Art. 49 TFUE (dawny 43 TWE) Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa

Transkrypt

1

2 Art. 49 TFUE (dawny 43 TWE) Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego. Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami w rozumieniu artykułu 54 akapit drugi, na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli.

3 Art. 54 TFUE ( dawny 48 TWE) Na potrzeby stosowania postanowień niniejszego rozdziału spółki założone zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego i mające swą statutową siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo wewnątrz Wspólnoty są traktowane jak osoby fizyczne mające obywatelstwo Państw Członkowskich. Przez spółki rozumie się spółki prawa cywilnego lub handlowego, a także spółdzielnie oraz inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, z wyjątkiem tych, których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysków.

4 Art. 293 TWE Państwa Członkowskie w miarę potrzeby podejmują między sobą rokowania w celu zapewnienia swoim obywatelom: - ochrony osób, jak również korzystania z praw i ich ochrony na warunkach przyznanych przez każde Państwo własnym obywatelom; - zniesienia podwójnego opodatkowania wewnątrz Wspólnoty; - wzajemnego uznania spółek w rozumieniu artykułu 48 akapit drugi, utrzymania osobowości prawnej w przypadku przeniesienia siedziby z kraju do kraju oraz możliwości łączenia spółek podlegających ustawodawstwu różnych krajów; - uproszczenia formalności dotyczących wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych i arbitrażowych.

5 art.49 ak.1 zd. 1 TFUE mówi o przeniesieniu do innego państwa członkowskiego zakładu głównego czyli głównego miejsca działalności (primary establishment)

6 art.49 ak.1 zd. 2 TFUE Podjęcie dodatkowej działalności w innym państwie członkowskim przy pozostawieniu zakładu głównego w miejscu dotychczasowej lokalizacji. Może polegać na: -utworzeniu jednostki prawnie niesamodzielnej = oddziału lub agencji -powołaniu do życia jednostki prawnie odrębnej (spółki zależnej) ochronie podlega też nabywanie praw udziałowych w istniejących już spółkach zagranicznych.

7 Do tej kategorii należą podmioty: 1)Zawiązane zgodnie z ustawodawstwem jednego z państw członkowskich 2)Mające: siedzibę statutową lub miejsce sprawowania głównego zarządu na teryt. UE lub główne centrum działalności (54 ak.1 TFUE) = ze swobody przedsiębiorczości korzystają podmioty mogące wykazać podwójną więź z obszarem UE, czyli spełniające łącznie kryteria: utworzenia i lokalizacji. ALE wystarczy umiejscowienie na terytorium UE wyłącznie jednej z trzech kategorii siedzib wymienionych w przepisie.

8 Skorzystanie przez spółkę z pierwotnej swobody przedsiębiorczości, czego wyrazem jest transgraniczne przeniesienie siedziby rzeczywistej bądź statutowej, angażuje dwa porządki prawne: prawo państwa dotychczasowej siedziby spółki, najczęściej będące równocześnie prawem, zgodnie z którym spółka została utworzona (prawem macierzystym) + prawo państwa nowej lokalizacji spółki (prawo państwa docelowego)

9 Ograniczenia emigracyjne = restrykcje wynikające z prawa państwa dotychczasowej lokalizacji spółki, utrudniająca/uniemożliwiające jej opuszczenie terytorium tego państwa względnie połączenie ze spółką krajową jako spółką przejmującą Ograniczenia imigracyjne = restrykcje wynikające z prawa państwa nowej lokalizacji spółki, utrudniające/uniemożliwiające prowadzenie przez nią działalności

10 Teoria siedziby rzeczywistej za lokalizację spółki na potrzeby prawa kolizyjnego uznaje się miejsce, w którym utrzymuje ona siedzibę rzeczywistą Teoria inkorporacji (powstania, utworzenia) dla określenia statutu personalnego właściwy jest system prawny zgodnie z którym spółka została zawiązana Teoria siedziby statutowej stosowanie prawa państwa, w którym znajduje się siedziba spółki wskazana w jej akcie założycielskim (umowie, statucie)

11 Daily Mail -spółka: -zawiązana zgodnie z prawem angielskim -siedziba statutowa w UK (Londyn) -siedziba zarządu w UK Daily Mail -Próba przeniesienia siedziby rzeczywistej spółki do Holandii Problem: -Departament Skarbu UK odmawia zgody wymaganej angielskim Prawem podatkowym Holandia - prawo -teoria inkorporacji -nie stoi na przeszkodzie ustanawianiu przez spółki zagr. siedzib rzeczywistych na terytorium kraju

12 prawo wspólnotowe nie ingeruje w krajowe zasady ustalania prawa właściwego dla spółek oraz transgranicznego przenoszenia siedziby statutowej bądź rzeczywistej Inaczej niż osoby fizyczne, spółki są bytami prawnymi powołanymi do życia przez krajowych ustawodawców i od nich w pełni zależnymi. Istnienie spółek jest uwarunkowane zróżnicowanymi rozwiązaniami prawa krajowego, określającymi zasady tworzenia spółek i ich funkcjonowania przy obecnym stanie prawa wspólnotowego art. 43 i 48 TWE nie przyznają spółce utworzonej według prawa jednego z państw członkowskich i mającej w nim statutowa siedzibę prawa przeniesienia siedziby zarządu do innego państwa członkowskiego kwestie te wymagają one uregulowania w przyszłym prawodawstwie europejskim bądź umowie międzynarodowej Przepisy dotyczące osób fizycznych nie mogą być stosowane do osób prawnych

13 Sprawa dotyczyła ograniczeń przenoszenia siedziby rzeczywistej wynikających z prawa podatkowego. Trybunał natomiast sformułował stanowisko wykraczające poza ten obszar, odnoszące się do restrykcji natury kolizyjnoprawnej Trybunał nie przyjął generalnej dopuszczalności ustanawiania dowolnych ograniczeń przenoszenia siedziby, ale potwierdził legalność restrykcji w kluczowym obszarze międzynarodowego prawa spółek Ponieważ Trybunał rozstrzygał wyłącznie w przedmiocie restrykcji natury emigracyjnej, poglądy na funkcje swobody osiedlania się spółek i jej relacje w stosunku do uregulowań krajowych mogły ewoluować, gdyż wolnym polem pozostała problematyka imigracyjna i problem relacji między spółką a państwem jej nowej siedziby Trybunał wskazał na brak umowy międzynarodowej w obszarze delegacji wyznaczonej dawnym art. 293 TWE, przyznając tym samym swoisty prymat temu przepisowi nad art. 52 i 58 TWE Stanowisko odczytywano jako przesądzenie zgodności z prawem wspólnotowym niemieckiej koncepcji siedziby rzeczywistej, która, pozwalała karać spółki przekraczające granice państw najsurowszą sankcją w postaci pozbawienia egzystencji

14 w Danii znajduje się: -główny zakład spółki -siedziba rzeczywista spółki -miejsce zamieszkania wspólników Zawiązali spółkę prywatną w UK Obywatele duńscy Odmowa organów duńskich Zarzut obejścia duńskiego prawa w UK: Spółka nie prowadzi żadnej działalności Spółkę wystąpiła o rejestrację oddziału w Danii

15 odmowę wpisu oddziału to naruszenie gwarantowanej przez prawo wspólnotowe swobody przedsiębiorczości przepisy prawa krajowego nie mogą ograniczać możliwości tworzenia przez spółkę swoich oddziałów na terenie innego państwa czł. zakaz przeniesienia siedziby zarządu do państwa docelowego nie jest odpowiednim środkiem, aby osiągnąć cel ochrony wierzycieli, ponieważ zakazu tego nie stosuje się, gdy spółka w państwie przyjmującym wykonuje dodatkową działalność gospodarczą, mimo iż wierzyciele znajdujący się na terytorium tego państwa są w tym przypadku tak samo zagrożeni. swoboda przedsiębiorczości, zapewnia spółkom, które zostały skutecznie utworzone w państwie członkowskim, wolność tworzenia oddziałów również i wtedy, kiedy spółki te w państwie ich utworzenia mają wyłącznie statutową siedzibę i nie prowadzą w nim działalności Państwa czł. mają prawo przeciwdziałać jedynie konkretnym przejawom nadużyć, stwierdzonym w danych okolicznościach, nie zaś abstrakcyjnemu ryzyku takich nadużyć

16 przyznanie pierwszeństwa swobodzie przedsiębiorczości przed koncepcjami łączników prawa krajowego, aczkolwiek bez opowiedzenia się wyraźnie za żadną z nich Precyzowanie dopuszczalnych granic posługiwania się w przestrzeni europejskiej spółkami pozornie zagranicznymi (pseudo-foreign Corporation) Stanowcze stanowisko, przyznające Centros prawo bezpośredniego powoływania się na przepisy o swobodzie osiedlania się wobec organów duńskich, otworzyło pole do kwestionowania przez doktrynę tezy Daily Mail Odmowa potraktowania sprawy Centros jako wewnętrznej sprawy duńskiej. Bez znaczenia fakt, że istotna a nawet cała działalność spółki ma skupiać się w innym państwie niż państwo utworzenia

17 w Holandii - Uberseering -spółka z o.o. -zawiązana zgodnie z prawem holenderskim -siedziba statutowa -siedziba rzeczywista Spółka: nabyła nieruchomość budynkową w Niemczech i zleciła prace remontowe firmie niemieckiej (NCC) wszystkie udziały w Uberseering zostały nabyte przez podmioty niemieckie w Niemczech: -teoria siedziby rzeczywistej Sądy niemieckie odmówiły Uberseering zdolności sądowej, przyjmując utratę egzystencji spółki Spółka: wystąpiła do sądu niemieckiego z powództwem przeciwko NCC z tytułu nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane siedziba rzeczywista zarządu znalazła się w Niemczech

18 odmowa uznania przez państwo przyjmujące osobowości prawnej spółki utworzonej zgodnie z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego stanowi ograniczenie swobody przedsiębiorczości. Nieadekwatne byłoby powoływanie się na precedens Daily Mail, ponieważ dotyczył on emigracji spółki, podczas gdy w sprawie Uberseering powstał problem uznania spółki zawiązanej w jednym państwie członkowskim przez inne państwo Jeżeli spółka mająca siedzibę statutową w państwie, w którym została utworzona, korzysta ze swobody osiedlania się w innym państwie, państwo to jest zobowiązane na mocy art. 43 i 48 TWE uszanować zdolność prawną i sądową, która przysługuje tej spółce zgodnie z prawem państwa utworzenia korzystanie ze swobody osiedlania się przez Uberseering nie może być zależne od zawarcia umowy międzynarodowej na podst. art. 293 TWE, choć umowy takie mogą ułatwić urzeczywistnienie swobody przedsiębiorczości

19 Trybunał nie wypowiedział się zatem za żadną z kolizyjno prawnych teorii ustalania prawa właściwego dla spółek, jednak uznał za bezwzględnie konieczne poszanowanie zdolności prawnej nadanej spółce przez jej macierzysty system, czyli państwo utworzenia. Przyjęcie prymatu poszanowania podmiotowości prawnej spółki w stosunku do względów ochrony interesów wierzycieli, wspólników mniejszościowych czy pracowników Po raz pierwszy transgraniczne przeniesienie siedziby rzeczywistej znalazło się wśród czynności objętych ochroną prawa unijnego, jednak wyłącznie w aspekcie imigracyjnym. Tak jak państwo przyjmujące nie może odmówić spółce zdolności prawnej (zdolności sądowej) w następstwie zastosowania prawa obowiązującego w nowej siedzibie rzeczywistej spółki, tak nie może tego uczynić państwo macierzyste w celu odstraszenia spółki od podjęcia próby emigracji.