaniepokojeni całkowitym wykreślenie organizacji z prowadzenia list. Jest to uzależnienie mediatorówii. od sędziów, jako zlecającym im sprawy do mediacji, co wpływa na doktrynę mediacji zasady neutralności, bezstronności i bezinteresowności mediatora. W jaki sposób prezes sądu będzie weryfikował wiedze mediatora, jeśli sam nie prowadzi mediacji a jego zawód rozstrzyganie sporów wymaga całkowicie innej wiedzy, umiejętności niż mediatora, który wspiera strony w rozwiązywaniu sporów. Istnieje obawa, że zbierze się mediatorom uprawnienia, które już posiedli. Są wpisani na listy mediatorów w sprawach cywilnych, gospodarczych i realizują sprawy na zlecenie sądów, czyli ich wiedza jest już zweryfikowana. Bazując na doświadczeniach z list prowadzonych przez prezesów sądów w sprawach karnych i nieletnich, gdzie również znajdują się zapisy o odpowiedniej wiedzy i umiejętnościach na listach będziemy mieli osoby kompletnie nie przygotowane do zawodu mediatora co znane jest z licznych przykładów. Listy mediatorów prowadzone przez PCM jak inne organizacje, oczywiście nie wszystkie, są weryfikowane ( z reguły co 6 lub 12 miesięcy) co prawda ta weryfikacja w stowarzyszeniach nie zawsze przekłada się na weryfikację w sadach kiedy nie możemy się doprosić o zmiany list. Aby na takich listach się znaleźć niezbędne jest ukończenie szkolenia i najczęściej odbycia stażu lub weryfikacji umiejętności poprzez prowadzenie mediacji przez dwóch mediatorów. W PCM szkolenie dla mediatorów cywilnych i gospodarczych, to co najmniej 84 godziny, rodzinnych ponad 100, pracowniczych 84 godziny. Jak do tej pory to właśnie sądy wpisywały na listy osoby bez żadnych szkoleń. Wykreślenie organizacji niszczy ich ponad 20 letni dorobek powodując jednocześnie bezpośrednie powiązanie mediatorów z sądami, co w obecnej sytuacji postrzegania sądów przez społeczeństwo nie wpłynie pozytywnie na wizerunek mediatora. Sędziowie nie prowadzą list adwokatów, radców itd., dlaczego mają prowadzić listy mediatorów? Wynagrodzenie mediatora zróżnicowane od kolejności spotkań wskazuje na nieznajomości psychologii konfliktu, jego etapów, postaw itd. i raczej na nikłe doświadczenie mediacyjne rekomendujących te zapisy. Poza zwiększeniem obecnej stawki, iż koszty mediacji to 1% od 400 zł do 4000 zł nie należy niczego zmieniać pozostawiając również ten zapis, iż Strony płacą mediatorowi, nie odbywa się to przez sąd, za wyjątkiem zwolnienia z kosztów (mediacje rodzinne). Punkt 3.6 Na obecnym etapie rozwoju mediacji i częstymi opiniami sędziów wyrażanymi w badaniach o niechęci do mediacji jest zbyt daleko idący. Wydaje się, iż wystarczy na razie punkt 2. Załącznik 1 W oparciu o ponad 20 letnie doświadczenia prowadzenia mediacji oraz szkoleń z mediacji w Polsce przedstawiony program oraz zakres godzinowy szkolenia nie odzwierciedla w żadnym wypadku dobrego przygotowania do bycia mediatorem. Zamiast czerpać z doświadczeń innych krajów może warto skupić się na doświadczeniach polskich szkoleniowców i organizacji. Opinie naszą opieramy również na tym, iż do naszej organizacji zapisują się osoby na szkolenia po profesjonalnych mediacyjnych szkoleniach w różnych ośrodkach np. adwokackich czy izbach radów

5 prawnych szkolących w zasadzie z ostatniego etapu mediacji, czyli pisania ugody ( trochę to wygląda jakby jechać z drewnem do lasu) lub w oparciu o doświadczenia zagraniczne. Program szkolenia specjalistycznego jest w ogóle nieczytelny i niezrozumiały dla specjalistów. A szczególnie interwencja kryzysowa włączona do szkolenia z mediacji rodzinnych i w innych sprawach, która jest całkowicie inną metodą pracy z klientem niż mediacja. Łącząc wyrazy szacunku, w imieniu ZG PCM Magdalena Grudziecka i Jerzy Książek