9. Urazy czaszkowo-mózgowe
|
|
- Urszula Leszczyńska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Urazy czaszkowo-mózgowe 9.1. Budowa ośrodkowego układu nerwowego Układ nerwowy człowieka składa się z wyspecjalizowanych komórek zwanych komórkami nerwowymi. Są one względnie duże i zaopatrzone w liczne wypustki. Tkanka nerwowa jest szczególnie wrażliwa na zmiany ciśnienia i niedobór tlenu. W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzą mózgowie i rdzeń kręgowy, które pełnią nadrzędną rolę kontrolującą i sterującą bodźcami czuciowymi i ruchowymi. Jama czaszki i kanał kręgowy chronią obie struktury przed działaniem środowiska zewnętrznego. Dodatkowo mózgowie i rdzeń są otoczone trzema oponami mózgowymi. Opona twarda jest zrośnięta z wewnętrzną powierzchnią kości czaszki, w środku leży opona pajęcza (pajęczynówka), która łączy się delikatnymi mostkami z oponą miękką pokrywającą tkankę mózgową. Przestrzeń pomiędzy oponą miękką a pajęczynówką wypełnia płyn mózgowo-rdzeniowy, który jest wytwarzany w splotach naczyniówkowych komór mózgu. Chroni on mózgowie przed urazami mechanicznymi i cieplnymi oraz pełni rolę odżywczą. Na powierzchni mózgowia znajdują się naczynia doprowadzające do niego krew. Mózgowie jest podzielone na pięć części, które regulują różne czynności ciała. Są to: mózg, móżdżek, międzymózgowie, śródmózgowie i rdzeń przedłużony. Mózg jest przede wszystkim głównym odbiorcą informacji i ośrodkiem sterowania wszystkimi reakcjami organizmu. Komórki kory mózgu są odpowiedzialne za aktywność umysłową, psychiczną i ruchową organizmu oraz odbiór wszelkich bodźców czuciowych. Międzymózgowie jest stacją przekaźnikową, w której informacje niesione przez włókna czuciowe z narządów zmysłów skórnych i z narządów wewnętrznych zostają przekierowane dalej do mózgu. Międzymózgowie nie tylko przekazuje, ale również filtruje otrzymane informacje. W jego dolnej części leży podwzgórze, w nim zaś ośrodki odpowiedzialne za re- Komórki nerwowe Ośrodkowy układ nerwowy Mózgowie
2 150 Urazy czaszkowo-mózgowe Odruchy obronne gulowanie środowiska wewnętrznego organizmu, a także za przyjmowanie wody i pokarmu, wydalanie oraz regulację temperatury ciała. Śródmózgowie jest szczególnie ważne dla przewodzenia informacji regulujących pracę dróg wzrokowych. Zadaniem móżdżku jest utrzymanie równowagi organizmu i płynności ruchów. Rdzeń przedłużony łączy się bezpośrednio z rdzeniem kręgowym. Zawiera on ważne ośrodki regulujące odruchy, szczególnie odruchy obronne (kaszel, kichanie, zamknięcie powiek itd.). W rdzeniu przedłużonym leży ośrodek oddechowy sterujący aktywnością i ruchami oddechowymi. Międzymózgowie, śródmózgowie i rdzeń przedłużony tworzą razem strukturę zwaną pniem mózgu Epidemiologia i rodzaje urazów Najczęstsze przyczyny zgonu Według statystyk rocznie w Niemczech ma miejsce około tys. urazów czaszkowo-mózgowych, z których 40 tys. stanowią urazy ciężkie. Zakłada się, że u 10 tys. poszkodowanych ma miejsce pourazowe krwawienie wewnątrzczaszkowe. Urazy czaszkowo-mózgowe są najczęstszą przyczyną zgonów pacjentów urazowych % ciężkich urazów głowy powstaje na skutek wypadków komunikacyjnych. U 70% śmiertelnych ofiar urazów przyczyną zgonu jest uraz czaszkowo-mózgowy. Uraz czaszkowo-mózgowy powstaje w wyniku działania na czaszkę krótkotrwałego urazu mechanicznego. Przeciętny uraz ciśnieniowy może spowodować uszkodzenia ostre lub tępe, w następstwie których powstają otwarte (posiadające ranę) lub zamknięte uszkodzenia czaszkowo-mózgowe. Odpowiednio do mechanizmu urazu uszkodzenie mózgu może mieć różny charakter: wyróżnia się wstrząśnienie, stłuczenie, otwarte urazy czaszkowo-mózgowe i złamanie kości podstawy czaszki. Mogą one występować jako pojedyncze izolowane urazy lub w różnych dowolnych kombinacjach. Wzajemne nakładanie się objawów niesie za sobą ryzyko przeoczenia urazu i zagrożenie dla bezpieczeństwa pacjenta (tabela 9.1).
3 Epidemiologia i rodzaje urazów 151 Tabela 9.1. Urazy czaszkowo-mózgowe Wstrząśnienie mózgu Stłuczenie mózgu Krwawienie śródmózgowe Złamanie kości podstawy czaszki Przyczyny ostre lub tępe urazy czaszki Objawy krótkotrwała utrata przytomności; następnie: nudności wymioty zaburzenia pamięci zawroty głowy bóle głowy Zagrożenia krwawienie śródmózgowe i kolejna utrata przytomności dłuższa utrata przytomności zaburzenia oddechowe drgawki porażenia krwawienie śródmózgowe i kolejna utrata przytomności ciężkie zaburzenia świadomości, nierówność źrenic zaburzenia oddechowe drgawki porażenia utrata przytomności utrata przytomności ewentualnie zaburzenia oddechowe podbiegnięcia krwawe wokół oczu podkrwawienie lub płynotok z nosa, uszu i jamy ustnej zakażenie wewnątrzczaszkowe utrata przytomności, zachłyśnięcie, zaburzenia oddechowe, zatrzymanie oddechu Postępowanie ocena świadomości, kontrola oddechu pacjenci nieprzytomni z zachowanym oddechem: pozycja boczna bezpieczna pacjenci przytomni: uniesienie górnej połowy ciała pacjenci z zatrzymaniem krążenia i oddechu: resuscytacja regularna kontrola funkcji życiowych możliwie szybkie wezwanie zespołu ratunkowego utrzymać pacjenta w pozycji leżącej nie wycierać ani nie zakładać opatrunków na krwawiące miejsca sterylny opatrunek nieuciskający rany Otwarte urazy czaszkowo- -mózgowe rana pourazowa głowy ewentualnie krwawienie utrata przytomności zakażenie opon mózgowych i mózgu
4 152 Urazy czaszkowo-mózgowe Zamknięte urazy czaszkowo-mózgowe Uraz tępy Wstrząśnienie mózgu Krótka utrata świadomości Bóle głowy, nudności Zaburzenia pamięci Zamknięte urazy czaszkowo-mózgowe występują o wiele częściej od urazów otwartych. Te ostatnie charakteryzują się tym, że nie dochodzi w ich wyniku do bezpośredniego kontaktu mózgu ze środowiskiem zewnętrznym, jednak fala urazu przeniesiona na tkanki miękkie i kości czaszki może wywołać powstanie sił tarcia i fali ciśnieniowej w obrębie tkanki mózgowej. Konsekwencją opisanych zdarzeń jest wstrząśnienie mózgu. Podczas wstrząśnienia mózgu zostaje zaburzona aktywność komórek mózgowych. Czas trwania zaburzeń ma znaczenie rokownicze dla następstw tego urazu. Uszkodzona tkanka mózgowa wykazuje tendencje obrzękowe. Obrzęk zmienia aktywność komórek mózgowych. Opisane zaburzenia aktywności komórek nerwowych są w większości przypadków całkowicie odwracalne. Osoba udzielająca pierwszej pomocy musi się upewnić, że urazowi głowy nie towarzyszą inne urazy, gdyż mózg nieprzytomnego pacjenta jest bardzo wrażliwy na niedotlenienie. Wstrząśnienie mózgu Odpowiednio silny tępy uraz głowy powoduje najpierw całkowitą utratę świadomości i jest to podstawowy objaw wstrząśnienia mózgu. Następuje utrata napięcia mięśni, odruchów obronnych oraz reakcji na bodźce zewnętrzne. Pacjent nie reaguje również na głos. Powrót pełnej świadomości poprzedza stadium ograniczonej świadomości. Następnie pacjent uskarża się na ból i zawroty głowy, nudności, a nawet wymioty. Są to objawy wywołane obrzękiem komórek mózgowych w odpowiedzi na mechaniczny uraz tkanki mózgowej. Dla wstrząśnienia mózgu charakterystycznym objawem jest także tzw. luka pamięciowa niepamięć wsteczna (niepamięć okresu bezpośrednio poprzedzającego uraz). Jeżeli utrata świadomości po urazie była krótkotrwała lub pacjent nie stracił świadomości, niepamięć wsteczna pozwala rozpoznać wstrząśnienie mózgu. Współwystępowanie objawów wstrząsu świadczy o krwotoku wewnętrznym towarzyszącym urazowi głowy (najczęściej do jamy brzusznej).
5 Epidemiologia i rodzaje urazów 153 Każde wstrząśnienie lub stłuczenie mózgu niesie za sobą niebezpieczeństwo wystąpienia czterech groźnych powikłań: Krwawienie śródczaszkowe Siła urazu, która wywołuje wstrząśnienie lub stłuczenie mózgu, może również spowodować uszkodzenie naczyń krwionośnych. Uraz najczęściej dotyczy naczyń powierzchownych mózgu, biegnących na powierzchni kory, między tkanką mózgową a kośćmi czaszki. Ponieważ tkanka mózgowa jest zamknięta w kostnej puszce (czaszce), wynaczyniona krew, która nie ma żadnych możliwości odpływu, spowoduje powstanie efektu masy. Mózg może przez pewien czas za pomocą mechanizmów kompensacyjnych, takich jak przemieszczenie części płynu mózgowo-rdzeniowego do kanału kręgowego, wyrównać efekt masy wywołany nagromadzoną w czaszce krwią, są to jednak bardzo ograniczone możliwości, które szybko się wyczerpują. Odpowiednio do siły krwawienia do jamy czaszki powstaje ucisk na istotę białą mózgu. Taki wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego nazywa się nadciśnieniem wewnątrzczaszkowym (rycina 9.1). Niebezpieczeństwa Uszkodzenie naczyń Ciśnienie wewnątrzczaszkowe 1. Krwawienie. 2. Mózg. 3. Móżdżek. 4. Podstawa czaszki. 5. Pień mózgu. Rycina 9.1. Nadciśnienie wewnątrzczaszkowe spowodowane krwawieniem śródczaszkowym.
6 154 Urazy czaszkowo-mózgowe Objawy wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego mogą się utrzymywać stosunkowo długo po przebytym urazie. W takim przypadku poszkodowany ma krótkotrwałą utratę przytomności bezpośrednio po urazie, po której odzyskuje przytomność (faza przejaśnienia), a następnie ponownie ją traci, jeżeli ciągle podkrwawia z naczyń krwionośnych w mózgu, co powoduje systematyczny, powolny wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Utrata przytomności Nadciśnienie wewnątrzczaszkowe powoduje ucisk na różne ośrodki wewnątrzmózgowe oraz przesunięcie włókien nerwowych łączących te ośrodki. Prowadzi to najpierw do częściowych zaburzeń świadomości, a następnie do jej całkowitej utraty. Niedrożność dróg oddechowych Zachłyśnięcie W następstwie utraty świadomości zostają zniesione odruchy obronne organizmu i napięcie mięśniowe. Może to spowodować niedrożność dróg oddechowych wywołaną przemieszczeniem się nasady języka lub przemieszczeniem się treści pokarmowej do dróg oddechowych. U pacjentów z urazem czaszkowo-mózgowym ryzyko zachłyśnięcia jest szczególnie wysokie, gdyż uraz i obrzęk mózgu wywołują nudności i wymioty. Inną przyczyną wymiotów mogą być towarzyszące urazom i obrzękom mózgu uszkodzenia twarzoczaszki oraz spowodowane nimi krwawienia zewnętrzne, a także krwawienia do jamy ustnej i gardła. U nieprzytomnego, nieodpowiednio ułożonego pacjenta (nie w pozycji bocznej bezpiecznej) krew może również spływać do dróg oddechowych i spowodować ich niedrożność. Zatrzymanie oddechu Zachłyśnięcie u pacjenta pozbawionego odruchów obronnych powoduje niedrożność dróg oddechowych, a następnie (z powodu braku odruchu odkrztuszania) zatrzymanie oddechu. Przyczyną zatrzymania oddechu może być uszkodzenie centralne, tzn. bezpośrednie uszkodzenie ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym spowodowane urazem tej okolicy mózgu lub uszkodzenie ośrodka oddechowego w następstwie wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego i ucisku na struktury
7 Epidemiologia i rodzaje urazów 155 mózgu w wyniku krwawienia wewnątrzczaszkowego. Wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego powyżej pewnej granicznej wartości powoduje wzajemne przesunięcie struktur mózgu względem siebie. W następstwie tych przemieszczeń może w końcu dojść do zepchnięcia dolnych partii móżdżku do otworu wielkiego w kości potylicznej (wklinowania) i ucisku na położony tam rdzeń. Ośrodek oddechowy jest umiejscowiony właśnie na granicy mózgu i rdzenia. Jeżeli do zatrzymania oddechu dochodzi w wyniku wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego i ucisku, mówi się o zatrzymaniu oddechu pochodzenia centralnego. Sposoby postępowania Pierwszym i najważniejszym celem pomocy udzielanej ofierze urazu czaszkowo-mózgowego jest zapobieganie dalszemu uszkodzeniu mózgu wynikającemu z niedotlenienia i wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego. U pacjentów nieprzytomnych mogą występować zaburzenia oddechowe, dlatego najpierw należy skontrolować oddech poszkodowanego. Jeżeli pacjent ma zachowany spontaniczny, wydolny oddech, należy go ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej, by w ten sposób zapewnić mu drożność dróg oddechowych. Jeżeli zaś ma on głośny oddech z towarzyszącymi różnymi odgłosami dodatkowymi, takimi jak rzężenie lub chrapanie, może to sugerować obecność przeszkody mechanicznej w drogach oddechowych, którą ratownik powinien usunąć poprzez zmianę ułożenia głowy, wysunięcie żuchwy do przodu lub oczyszczenie jamy ustnej poszkodowanego. Kontrolę oddechu i tętna należy powtarzać regularnie co kilka minut. Jest to konieczne, by nie przeoczyć odroczonego w czasie zatrzymania oddechu i wstrząsu. Zatrzymanie oddechu wymaga wdrożenia sztucznego oddychania i natychmiastowego wezwania zespołu ratunkowego, który musi zostać powiadomiony, że wezwanie dotyczy nieprzytomnej ofiary urazu czaszkowo-mózgowego. Nawet jeżeli pacjent odzyska świadomość i będzie się czuł względnie dobrze, powinien on pozostać w pozycji leżącej i ograniczyć do minimum aktywność ruchową. Należy pamiętać o cały czas istniejącym zagrożeniu wystąpienia czterech głównych, wcześniej omówionych, powikłań (wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowe- Wklinowanie Zmniejszenie niedotlenienia Udrożnienie dróg oddechowych Lekarz pomocy doraźnej Uspokojenie, pozycja leżąca
8 156 Urazy czaszkowo-mózgowe go, utrata świadomości, zachłyśnięcie i zatrzymanie oddechu). Poszkodowany może wstać dopiero wtedy, gdy pozwoli mu na to lekarz. Jego tułów należy unieść pod kątem 30 w stosunku do podłoża. Jeżeli nasilają się u niego zaburzenia świadomości, zaczyna się on skarżyć na nudności lub wymiotować, powinno się sprawdzić jego ułożenie i upewnić się, że leży on na boku w pozycji bocznej bezpiecznej. W przypadku gdy ofiara wypadku jest motocyklistą, powstaje pytanie o zdjęcie z głowy kasku lub o jego pozostawienie. Decyzja w tej sprawie musi zawsze zostać podjęta natychmiast. Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, należy bezdyskusyjnie kask usunąć. Pacjent powinien zostać położony w pozycji bocznej bezpiecznej, tak by jego usta znajdowały się w możliwie najniżej położonym punkcie ciała i w ten sposób zapewniony był bezpieczny, swobodny wypływ wydzieliny krwi oraz wymiocin. Nie jest to możliwe, jeżeli pozostawi się na głowie ofiary kask ochronny. W przypadku gdy nagle pojawiają się zaburzenia lub wręcz zatrzymanie oddechu, należy zabezpieczyć wolny dostęp do twarzy poszkodowanego, oczyścić jego jamę ustną oraz drogi oddechowe i rozpocząć sztuczne oddychanie. I w tym wypadku kask nie jest pożądany, gdyż współcześnie używane kaski znacznie utrudniają dostęp do ust i nosa pacjenta. Kask należy zdejmować z zachowaniem najwyższej ostrożności (rycina 9.2). Najlepiej jeżeli robią to dwie osoby. Podczas gdy pierwsza z nich koncentruje się na unieruchomieniu głowy poszkodowanego, chwytając go za kark, szyję oraz podbródek i lekko odchylając jego głowę w kierunku kręgów szyjnych, druga ostrożnie zsuwa z niej kask. Następnie poszkodowany powinien zostać ułożony w pozycji bocznej bezpiecznej, chyba że wymaga sztucznej wentylacji. Ofiary urazów czaszkowo-mózgowych powinny się z zasady możliwie jak najmniej poruszać (tylko jeżeli jest to niezbędnie konieczne), zachowując przy tym najwyższą ostrożność, ponieważ u około 15% poszkodowanych z tego typu urazami występują dodatkowe obrażenia w obrębie kręgów szyjnych. Dlatego osobie udzielającej pierwszej pomocy nie wolno w żadnym wypadku ustępować pacjentowi i pozwalać mu na samodzielną zmianę pozycji i przemieszczanie się, gdyż ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego jest bardzo duże. Poszkodowa-
9 Epidemiologia i rodzaje urazów 157 Rycina 9.2. Ostrożne zdjęcie kasku u nieprzytomnego motocyklisty: a jeden ratownik chwyta podstawę kasku i odciąga go, podczas gdy drugi odpina pasek, b po czym chwyta poszkodowanego za kark i pod brodą, c podczas zdejmowania kasku pozycja głowy i kręgosłupa szyjnego jest stała, d po zdjęciu kasku pierwszy ratownik stabilizuje i unieruchamia głowę pacjenta, chwytając ją na poziomie uszu. ny powinien leżeć na boku, mieć udrożnione drogi oddechowe i w razie konieczności być sztucznie wentylowany. Podstawową, obowiązującą zasadą opieki nad pacjentem z urazem czaszkowo-mózgowym, u którego stwierdzono powypadkowe wstrząśnienie mózgu, zagrożonym wystąpieniem czterech omówionych wcześniej powikłań, jest obowiązek przeprowadzenia badania lekarskiego nawet wtedy, gdy poszkodowany twierdzi, że czuje się dobrze i nic mu nie dolega. Takie osoby wymagają z reguły przyjęcia do szpitala na obserwację pod kątem ewentualnych następstw i powikłań urazu. Jeżeli pacjent ma objawy ciasnoty wewnątrzczaszkowej spowodowanej pourazowym krwawieniem do jamy czaszki, może w trybie pilnym zostać przewieziony na blok operacyjny w celu ewakuacji uciskającego mózg krwiaka i opanowania ogniska krwawienia. Konieczne jest leczenie w szpitalu
KONTROLA CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH. - kontrola przytomności, - kontrola drożności dróg oddechowych, - kontrola oddychania, - kontrola krążenia krwi.
moduł V foliogram 7 KONTROLA CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH Kolejność postępowania: - kontrola przytomności, - kontrola drożności dróg oddechowych, - kontrola oddychania, - kontrola krążenia krwi. moduł V foliogram
Bardziej szczegółowoPierwsza pomoc w nagłych wypadkach
Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach Obowiązek udzielania pierwszej pomocy Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym niebezpieczeństwem utraty życia lub zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej
Bardziej szczegółowoZŁAMANIA KOŚCI. Objawy złamania: Możliwe powikłania złamań:
moduł V foliogram 28 ZŁAMANIA KOŚCI Złamanie kości jest to całkowite lub częściowe przerwanie ciągłości kości. Dochodzi do niego po zadziałaniu sił przekraczających elastyczność i wytrzymałość tkanki kostnej.
Bardziej szczegółowoKrwotoki- rodzaje i pomoc w razie krwotoków.
Krwotoki- rodzaje i pomoc w razie krwotoków. Krwotok Krwotok jest to wylanie się krwi z naczynia krwionośnego lub serca wskutek urazowego lub chorobowego uszkodzenia ich ściany. Nagła utrata ponad 500
Bardziej szczegółowoHIPOTERMIA definicje, rozpoznawanie, postępowanie
HIPOTERMIA definicje, rozpoznawanie, postępowanie dr med. Maciej Sterliński Szkolenie z zakresu ratownictwa lodowego WOPR Województwa Mazowieckiego Zegrze, 19.02.2006 Główne cele działania zespołów ratowniczych
Bardziej szczegółowoSEKWENCJA ZAŁOŻEŃ TAKTYCZNYCH W RATOWNICTWIE MEDYCZNYM
Procedura nr 1 SEKWENCJA ZAŁOŻEŃ TAKTYCZNYCH W RATOWNICTWIE MEDYCZNYM PRZYBYCIE NA MIEJSCE ZDARZENIA I ROZPOZNANIE EWENTUALNE UZNANIE ZDARZENIA ZA MASOWE ZABEZPIECZENIE MIEJSCA ZDARZENIA I RATOWNIKÓW DOTARCIE
Bardziej szczegółowoBÓL W KLATCE PIERSIOWEJ, ZASŁABNIĘCIE, OMDLENIA, PADACZKA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA
BÓL W KLATCE PIERSIOWEJ, ZASŁABNIĘCIE, OMDLENIA, PADACZKA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA PAMIĘTAJ!!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA. Opracował: mgr Mirosław Chorąży Zasłabnięcie
Bardziej szczegółowoKURS STRAŻKÓW RATOWNIKÓW OSP część II. TEMAT 7: Elementy pierwszej pomocy. Autor: Grażyna Gugała
KURS STRAŻKÓW RATOWNIKÓW OSP część II TEMAT 7: Elementy pierwszej pomocy Autor: Grażyna Gugała Niedrożne drogi oddechowe. Utrata przytomności powoduje bezwład mięśni, wskutek czego język zapada się i blokuje
Bardziej szczegółowoUTRATA ŚWIADOMOŚCI. Utrata świadomości jest stanem, w którym poszkodowany nie reaguje na bodźce z zewnątrz.
moduł V foliogram 34 UTRATA ŚWIADOMOŚCI Utrata świadomości jest stanem, w którym poszkodowany nie reaguje na bodźce z zewnątrz. Możliwe przyczyny: uraz czaszki, krwotok, niedotlenienie mózgu, choroby wewnętrzne,
Bardziej szczegółowoSekwencja założeń taktycznych w ratownictwie medycznym Procedura 1. Przybycie na miejsce zdarzenia
Sekwencja założeń taktycznych w ratownictwie medycznym Procedura 1 Przybycie na miejsce zdarzenia : - zabezpieczenie ratowników - identyfikacja zagrożeń - liczba poszkodowanych - potrzebne dodatkowe siły
Bardziej szczegółowo1. Protezowanie aparatami (przewodnictwo powietrzne i kostne). 2. Ćwiczenia logopedyczne.
2. Implantacje mikroelektrod do ślimaka przekazywanie odpowiednio dobranych sygnałów elektrycznych do receptorów w sposób sterowany komputerem. Rehabilitacja w uszkodzeniach słuchu: 1. Protezowanie aparatami
Bardziej szczegółowoZakres wiedzy i umiejętności niezbędnych do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy:
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2009 r. Załącznik nr 1 Zakres wiedzy i umiejętności niezbędnych do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy:
Bardziej szczegółowoPRZYCZYNY POWSTAWANIA RAN
moduł V foliogram 14 PRZYCZYNY POWSTAWANIA RAN Rana jest to przerwanie ciągłości skóry lub błon śluzowych. Rozległość i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które działał. Przyczyny
Bardziej szczegółowoProgram szkolenia z zakresu
KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Program szkolenia z zakresu ratownictwa medycznego (dla strażaków z Ukrainy) Warszawa 2014 Warszawa, dnia listopada 2014 r. I. REALIZACJA SZKOLENIA 1. Cel szkolenia:
Bardziej szczegółowoZakres tematyczny na stopień RATOWNIK HOPR
Zakres tematyczny na stopień RATOWNIK HOPR 1. Wzywanie pogotowia ratunkowego 2. Wypadek 3. Resuscytacja krąŝeniowo oddechowa a. Nagłe Zatrzymanie KrąŜenia (NZK), a zawał serca b. Resuscytacja dorosłych
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA PROGRAMOWE DO KONKURSU PIERWSZA POMOC DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE DO KONKURSU PIERWSZA POMOC DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM Edukacja w zakresie pierwszej pomocy, to działania dydaktyczno - wychowawcze szkoły, mające na celu przygotowanie młodzieży do działania
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uduszenie gwałtowne. Tomasz Konopka
Katedra i Zakład Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Uduszenie gwałtowne Tomasz Konopka Śmierć w wyniku uduszenia jest następstwem zatrzymania dopływu tlenu do ważnych dla życia
Bardziej szczegółowoURAZY I OBRAŻENIA. Urazy i obrażenia głowy:
URAZY I OBRAŻENIA Urazy i obrażenia głowy: - rany głowy - ruchomość lub deformacja czaszki - krwawienie z uszu, nosa, gardła - zaburzenia świadomości - niepamięć wsteczna - ból i zawroty głowy - możliwa
Bardziej szczegółowospis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16
spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16 1. Rozwój i podział układu nerwowego Janusz Moryś... 17 1.1. Rozwój rdzenia kręgowego... 17
Bardziej szczegółowoPorażenia przez pioruny w Tatrach Polskich. lek. med. Sylweriusz Kosiński TOPR Zakopane
Porażenia przez pioruny w Tatrach Polskich lek. med. Sylweriusz Kosiński TOPR Zakopane epidemiologia w USA z powodu porażeń ginie rocznie około osób śmiertelność ogółem 3% 85% ofiar to mężczyźni w wieku
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE PRZY UTRACIE PRZYTOMNOŚCI
POSTĘPOWANIE PRZY UTRACIE PRZYTOMNOŚCI (ĆWICZENIE) Wariant A: Na miejscu zdarzenia nie ma osób postronnych Wariant B: Na miejscu zdarzenia znajdują się osoby postronne Oceń sytuację i zadbaj o bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoSEKWENCJA ZAŁOŻEŃ TAKTYCZNYCH W RATOWNICTWIE MEDYCZNYM
Procedura nr 1 SEKWENCJA ZAŁOŻEŃ TAKTYCZNYCH W RATOWNICTWIE MEDYCZNYM PRZYBYCIE NA MIEJSCE ZDARZENIA I ROZPOZNANIE EWENTUALNE UZNANIE ZDARZENIA ZA MASOWE ZABEZPIECZENIE MIEJSCA ZDARZENIA I RATOWNIKÓW DOTARCIE
Bardziej szczegółowoPostępowaniP anpstpzjologicznp W urazach czaszkowo-mózgowych MózgMwy przepływ krwi CBF = 50 ml/100g/min CBF = CPP / Mpór naczyń mózgu Zależy Md RR, pco2, po2 i zapmtrzebmwania metabmlicznegm mózgu Ciśnienie
Bardziej szczegółowoZaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii
1 Kierunek: PILĘGNIARSTWO Nazwa przedmiotu Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne Kod przedmiotu Poziom przedmiotu Rok studiów Semestr Liczba punktów Metody nauczania Język wykładowy Imię i nazwisko wykładowcy
Bardziej szczegółowoI POMOC RATUJE ŻYCIE
I POMOC RATUJE ŻYCIE Obowiązek udzielania pomocy Prawny obowiązek udzielenia pomocy jest określony artykułem 162 Kodeksu Karnego (Ustawa z dnia 6.07.1997) 1.Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu
Bardziej szczegółowoNależą do najczęstszych urazów mózgu Zmiany w badaniach obrazowych z czasem pogarszają się
Złamania kości czaszki U 1/3 chorych po ciężkim urazie głowy nie występuje złamanie kości czaszki Złamanie może być linijne, z wgłobieniem lub z rozerwaniem szwów Zdjęcia rtg nie są wystarczające w diagnostyce
Bardziej szczegółowoRozdział 5. Poszkodowany nieprzytomny
Rozdział 5 Poszkodowany nieprzytomny 5.1. Przyczyny utraty przytomności Utrata przytomności to stan zaburzenia prawidłowej czynności ośrodkowego układu nerwowego (OUN) prowadzący do zaburzeń świadomości
Bardziej szczegółowoprzez odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem przez odizolowanie porażonego, uniemożliwiające przepływ prądu przez jego ciało.
Lekcja 60. Zasady postępowania podczas ratowania osób porażonych prądem elektrycznym W razie porażenia prądem elektrycznym najważniejszą czynnością jest szybkie uwolnienie porażonego spod działania prądu
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU EDUKACJA DLA BEZEPIECZEŃSTWA KLASA III GIMNAZJUM
ROZKŁAD MATERIAŁU EDUKACJA DLA BEZEPIECZEŃSTWA KLASA III GIMNAZJUM I. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach Nr lekcji. Temat lekcji 1. O czym będziemy się uczyć na lekcjach zasady bezpieczeństwa Kryteria
Bardziej szczegółowoPodstawowe zabiegi reanimacyjne
Podstawowe zabiegi reanimacyjne Wskazania do resuscytacji Podmiotem obowiązkowych zabiegów resuscytacyjnych jest umierający człowiek potencjalnie zdolny do życia u którego proces rozpoczął się od jednego
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoU d a. Rodzaje udarów
Udary mózgu są w Polsce trzecią przyczyną zgonów. 70 procent pacjentów po udarze to osoby niepełnosprawne. Do udaru prowadzą przede wszystkim miażdżyca, nadciśnienie, otyłość, cukrzyca. W Polsce średnio
Bardziej szczegółowoProcedury postępowania w sytuacjach kryzysowych Pierwsza pomoc na miejscu zdarzenia cz. 3
Procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych Pierwsza pomoc na miejscu zdarzenia cz. 3 31 Algorytm postępowania wobec osoby przytomnej 1. Próbujemy nawiązać z nim kontakt słowny, ocenić orientację co
Bardziej szczegółowoASSESSMENT BADANIE CHOREGO PO URAZIE
BADANIE CHOREGO PO URAZIE 1 ZAGADNIENIA 5 Ocena miejsca zdarzenia Ocena Wstępna Szybkie Badanie Urazowe Decyzja o transporcie i krytyczne interwencje Badanie szczegółowe Badanie dalsze 2 5 3 OCENA MIEJSCA
Bardziej szczegółowoKURS STRAśKÓW RATOWNIKÓW OSP część II. TEMAT 7: Elementy pierwszej pomocy. Autor: GraŜyna Gugała
KURS STRAśKÓW RATOWNIKÓW OSP część II TEMAT 7: Elementy pierwszej pomocy Autor: GraŜyna Gugała NiedroŜne drogi oddechowe. Utrata przytomności powoduje bezwład mięśni, wskutek czego język zapada się i blokuje
Bardziej szczegółowoPROCEDURA ORGANIZACJI PIERWSZEJ POMOCY W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 10 W JAŚLE
PROCEDURA ORGANIZACJI PIERWSZEJ POMOCY W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 10 W JAŚLE Podstawa prawna: Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. z 2006 r. Nr 191 poz. 1410 ze zm.),
Bardziej szczegółowoPODWYŻSZONE CIŚNIENIE WEWNĄTRZCZASZKOWE U DZIECI INTRACRANIAL PRESSURE ICP
PODWYŻSZONE CIŚNIENIE WEWNĄTRZCZASZKOWE U DZIECI INTRACRANIAL PRESSURE ICP Nadmierne ciśnienie wewnątrz niepodatnego sklepienia czaszki, upośledzające funkcje neurologiczne. PRZYCZYNY ICP Wynik zmian zwiększających
Bardziej szczegółowoTRAUMATOLOGIA SĄDOWO-LEKARSKA. Seminarium z medycyny sądowej Katedra i Zakład Medycyny Sądowej CM UJ
TRAUMATOLOGIA SĄDOWO-LEKARSKA Seminarium z medycyny sądowej Katedra i Zakład Medycyny Sądowej CM UJ Urazy czaszkowo-mózgowe Głowa dorosłego człowieka waży średnio 4,5 kg. Charakterystyka powłok czaszki.
Bardziej szczegółowouszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego.
Barotrauma uszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego. Podział urazów ciœnieniowych płuc zatok obocznych
Bardziej szczegółowoWariant A: Na miejscu zdarzenia znajdują się osoby postronne Wariant B: Na miejscu zdarzenia nie ma osób postronnych
R E S U S C Y T A C J A K R Ą Ż E N I O W O - O D D E C H O W A ALGORYTM RKO U DOROSŁYCH Wariant A: Na miejscu zdarzenia znajdują się osoby postronne Wariant B: Na miejscu zdarzenia nie ma osób postronnych
Bardziej szczegółowoUdzielanie pierwszej pomocy dzieciom w placówkach oświatowych. Beata Łaziuk Zespół Medycznych Szkół Policealnych w Siedlcach
Udzielanie pierwszej pomocy dzieciom w placówkach oświatowych Beata Łaziuk Zespół Medycznych Szkół Policealnych w Siedlcach Cele wdrażania pierwszej pomocy Moralny obowiązek ochrony życia Obowiązek prawny
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 Procedury ratownicze z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy
Załącznik nr 1 Procedury ratownicze z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy 1. Sekwencja założeń taktycznych w ratownictwie medycznym 2. 3. Postępowanie w zatrzymaniu krążenia u dorosłych (RKO) 4. Postępowanie
Bardziej szczegółowoPolitechnika Wrocławska Instytut Telekomunikacji, Teleinformatyki i Akustyki
KURS SEP Porażenie prądem elektrycznym. Wrocław 2013 PRĄD AC / DC 1 WYTWARZANIE GENERATOR 2 SILNIK MOC ELEKTRYCZNA S = U I Q = U I sinϕ P = U I cosϕ P cosϕ = S Q tg ϕ = P 3 MOC ELEKTRYCZNA P- moc gaszenia
Bardziej szczegółowoDobrze będzie wiedzieć co powinno się znaleźć w domowej apteczki i jak wzywać karetkę pogotowia.
PIERWSZA POMOC DZIECIOM Mamy moralny i prawny obowiązek udzielenia pomocy. Nigdy nie wiadomo, kto i kiedy zostanie ratownikiem. Jak wynika ze statystyk, przynajmniej raz w życiu każdy z nas znajdzie się
Bardziej szczegółowoMIGRENY. Henryk Dyczek 2010
MIGRENY Henryk Dyczek 2010 Wstęp http://zdrowie.flink.pl/migrenowe_bole_glowy.php Migrenowe bóle głowy stanowią problem epidemiologiczny, diagnostyczny i terapeutyczny. Powszechnie występuje niedostateczna
Bardziej szczegółowoNEUROLOGIA. Opieka pielęgniarska nad chorymi z pourazowymi zespołami neurologicznymi. Sławomir Michalak, Danuta Lenart-Jankowska, Małgorzata Woźniak
NEUROLOGIA Sławomir Michalak, Danuta Lenart-Jankowska, Małgorzata Woźniak 16 Opieka pielęgniarska nad chorymi z pourazowymi zespołami neurologicznymi Urazy głowy prowadzą do zmian w obrębie układu nerwowego,
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO Data badania. Data urodzenia. Płeć 1) Rok uzyskania uprawnienia do. kierowania pojazdami kod pocztowy.
(oznaczenie jednostki przeprowadzającej badanie) KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Data badania Dzień Miesiąc Rok 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Imię i nazwisko Data urodzenia Dzień Miesiąc Rok Numer PESEL
Bardziej szczegółowoZATRZYMANIE KRĄŻENIA KRWI. Szkolenia bhp w firmie Zatrzymanie krążenia krwi 1
ZATRZYMANIE KRĄŻENIA KRWI Szkolenia bhp w firmie Zatrzymanie krążenia krwi 1 Podstawa prawna Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego
Bardziej szczegółowoOBWODOWY UKŁAD NERWOWY
KRĘGOSŁUP Cechy dzięki którym chroni rdzeń : Elastyczność połączeń międzykręgowych sprężystości krążków Krzywizny kręgosłupa Obszerne światło kanału kręgowego i OBWODOWY UKŁAD NERWOWY Nerwy łączą się z
Bardziej szczegółowoPOLSKI CZERWONY KRZYŻ ZARZĄD REJONOWY ul. Wolności Ostrów Wielkopolski. Wykaz szkoleń prowadzonych przez Polski Czerwony Krzyż :
POLSKI CZERWONY KRZYŻ ZARZĄD REJONOWY ul. Wolności 20 63-400 Ostrów Wielkopolski Wykaz szkoleń prowadzonych przez Polski Czerwony Krzyż : Lp. Nazwa kursu Czas trwania kursu 1. Zostań Ratowniczkiem 11 tematów
Bardziej szczegółowoa. Nie porusza się, nie odpowiada na pytania oraz nie reaguje na potrząsanie
1. Osoba nieprzytomna: a. Nie porusza się, nie odpowiada na pytania oraz nie reaguje na potrząsanie b. Ma otwarte oczy, ale nie odpowiada na pytania c. Odpowiada na pytania, ale nie pamięta, co się wydarzyło
Bardziej szczegółowoKurs podstawowy udzielania pierwszej pomocy
Kurs podstawowy udzielania pierwszej pomocy Pierwsza pomoc - zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO
.. Oznaczenie podmiotu przeprowadzającego badanie lekarskie KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Zgodnie art. 15f ust. 4 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2012 r. poz. 576, z późn. zm.) wyniki
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY
Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 1 Kanclerza UMK z dnia 15 stycznia 2007 r. [Materiały pomocnicze do szkolenia stanowiskowego] INSTRUKCJA UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY Przeżycie osób poszkodowanych po wypadkach
Bardziej szczegółowoPropedeutyka zaopatrzenia urazów czaszkowomózgowych w postępowaniu przedszpitalnym
3 (40) 2016: 031-035 ARTYKUŁ POGLĄDOWY Propedeutyka zaopatrzenia urazów czaszkowomózgowych w postępowaniu przedszpitalnym Agata Cieślik-Bielecka, Magdalena Trzepizur, Tomasz Bielecki Kliniczny Oddział
Bardziej szczegółowoInwazyjna choroba meningokokowa. Posocznica (sepsa) meningokokowa
Inwazyjna choroba meningokokowa Posocznica (sepsa) meningokokowa Sepsa, posocznica, meningokoki to słowa, które u większości ludzi wzbudzają niepokój. Każdy z nas: rodzic, opiekun, nauczyciel, dorosły
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103
ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 Wprowadzenie Udar mózgu jest schorzeniem uszkadzającym mózg. W związku
Bardziej szczegółowoOrganizacja i zasady udzielania pomocy przedlekarskiej:
Organizacja i zasady udzielania pomocy przedlekarskiej: Materiały szkoleniowe Łańcuch pomocy: ocenić i zabezpieczyć miejsce wypadku, zawsze pamiętać o bezpieczeństwie postronnych, swoim, poszkodowanych
Bardziej szczegółowoIII stopnia - uraz dotyczy nie tylko skóry właściwej, uszkodzone mogą być także znajdujące się pod nią narządy i tkanki, w miejscu oparzenia poszkodow
Temat: Urazy skórno naczyniowe. Urazy skórno-naczyniowe są jednymi z najczęściej występujących obnażeń. Chociaż mogą być spowodowane przez wiele różnych czynników, dzielimy je zazwyczaj na trzy podstawowe
Bardziej szczegółowoPytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego
Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego CZASZKA 1. Połączenia ścisłe kości czaszki. Ciemiączka 2. Staw szczytowo-potyliczny 3. Staw
Bardziej szczegółowoCO ROBIĆ W NAGŁYCH WYPADKACH
CO ROBIĆ W NAGŁYCH WYPADKACH ZDROWIE DOM PRZESTĘPSTWA KATASTROFY PODRÓŻE NIEBEZPIECZNE ZWIERZĘTA KOMPUTERY pierwsza pomoc pomoc osobom rannym Niosąc pomoc osobie rannej, zachowujemy spokój i działamy
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania
1. Istota udzielania pierwszej pomocy 2. Łańcuch ratunkowy nie masz prawa go zerwać 3. Ocena stanu poszkodowanych wyjaśnić zasady zachowania się ratujących (świadków zdarzenia) w miejscu wypadku. rozpoznać
Bardziej szczegółowoZasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej
Temat: Zasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej Gimnazjum w Tęgoborzy mgr Zofia Czech 2 1 5 6 4 3 7 1. Krzyżówka 1. Kapie z rany. 2. Pojazd wysyłający sygnały dźwiękowe i świetlne. 3. 999 to numer
Bardziej szczegółowoPierwsza pomoc w wypadkach lawinowych. Wytyczne IKAR - CISA
Pierwsza pomoc w wypadkach lawinowych Wytyczne IKAR - CISA 1. Czynniki warunkujące przeżycie ofiary Zakres zasypania całkowite czy częściowe? Obecność śmiertelnych obrażeń Czas przebywania pod śniegiem
Bardziej szczegółowoRATOWNICTWO MEDYCZNE Ratownictwo Medyczne
RATOWNICTWO MEDYCZNE System Państwowe Ratownictwo Medyczne realizuje zadania państwa polegające na zapewnieniu pomocy każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. W ramach systemu
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ LUB POSIADAJĄCEJ POZWOLENIE NA BROŃ
Pieczęć zakładu opieki zdrowotnej albo pieczęć lekarza uprawnionego wykonującego indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską albo pieczęć grupowej praktyki lekarskiej,
Bardziej szczegółowoWychłodzenie organizmu groźne dla życia!
W Polsce śmiertelność z powodu hipotermii wynosi 328-606 osób na rok. Przyczyną hipotermii może być długotrwałe oddziaływanie niskiej temperatury otoczenia powietrza, wody na organizm lub też zahamowanie
Bardziej szczegółowoGRUPY ZAGROŻENIA. = fala uderzeniowa
Uraz ciśnieniowy płuc (UCP) Każde uszkodzenie miąższu płucnego, spowodowane nagłym wzrostem objętości powietrza (czynnika oddechowego) w płucach, przy braku możliwości jego odpływu przez drogi oddechowe.
Bardziej szczegółowoInwazyjna Choroba Meningokokowa
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl Inwazyjna Choroba Meningokokowa Profilaktyka
Bardziej szczegółowoKlinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Centralny Szpital Kliniczny
Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Dysphagia in the intensive care unit: epidemiology, mechanisms, and clinical management. Critical Care 2019, marzec Systematyczny
Bardziej szczegółowoPOLIOMYELITIS. (choroba Heinego Medina, nagminne porażenie dziecięce, porażenie rogów przednich rdzenia, polio)
W latach 50. na chorobę Heinego-Medina chorowało w Europie i USA jedno na 5000 dzieci. Po wdrożeniu w Polsce masowych szczepień przeciw poliomyelitis, już w 1960 roku zarejestrowano mniej zachorowań. W
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym
Budowa i funkcje Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integrację narządów wewnętrznych.
Bardziej szczegółowoSekwencja założeń taktycznych w ratownictwie medycznym Procedura 1. Przybycie na miejsce zdarzenia
Sekwencja założeń taktycznych w ratownictwie medycznym Procedura 1 Przybycie na miejsce zdarzenia : - zabezpieczenie ratowników - identyfikacja zagrożeń - liczba poszkodowanych - potrzebne dodatkowe siły
Bardziej szczegółowoALGORYTM P-BLS. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci KURS KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY. P-BLS Paediatric Basic Life Support
KURS KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY Wytyczne 2005 wg Europejskiej Rady ds. Resuscytacji Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci OPRACOWANIE: mgr Dorota Ladowska mgr Sławomir Nawrot Gorzów Wlkp. 2010r.
Bardziej szczegółowoŚmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM
Śmierć mózgu Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM Proces śmierci Przerwanie czynności neurologicznych OUN Zatrzymanie czynności serca Zatrzymanie czynności oddechowej Śmierć
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA
WYMAGANIA EDUKACYJNE EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Moduł I. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach Cel kształcenia III wymagania ogólne: Opanowanie zasad udzielania pierwszej pomocy uczeń umie udzielać pierwszej
Bardziej szczegółowogrupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoWynikowy plan pracy z edukacji dla bezpieczeństwa
Wynikowy plan pracy z edukacji dla bezpieczeństwa I. Zagrożenia życia i zapobieganie im Temat lekcji O czym będziemy się uczyć na lekcjach zasady bezpieczeństwa Zagrożenia powodziowe Zagrożenia pożarowe
Bardziej szczegółowoPierwsza pomoc przedmedyczna
Pierwsza pomoc przedmedyczna Wstęp Nie narażaj się na ryzyko wykonując niepewne i nieprzemyślane działania. Przede wszystkim sprawdź, czy bezpiecznie możesz udzielić pomocy. Ostrożnie zbadaj ofiarę. Sprawdź,
Bardziej szczegółowoKatedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Wydziału Lekarskiego w Katowicach SUM Kierownik: prof. dr hab. n. med.
Katowice 2016 Jolanta Żak Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Wydziału Lekarskiego w Katowicach SUM Kierownik: prof. dr hab. n. med. Damian Kusz W razie zaobserwowania niepokojących
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO. 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Imię i nazwisko Data urodzenia Dzień Miesiąc Rok. Płeć 1)
... (oznaczenie jednostki przeprowadzającej badanie) KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Data badania rok miesiąc rok 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Imię i nazwisko Data urodzenia Dzień Miesiąc Rok Płeć 1)
Bardziej szczegółowoChirurgia - klinika. złamania krętarzowe wyciąg szkieletowy na 8-10 tyg.; operacja
złamania szyjki kości udowej podwieszenie na taśmach wyciągowych na 6 tyg.; proteza metalowa; leczenie operacyjne złamania krętarzowe wyciąg szkieletowy na 8-10 tyg.; operacja złamania trzonu kości udowej
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO
... (oznaczenie jednostki przeprowadzającej badanie) KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Data badania dzień Miesiąc rok 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Imiona i nazwisko Data urodzenia Płeć 1) dzień miesiąc
Bardziej szczegółowoInstrukcja udzielania pierwszej pomocy wychowankom Przedszkola nr 91 Bajka w Poznaniu
Instrukcja udzielania pierwszej pomocy wychowankom Przedszkola nr 91 Bajka w Poznaniu Pierwsza pomoc przedlekarska to pomoc w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia wychowanka przedszkola. Pierwsza
Bardziej szczegółowoEdukacja dla bezpieczeństwa
Edukacja dla Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródokresowych i rocznych ocen klasyfikacyjnych wynikających z realizowanego programu. 1. Podstawa prawna i merytoryczna: - Rozporządzenie
Bardziej szczegółowoUrazy. Zebrała i opracowała Maria Sałamacha
Urazy Zebrała i opracowała Maria Sałamacha Zagrożenia w domu i w szkole Krwotoki i krwawienia Leczenie oparzeń Nie wolno bagatelizować żadnych objawów jego uszkodzenia,
Bardziej szczegółowoKurs odbywa się w Zakładzie Medycyny Katastrof i Pomocy Doraźnej KAiIT UJ CM ul. Kopernika 19
Kurs odbywa się w Zakładzie Medycyny Katastrof i Pomocy Doraźnej KAiIT UJ CM ul. Kopernika 19 SZCZEGÓŁOWY PROGRAM KURSU Tytuł kursu: Ratownictwo medyczne dzień I 19.06.2017 Powitanie uczestników i omówienie
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wymagania edukacyjne edukacja dla bezpieczeństwa
Szczegółowe wymagania edukacyjne edukacja dla bezpieczeństwa I. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach Temat lekcji podstawowe Wymagania programowe Uczeń: ponadpodstawowe Metody i formy pracy Istota udzielania
Bardziej szczegółowoBadanie ultrasonograficzne między 11 a 14 tc. ocena kształtu czaszki, sierpu mózgu, splotów naczyniówkowych komór bocznych ocena kręgosłupa
Ocena układu nerwowego u płodu w świetle Rekomendacji Sekcji USG PTG Wykonanie trzech przesiewowych badań ultrasonograficznych w ciąży: przed 10 tygodniem ciąży 11 14 tydzień ciąży 18 24 tydzień ciąży
Bardziej szczegółowoModuł I Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach. Wymagania programowe. Lp. Temat lekcji
Wymagania to wymagania niezbędne do dalszego rozwoju. Spełnienie tych wymagań gwarantuje uzyskanie przez ucznia oceny dostatecznej. Ocena dopuszczająca oznacza takie braki ucznia w spełnieniu wymagań podstawowych,
Bardziej szczegółowoWytyczne Difficult Airway Society ( DAS) dotyczące ekstubacji Marta Dec
Wytyczne Difficult Airway Society ( DAS) dotyczące ekstubacji 2012 Marta Dec Powikłania towarzyszące instrumentacji dróg oddechowych T.M. Cook, S.Scott Litigation related to airway and respiratory complications
Bardziej szczegółowoProgram Bezpieczeństwo nad Jeziorem Zegrzyńskim
Program Bezpieczeństwo nad Jeziorem Zegrzyńskim Mapa batymetryczna Temperatura wody Zalewu Zegrzyńskiego
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z edukacji dla bezpieczeństwa
Kryteria oceniania z edukacji dla bezpieczeństwa ZAGROŻENIA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE 1. Zagrożenia naturalne wynikające z praw przyrody. opisać zagrożenia zdrowia i życia człowieka spowodowanego przez zagrożenia
Bardziej szczegółowoOCENA SYTUACJI Jest to pierwszy krok pierwszej pomocy, który ma znaczenie w dalszych czynnościach u poszkodowanego.
OCENA SYTUACJI Jest to pierwszy krok pierwszej pomocy, który ma znaczenie w dalszych czynnościach u poszkodowanego. W tym momencie musimy zwrócić uwagę na: - sprawdzenie co się stało, okoliczności,zagrożenie
Bardziej szczegółowoKARTA BADANIA LEKARSKIEGO
WZÓR... (oznaczenie jednostki przeprowadzającej badanie) KARTA BADANIA LEKARSKIEGO 1. DANE IDENTYFIKACYJNE OSOBY BADANEJ Data badania dzień miesiąc rok Imię i nazwisko Data urodzenia Dzień Miesiąc Rok
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z edukacji dla bezpieczeństwa klasa 3 gimnazjum
Wymagania edukacyjne z edukacji dla bezpieczeństwa klasa 3 gimnazjum I. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach Lp. Temat lekcji 1. O czym będziemy się uczyć na lekcjach zasady bezpieczeństwa 2. Istota udzielania
Bardziej szczegółowo