Scenariusz zajęć otwartych NIE ZAMYKAJ OCZU NA PRZEMOC DOMOWĄ

Transkrypt

1 Scenariusz zajęć otwartych NIE ZAMYKAJ OCZU NA PRZEMOC DOMOWĄ Termin realizacji: godz Miejsce: aula w szkole Cele zajęć: 1. uporządkowanie posiadanej przez uczniów wiedzy dotyczącej przemocy 2. poszerzenie wiedzy na temat różnych aspektów i przejawów przemocy w rodzinie (mającej miejsce w domu ze strony rodziców/opiekunów, rodzeństwa lub innych członków rodziny) 3. rozwijanie umiejętności rozpoznawania zagrażających sytuacji 4. rozwijanie umiejętności różnicowania zachowań świadczących o przemocy 5. rozpoznawanie i nazywanie uczuć i emocji 6. zrozumienie zniekształceń poznawczych ofiar przemocy błędnych schematów myślowych /jestem gorszy, winny, zasłużyłem na to/ 7. kształtowanie postawy konieczności zgłaszania faktów przemocy w rodzinie /własnej, cudzej/ 8. zdobycie wiedzy na temat możliwości szukania pomocy i wsparcia /osoby, instytucje, organizacje/ 9. poznanie konsekwencji prawnych stosowania przemocy Metody i formy pracy: 1. burza mózgów 2. mini-wykład 3. praca w małych grupach 4. praca w kręgu i rundki 5. prezentacja fragmentów filmu Sławomira Fabickiego pt. Męska sprawa 6. dobieranki tematyczne, uzupełnianki, tworzenie haseł i przekazów obrazkowosłownych Potrzebne materiały: nośnik z filmem pt. Męska sprawa, rozsypani tematyczne, plansze Wymagany sprzęt: laptop, projektor, ekran Uczestnicy zajęć: Grupa ok.20 uczniów w wieku lat Przebieg zajęć do prac w grupach, flipchart i markery, ulotki, wizytówki Treść kolejne zadania Czynność / informacje Potrzebne materiały 1. Powitanie grupy. Zapoznanie z tematem zajęć., zasadami pracy podczas zajęć. Dziś chcemy porozmawiać z wami o przemocy. Temat ten nie jest wam obcy, bo wiele razy na różnych zajęciach był poruszany. Dziś jednak chcemy powiedzieć ---

2 2. Co to jest przemoc? Kiedy ma miejsce? 3. Jakie formy może mieć przemoc? Jaką przemoc znacie? 4. Gdzie można spotkać się z przemocą? 5. Jak wam się wydaje, kto może w rodzinie/ domu stosować przemoc? wam o szczególnym rodzaju przemocy jakim, zaraz się dowiecie. Najpierw ustalmy, co to jest przemoc. Uczniowie podają przykłady - ważne jest, by pojawiły się wypowiedzi charakteryzujące to zjawisko /nauczyciel naprowadza myślenie dzieci/: silniejszy używa siły wobec słabszego ktoś chce siłą coś osiągnąć stosując siłę narusza czyjeś prawa stosując siłę powoduje ból, cierpienia i lęk Chodzi o ustalenie podziału na przemoc: fizyczną psychiczną seksualną ekonomiczną ew. zaniedbanie Uczniowie mogą oczywiście wyliczać: bicie, plucie, kopanie, obgadywanie, wyzywanie, dotykanie w intymne miejsca potem należy te zachowania pogrupować. Uczniowie podają przykłady, dobrze by w wyliczance znalazło się pojęcie dom lub rodzina; podwórko szkoła internat klasa wojsko więzienie droga do szkoły dom, rodzina Na dzisiejszych zajęciach zajmiemy się właśnie przemocą w rodzinie, w domu. Ma ona miejsce wtedy, gdy ktoś z rodziny wykorzystuje swoją siłę wobec bliskich osób, krzywdzi je, sprawia, że cierpią, boją się, są podporządkowane. Uczniowie wyliczają, a nauczyciel przypina na tablicy/ flipcharcie przygotowane wcześniej etykiety z napisami członków rodziny: tata, mama, rodzice dziadek, babcia, dziadkowie siostra, brat, rodzeństwo ojczym wujek przyjaciel mamy flipchart i markery Arkusz formy przemocy flipchart i markery Etykiety z nazwami członków rodziny

3 6. Jak wam się wydaje, kto w rodzinie/ domu może stać się ofiarą przemocy? 7. Ćwiczenie: Przemoc czy nie? A jeśli tak, to jaka? 8. Prezentacja: Historia Bartka Jeśli w przykładach nie pojawi się jako sprawca syn, córka, dziecko, to należy zapytać, czy może się zdarzyć, że te osoby wg uczniów stosują przemoc wobec rodziców, dziadków? Przy tym zadaniu ustalamy z uczniami, że osoba stosująca przemoc to sprawca, a osoba poszkodowana to ofiara. Poproszony uczeń etykietuje rysunek przedstawiający scenę przemocową napisami sprawca i ofiara. Uczniowie wyliczają, a nauczyciel porządkując wypowiedzi i odwołując się do poprzedniego zadania zwraca uwagę uczniów, że każdy członek rodziny może być sprawcą albo ofiarą przemocy domowej. Poproszony uczeń etykietuje rysunek przedstawiający scenę przemocową napisami sprawca i ofiara tym razem dziecko jest sprawcą. Nauczyciel dzieli uczestników na 3-4 grupy i każdej z nich daje, część etykiet z rozsypanki. Zadaniem każdej grupy jest podzielenie określeń z rozsypanki na 3 grupy. W pierwszej powinny znaleźć się formy przemocy fizycznej, w drugiej psychicznej, a w trzeciej grupie określenia, które nie są przemocą. Ważne, by prowadzący w omówieniu zaznaczył, że przemocy fizycznej w rodzinie zawsze towarzyszy przemoc psychiczna. Natomiast zdarza się, że w rodzinie stosowana jest wyłącznie przemoc psychiczna członkowie rodziny nie są bici, ale są poniżani czy zastraszani. Nauczyciel zaprasza uczniów do zapoznania się z historią Bartka. Informuje, że zaprezentowana historia posłuży im jako materiał do dalszej pracy. Po obejrzeniu filmu nauczyciel zadaje pytania do dyskusji: 1. Jakie przejawy przemocy w rodzinie zauważyliście w historii Bartka? W odpowiedziach powinny się znaleźć: bicie, stosowanie kar fizycznych, krzyki, stosowanie przemocy psychicznej strzelanie paskiem, zawstydzanie / ściągaj spodnie, kładź się /. Rysunek ze sceną przemocy Etykiety z napisem: sprawca, ofiara j.w. Rozsypanka- podział na grupy, przyporządkowywanie etykiet z rozsypanki Plansza, do której każda grupa przykleja podzielone etykiety zgodnie z kryteriami podziału. Urywek filmu Męska sprawa Sławomira Fabickiego /3 min/ Opis historii przedstawionej na filmie Aneks: Scena 1

4 9. Czy łatwo jest opowiadać o przemocy w domu? I dlaczego? 10. Co powinna zrobić osoba, która jest ofiarą przemocy w domu? 11. Kto może pomóc? 12. Praca w grupach: 2. Jak zachowywał się Bartek, co robił? Wykonywał polecenia ojca, czytał uwagi, płakał, szukał wzrokiem pomocy u matki, zapewne wykonał polecenia ojca zdjął spodnie, położył się tego nie pokazano; 3. Co czuł Bartek? 4. Co myślał Bartek? 5. Kto jeszcze był w tym urywku ofiarą przemocy? 6. Jaka to byłą przemoc? 7. Co czuła matka i brat? W odpowiedziach powinno paść stwierdzenie, że NIE i następujące powody: obawa, że nikt nie będzie w stanie pomóc wstyd, że ktoś się dowie i pomyśli coś złego o rodzinie strach przed gniewem sprawcy i jeszcze większą przemocą strach przed umieszczeniem dzieci w domu dziecka miłość do ojca przekonanie ofiary, że sama jest sobie winna Zaprezentowanie dzieciom, jak podobne powody wpłynęły na decyzję Bartka o rezygnacji z gry w drużynie piłki nożnej. Zgłosić to komuś, gdzieś Gdyby Bartek zgłosił, że ojciec go bije nie doszłoby do takiej sytuacji uczniowie oglądają kolejny fragment filmu W nawiązaniu do ostatniego fragmentu filmu nauczyciel pyta: Co powinna zrobić osoba, która wie, że w czyimś domu jest przemoc? Zgłosić to komuś, gdzieś. Gdyby kolega zgłosił to wcześniej, a nie jak na scenie z filmu, to być może przemoc w domu Bartka skończyłaby się wcześniej. Uczniowie odpowiadają na pytanie gdzie można szukać pomocy jeśli oni sami lub ktoś z ich otoczenia jej doświadczają. Nauczyciele uzupełniają wypowiedzi uczniów o formy pomocy, których nie wskazali. Wywieszają informacje. Co czują, myślą, jak się zachowują osoby doświadczające przemocy domowej? Urywek filmu Męska sprawa Sławomira Fabickiego /0,5 min/ Opis historii przedstawionej na filmie Aneks: Scena 2 Urywek filmu Męska sprawa Sławomira Fabickiego /1,5 min/ Opis historii przedstawionej na filmie Aneks: Scena 3 Plansza z numerem telefonu zaufania i Adresem strony internetowej Plansze do pracy

5 Konsekwencje przemocy w rodzinie 13. Praca zbiorowa: Apel do każdego, kto doświadcza przemocy domowej lub o niej wie 14. Podsumowanie Nauczyciel dzieli uczestników na 3 grupy. Zadaniem każdej z grup jest wypisanie wszystkich możliwych emocji/zachowań/myśli, jakich mogą doświadczać ofiary przemocy w rodzinie, które są w wieku uczestników zajęć. Przed rozpoczęciem pracy w grupach warto zaznaczyć, że osoby doznające przemocy mogą odczuwać złość, smutek, wstyd, mogą czuć się osamotnione, zachowywać się agresywnie lub wycofywać z kontaktu. Uczniowie otrzymują zdjęcia kolorowe i czarno białe mówiące o przemocy domowej. Uczniowie ze szkoły podstawowej zdjęcia misia z zasłoniętymi: - oczami - uszami - buzią Starsi uczniowie otrzymują zdjęcia ukazujące cierpienia ofiar. W oparciu o powyższe materiały i uzyskaną wiedzę formułują hasła apelu. Miejsce, w którym żyjemy, powinno być bezpieczne i wolne od przemocy. Jeśli tak się nie dzieje, ważne, aby o tym mówić zaufanym dorosłym, przyjaciołom. Nie warto zostawać samemu ze swoimi problemami. Warto też pamiętać o ofercie bezpłatnego Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży , który działa codziennie od godz. 12:00 do 20:00. Strona internetowa umożliwia przesłanie anonimowej wiadomości przez całą dobę, a zakładka Przemoc zawiera wiele informacji na temat różnych form przemocy oraz możliwości uzyskania pomocy. Formą pomocy rodzinie z przemocą jest procedura niebieskiej karty, która polega na tym, że grupa osób pracuje, by sytuacja w tej rodzinie się zmieniła, poprawiła. Są to: pracownik socjalny, policjant, nauczyciel, lekarz. Osoby te muszą zachować tajemnicę o tym, co dzieje się w rodzinie. Na zakończenie prowadzący zaznacza, że niekiedy w wyniku przemocy w rodzinie może dojść do bezpośredniego zagrożenia Plansze ze zdjęciami do podpisu, etykiety z gotowymi propozycjami podpisów do zdjęć Plansze z numerami telefonów alarmowych i strony internetowej Ulotki i wizytówki z numerem pomocowym Jeśli będzie możliwość dostępu do Internetu zaprezentowanie uczniom podanej strony www

6 15. Rundka: Co sądzisz o przemocy domowej? Co ważnego zapamiętałeś z tych zajęć? 16. Pożegnanie życia lub zdrowia. W takich sytuacjach należy natychmiast powiadamiać policję dzwoniąc pod nr 997 (wtedy połączymy się z najbliższą jednostką policji) lub alarmowy numer 112 (gdzie zgłoszenie zostanie przekazane policji lub pogotowiu ratunkowemu, lub do obu tych służb). Rozdanie ulotek i wizytówek. Zamykając zajęcia nauczyciel prosi uczniów, by każdy odpowiedział na zadane pytania. Wspólne porządkowanie sali Plansze z pytaniami BIBIOGRAFIA: 1. Red. Jolanta Zmarzlik., Przemoc w rodzinie wobec dziecka. Procedury interwencyjne w szkole. ORE, W-wa Kubacka -Jasiecka,D., Lipowska-Teutsch A.(1997) Red; Wobec przemocy. Kraków. ALL Pośpiszyl I. Przemoc w rodzinie. WSiP Warszawa Mellibruda J. Pułapka niewybaczonej krzywdy. IPZ Warszawa Scenariusz zajęć Fundacji Dzieci Niczyje Przemoc w rodzinie

7 ANEKS Historia Bartka Scena 1 Bartek z młodszym bratem wrócił z podwórka do domu. Obaj są głodni, ale muszą chwilę poczekać, bo mama jest zajęta pracą, a zupa musi jeszcze chwilę się pogotować. Głośne rozmowy i zamieszanie, jakie zrobili chłopcy obudziły tatę, który wstając z łóżka przywołuje do siebie Bartka. Jest zły. Z różnych powodów bo został obudzony, bo chłopcy głośno się zachowują, bo nie ma pracy, bo znalazł ukryty zeszyt Bartka z uwagami ze szkoły. Podaje synowi zeszyt i każe przeczytać na głos wszystkie uwagi. Bartek jest przestraszony, widzi gniew ojca, głos więźnie mu w gardle, czyta cicho, z przerwami, zerkając na ojca i chcąc ocenić sytuację, co mu grozi, jak ojciec zareaguje. Raczej wie, co się stanie. Mama również. Dlatego chce odwrócić uwagę męża i przypomina mu, że musi szybko wyjść z domu, by nie spóźnić się na umówione spotkanie w sprawie pracy. Jednak to nie skutkuje. Ojciec każe dalej czytać Bartkowi, bierze pas i słuchając strzela nim głośno. Wszyscy domownicy wiedzą już, co będzie dalej. Bartek nie słyszy już nawet swego głosu, bo serce wali mu tak głośno, że wszystko zagłusza. Jego brat ze strachu chowa się pod stołem. Przestraszona i bezradna matka, ze łzami w oczach prosi cicho męża, by nie bił, ale wie, że to i tak nie poskutkuje. Wychodzi do kuchni, by nie widzieć lania, jakie zaraz dostanie Bartek. Jakby mało miało być bólu od uderzeń pasem, ojciec każe Bartkowi ściągnąć spodnie i położyć się na łóżku dopiero wtedy... Scena 2 Drużyna piłki nożnej, w której trenuje Bartek przygotowuje się do rozgrywek pucharowych. Trener załatwił chłopakom jednakowe stroje sportowe. Wszyscy chłopcy ochoczo przebierają się w nie, oprócz Bartka, co budzi zdziwienie trenera, który pyta go dlaczego się nie przebiera. Bartek zmieszany szuka jakiejś odpowiedzi i w końcu mówi z żalem: Trenerze ja musze iść na geografię. Trener przekonuje go, że nie musi, ponieważ wszyscy zostali zwolnieni z lekcji na trening, ale Bartek upiera się, choć bez przekonania, że musi iść. Zdziwiony i zniecierpliwiony trener informuje chłopca, że jeśli nie będzie trenował nie wstawi go do finału. Bartek nie wie, co zrobić, co odpowiedzieć. Wie, że trener mówi serio, ale jeśli zacznie się przebierać wszyscy zobaczą na jego plecach siniaki po biciu przez ojca. Dlatego, chcąc nadal zachować w tajemnicy to, co dzieje się w jego domu, odpowiada wbrew sobie: Nie zależy mi, co jest dla trenera zaskoczeniem, bo wie ile dla chłopaka znaczy gra w piłkę i udział w finale. Scena 3 Szkolna drużyna piłki nożnej, w której gra Bartek, stoi na zbiórce. Wszyscy przebrani są w sportowe stroje, tylko on nałożył strój na ubranie na spodnie i sweter. Trener każe mu się przebrać, bo to niegodne z higieną, ale Bartek odmawia. Trener nalega, Bartek nadal odmawia. Odmowa trenerowi nie jest tolerowana w drużynie, dlatego trener podchodzi do Bartka i próbuje zdjęć z niego sweter i podkoszulkę. Po chwili nieruchomieje, bo na

8 odsłoniętych plecach chłopaka zauważa liczne, różnej wielkości siniaki. Zaskoczony i przerażony tym, co widzi, pyta Bartka, kto go pobił, ale Bartek nie odpowiada. Płacze ze wstydu i bezsilności, z upokorzenia, z powodu tego, że skrywana tajemnica wyszła na jaw. Trener powtarza zatroskanym głosem: Kto ci to zrobił? i wtedy kolega z drużyny odpowiada za Bartka: Ojciec go tłucze, trenerze... rurką...