POLITECHNIKA POZNAŃSKA

Transkrypt

1 POLIECHNIKA POZNAŃSKA INSYU ELEKROECHNIKI I ELEKRONIKI PRZEMYSŁOWEJ Zakład Elektrotechniki eoretycznej i Stosowanej Laboratorium Podstaw elekomunikacji Ćwiczenie nr 1 emat: Pomiar widma częstotliwościowego różnych sygnałów Rok akademicki: Wydział Elektryczny Studia dzienne Nr grupy: Uwagi: elektrycznych Wykonawcy: Wykonania ćwiczenia Ocena: Data Oddania sprawozdania 1 Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z obsługą analizatora widma oraz powtórzenie informacji o analizie częstotliwościowej sygnałów. W trakcie ćwiczenia analizowane zostaną widma wybranych sygnałów stosowanych w torach transmisji przewodowych oraz bezprzewodowych o częstotliwościach od 15 khz do 3 GHz. Do generacji sygnałów zostaną wykorzystane jednostka GFR-13, generator GFG-315, telefon komórkowy oraz CB Radio. W sposób doświadczalny zostaną określone zależności pomiędzy widmem sygnału, a jego parametrami takimi jak: kształt, amplituda i częstotliwość. Wstęp teoretyczny.1 ransformata Fouriera ransformata Fouriera oraz jej transformata odwrotna są zdefiniowane następującą parą równań: + 1/8 + X(f)ejπft X(f) = x(t)e jπft dt oraz x(t) = 1 df π X(f) jest tzw. widmem zespolonym Fouriera sygnału x(t) lub transformatą x(t). Zawiera ona w sobie informacje o zawartości poszczególnych częstotliwości w sygnale (f jest wartością w Hz). W wyniku transformacji Fouriera dokonujemy dekompozycji (rozłożenia sygnału) na jego składowe harmoniczne o różnych częstotliwościach. Widmo X(f) dla danej f powstaje w wyniku scałkowania iloczynu funkcji x(t) i harmonicznej składowej e -jπft = cos(πft) - jsin(πft). Funkcja e -jπft nazywana jest ogólniej funkcją bazową przekształcenia Fouriera. Jest to funkcja zespolona dlatego widmo jest funkcją zespoloną i można je zapisać w postaci:

2 X(f) = Re{X(f)} + j Im{X(f)} = X(f) e jφt Przy czym: X(f) = Re{X(f)} + Im{X(f)} oraz φ = arctg Im{X(f)} Re{X(f)} ransformata Fouriera pozwala na analizę częstotliwościową sygnałów nieokresowych.. Szereg Fouriera W przypadku rzeczywistych sygnałów okresowych o okresie funkcję x(t) można przedstawić za pomocą szeregu Fouriera: X(kf 1 ) = 1 x(t)e jπ(kf1)t dt oraz x(t) = X(kf 1 )e jπ(kf 1)t k= Z granicy całkowania wzoru po lewej można wywnioskować, że w tym przypadku analizie częstotliwościowej zostaje poddany tylko i wyłącznie jeden okres funkcji x(t). Sygnał zostaje rozbity na częstotliwość f 1 = 1 oraz jej wielokrotności. Częstotliwość f1 nazywana jest pierwszą harmoniczną lub harmoniczną podstawową, k-krotna wielokrotność częstotliwości f1 nazywana jest k-tą harmoniczną sygnału. Jeżeli oznaczymy we wzorze po prawej stronie k-tą harmoniczną jako ck : x(t) = c k e jπ(kf 1)t k= gdzie: c k = 1 x(t)e jπ(kf1)t dt Otrzymujemy wykładniczy szereg Fouriera. W tym przypadku widmem amplitudowym określamy ciąg { ck, k=, 1,,...}, widmem fazowym ciąg { k: k= arg(ck), k=, 1,,...}, natomiast widmem mocy { ck, k=,1,,...}. Współczynnik ck jest zespolony, a więc można go zapisać w postaci: c k = a k jb k oraz c k = a k + jb k Możemy teraz rozbić sumę na x(t) do postaci: x(t) = c + c k e jπ(kf1)t + c k e jπ(kf 1)t Między współczynnikami zachodzi zależność: c k = c k Stąd : x(t) = c + c k e jπ(kf 1 )t + c k e jπ(kf 1 )t x(t) = c + c k (cos(π(kf 1 )t) + jsin(π(kf 1 )t)) + c k (cos(π(kf 1 )t) + jsin(π(kf 1 )t)) Podstawiając postać algebraiczną c k otrzymujemy: gdzie: /8 x(t) = a + [a k cos(π(kf 1 )t) + b k sin(π(kf 1 )t)]

3 a = c = 1 x(t)dt ; a k = 1 x(t) cos(π(kf 1 )t) dt ; b k = 1 x(t) sin(π(kf 1 )t) dt Postać ta określana jest mianem trygonometrycznego szeregu Fouriera. Widmo sygnałów okresowych rozłożonych na składowe harmoniczne jest funkcją dyskretną w dziedzinie częstotliwości. Zgodnie ze wzorem składowa zerowa a jest równa wartości średniej funkcji za okres. Nazywana jest także składową stałą ponieważ jest wartością stałą w czasie. Przykład obliczeniowy: Niech okres sygnału rzeczywistego okresowego x(t) wygląda następująco: x(t) = gdy t = A gdy < t < gdy t = { A gdy < t < Wtedy składowa stała jest równa zero. a = 1 x(t)dt = [ A + A ] = a k = 1 x(t) cos(π(kf 1 )t) dt = A [ cos(π(kf 1 )t)dt cos(π(kf 1 )t)dt ] = b k = 1 x(t) sin(π(kf 1 )t) dt = A [ sin(π(kf 1 )t)dt sin(π(kf 1 )t)dt = A dla parzystych k πk [sin(πk) sin(kπ) + sin(πk)] = { A dla nieparzystych k πk Ze wzoru na szereg trygonometryczny otrzymujemy: ] = x(t) = 4A π (sin (π(f 1 )) sin (π(3f 1 )) sin (π(5f 1 )) k sin (π(kf 1 ))) gdzie,3,5, Z powyższego wzoru wynika, że szereg Fouriera dla sygnału prostokątnego jest nieskończony, amplitudy kolejnych harmonicznych nieparzystych dążą do zera. Dalsze harmoniczne mają najczęściej wartości pomijalne dla analizy. Dokładność analizy lub syntezy (odtwarzania sygnału x(t) z harmonicznych) zależy od ilości harmonicznych branych pod uwagę. 3/8

4 3 Przebieg ćwiczenia 3.1 Badanie widma podstawowych sygnałów elektrycznych Analiza widma sygnału sinusoidalnego Rysunek 3.1 Schemat ideowy podłączenia generatora GFG-315 z oscyloskopem GDS-1 oraz analizatorem GSP-73. Podłączyć układ zgodnie ze schematem (rysunku 3.1). Następnie postępować 1. Włączyć analizator widma oraz oscyloskop.. Ustawić poprawnie oscyloskop. Odczytać z oscyloskopu wartość Umosc amplitudy sygnału. 3. Przy pomocy menu SPAN Span ustawić szerokość okna analizatora (wartość podana przez prowadzącego). 4. Przechodząc do menu FREQUENCY ->Center Frequency znaleźć widmo sygnału z generatora, tak aby szczyt sygnału znajdował się mniej więcej pośrodku obrazu. 5. Ustawić odpowiednią skalę i wartość odniesienia osi amplitudy analizatora. Amplitude Ref. Level 6. Przy pomocy markera odczytać wartość amplitudy w dbm i częstotliwość składowej podstawowej z analizatora widma. W tym celu należy: a. przejść do menu Marker (przycisk Marker), b. przy pomocy przycisku F włączyć marker, c. wybrać funkcję o Peak, która szuka największej wartości widma w analizowanym oknie, d. odczytać wartości pomiarów w prawym górnym oknie analizatora. 7. Zapisać obraz z analizatora widma oraz oscyloskopu. Włożyć pamięć USB i wcisnąć przycisk Hardcopy. 8. Zapisać obraz z oscyloskopu. 9. abela Wyniki pomiarów dla analizy kształtu widma sygnału sinusoidalnego z generatora GFG-315 oraz układu GRF-13. Z Z pomiarów obliczeń f Um Umosc Ugen Um [MHz] [dbm] [V] [V] [V] Generator GFG 315 Porównać wartości amplitudy sygnału odczytane z poszczególnych mierników. 4/8

5 3.1. Analiza widma innych sygnałów Dla ustawień generatora jak w pkt Ustawić wartość końcową okna analizatora SOP FREQ na częstotliwość równą 1. harmonicznej sygnału. Następnie ustawić wartość początkową SAR FREQ na wartość częstotliwości sygnału z generatora. Zmienić kształt sygnału z generatora kolejno na trójkąt i prostokąt. Odczytać przy pomocy markera wartości kolejnych harmonicznych sygnału w dbm. Zapisać obraz z analizatora. Wyniki pomiarów zamieścić w tabeli Zadanie dodatkowe dla chętnych: przy pomocy Excela lub innego programu do obliczeń ewentualnie własnej aplikacji odtworzyć na podstawie pomierzonych harmonicznych przebieg oryginału funkcji, tj. w dziedzinie czasu i porównać go z sygnałem z oscyloskopu). abela abela pomiarowa dla analizy kształtu widma sygnału prostokątnego i trójkątnego sygnał trójkątny Vpp= sygnał prostokątny Vpp= Z pomiarów Z obliczeń Z pomiarów Z obliczeń Lp f Um Um f Um Um [MHz] [dbm] [V] [MHz] [dbm] [V] /8

6 3.1.3 Badanie wpływu współczynnika wypełnienia sygnału prostokątnego na kształt widma Dla ustawień generatora i analizatora jak w pkt. 3.1., zmieniać współczynnik wypełnienia (sygnału prostokątnego) DUY od % do 8% procent co %. Odczytać amplitudy 1 pierwszych harmonicznych. Zapisać obraz z analizatora dla przypadków podanych przez prowadzącego. Wyniki pomiarów zamieścić w tabeli abela Wyniki pomiarów wpływu współczynnika wypełnienia sygnału prostokątnego na kształt widma częstotliwościowego Z Z Z pomiarów Z pomiarów obliczeń obliczeń Lp f Um wsp. wyp. Um Lp f Um wsp. wyp. Um [MHz] [dbm] [%] [V] [MHz] [dbm] [%] [V] /8

7 3. Badanie widma sygnałów radiowych 3..1 Badanie widma sygnału radiowego z jednostki GRF-13 Rys. 3.3 Schemat ideowy podłączenia nadajnika radiowego GRF-13 i analizatora GSP-73 Przebieg pomiarów: podłączyć układ zgodnie ze schematem, ustawić sygnał z generatora na częstotliwość 88 MHz, ustawić szerokość okna na MHz (Span), ustawić środek okna analizy na częstotliwość sygnału (Frequency -> Center), ustawić marker na maksymalnej wartości sygnału wciskając przycisk Peak Search i odczytać częstotliwość nośnej oraz jej moc, przejść do menu pomiarów (Meas) i włączyć menu pomiaru zajmowanego pasa (OCBW na ON), przejść do ustawień kanału (Channel Setup) i ustawić: szerokość kanału głównego (Main CH BW) na 1 MHz oraz odstęp pomiędzy kanałami (Main CH Space) na 1MHz, odczytać szerokość zajmowanego pasma (OCBW), wyniki pomiarów zapisać do tabeli Zapisać obraz. Odczytać wartość amplitudy sygnału. Wyniki pomiarów zanotować w tabeli abela Wyniki pomiarów dla sygnału z nadajnika Radiowego Wartość Wartość Częstotliwość Szerokość sygnału L. p. sygnału nośnej [MHz] pasma [khz] nośnego [db µv] [mv] Badanie sygnału CB-Radia Odnaleźć widmo sygnału CB-Radia dla kilku podanych przez prowadzącego kanałów. Odczytać moc sygnału nośnego oraz określić szerokość pasma zajmowanego przez kanał. Wyniki zapisać w tabeli /8

8 abela Wyniki pomiarów dla sygnału z CB-Radia (6,96 MHz 7,41 MHz): Wartość Wartość L. p. Nr kanału Częstotliwość Szerokość sygnału sygnału nośnej [MHz] pasma [khz] nośnego [db µv] [mv] 1 3 We wnioskach porównać wyniki pomiarów z parametrami technicznymi komunikacji CB radio. 4 Obliczenia Dla wszystkich pomiarów zawartych w ćwiczeniu przeliczyć wartości z dbm na V. Przy obliczeniach uwzględnić impedancję wejściową analizatora 5 ohm. Porównać otrzymane wyniki pomiaru widm sygnałów elektrycznych z wartościami teoretycznymi. 5 Wnioski 6 Literatura 8/8