Materiały informacyjne dla pacjentów

Transkrypt

1 Materiały informacyjne dla pacjentów Choroba wieńcowa Rozdziały tego tematu: Wprowadzenie Objawy Przyczyny Rozpoznanie Leczenie Zapobieganie Wybrane linki Wprowadzenie Aby pracować, serce potrzebuje stałej dostawy krwi bogatej w tlen, która płynie przez naczynia krwionośne serca (naczynia wieńcowe) do mięśnia sercowego. Choroba naczyń wieńcowych to pojęcie opisujące stan, w którym dostawa natlenionej krwi do serca jest zablokowana lub przerwana. Jeśli tętnice wieńcowe są częściowo zablokowane, pacjent może odczuwać bóle w klatce piersiowej, nazywane dusznicą bolesną. Jeśli tętnice zostaną całkowicie zamknięte, u pacjenta wystąpi zawał mięśnia sercowego, stan powszechnie określany jako atak (zawał) serca. Atak serca może powodować nieodwracalne uszkodzenie mięśnia sercowego, co czasami może być nawet śmiertelne, szczególnie jeśli natychmiast nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie. Objawy Objawem choroby naczyń wieńcowych jest ból w klatce piersiowej. Dusznica może mieć przebieg łagodny z objawami dyskomfortu przypominającymi niestrawność. W najcięższej postaci może przebiegać z objawami bardzo dużego ucisku w klatce piersiowej, uczucia braku powietrza oraz objawami łapania powietrza. Dusznica bolesna jest zazwyczaj wywoływana i pojawia się po wysiłku. Coronary heart disease Polish Translated March 05 Page 1 of 5 NHS Direct 2005

2 Przyczyny Najczęstszą przyczyną występowania choroby naczyń wieńcowych jest zamknięcie naczynia wieńcowego przez pokłady tłuszczu (cholesterol). Warstwy tłuszczu tworzą blaszkę miażdżycową, zwężającą tętnicę. To zwężenie tętnic nazywa się miażdżycą. Cholesterol to substancja tłuszczowa zbudowana z nasyconych kwasów tłuszczowych, które przyjmujemy wraz z pokarmem. Cholesterol jest konieczny dla zdrowych tkanek. Lipoproteiny niosą cholesterol, zlokalizowany wokół ich cząsteczek, wraz z prądem krwi. Lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL) wykazują tendencję do odkładania się na ścianach tętnic. Jeśli poziom LDL cholesterolu jest zbyt wysoki, HDL cholesterol nie jest w stanie usunąć jego nadmiaru, w takim przypadku występuje ryzyko rozwoju choroby naczyń wieńcowych. LDL cholesterol wykazuje tendencję do odkładania się na ścianach tętnic. Jeśli poziom LDL cholesterolu jest zbyt wysoki, HDL cholesterol nie jest w stanie usunąć jego nadmiaru, w takim przypadku występuje ryzyko rozwoju choroby naczyń wieńcowych. Zakrzepica może być także przyczyną zwężenia tętnic wieńcowych, zwiększając ryzyko wystąpienia ataku serca. Zakrzepica naczyń wieńcowych pojawia się w sytuacji, kiedy krew z postaci płynnej przechodzi w postać stałą, tworząc skrzep w jednej z tętnic wieńcowych i blokując przepływ krwi do mięśnia sercowego. Zakrzepica naczyń wieńcowych występuje zazwyczaj w miejscu istniejącej miażdżycy. Rozpoznanie W ocenie obecności zmian w tętnicach wieńcowych lekarzowi pomaga badanie angiograficzne. Na podstawie angiogramu można bowiem stwierdzić, czy w naczyniach odłożyła się płytka miażdżycowa zwężająca tętnicę lub blokująca przepływ krwi. Badanie angiograficzne jest zazwyczaj wykonywane w znieczuleniu miejscowym. Lekarz wprowadza cewnik do tętnicy w pachwinie, w górnej części nogi, w górnej części ręki lub w na dolnej powierzchni ręki, a następnie przesuwa go aż do tętnic wieńcowych. Wówczas podawany jest ciemny kontrast, który wypełnia naczynia wieńcowe, a następnie wykonywane są serie zdjęć rentgenowskich, przez co można uwidocznić obecność zmian. Pobierając do badań małą próbkę krwi, lekarz może również poinformować pacjenta, czy poziom jego cholesterolu nie jest zbyt wysoki. Te badania krwi są stosowane w celu określenia poziomu cholesterolu we krwi chorego (mierzonego w milimolach). Badanie to należy zazwyczaj powtórzyć kilkakrotnie, aby określić wartość średnią, ponieważ poziomy cholesterolu często różnią się w zależności od czasu lub dnia. Coronary heart disease Polish Translated March 05 Page 2 of 5 NHS Direct 2005

3 Średni poziom cholesterolu we krwi wynosi około 5,8 milimoli na litr krwi. Jeśli poziomy cholesterolu pacjenta są zbyt wysokie, lekarz może zlecić kolejne badania krwi, w których określa się stosunek LDL do HDL cholesterolu. Jeśli lekarz stwierdzi, że pacjent należy do grupy ryzyka wystąpienia choroby naczyń wieńcowych, wówczas należy rozważyć zmianę stylu życia chorego. Ważne jest, aby pacjent w rozmowie z lekarzem na temat swojej diety był całkowicie szczery i szczegółowo opowiedział mu, ile papierosów pali i jak często wykonuje jakiekolwiek ćwiczenia fizyczne. Lekarz także sprawdzi wagę pacjenta, zmierzy ciśnienie krwi oraz zbierze wywiad na temat wcześniejszego występowania objawów, takich jak ból w klatce piersiowej lub uczucie braku powietrza. Leczenie Atak serca może często pojawiać się bez żadnych wcześniejszych niepokojących objawów, dlatego też pacjent do czasu wystąpienia incydentu często nie przyjmuje żadnych leków (proszę zapoznać się z informacjami na temat leczenia zawału mięśnia sercowego). Najczęstszym sposobem leczenia choroby wieńcowej jest zabieg angioplastyki. Angioplastyka jest zwykle wykonywana jednocześnie z badaniem angiograficznym (proszę zapoznać się z rozdziałem dotyczącym rozpoznawania choroby wieńcowej). Angioplastyka wykonywana jest w celu poszerzenia zamkniętej lub zwężonej tętnicy wieńcowej, umożliwiając swobodny przepływ krwi. Cewnik wprowadzany jest do tętnicy w górnej części nogi, w pachwinie lub w górnej części ręki, a następnie przesuwany aż do tętnic wieńcowych. Urządzenie przypominające mały balon wprowadzane jest do tętnicy, a następnie balon jest napełniany do momentu, w którym tętnica poszerzona jest na tyle, aby krew przepływała przez nią swobodnie. Wówczas balon jest opróżniany i usuwany. Po zabiegu angioplastyki lekarz może wprowadzić stalową rurkę o strukturze siateczki nazywaną stentem, która umieszczana jest w naczyniu w celu utrzymania drożności tętnicy. Aby przeprowadzić zabieg angioplastyki, niektórzy lekarze mogą stosować stenty. Angioplastyka nie zawsze jest zabiegiem skutecznym. Czasami może wystąpić ponowne zwężenie naczynia lub stent może przemieścić się z miejsca poszerzenia. Niezmiernie rzadko, ale czasami zdarza się, że stent uszkadza naczynie wieńcowe lub cewnik uszkadza nerw nogi lub ręki, w miejscu, w którym został wprowadzony. Coronary heart disease Polish Translated March 05 Page 3 of 5 NHS Direct 2005

4 Zapobieganie Kluczem do zapobiegania rozwojowi choroby naczyń wieńcowych jest dopilnowanie, aby poziom LDL cholesterolu pacjenta był niski, a HDL cholesterolu wysoki. Można to osiągnąć na kilka sposobów: Zmniejszając ilość przyjmowanych z pokarmem nasyconych kwasów tłuszczowych. Organizm zmienia nasycone kwasy tłuszczowe w LDL cholesterol, dlatego należy unikać tłustego jedzenia, w tym: żółtek jaja kurzego, mięsa wołowego, wieprzowiny, baraniny oraz cielęciny, masła, pełnego mleka, pełnotłustych i śmietanowych serów. Wśród innych wskazówek zaleca się raczej piec potrawy, niż je smażyć oraz oddzielać tłuszcz od mięsa przed jego gotowaniem. Stosować zdrową dietę. Ryby, takie jak śledzie, śledzie wędzone, makrele, sardynki, łosoś i pstrąg zawierają oleje, które mogą zmniejszać ryzyko zakrzepicy. Wiele warzyw, owoców oraz zbóż zawiera witaminy o właściwościach antyoksydacyjnych (beta-karoten, witamina C oraz E), które zapobiegają przemianie nasyconych kwasów tłuszczowych w cholesterol. Wśród innych produktów pokarmowych, które mogą także przyczyniać się do obniżania poziomu cholesterolu należą: fasola, brzoskwinia, soczewica oraz owies (zawierają one błonnik) oraz orzechy brazylijskie (brazil nuts) bogate w selen, który zapobiega uszkodzeniu tkanek. Zaleca się ruch. Wysiłek zwiększa poziom HDL cholesterolu, co umożliwia utrzymywanie niskich wartości LDL cholesterolu. Poprzez spalanie kalorii ćwiczenia ułatwiają również kontrolowanie masy ciała. Na początek wystarczy dwadzieścia minut wytężonych ćwiczeń co drugi dzień. Zaleca się także szybkie spacerowanie oraz pływanie. Należy rzucić palenie papierosów. Palenie jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej, ponieważ powoduje stwardnienie tętnic, przyczyniając się do ich zwężenia (miażdżyca). Palenie jest przyczyną większości przypadków zakrzepicy naczyń u osób poniżej 50 roku życia. Coronary heart disease Polish Translated March 05 Page 4 of 5 NHS Direct 2005

5 Wybrane linki Coronary angioplasty and coronary bypass surgery (Koronaroplastyka oraz operacja pomostowania naczyń wieńcowych) (British Heart Foundation) (Brytyjska Fundacja Serca). Triglycerides test (Oznaczanie poziomu cholesterolu) (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) Cholesterol test (Oznaczanie poziomu cholesterolu) (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) High-sensitivity C-reactive protein test (hs-crp) Badanie białka C-reaktywnego metodą o dużej czułości (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) ApoA (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) Cardiac risk (Czynniki ryzyka chorób serca) (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) HDL HDL-cholesterol (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) hs-crp (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) LDLLDL-cholesterol (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) Lipid profileprofil lipidów (Badania Laboratoryjne Online Wielka Brytania) Uwaga! NHS Direct nie odpowiada za treść stron internetowych innych firm/osób. Coronary heart disease Polish Translated March 05 Page 5 of 5 NHS Direct 2005