LOKALNA STRATEGIA ROZWOJU NA LATA

Transkrypt

1 STOWARZYSZENIE SPOŁECZNEJ SAMOPOMOCY LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA LOKALNA STRATEGIA ROZWOJU NA LATA Cechanów, grudzeń 2015 r. (aktualzacja z dn r.)

2 SPIS TREŚCI: I. CHARAKTERYSTYKA LGD 3 TAB. 1 WYKAZ GMIN WCHODZĄCYCH W SKŁAD LGD...4 II. PARTYCYPACYJNY CHARAKTER LSR 11 III. DIAGNOZA OPIS OBSZARU I LUDNOŚCI 15 IV. ANALIZA SWOT 31 V. CELE I WSKAŹNIKI 36 6)BUDOWA LUB PRZEBUDOWA OGÓLNODOSTĘPNEJ I NIEKOMERCYJNEJ INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ LUB REKREACYJNEJ, LUB KULTURALNEJ...44 VI. SPOSÓB WYBORU I OCENY OPERACJI ORAZ SPOSÓB USTANAWIANIA KRYTERIÓW WYBORU 56 VII. PLAN DZIAŁANIA 58 VIII. BUDŻET LSR 58 IX. PLAN KOMUNIKACJI 59 X. ZINTEGROWANIE 60 XI. MONITORING I EWALUACJA 66 XII. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 66 WYKAZ WYKORZYSTANEJ LITERATURY...67 WYKAZ TABEL:...68 WYKAZ WYKRESÓW:...69 WYKAZ SCHEMATÓW:...69 WYKAZ MAP:...69 ZAŁĄCZNIKI 69 ZAŁĄCZNIK 1 PROCEDURA AKTUALIZACJI LSR 69 ZAŁĄCZNIK DO PROCEDURY AKTUALIZACJI LSR...70 ZAŁĄCZNIK 2 DO PROCEDURY AKTUALIZACJI LSR

3 ZAŁĄCZNIK 2 PROCEDURA MONITORINGU I EWALUACJI 71 PROCEDURA MONITORINGU I EWALUACJI BENEFICJENTÓW...75 ZAŁĄCZNIK 3 PLAN DZIAŁANIA WSKAZUJĄCY HARMONOGRAM OSIĄGANIA WSKAŹNIKÓW PRODUKTU 78 ZAŁĄCZNIK 4 BUDŻET LSR 82 ZAŁĄCZNIK 5 PLAN KOMUNIKACJI 83 I. CHARAKTERYSTYKA LGD Rozporządzene (WE) 1303/2013 określa zasady wsperana w latach rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność w ramach os LEADER. LSR realzowany jest lokalne grupy dzałana (LGD), w których skład wchodzą przedstawcele władz publcznych, lokalnych partnerów społecznych gospodarczych oraz meszkańców, przy czym na pozome podejmowana decyzj an władze publczne określone zgodne z przepsam krajowym an żadna z grup nteresu ne posada węcej nż 49 % praw głosu. Podstawowe reguły RLKS przewdzane są w Umowe Partnerstwa (UP) będącej dokumentem określającym strategę nterwencj funduszy europejskch w ramach trzech poltyk unjnych: poltyk spójnośc, wspólnej poltyk rolnej (WPR) wspólnej poltyk rybołówstwa (WPRyb) w Polsce w latach Zasady wydatkowana środków EFRROW w okrese programowana zostały określone na pozome unjnym w rozporządzenu (WE) 1305/2013, natomast na pozome krajowym w ustawe z dna 20 lutego 2015 r. o wsperanu rozwoju obszarów wejskch z udzałem środków Europejskego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wejskch w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wejskch na lata (Dz. U. z 2015 r. poz. 349) oraz ustawe z dna 20 lutego 2015 r. o rozwoju lokalnym z udzałem lokalnej społeczność (Dz. U. z 2015 r. poz. 378). Na podstawe obowązujących przepsów prawa unjnego krajowego opracowany został Program Rozwoju Obszarów Wejskch na lata (PROW ) określający zakres operacj, które będą realzowane w ramach os LEADER na obszarach wejskch. Jedna LSR będze realzowana na obszarze zameszkałym przez mnmum meszkańców maksmum oraz obejmować będze obszar co najmnej 2 gmn. LGD dzała jako stowarzyszene posadające osobowość prawną. Stowarzyszene Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana (SSS LGD) dzała na podstawe przepsów Prawa o stowarzyszenach oraz aktualnych przepsów prawa odnoszących sę do funkcjonowana LGD w okrese programowana Skład Stowarzyszena wypełna zatem warunk określone art. 34 ust. 3 rozporządzena (WE) 1303/2013. Głównym celem Stowarzyszena jest dzałane na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wejskch oraz realzacja Lokalnej Strateg Rozwoju (LSR) na lata kolejne perspektywy czasowe na obszarach gmn: z powatu cechanowskego (gmna Glnojeck), z powatu mławskego (gmny: Strzegowo, Lpowec Koścelny, Wśnewo, Radzanów, Szreńsk), z powatu dzałdowskego (gmna Ldzbark) oraz wszystkch gmn powatu żuromńskego. Sedzbą LGD jest Cechanów. Stowarzyszene zarejestrowane zostało w Krajowym 3

4 Rejestrze Sądowym w dnu r. pod numerem KRS Nadzór nad stowarzyszenem zgodne z przepsam ustawy z dna 20 lutego 2015 r. o rozwoju lokalnym z udzałem lokalnej społecznośc (Dz. U rok, poz. 378) sprawuje Marszałek Województwa Mazoweckego. Obszar LSR leży na terene Północnego Mazowsza oraz połudnowo zachodnej częśc Mazur należy główne do jednego mezoregonu. Admnstracyjne obejmuje 13 gmn, z czego 12 gmn województwa mazoweckego: Beżuń, Glnojeck, Kuczbork Osada, Lpowec Koścelny, Lubowdz, Lutocn, Radzanów, Semątkowo, Strzegowo, Szreńsk, Wśnewo, Żuromn oraz jedną gmnę Województwa Warmńsko Mazurskego: Ldzbark. Gmny członkowske LGD należą do powatu: żuromńskego, cechanowskego, mławskego oraz dzałdowskego. Spośród nch dzewęć to gmny wejske a cztery gmny mejskowejske. Obszar objęty LSR zajmuje 100% powerzchn powatu żuromńskego, ok. 54% powatu mławskego, 14% powatu cechanowskego oraz 27 % powerzchn powatu dzałdowskego. Masta Glnojeck, Beżuń, Żuromn Ldzbark jako gmny mejskowejske mające ponżej 20 tys. meszkańców spełnają krytera przynależnośc do obszarów wejskch, mogą być zatem włączone do LGD. Teren objęty LSR zameszkuje ludnośc, z czego ok. 49 % stanową mężczyźn, a ok. 51% kobety. Powerzchna obszaru LSR wynos 1 852,00 km2 stanow 4,48 % powerzchn województwa mazoweckego oraz 1,05% powerzchn województwa warmńsko mazurskego. Obszar LSR w okrese programowana ne uległ zmane w stosunku do okresu programowana Wszystke gmny członkowske LGD stanową jednolty, spójny terytoralne obszar. Każda jednostka admnstracyjna granczy bezpośredno z co najmnej jedną kolejną gmną członkowską. Charakterystycznym dla obszaru LGD LSR jest pasmo rzek Wkry jej dopływów. Gmny członkowske LGD admnstracyjne należą do województwa mazoweckego oraz warmńsko mazurskego. Gmna Ldzbark mmo ż ne meśc sę w grancach admnstracyjnych województwa mazoweckego jest spójna terytoralne, poneważ w podzale admnstracyjnym Polsk znajdowała sę w województwe cechanowskm. Nadal wele nstytucj organzacj gmnnych admnstracyjne łączy terytorum dawnego województwa cechanowskego np. Okręgowy Zwązek Wędkarsk w Cechanowe. Ponadto zwązk Gmny Ldzbark z obszarem LGD dotyczą Górzneńsko Ldzbarskego Parku Krajobrazowego, który obejmuje równeż teren gmny Lubowdz co stwarza szanse realzacj wspólnych przedsęwzęć o charakterze ponadregonalnym. O spójnośc całego obszaru stanow także analza uwarunkowań demografcznych ekonomcznych obszaru. Istneją znaczne podobeństwa zarówno pod względem struktury weku, pozomu wykształcena, jak w pozome zatrudnena, czy strukturze dzałalnośc lokalnych przedsęborstw. Tab. 1 Wykaz gmn wchodzących w skład LGD Lp. Gmna Beżuń Glnojeck Kuczbork Osada Ldzbark Lpowec Koścelny Lubowdz Lutocn Radzanów Semątkowo Strzegowo Szreńsk Wśnewo Żuromn Typ mejskowejska mejskowejska wejska mejskowejska wejska wejska wejska wejska wejska wejska wejska wejska mejskowejska Razem Identyfkator Ludność Masto Powerzchna w km Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. Położene wększośc terenu gmn członkowskch LGD w paśme rzek Wkry oraz przestrzenna, hstoryczna przyrodncza jednoltość to kolejne cechy spójnośc. Położne gmn w jednym ukształtowanym geografczne obszarze powoduje, że ch rozwój społeczny ekonomczny przebega w podobny sposób. Obszar LSR jest równeż spójny pod względem przyrodnczym. 4

5 Spójność przyrodncza obszaru LGD przejawa sę poprzez jego typowo rolnczy charakter, łączącą gmny rzekę Wkrę, czyste powetrze, nezdewastowane środowsko naturalne oraz znaczną lesstość obszaru. O spójnośc hstorycznej kulturowej obszaru LSR śwadczą m.n. wspólne dośwadczena hstoryczne, łączący gmny grunwaldzk szlak hstoryczny, duża lczba podobnych obektów hstorycznych kulturowych, sakralnych, a także organzowane na obszarze wszystkch gmn mprez kulturalno ntegracyjnych o podobnym charakterze. Dzedzctwo hstoryczne kulturalne stanow potencjał, który może zostać wykorzystany do promocj obszaru, a także jako czynnk ntegrujący meszkańców gmn, w których kultywuje sę podobne tradycje kulturowe właścwe dla całego obszaru. Spójność gospodarcza obszaru uzasadnona jest poprzez domnującą rolę rolnctwa przy mnejszym udzale nnych sektorów gospodarczych, przeważającą lczbę drobnych przedsęborstw najczęścej zwązanych z rolnctwem branżą żywnoścową. Obszar LSR charakteryzuje sę terenam sprzyjającym prowadzenu dzałalnośc agroturystycznej oraz zwązanej z wypoczynkem rekreacją, dobrym powązanam komunkacyjnym oraz newykorzystanym w pełn potencjałem zasobów ludzkch. Potencjał rozwoju gospodarczego gmn równeż jest spójny. Podobne są też problemy społeczne. Zatem metody ch rozwązywana zastosowane na obszarze jednej gmny mogą z łatwoścą zostać przyjęte skuteczne zastosowane przez następną. Współpraca w ramach LGD z pewnoścą przyczyn sę do wypracowana jak najlepszej Strateg dalszego rozwoju gospodarczego. Znaczącą rolę jednoczącą obszar LGD odgrywa rzeka Wkra. Ne jest ona jednak jeszcze w pełn przygotowana na dzałana rekreacyjno turystyczne. Prace nad zagospodarowanem terenu wzdłuż rzek Wkry zostały już zapoczątkowane, m.n. w ramach Lokalnej Strateg Rozwoju wdrażanej w latach Jednak ze względu na ogranczone fundusze ne są prowadzone w wystarczającym pożądanym stopnu. Tylko część pasma rzek jest przystosowana np. do spływów kajakowych. Ponadto, jak wynka z przeprowadzonej z meszkańcam dagnozy, wskazane jest aby dla potrzeb przedsęwzęć o charakterze turystyczno rekreacyjnym wzbogacć nfrastrukturę wzdłuż pasma rzek jak przystosować sam akwen wodny do tego celu. Mapa nr 1. Mapa obszaru objętego LSR z zaznaczenem granc poszczególnych gmn wykazująca spójność przestrzenną obszaru objętego LSR. Źródło: Opracowane własne ( r.) W 1994 roku grupa partnerów społecznych byłego województwa cechanowskego utworzyła Stowarzyszene Społecznej Samopomocy, którego główne cele dotyczyły rozwązywana problemów społecznych środowsk lokalnych. Założycelam byl m.n. przedstawcele urzędów pracy, otoczena bznesu, samorządów lokalnych, organzacj pozarządowych, przedsęborców oraz nnych nstytucj publcznych społecznych. Stowarzyszene realzowało dzałana na rzecz rozwązywana problemów bezroboca, społecznej samoorganzacj oraz prowadzło różnorodne akcje na rzecz osób bezrobotnych potrzebujących pomocy. W mesącu paźdzernku 2008 r. na Walnym Zebranu Członkowe (WZC) Stowarzyszena podjęto ncjatywę utworzena Lokalnej Grupy Dzałana w 5

6 subregone cechanowskm. Incjatywa ta znalazła swoje poparce w gmnach na terene powatów: żuromńskego, mławskego cechanowskego oraz dzałdowskego. Celem powstana LGD była realzacja dzałań na rzecz społecznośc lokalnej przy wykorzystanu środków LEADER dostępnych dla wejskch organzacj pozarządowych. Cele dzałana LGD pozostają aktualne w okrese programowana W okrese LGD wdrażało Lokalną Strategę Rozwoju na obecnym obszarze LSR obejmującym 13 gmn członkowskch. Członkowe LGD oraz przedstawcele Zarządu, Rady LGD pracowncy bura nabyl zatem bogate dośwadczene w realzacj przedsęwzęć na obszarach wejskch w ramach Os Leader. Dagnoza obszaru LGD w okrese programowana oraz analza SWOT pozwolła na określene wzj oraz wskazane dwóch celów głównych LSR tj. 1) Poprawa jakośc życa na ws, w tym warunków zatrudnena. 2) Waloryzacja zasobów przyrodnczych kulturowych. oraz sześcu celów szczegółowych pęcu przedsęwzęć. Cele te spójne były z kerunkam wsparca w Regonalnym Programe Operacyjnym Województwa Mazoweckego (RPO WM) oraz Strateg Rozwoju Województwa Mazoweckego do 2020 roku. W latach SSS LGD wykorzystało łączne ,86 zł środków fnansowych, w tym na: Dzałane 413. Wdrażane lokalnych strateg rozwoju ,34 zł (81% środków), Dzałane 421. Wdrażane projektów współpracy ,60 zł, Dzałane 431. Funkcjonowane lokalnej grupy dzałana, nabywane umejętnośc aktywzację ,92zł. Podstawowym mernkem oceny, czy zadana dofnansowane ze środków dostępnych za pośrednctwem LGD spełnły oczekwana odborców są opne środowsk lokalnego dotyczące funkcjonowana Stowarzyszena. Wynk badań wskazują, że ponad 48% meszkańców dostrzega wdoczne rezultaty dzałań SSSLGD. 1 Wdrożone wykazały wysok stopeń użytecznośc dla meszkańców oraz zasadnośc udzelonego wsparca. Benefcjentem dzałań była równeż LGD, która zrealzowała klkadzesąt dzałań promujących obszar aktywzujących meszkańców m.n. szkolena, warsztaty, mprezy, tp. LGD realzowała równeż projekt współpracy mędzyregonalnej w wynku którego stworzono bazę do czynnego wypoczynku w Ponatowe oraz oznakowano szlak kajakowy na rzece Wkrze. W celu rozwązywana problemów społecznośc lokalnych, w tym bezroboca w subregone cechanowskm SSS LGD współuczestnczy w tworzenu kolejnych partnerstw (np. podpsana w 2014 r. umowa na rzecz ekonom społecznej z 9 sygnataruszam, w tym UP, organzacjam pozarządowym, szkołą wyższą podmotam gospodarczym, której przedmotem jest współpraca w celu realzacj przedsęwzęć skerowanych na rozwój sektora ekonom społecznej). W okrese programowym zrealzowano projekty partnerske z nstytucjonalnym członkam LGD. Sukcesem LGD jest pozyskane dodatkowych środków zewnętrznych m.n. w ramach POKL, POIG oraz ze Starostwa Powatowego w Cechanowe. Ponadto jako jeden z 9 Konsorcjantów realzowała projekt z dzałana 8.3 POIG,, Internet w każdym zakątku obszaru LGD. Wartość projektu przekraczała 9 mln zł a obszar oddzaływana obejmował 9 gmn członkowskch. Członkowe zalczan do sektora publcznego LGD tj. WUP Fla Cechanów oraz PUP w Żuromne Mławe z sukcesem realzowal projekty bezpośredno zwązane z aktywzacją zawodową, podnoszenem kwalfkacj zawodowych. Przedsęwzęca fnansowane były ze środków nnych nż oś 4 PROW Posadają on zatem bogate dośwadczene w realzacj projektów współfnansowanych, m.n. z EFS. W ramach dzałana 6.2 POKL zrealzowano m.n. 18 projektów utworzono 702 nowe podmoty gospodarcze. Cele projektów dotyczyły wsparca samozatrudnena rozwoju przedsęborczośc poprzez udzelene odborcom kompleksowej pomocy fnansowej doradczej. Realzacja LSR projektów w poprzednej pespektywe pozwolła LGD jej członkom nabyć dośwadczene, które gwarantuje wysoką jakość przedsęwzęć unkane zagrożeń przy realzacj LSR na lata Łączne wartość projektów, przedsęwzęć zrealzowanych przez LGD, a fnansowanych z nnych źródeł nż oś 4 PROW wynosła ponad 1,7 mln zł. Tab. 2. Wykaz zrealzowanych przez LGD projektów fnansowanych ze środków nnych nż oś 4 PROW Wykonane badana ewaluacyjnego opn środowska lokalnego na temat dzałalnośc, funkcjonowana oraz rozpoznawalnośc Stowarzyszenem Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana wraz z ewaluacją wdrażana LSR, Raport końcowy, STREFAPLUS Warszawa 2014, str. 7 6

7 L p. Dzałane Tytuł projektu POKL 6.2 POKL 7.3 POKL 7.3 POKL POKL POKL POKL POKL Środk Starostwa Powatowego w Cechanowe zadane publczne Spróbujmy jeszcze raz Żuromńsk Puls Bznesu Powrót na rynek pracy Warsztaty dla pracownków pracownc zajmujących sę aktywną ntegracją Dzedzctwo kulnarne a ntegracja społeczna na obszarze LGD Umejętnośc kluczowe szansą na aktywzację zawodową Nowoczesne metody edukacj nauczycel/nstruktorów zawodu gwarancją wysokego pozomu wedzy zawodowej ucznów Aktywn nepełnosprawn bez barer Publkacja pt. Maran Czaplck dzałacz ludowy, patrota zem cechanowskej Kwota dofnansowan a (zł) , , , , r r r r r , r , r , r r , , r r r. Termn realzacj projektu Źródło: Opracowane własne ( r.) Najważnejsze dzałana partnerske dotyczące kwest społecznych na obszarze gmn członkowskch to projekty z dzałań 8.3 POIG Internet w każdym zakątku obszaru LGD (wspólne przedsęwzęce 8 gmn członkowskch SSS LGD), Aktywn nepełnosprawn bez barer 7.4 PO KL oraz Żuromńsk Puls Bznesu 6.2 PO KL. Ponadto członkowe Zarządu Rady LGD oraz pracowncy bura uczestnczyl w realzacj welu projektów obejmujących różne dzedzny, zarówno sfery gospodarczej, jak społecznej. Najważnejsze przedsęwzęca z udzałem środków europejskch zrealzowano w ramach ZPORR, SPO RZL, PO KL RPO WM. Wszystke realzowane na obszarze LGD dzałana mają bezpośredn wpływ na rozwój przedsęborczośc poprawę warunków zatrudnena oraz życa meszkańców jednocześne są zgodne z celam poprzednej aktualnej LSR. W okrese LGD zamerza kontynuować aktywną poltykę rozwoju lokalnego gmn członkowskch rozwązywana problemów społecznych meszkańców. Zakres nstrumentu programowego jakm jest RLKS obejmuje m.n. dzałana na rzecz poprawy zatrudnena tworzena mejsc pracy, przecwdzałane ubóstwu wykluczenu społecznemu, rozwój ekonom społecznej usług społecznych śwadczonych w nterese ogólnym, rewtalzację fzyczną, gospodarczą społeczną ubogch społecznośc na obszarach wejskch małych mast. W zwązku z tym welosektorowe partnerstwo może skuteczne zmerzyć sę z wyzwanam rozwojowym problemam społecznym na obszarze LGD, w tym dotyczącym grup defaworyzowanych, które zostały zdagnozowane na podstawe analzy SWOT określone w LSR. Wśród zdentyfkowanych grup defaworyzowanych na obszarze LSR, ze względu na dostęp do rynku pracy wyróżnono: osoby powyżej 50 roku życa młodzeż, osoby długotrwale bezrobotne, nepełnosprawne. W wynku analzy obszaru dagnozy stwerdzono, że najtrudnejsza sytuacja dotyczy następujących grup potencjalne wykluczonych na rynku pracy. Wnosk z badań własnych potwerdzają wynk konsultacj społecznych: osoby powyżej 50 roku życa na obszarze LSR meszka osób w weku poprodukcyjnym, co stanow ok. 18% wszystkch meszkańców. Wśród przyczyn nskej aktywnośc zawodowej osób 50+ wymena sę, m.n.: trudną sytuację na rynku pracy, wysoke bezroboce, wysoke koszty pracy (co skutkuje newelką lczbą tworzonych mejsc pracy oraz zatrudnanem osób młodych dobrze wykształconych), rozwój nowych technolog, które trudno jest przyswoć osobom 50+, funkcjonowane w społeczeństwe przekonań dotyczących cech grupy 50+ (mnejsza elastyczność, częstsze choroby, nechęć do szkolena uczena sę języków obcych) znechęcających pracodawców do zatrudnana osób powyżej 50 roku życa oraz poltykę państwa odcągająca z rynku pracy osoby 50+ (efekt systemu zabezpeczena społecznego).w zwązku ze starzenem sę społeczeństwa 7

8 w Strateg pownny znaleźć sę przedsęwzęca skerowane do tej grupy defaworyzowanej, zapewnające wypełnene tej brakującej sfery dzałalnośc; młodzeż zameszkująca obszary wejske ze względu na czynnk dotyczące nskego lub braku możlwośc rozwoju ntelektualnego, wykształcena oddzaływana społecznego, rozwjana własnych pasj, talentów zanteresowań co zwązane jest z nskm pozomem oferowanego wsparca ncjatyw. Na obszarze LGD meszka osób w weku przedprodukcyjnym, co stanow ok. 20% wszystkch meszkańców; osoby długotrwale bezrobotne środowska popegeerowske ze względu na czynnk dotyczące bezroboca (w tym bezroboca pokolenowego), nskego pozomu wykształcena oraz postawy bernośc w szczególnośc operającej sę na postawe roszczenowej, nskch lub złych warunków bytowych życowych. Stanową on ok. 42% całej populacj bezrobotnych; nepełnosprawn na podstawe dostępnych danych GUS należy stwerdzć, że na obszarze LSR jest 3589 osób, co stanow ok. 4% wszystkch meszkańców to znaczący procent ogółu populacj obszaru LGD wymaga wsparca. Podjęce pracy przez osoby nesprawne jest w wększośc przypadków utrudnone, z jednej strony ze względu na nższe kwalfkacje zawodowe (tylko 4,6 % osób nepełnosprawnych ma wykształcene wyższe), a z drugej strony z powodu obegowych opn, że osoba nepełnosprawna (nawet dobrze wykształcona) ma nższą wydajność ze względu na dysfunkcjonalność organzmu. Wszystke grupy defaworyzowane to meszkańcy główne ws. Osoby do 30 r. życa to grupa o nskm dośwadczenu zawodowym. Wśród osób młodych obserwuje sę równeż najwększą mgrację w calach zarobkowych do wększych mast regonu. Zgodne z danym za III kwartał 2015 r. zberanym przez PUP lczba długotrwale bezrobotnych wnosła 8260, w tym osób powyżej 50 r. życa. Bezrobotnych nepełnosprawnych osób odnotowano 476. Najlcznejszą grupę osób bezrobotnych stanowły te bez kwalfkacj zawodowych (4 218osób). Najmnej osób bezrobotnych, bo 145 było wśród osób z wyższym wykształcenem. Władze LGD dążą aby zachowana była zasada reprezentatywnośc członków. Wśród 102 członków Stowarzyszena znajdują sę przedstawcele 3 podstawowych sektorów oraz osoby prawne fzyczne. Sektor publczny reprezentowany jest przez 13 gmn członkowskch, 2 samorządy szczebla powatowego, Flę WUP w Cechanowe oraz dwa Powatowe Urzędy Pracy (Mława Żuromn). Sektor gospodarczy jest reprezentowany przez 32 podmoty, w tym 27 przedsęborców, 4 rolnków, 1 gospodarstwo agroturystyczne oraz jedną nepublczną szkołę wyższą. Wśród przedstawcel sektora społecznego członkam LGD jest 6 stowarzyszeń, 8 ochotnczych straży pożarnych, 1 koło gospodyń wejskch, 1 sportowy klub ucznowsk oraz 1 zespół tańca. Pozostałych 35 członków to meszkańcy powatów gmn z obszaru LGD. Właścwa struktura LGD ze względu na sektory pozwala m.n. na ncjowane dzałań na rzecz poprawy zatrudnena tworzena mejsc pracy. Znaczna lczba podmotów z sektora publcznego społecznego umożlwa przecwdzałane ubóstwu wykluczenu społecznemu, jak pozwala na podejmowane dzałań z zakresu ekonom społecznej usług społecznych. Obecna struktura LGD daje równeż szansę na rewtalzację fzyczną, gospodarczą społeczną ubogch społecznośc na obszarach mejskch wejskch. Partnerstwo trzech sektorów zmerzy sę z powyższym wyzwanam poprzez stworzene meszkańcom, w tym równeż tzw. grupom defaworyzowanym, szansy na podejmowane oddolnych ncjatyw umożlwających realzację celów, w tym szczególne odzwercedlena stnejących na obszarze LGD grup defaworyzowanych. Władze Stowarzyszena przywązują dużą wagę do konsultacj społecznych jako skutecznego sposobu uzyskwana opn, zajęca stanowska propozycj rozwązań problemów od nstytucj osób, których bezpośredno lub pośredno dotyczą skutk proponowanych dzałań. Ważne jest zatem aby organ decyzyjny, jakm jest Rada LGD, reprezentowany był przez wszystke grupy społeczne, zawodowe meszkańców. Rada jest organem, którego głównym zadanem jest wybór operacj (projektów), które mają być realzowane w ramach opracowanej przez Stowarzyszene LSR. Rada spośród sebe wybera Przewodnczącego Wceprzewodnczącego. Członkowe Rady ne mogą być jednocześne członkam Zarządu Stowarzyszena lub Komsj Rewzyjnej. Sektor publczny w Radze reprezentowany jest przez trzech członków (20% składu), sektor gospodarczy przez pęcu przedsęborców jednego rolnka (40% składu), a sektor społeczny równeż przez sześcu członków ( 40% składu). Zatem żadna z grup nteresu ne ma węcej nż 49% praw głosu w podejmowanu decyzj. W celu unknęca konflktu nteresów prowadzony będze rejestr nteresów członków organu decyzyjnego, w którym dokumentowany będze charakter wszelkch powązań pomędzy członkam a potencjalnym projektodawcam lub wnoskodawcam. 8

9 Członkowe Rady spełnają następujące wymog: wszyscy aktualn członkowe Rady posadają dośwadczene oraz wedzę z zakresu rozwoju obszarów wejskch, programów partnerskch oraz programów pomocowych skerowanych na rzecz rozwoju przedsęborczośc, łagodzena skutków bezroboca oraz dzałań na rzecz grup defaworyzowanych. co najmnej 2 osoby spośród członków Rady posadają udokumentowaną znajomość języka obcego będącego językem roboczym UE tj. angelskego lub nemeckego; ponad połowę składu Rady (12 członków przy 15 osobowym składze organu) stanową osoby zameldowane przez mnmum 3 lata na pobyt stały na obszarze objętym LSR. Wykres nr 1. Parytety sektorów w składze Rady LGD Źródło: Opracowane własne ( r.) Członkowe Rady mają obowązek podnoszena kwalfkacj umejętnośc zwązanych z pełnoną funkcją poprzez odbyce szkolena zakończonego egzamnem co najmnej raz w roku. Będą podnosć swoje kompetencje poprzez udzał w zewnętrznych semnarach, szkolenach, spotkanach. Szczegółowy zakres tematyka określone zostały w Plane Szkoleń. Wedza dośwadczene członków Rady będze podlegała okresowej weryfkacj w forme testów kompetencj wewnętrznych egzamnów wedzy w zakrese zapsów LSR. Regulamn Rady określa też zasady postępowana w przypadku rozbeżnych ocen członków organu decyzyjnego oraz zasadach postępowana w przypadku gdy członkowe tego gremum ne wywązują sę ze swoch obowązków. Odwołane członka Rady jest możlwe w drodze uchwały WZC, na wnosek co najmnej 5członków Rady. Może równeż meć mejsce na skutek braku obektywzmu w podejmowanu decyzj lub podejmowanu przez członka Rady dzałań dezorganzujących prawdłowe funkcjonowane tego organu. Odwołane może nastąpć także gdy podczas dokonywana oceny wnosków członek Rady ne stosuje zatwerdzonych kryterów (dokonuje oceny w sposób nezgodny z treścą kryterów oceny). Równeż w przypadku braku aktywnośc, czyl 3 kolejnych neusprawedlwonych neobecnoścach członka na posedzenach Rady może on zostać odwołany na wnosek Przewodnczącego. Przewduje sę powołane trzy osobowego gremum, którego zadanem będze czuwane nad prawdłowym przebegem procesu oceny wyboru, poprawnośc dokumentacj zgodnośc formalnej. SSSLGD jest stowarzyszenem, którego forma prawna oraz struktura partnerstwa proces powoływana organów zostały uregulowane w Statuce. Dla właścwego funkcjonowana LGD posada odpowedną strukturę decyzyjnośc zarządzana, na którą składają sę posedzena: Walnego Zebrana Członków (WZC) zwoływane w marę potrzeb, ale co najmnej raz w roku, Zarządu odbywają sę ne rzadzej nż raz na trzy mesące, Komsj Rewzyjnej ne rzadzej nż raz w roku, Rady LGD zwoływane sukcesywne w celu oceny operacj. Na beżąco nad pracą bura funkcjonowanem LGD nadzoruje Kerownk w ramach kompetencj statutowych oraz pełnomocnctwa Zarządu. Kadencja Zarządu, Komsj Rewzyjnej Rady LGD trwa 5 lat. Kompetencje organów LGD określa Statut Stowarzyszena. Podstawowym dokumentam wewnętrznym regulującym zasady funkcjonowana LGD są uchwalane zmenane przez WZC: Statut Stowarzyszena, Regulamn Walnego Zebrana Członków, Regulamn Rady LGD, Regulamn Zarządu, Regulamn Komsj Rewzyjnej ustalany przez Zarząd Regulamn Bura LGD. W burze LGD zatrudnen są pracowncy, którzy czuwają nad sprawną realzacją Strateg, jak beżącą dzałalnoścą Stowarzyszena. Stowarzyszene zatrudna wykwalfkowaną kadrę pracownków posadających 9

10 odpowedne kompetencje zasoby do tworzena zarządzana procesam rozwoju na pozome lokalnym. W pracy Bura szczególny nacsk położony jest na jakość śwadczonych neodpłatne usług doradczych. W Regulamne Bura określone są szczegółowo podzały zadań pracownków, w szczególnośc dotyczące weryfkacj wstępnej wnosków oceny zgodnośc operacj z LSR programem. Wymagana kompetencje pracownków bura są adekwatne do przewdzanych obowązków, które są określone szczegółowo w zakrese czynnośc poszczególnych stanowsk wynkających z obowązków w nowym okrese programowana zwązanych z realzacją dzałań doradczych określonych w Plane Komunkacyjnym. Określa on m.n. metody współpracy ze społecznoścą lokalną, wskazuje konkretne grupy docelowe, cele efekty oraz powązana z celam wskaźnkam LSR. Członkowe Zarządu swoje funkcje pełną bez wynagrodzena, stąd w Regulamne ne określono szczegółowych kryterów dośwadczena wedzy przy wyborze kandydatów to tego organu. Ne mnej jednak LGD przestrzega zasadę aby poszczególn funkcyjn członkowe Zarządu mel dośwadczene zwązane z LSR nnym celam Statutowym. Odpowedn pozom ch przygotowana zapewnony jest poprzez organzację szkoleń semnarów dla członków Zarządu. Wszystke osoby zatrudnone w burze LGD są zobowązane do udzelana doradztwa wnoskodawcom benefcjentom wsparca w ramach LSR. Pomar jakośc doradztwa będze weryfkowany na podstawe operacj złożonych wybranych w naborach wnosków. Pracowncy mają przewdzaną w obowązkach anmację lokalnej społecznośc oraz współpracę z ną. Przez anmację społeczną rozume sę anmację społecznokulturalną ujmowaną w takej perspektywe, że pownna być postrzegana jako metoda aktywzacj środowska lokalnego, skerowana na uruchomene sł społecznych tkwących w społecznośc, będącej obektem oddzaływań, wyzwolene jej aktywnośc zaspokajane jej potrzeb kulturowych społecznych. Szczegółowy ops kwalfkacj wymaganych od osób zaangażowanych do pełnena wybranych funkcj w organach LGD burze LGD znajduje sę w Regulamnach organów oraz w zakresach czynnośc dla poszczególnych stanowsk pracy w Burze LGD. Szczegółowe zasady dzałana Rady LGD zawarte są w Regulamne Rady. Regulamn Rady określa, w szczególnośc: zasady zwoływana organzacj posedzeń organu decyzyjnego (sposób nformowana członków organu o posedzenach, zasady dostarczana dokumentów dotyczących spraw podejmowanych na posedzenach; zasady powoływana odwoływana członków; zasady dotyczące zachowana bezstronnośc unkana konflktu nteresu wraz z obowązkem publkowana protokołów z posedzeń organu decyzyjnego zawerających nformacje o wyłączenach z procesu decyzyjnego, ze wskazanem których wnosków wyłączene dotyczy; zasady w zakrese określana kworum systemu głosowana; regulacje zapewnające zachowane parytetu w poszczególnych głosowanach organu decyzyjnego, gwarantującego, że co najmnej 50% głosów podczas dokonywana wyboru wnosków do dofnansowana, pochodz od członków, którzy ne są przedstawcelam sektora publcznego; zasady podejmowana decyzj w sprawe wyboru (ocena wnosków, sposób podzału wnosków do oceny pomędzy członków organu, zasady preselekcj operacj, jeśl dotyczy, zasady dokumentowana oceny); zasady protokołowana posedzeń organu decyzyjnego; zasady wynagradzana członków organu decyzyjnego; ops sposobu udostępnana procedur do wadomośc publcznej, podzał zadań zakres odpowedzalnośc poszczególnych organów LGD w procese oceny z uwzględnenem przepsów prawa; ops organzacj naborów wnosków przy uwzględnenu mnmalnych wymogów określonych przepsam prawa (np. czas trwana naboru, tryb ogłaszana, termn rozpoczęca naboru, mejsce składana wnosków); ops sposobu oceny zgodnośc operacj z LSR wyboru operacj do fnansowana, w tym postępowana w przypadku, gdy klka operacj otrzymało jednakową lczbę punktów, a lmt dostępnych środków ne pozwala na fnansowane wszystkch operacj; regulacje zapewnające stosowane tych samych kryterów w całym procese wyboru w ramach danego naboru; zasady ustalana kwoty wsparca dla danej operacj z uwzględnenem przepsów prawa dla poszczególnych programów, z których planowane jest fnansowane LSR; ops sposobu nformowana o wynkach oceny możlwośc wnesena protestu (w tym warunk sposób wnesena protestu, termn na jego wnesene zgodne z art. 22 ustawy o rozwoju lokalnych kerowanym przez społeczność; zasady rozpatrywana protestu; wzory dokumentów np. karta oceny zgodnośc z Programem, karta oceny operacj pod względem spełnana kryterów wyboru. Regulamn Rady określa równeż zasady bezpeczeństwa nformacj przetwarzana danych osobowych. Mając na uwadze koneczność zapewnena wysokego pozomu merytorycznego dzałań LGD opracowano Plan szkoleń pracownków bura LGD członków organu decyzyjnego. Celem szkoleń jest stałe podnoszene pozomu wedzy kwalfkacj członków organu decyzyjnego pracownków bura LGD, które 10

11 prowadzć będze do coraz lepszej obsług nteresantów doskonalenu umejętnośc konecznych do wykonywana powerzonych zadań. II. PARTYCYPACYJNY CHARAKTER LSR SSS LGD jeszcze przed opublkowanem projektu legslacj krajowej dotyczącej PROW na lata rozpoczęła dagnozę dotyczącą problemów oczekwań potencjalnych grup docelowych w ramach LSR. Prace nad kształtem LSR, w tym konsultacje z meszkańcam trwały do grudna 2015 r. tj. termnu złożena wnosku o wybór LSR na nowy okres programowy Ważnym elementam źródłowym dającym dla LGD podstawę opracowań nowej Strateg była analza wynków badań ewaluacyjnych z wdrażana LSR na lata , wynk badań własnych zleconych przez LGD, a także dostępnej lteratury przedmotowo dotyczącej dzałana LGD Rozwoju Lokalnego Kerowanego przez Społeczność(RLKS). Konsultacje z meszkańcam mały charakter proaktywny. W ramach pracy nad LSR wykorzystano wele narzędz partycypacyjnych oraz metod gromadzena analzy danych od meszkańców grup docelowych LSR. Zastosowano nnowacyjne skuteczne metody partycypacj społecznej tj. badana nternetowe CAWI (z jęz. ang. ComputerAsssted Web Intervewng)2. Partycypacyjnym metodam konsultacj wykorzystanym podczas pracy nad LSR były: spotkana z meszkańcam, spotkana z przedstawcelam sektora gospodarczego, spotkana z radnym po sesjach, ankety paperowe, ankety nternetowe, dyskusje panelowe podczas konferencj z różnym grupam społeczno zawodowym, warsztaty z bezrobotnym, wywady podczas spotkań, korespondencja tradycyjna emalowa z gmnam członkowskm dotycząca propozycj pomysłów projektów przedsęwzęć do zapsana w LSR. Wykorzystano równeż materały ze spotkań ndywdualnych z potencjalnym wnoskodawcam w Burze LGD. W opracowanu LSR uczestnczył Zespół ds. LSR powołany przez WZC, w skład którego weszl przedstawcele bura, członków władz LGD, meszkańców przedsęborców. Podczas spotkań Zespołu zapadały kluczowe propozycje zapsów dokumentu programowego, które były przedstawane Zarządow. W okrese opracowywana LSR Buro LGD dostępne było dla wszystkch grup społeczno zawodowych meszkańców obszaru LSR 5 dn w tygodnu po 8 godzn. Przez cały czas trwana prac Stowarzyszene zapewnło równeż funkcjonowane strony nternetowej. Powołany 30 wrześna 2014 r. Zespół ds. LSR odbywał spotkana robocze w zakrese najważnejszych obszarów Strateg. Pomędzy posedzenam członkowe Zespołu pracowncy bura LGD tworzyl poszczególne rozdzały LSR w ramach pracy własnej na beżąco uwzględnając aktualzację publkowanych źródeł prawnych dotyczących wsparca w ramach PROW W skład Zespołu ds. opracowana LSR weszl przedstawcele gmn członkowskch LGD, przedstawcele różnych grup społecznośc lokalnej oraz pracowncy bura członkowe funkcyjn władz Stowarzyszena. Podczas spotkań dyskutowano o stotnych fragmentach projektu LSR. Na podstawe zgłaszanych uwag na beżąco dokonywane były korekty modyfkacje. W następnej kolejnośc materał zatwerdzany był na kolejnym posedzenu Zespołu. Dzałana LGD realzowane były zgodne z Planem włączena społecznośc lokalnej, gdze wykorzystano co najmnej po pęć metod narzędz komunkacj z meszkańcam na każdym z etapów pracy. Partycypacyjne metody konsultacj wykorzystywane były na każdym z ponższych etapów tworzena LSR: 1) etap defnowana potrzeb problemów (tzw. partycypacyjna dagnoza); 2) etap określana celów ustalana ch herarch; 3) etap poszukwana rozwązań, stanowących sposoby realzacj Strateg; 4) etap formułowana wskaźnków realzacj LSR; 5) etap dentyfkacj grup docelowych Strateg. Każda z grup docelowych LSR mała możlwość równeż wyrażena swoch opn podczas konsultacj Planu Komunkacj LSR oraz warsztatów strategcznych w ramach posedzena Zespołu ds. LSR w dnach r. Na zlecene LGD warsztaty przeprowadzła frma STREFAPLUS z Warszawy pt. Komunkacj społeczna stotny warunek zapewnena jakośc zarządzana planem strategcznym skutecznej aktywzacj lokalnej społecznośc w procese planowana strategcznego warsztaty strategczne. W szkolenu udzał wzęl 2 Technka badawcza polegająca na przeprowadzenu wywadu przez poprzez udostępnene uczestnkom badana kwestonarusza nternetowego bez pośrednctwa badacza. Zaletą tej metody jest możlwość przeprowadzena badana wśród rozproszonej grupy respondentów, jak równeż przeprowadzene dużej lczby nezależnych pomarów. 11

12 dodatkowo przedstawcele organzacj pozarządowych reprezentujących grupy defaworyzowane m.n. osoby w weku 50+. Ponżej przedstawono metody konsultacj wykorzystane podczas prac nad LSR. Tab. 3 Partycypacyjne metody konsultacj wraz z najważnejszym wnoskam Etap pracy nad LSR I. Etap defnowan a potrzeb problemów (tzw. partycypac yjna dagnoza) Partycypacyjne metody konsultacj wraz z najważnejszym wnoskam 1. W perwszym etape prac nad LSR, w celu dentyfkacj potrzeb problemów społecznogospodarczych obszaru LGD w nowej perspektywe , korzystano z wynków badań anketowych CAWI z meszkańcam oraz badań anketowych CAWI z członkam Stowarzyszena podczas badań ewaluacyjnych przeprowadzonych w latach , które dotyczyły wdrażana poprzednej LSR. Perwsze badane wdrażana LSR odbyło sę w okrese IIIII.2012r. Podczas badana wykorzystano analzę danych zastanych desk research,wywady pogłębone z przedstawcelam Zarządu, Rady oraz Kerownkem bura SSS LGD, studa przypadków (case study) wnoskodawców, którzy aplkowal za pośrednctwem SSS LGD oraz analzę statystyczną anket przeprowadzonych przez buro SSS LGD dotyczących aktualzacj LSR. Badane potrzeb meszkańców obszaru LGD, przeprowadzone na użytek aktualzacj LSR, wykazało, że respondenc wskazują przede wszystkm na cztery barery rozwojowe: 1) zwązane z rozwojem nfrastruktury techncznej społecznej; 2) zwązane z rynkem pracy; 3) zwązane z pozomem rozwoju gospodarczego; 4) zwązane z dostępnoścą do Internetu. Dobrze ocenl współpracę z SSS LGD wnoskodawcy, którzy korzystal z pomocy nformacyjnodoradczej pracownków bura. Postulowal jednocześne o rozszerzene zakresu nstrumentów kanałów promocj. Bardzo dobrym pomysłem dzałań promocyjnych są konkursy, wystawy mprezy plenerowe, w tym dzałana skerowane do dzec młodzeży. Aby skuteczne dotrzeć z przekazem do tej ale też nnych grup wekowych postulowano wykorzystane medów społecznoścowych. 3 Wnosek uwzględnono opsując szczegółowo ten obszar w Rozdzale IX oraz Plane komunkacj. Podczas kolejnego badana LSR w okrese VVI.2013r. wykonawca, jako podstawową zasadę przyjął partycypacyjny model. Podczas badana ewaluacyjnego użyto następujących metod: wywady z benefcjentam realzującym wnosk w ramach LSR, analzę danych zastanych w LGD, wywady ankety z członkam organów LGD pracownkam bura odpowedzalnym za wdrażane LSR. Zdanem ewaluatora obszar LGD ne posadał wyróżnającego go produktu turystycznego mogącego wpłynąć na wzrost lczby turystów w blskej perspektywe czasowej. Zalecł węc dokonane analzy badanego obszaru w celu zdentyfkowana bądź wypracowana produktu mogącego przyjąć rangę lokalnego produktu turystycznego. Z całą pewnoścą stanow to bardzo ważną kwestę ze względu na znaczną konkurencyjność sąsedzkch regonów. 4 Wnosek został uwzględnony w Rozdzale III. Dagnoza obszaru LSR sformułowane przedsęwzęca LSR dotyczącego ponesena atrakcyjnośc turystycznej obszaru o dostępne formy wsparca. Ostatna ewaluacja dotyczyła badana opn środowska lokalnego na temat dzałalnośc, funkcjonowana oraz rozpoznawalnośc SSSLGD wraz z oceną wdrażana LSR. Zawerała także analzę potencjału turystycznego, kulturalnego oraz gospodarczego obszaru objętego LSR. Zarekomendowano kontynuację dzałań LGD skerowanych na promocję dzedzctwa kulturowego obszaru LSR. Zwrócono także uwagę na stotną rolę jaką na obszarze LGD stanową lokalne ncjatywy oraz aktywność społeczna. Postulat uwzględnono formułując cel ogólny 2 oraz odpowedne przedsęwzęca. 2. Podczas spotkana z przedstawcelam gmn członkowskch w dnu r. dokonano fnalnej dentyfkacj najważnejszych problemów, potrzeb, zasobów potencjału obszaru LGD. Szczególną uwagę zwrócono m.n. na problem grup defaworyzowanych oraz odpływ osób młodych z gmn należących do LGD, wskazując jednocześne, że ta grupa wekowa pownna być traktowana prorytetowo w Strateg. Jako kolejne zagrożone wykluczenem społecznym grupy defaworyzowane pownny być uznane w Strateg osoby w weku 50+, osoby długotrwale bezrobotne oraz nepełnosprawn. Problemy osób nepełnosprawnych na rynku pracy defnowano też podczas Konferencj,,Sukces zawodowy połączony z ntegracją w dnu roku w Żuromne. 3. Dagnoza obszaru analza SWOT zostały poddane konsultacjom ocene meszkańców obszaru 3 Ewaluacja wdrażana Lokalnej Strateg Rozwoju funkcjonowana Stowarzyszena Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana za lata , Raport końcowy Agrotec Polska Sp. z o.o. Warszawa, marzec Raport z badana ewaluacyjnego wdrażana Lokalnej Strateg Rozwoju oraz potencjału turystycznego gospodarczego Stowarzyszena Społecznej samopomocy Lokalna Grupa Dzałana, Tomasz Wysock, Mark,

13 II. Etap określana celów ustalana ch herarch III. Etap poszukwa LGD podczas czterech spotkań zrealzowanych w dnach r. w gmnach członkowskch LGD. Przy konsultacjach wykorzystywano metody partycypacyjne polegające na wykorzystywanu kreatywnej sły procesu grupowego zapewnających aktywzację uczestnków tj. burzy mózgów, meta planu. Podczas spotkań zwrócono uwagę na problem sezonowośc zysków z turystyk problem mgracj osób młodych. Wnosek został uwzględnony poprzez dentyfkację w dagnoze analze SWOT. Podczas spotkana omówono możlwość stworzena nkubatora przetwórstwa produktów lokalnych posadającego zaplecze spełnającego wymagana prawne, w którym lokaln producenc, rolncy, organzacje osoby fzyczne neodpłatne lub za drobną opłatą będą mogły przetwarzać lokalne produkty 4. Podczas I posedzena Zespołu ds. LSR w dnu r. poddano pod dyskusję propozycje zapsów dotyczących dagnozy analzy SWOT. Za główne problemy społeczne uznano trudną sytuację na lokalnym rynku pracy pauperyzację meszkańców obszaru LGD. Zwrócono równeż uwagę na brak w nfrastrukturze turystycznej. Wnosk z posedzena posłużyły do uzupełnena analzy SWOT. Fnalny kształt dagnozy analzy SWOT był poddany konsultacjom społecznym w 13 gmnach członkowskch 5. Na etape formułowana dagnozy odbyły sę spotkana z przedstawcelam sektora publcznego, podczas których defnowano potrzeby problemy występujące w każdej z gmn członkowskch LGD. Podczas WZC spotkana z reprezentantam wszystkch środowsk LGD w dnu r. fnalne doprecyzowano elementy dagnozy obszaru objętego LSR. Zwrócono szczególną uwagę na koneczność zapewnena spójnośc opsów dagnostycznych ze strategcznym dokumentam na pozome gmn członkowskch. Uwzględnono wnosek dokonując ponownej analzy zapsów dagnozy. Ops zntegrowana LSR w Rozdzale X LSR). 1. Wynk badań anketowych z meszkańcam podczas ewaluacj dotyczącej wdrażana LSR wskazywały na ogranczone korzystane z oferty kulturalnej, edukacyjnej artystycznej, szczególne w gmnach wejskch, pommo, że obszar LGD posada duży potencjał zarówno dla rozwoju kultury jak turystyk. Przyjęto te postulaty zapsując w LSR odpowedne cele wskaźnk. 2. Propozycje celów RLKS były przedmotem dyskusj podczas II posedzena zespołu ds. LSR w dnu r. W wynku dyskusj dokonano, mn: modyfkacj zapsów dagnozy w obszarze ochrony środowska turystyk. Zespół przedstawł równeż propozycje trybu zasad dla dalszych konsultacj ze społecznoścą lokalną, w tym dagnozowana potrzeb oczekwań oraz formułowana celów LSR. 3. Nowej perspektywy programowej LSR dotyczyły wynk badań anketowych podczas 13 spotkań gmnnych. Spotkana we wszystkch gmnach członkowskch z udzałem przedstawcel 3 podstawowych sektorów (gospodarczy, społeczny publczny) oraz meszkańców mały charakter otwarty. Uczestnczyły w nch ogółem 272 osoby. Otrzymano 213 anket. Anketowan wskazywal na problem nskej śwadomośc ekologcznej meszkańców co może stanowć zagrożene dla środowska naturalnego. Wnosk zwązane z tym problemem znalazły odzwercedlene w analze SWOT oraz przy konstruowanu celów przedsęwzęć. Na tym etape zorganzowano równeż spotkane z samorządowcam, po Sesjach Rady. Take spotkana obyły sę w okrese od r. Badan meszkańcy wskazywal w ankece główne potrzeby obszaru LGD, które pownny być w perwszej kolejnośc uwzględnone w ramach dofnansowana ze środków PROW (analza SWOT). Pośród zapytań o cele LSR wskazywano najczęścej rozwój regonu, promocję jego walorów, wększą ntegrację oraz tworzene nowych mejsc pracy (w tym poprzez samozatrudnene), a także aktywzację społecznozawodową meszkańców; podnoszene wedzy lokalnej społecznośc w zakrese ekolog znajomośc otoczena, nwestowane w edukację ne tylko młodzeży ale senorów. Podczas spotkań z meszkańcam wypunktowano sps problemów propozycj ch rozwązań. Analze poddane zostały słabe mocne strony obszaru, zdefnowano szanse zagrożena, a także wypracowano cele do zapsana w LSR. 4. Na tym etape pracy dokonano równeż konsultacj z przedstawcelam JST odnośne kształtu LSR, wskazując na zapewnene w LSR obowązkowego wskaźnka utworzonych mejsc pracy. Wnosek został uwzględnony w LSR, tabela wskaźnków. Na podstawe konsultacj wypracowano rozwązane w LSR (Rozdzał XI. Montorng Ewaluacja) wskazujące, że wskaźnk rezultatu nformować pownny o zmanach jake nastąpły w wynku wdrożena przedsęwzęca. Uwzględnając powyższe zapewnć należy aby po rozlczenu wnosku o płatność kwesta osągnęca 100% wartośc zakładanych wskaźnków podlegała ścsłemu montorowanu w okrese trwałośc projektu. 1. Przedstawcele LGD wzęl udzał w 4 sesjach rad gmnnych pośwęconych rozwojow lokalnemu kwestom społecznogospodarczym. W trakce spotkań jako jedną z barer rozwojowych 13

14 na rozwązań, stanowący ch sposoby realzacj Strateg IV. Etap formułowa na wskaźnkó w realzacj LSR V. Etap dentyfkac j grup docelowyc wskazywano problem braku prefnansowana projektów oraz ogranczone możlwośc w zabezpeczenu wkładu własnego. 2. Podczas III posedzena Zespołu ds. LSR w dnu r. (w sprawe celów LSR kryterów lokalnych) po dyskusj zaproponowano doprecyzowane zakresu przedsęwzęć odnoszących sę do nfrastruktury turystycznej rozszerzając planowany zakres dzałań możlwych do fnansowana. 3. Ankety dotyczące planów realzacj operacj w ramach LSR meszkańcy wypełnal bezpośredną w burze LGD, gmnach członkowskch oraz PUP. Propozycje przedsęwzęć do realzacj w ramach środków LSR zberano równeż za pośrednctwem poczty emalowej LGD ankety nternetowej Karta zadana/projektu do uwzględnena w LSR Strona nternetowa LGD posłużyła równeż do konsultacj w zakrese zdentyfkowana problemów obszaru. W okrese IXXI.2015r. zebrano 102 kwestonarusze anket. Propozycje zgłaszane do realzacj w ramach LSR w wększośc dotyczyły 3 obszarów tematycznych tj. rozwoju turystyk, przedsęborczośc oraz aktywnośc społecznośc lokalnych. Zakres rzeczowy planowanych projektów dotyczyć będze główne zakupu sprzętu wyposażena. W całym etape poszukwana rozwązań sposobów realzacj Strateg funkcjonowało buro LGD, gdze potencjaln wnoskodawcy zgłaszal swoje propozycje formułowal zapytana odnośne operacj planowanych do realzacj w ramach LSR. W trakce spotkań potencjalnych wnoskodawców z pracownkam bura LGD postulowano, aby w zakrese nnowacj zapewnć wsparce dla nowatorskch rozwązań propagować je na wszystkch etapach łańcucha dostaw lokalnych produktów, w tym przetwórstwa spożywczego. Wynk konsultacj z meszkańcam anket zebranych podczas konsultacj społecznych zostały uwzględnone przy formułowanu celów przedsęwzęć LSR. 4. Odbyło sę spotkane przedstawcel LGD z nemeckm Lokalen Aktonsgruppe Rund um den Drömlng z masta Oebsfelde, podczas którego wypracowano koncepcję projektu współpracy w ramach LSR Określono wspólne założena, cele wskaźnk mędzynarodowego projektu współpracy. 1. W oparcu analzę badań ewaluacyjnych wdrażana LSR rekomendowano zwększene lczby dotychczasowych celów ogólnych szczegółowych. Wynk badana anketowego meszkańców w dotyczące wdrażana LSR wskazały jednocześne na potrzebę blższego powązana celów z wskaźnkam rezultatu produktu. Postulat został uwzględnony w nnejszym dokumence programowym poprzez take sformułowane wskaźnków na każdym pozome za pomocą tabel wskaźnków aby były one ze sobą logczne wzajemne powązane. 2. Analza wnosków z anket nternetowych CAWI z członkam LGD podczas badana expost wdrażana LSR pozwolła na sformułowane wnosku odnośne wskaźnków. Pownny one w wększym zakrese pozwolć montorować równeż postęp dzałań aktywzacyjnych funkcjonowana LGD, a ne ogranczać sę jedyne do wdrażana LSR. 3. Podczas spotkań z meszkańcam każdej z 13 gmn członkowskch LGD w okrese VIIIIX.2015r. wskazano na potrzebę organzowana szkoleń w zakrese nabyca lub podnesena kwalfkacj umejętnośc. Wnosek uwzględnono przy określenu wskaźnków LSR. 4. W anketach nternetowych Karta zadana/projektu do uwzględnena w LSR , wypełnanych w okrese IXXI.2015r. potencjaln wnoskodawcy wskazywal jake są ch oczekwana dotyczące wskaźnków projektów. W ocene badanych najbardzej pożądanym wskaźnkam efektywnośc skutecznośc LSR w całym okrese fnansowana będą te, które dotyczą tworzena nowych mejsc pracy. 5. Podczas IV posedzena Zespołu ds. LSR w dnu r. opracowano matrycę logczną wskaźnków LSR oraz uszczegółowono powązana problemów z planowanym dzałanam w ramach Strateg. Na podstawe wnosków z posedzena wprowadzono zasadę premowana w kryterach wyboru operacj tych, które w najwększym stopnu przyczyną sę do osągnęca celów wskaźnków zapsanych w LSR. Dopracowano także pojęce nnowacyjnośc. 1. Podczas konsultacj społecznych, w tym z meszkańcam w dnach r r.zdefnowano jako grupy defaworyzowane na obszarze LGD: osoby długotrwale bezrobotne, młodzeż, osoby 50 +, osoby nepełnosprawne. Określono je przy tym jako głównych potencjalnych odborców wsparca w ramach LSR wskazując jednocześne odpowedne cele szczegółowe. W trakce spotkań osoby z tych grup za najwększy problem wskazywały trudnośc z odnalezenem sę na rynku pracy. W LSR prorytetowo uwzględnono aktywzację zawodową grup defaforyzowanych. Jednocześne zaproponowano metody rozwązana problemów poprzez np. zacśnęce współpracy z lokalnym przedsęborcam otoczenem bznesu ( zelone śwatło dla nowych mejsc pracy ), promocję rozwoju przedsęborczośc samo zatrudnena, współpraca ze szkołam nstytucjam rynku pracy w celu dostosowywana profl kształcena zawodowego do sytuacj na rynku pracy, czy wreszce wzrost umejętnośc kompetencj młodzeży nnych grup w 14

15 h Strateg trudnym położenu w celu zwększena ch szans na lokalnym rynku. Tworzene nowych oraz aktywna poltyka utrzymana stnejących mejsc pracy znalazła swoje zapsy zarówno w celach jak budżece LSR. Tym samym za jedną z grup odborców uznano mkro małe przedsęborstwa dzałające na terene LGD, oraz podmoty dzałające jako spółdzelne socjalne zblżone do modelu nkubatorów przedsęborczośc. Wysoką rangę należy przypsać też lderom/moderatorom przyczynającym sę aktywzacj, młodzeży, senorów, nepełnosprawnych. 2. W dnu r. zorganzowano spotkane z przedstawcelam urzędów pracy w celu wypracowana wspólnych przedsęwzęć zwązanych z rynkem pracy bezrobocem. W ustalenach uwzględnono, m.n. potrzeby grup defowaryzowanych na rynku pracy co znalazło swoje odzwercedlen w nnejszym dokumence programowym Wypracowane rozwązana skutecznej aktywzacj zawodowej społecznośc lokalnej uwzględnono przy określanu przedsęwzęć w ramach LSR. 3. Identyfkacj grup docelowych w ramach LSR posłużyły też dane z analzy anket wypełnonych przez meszkańców podczas 13 spotkań w gmnach członkowskch (Karta konsultacj pn. analza potrzeb problemów do opracowana LSR na lata ). Główne grupy docelowe są tożsame z tym, które opsano w pkt. 1. Anketowan wskazywal przy tym na zasadność uwzględnena w Strateg nnych przedsęwzęcach LGD tych skoncentrowanych w szczególnośc na osoby młode oraz w grupe wekowej po 50 roku życa. Grupy defaworyzowane zostały określone w Rozdzale I LSR. 4. W dnu r. zorganzowano spotkane Kerownka bura LGD z przedstawcelam gospodarstw agroturystycznych oraz sektora turystyk. W trakce semnarum ponformowano o możlwoścach uzyskana wsparca z PROW Uzyskano deklaracje dotyczące podjęca sę realzacj operacj w przedmoce rozwoju turystyk. 5. Spotkane konsultacyjne, m.n. z przedstawcelam sektora publcznego pośwęcone celom przedsęwzęcom LSR, które mało mejsce w dnu r. w Chamsku pozwolło na sprecyzowane zapsu celu szczegółowego 1.1 Rozwój zróżncowanych form turystyk poprzez wykorzystane zasobów naturalnych lokalnego potencjału. 6. V posedzene zespołu ds. LSR w dnu r. pośwęcone było wypracowanu ostatecznej wersj wskaźnków dentyfkacj grup docelowych LSR. Do pracy na posedzenu zaproszono przedstawcela NGO reprezentujące nteresu grup defaworyzowanych zdentyfkowanych na obszarze LSR, W spotkanu udzał wzęl przedstawcele Stowarzyszena Wagon Incjatyw z Żuromna (grupa nepełnosprawnych). Źródło: Opracowane własne Jak wynka z powyższych zapsów LGD na każdym etape tworzena Strateg korzystało z różnorodnych partycypacyjnych metod konsultacj ne tylko z potencjalnym grupam docelowym LSR, ale szeroko rozumanym przedstawcelam społecznośc lokalnych, w szczególnośc zaś meszkańcam obszaru LSR. Współpracę partycypacyjną z meszkańcam przedstawcelam sektora gospodarczego publcznego przewdzano równeż na etape wdrożena LSR. Każda zmana kryterów wyboru operacj będze poddawana konsultacjom społecznym. LGD planuje także partycypacyjny udzał meszkańców w ewaluacj wdrażana LSR. III. DIAGNOZA OPIS OBSZARU I LUDNOŚCI Analzę aktualnego obszaru LSR opracowano na podstawe danych dostępnych w bazach GUS, dokumentów strategcznych województwa mazoweckego, powatów: cechanowskego, mławskego, żuromńskego dzałdowskego oraz poprzednej LSR, a także strateg Gmn. Ponadto analze poddano nformacje dostępne na stronach nternetowych gmn członkowskch LGD stron pokrewnych. Dane dostępne w bazach GUS przeanalzowano w przedzale czasowym Identyfkacja klasyfkacja problemów występujących na opsywanym obszarze stotnych z punktu wdzena LGD celów LSR została opracowana z uwzględnenem wnosków ze zrealzowanych na zlecene LGD badań analz. Tak sformułowana dagnoza obszaru została poddana konsultacjom z meszkańcam podczas spotkań zrealzowanych w dnach r. w każdej z gmn członkowskch oraz podczas spotkań Zespołu ds. LSR w okrese VIX.2015 r. W ramach pracy dagnostycznej z meszkańcam na etape formułowana analzy Strateg wykorzystane zostały metody oparte na kreatywnej sle procesu grupowego aktywnośc uczestnków m.n. burzy mózgów, metody meta plan. Obecny, ale także przyszły rozwój obszaru LGD jest slne zdetermnowany warunkam przestrzennym, przyrodnczym, hstorycznym oraz kulturowym. Potencjał środowska naturalnego buduje przewag konkurencyjne obszaru LGD 15

16 w zakrese rozwoju wodących funkcj gospodarczych. Na tempo kerunk rozwoju wpływ wywerają także wewnętrzne uwarunkowana społeczne, szczególne długofalowe trendy demografczne sytuacja grup defaforyzowanych. Na obszar LSR składa sę 9 gmn wejskch 4 mejskowejske, w skład których wchodz łączne 308 sołectw. Teren LSR zameszkuje ogółem ludnośc, z czego 49% stanową mężczyźn, a 51% kobety. Szczegółowe dane dotyczące struktury ludnośc przedstawa ponższe zestawene. Tab. 4. Struktura ludnośc na obszarze LGD Lp Jednostka terytoralna Beżuń Glnojeck KuczborkOsada Ldzbark Lpowec Koścelny Lubowdz Lutocn Radzanów Semątkowo Strzegowo Szreńsk Wśnewo Żuromn Średna dla SSS LGD Gęstość zaludnena os/km2 Mężczyźn Kobety Ludność ogółem Źródło: Na podstawe danych z GUS BDL, stan na r. Z powyższych danych wynka, że najwęcej osób zameszkuje w gmnach mejskowejskch Żuromn, Ldzbark Glnojeck oraz gmne wejskej Strzegowo, zaś najmnej meszkańców lczą gmny Radzanów, Semątkowo, Szreńsk Lpowec Koścelny. Borąc pod uwagę powerzchnę poszczególnych gmn lczbę ch meszkańców można stwerdzć, że średna gęstość zaludnena dla całego obszaru LGD wynos około 40os/ km 2, podczas gdy dla województwa mazoweckego wskaźnk ten kształtuje sę na pozome 149 os/km 2. Gmnam o najwyższej gęstośc zaludnena są: Żuromn Ldzbark, zaś najnższej gmny Semątkowo Radzanów. Analza struktury wekowej meszkańców obszaru SSS LGD potwerdza ogólną tendencję starzena sę społeczeństwa obserwowaną w Polsce województwe mazoweckm. Z roku na rok spada lość osób w weku przedprodukcyjnym (kategora wekowa 018lat), wzrasta zaś lczba meszkańców w weku 65 lat węcej. Chocaż w częśc obszaru objętego LSR (gmny Glnojeck Lutocn) w badanym okrese odnotowano dodatn przyrost naturalny to tak na przeważającym terene odnotowuje sę ujemny przyrost naturalny( średno 12,5). Aby uzyskać pełny obraz zman w lczbe meszkańców dokonano analzy przyrostu rzeczywstego. W tym celu koneczne było zbadane mgracj wewnętrznych na terene LGD. Wynka z nch, że saldo mgracj jest ujemne (lczba osób osedlających sę w gmnach LGD jest nższa o 32 osoby od lczby meszkańców opuszczających charakteryzowany obszar). 16

17 Tab. 5. Struktura wekowa charakterystyka zman demografcznych w LGD Lp Gmna Ludność w weku przedprodukc yjnym Ludność w weku produkcyjny m Ludność w weku poprodukcyjn ym Przyrost naturalny Saldo mgracj Beżuń Glnojeck KuczborkOsada Ldzbark Lpowec Koścelny Lubowdz Lutocn Radzanów Semątkowo Strzegowo Szreńsk Wśnewo Żuromn ,5 32,5 Średna na obszarze SSS LGD Źródło: Na podstawe danych z GUS BDL, stan na r. Ujemny wskaźnk mgracj na terene LGD może być spowodowany mn.: dużym uzależnenem nektórych gmn od zewnętrznego rynku pracy przy powolnym wzrośce lczby mejsc pracy na opsywanym obszarze. Skutkuje to tendencjam do trwałych mgracj meszkańców w konsekwencj osłabanem lokalnego kaptału ludzkego. Wśród meszkańców LGD domnują osoby z nskm pozomem wykształcena najlcznejsze są grupy osób z wykształcenem zasadnczym zawodowym podstawowym (ok. 60% ). Wykształcenem wyższym legtymuje sę tylko 4 % meszkańców. Pozom wykształcena kwalfkacj zasobów pracy to wskaźnk obrazujący potencjał kaptału ludzkego obszaru LGD dla jego rozwoju, zman społecznogospodarczych aktywnośc ekonomcznej ludnośc. Kompetencje dorosłych meszkańców są często newystarczające dla dokonana przekształceń w funkcjonowanu gospodarstw jak ewentualnego wyjśca poza sektor rolny. Postępujące narastane kumulacja problemów na obszarze LGD stwarza realne zagrożene dalszego wzrostu pozomu bezroboca, wzrostu ubóstwa pogłębana sę różnc rozwojowych pomędzy mastem a wsą. Nske nedopasowane do potrzeb rynku pracy kwalfkacje meszkańców obszaru LGD ogranczają jednocześne możlwość znalezena zatrudnena poza rolnctwem. Poza tym obserwuje sę newystarczający udzał dzałalnośc pozarolnczej w strukturze zatrudnena na obszarze LGD, a szczególne w gmnach wejskch. Jednocześne nsk jest pozom umejętnośc skłonność do podejmowana dzałalnośc pozarolnczej. Osoby fzyczne oraz podmoty gospodarcze na obszarze gmn członkowskch dysponują przy tym nskm kaptałem własnym oraz ogranczonym dostępem do kaptału zewnętrznego. Jednocześne wysok odsetek zatrudnena w rolnctwe powązany z małą powerzchną gospodarstw rolnych powoduje bezroboce ukryte (agrarne). Może to być kolejna przyczyna dalszych trwałych mgracj osób aktywnych zawodowo w poszukwanu lepszych źródeł zatrudnena. Dotyczy to w szczególne 17

18 młodzeży oraz osób z wyższym kwalfkacjam. Dlatego też podnesene pozomu kwalfkacj umejętnośc meszkańców oraz promocja rozwój przedsęborczośc pownny być jednym z prorytetowych kerunków dzałań LGD realzowanej przez ną LSR w nowej perspektywe programowej. Uwarunkowana przestrzenne Wszystke gmny członkowske stanową jednolty, spójny terytoralne obszar. Każda jednostka admnstracyjna granczy bezpośredno z co najmnej jedną kolejną gmną członkowską. Obszar gmn członkowskch znajduje sę na obszarze turystycznym Pasma Wkry. Gmny objęte LSR admnstracyjne należą do województwa mazoweckego oraz warmńskomazurskego. Podczas konsultacj społecznych wskazywano na slną stronę obszaru LSR polegającą na pozytywnych dośwadczenach. W województwe mazoweckm w skład LGD wchodz 12 gmn z powatów żuromńskego, mławskego cechanowskego, przy czym zajmują 100% powerzchn powatu żuromńskego, ok. 53,8% powatu mławskego 14% powatu cechanowskego. Trzynasta gmna wchodząca w skład LGD Ldzbark należy do powatu dzałdowskego w województwe warmńskomazurskm stanow 27% powerzchn tego powatu. Gmny należące do LGD pod względem środowskowym przejawają wele cech wspólnych, które w sposób decydujący wpływają na spójność przyrodnczośrodowskową badanego obszaru. Najblższe wększe masta to: Warszawa ok.100 km, Płock ok. 50 km, Cechanów 70 km, Mława 35 km, Dzałdowo 25 km. Przez obszar LSR przebega droga krajowa nr 7 WarszawaGdańsk oraz droga krajowa nr 60 Płock Ostrów Mazowecka oraz 4 drog wojewódzke. W Glnojecku j usytuowane jest jedno z dwóch w powece cechanowskm skrzyżowań dróg krajowych5. Głównym szlakam komunkacyjnym na obszarze LGD są drog wojewódzke powatowe. Atutem rozwojowym obszaru jest dogodne położene geografczne tranzytowe, w tym blskość Warszawy. Stwarza to możlwośc rynku zbytu towarów oraz moblnośc przestrzennej sły roboczej. Transport zborowy w obrębe mejscowośc z obszaru LSR oparty jest na przewoźnkach prywatnych oraz spółkach PKS. Na obszarze LSR wększość z dróg lokalnych (ok. 66%) ma nawerzchnę btumczną, ale są jeszcze odcnk dróg, główne gmnnych, które mają nawerzchnę gruntową. Przy tym prawe ¾ dróg gmnnych ma nawerzchnę utwardzoną (ok. 73,8%), a 26,2% nawerzchnę żwrową lub gruntową. W skal całego terenu drog gruntowe domnują w powece żuromńskm, a drog utwardzone w powece dzałdowskm. Na przestrzen ostatnch 4 lat wększa była dynamka wzrostu dróg gruntowych przy nższym przyrośce dróg o nawerzchn twardej. Problemem w skal całej LGD jest nsk pozom nakładów fnansowych na budowę modernzację dróg zarówno powatowych, jak gmnnych. Jest to stotne zagrożene bezpeczeństwa ruchu drogowego w zwązku z dynamcznym rozwojem motoryzacj. Jednocześne ograncza to możlwośc rozwoju gospodarczego. Podczas konsultacj społecznych meszkańcy wskazywal na zagrożene jakm jest lkwdacja nektórych połączeń, zmnejszene częstotlwośc kursowana autobusów na skutek nerentownośc połączeń złego stanu dróg lokalnych. Na problem złej jakośc dróg gmnnych nedogodneń komunkacyjnych wskazywal równeż meszkańcy uczestnczący w badanach anketowych wskazując ten problem, jako jeden z głównych do rozwązana w ramach kolejnych dokumentów programowych zarówno LGD jak gmnnych. Grupam docelowym w zakrese operacj nfrastruktury drogowej pownny być jednostk samorządu terytoralnego (gmna, powat). Borąc pod uwagę ogranczony budżet LSR wsparce na budowę lub modernzację dróg lokalnych pownno koncentrować sę na nnych źródłach, w tym równeż w ramach PROW poddzałane Wsparce nwestycj zwązanych z tworzenem, ulepszanem lub rozbudową wszystkch rodzajów małej nfrastruktury, w tym nwestycj w energę odnawalną w oszczędzane energ. Środk dostępne będą równeż w ramach weloletnego programu Program rozwoju gmnnej powatowej nfrastruktury drogowej na lata ". Z uwag na nsk budżet LSR jednocześne wysok pozom kosztów nfrastruktury drogowej operacje obejmujące budowę lub przebudowę publcznych dróg gmnnych oraz powatowych ne będą realzowane w ramach nnejszego dokumentu programowego. Wojewódzk Plan Gospodark Odpadam dla Mazowsza na lata z uwzględnenem lat , wskazuje na występowane na obszarze LSR problemu wyrobów zawerających azbest, w szczególnośc na pokrycach dachowych budynków meszkalnych gospodarczych. Ze względu na jego szkodlwość dla zdrowa człoweka koneczne są dzałana mające na celu zastępowane azbestu nnym materałam. W ramach dostępnych dla LGD środków z PROW ne ma możlwośc bezpośrednego oddzaływana na reedukacje 5 Stratega rozwoju gmny mejsko wejskej Glnojeck do roku 2030,czerwec 2014 r. 18

19 azbestowych pokryć dachowych. Źródłem zrealzowana dzałań w tym zakrese na obszarze LGD mogą być programy fnansowane ze środków WFOŚGW. Podczas konsultacj społecznych prac zespołu ds. opracowana LSR wskazywano, że zasadne byłoby podejmowane dzałań pośredno wpływających na poprawę jakośc środowska naturalnego obszaru objętego LSR poprzez wsparce akcj edukacyjnych, promocyjnych, ntegracyjnych, których celem jest zwększene w tym zakrese śwadomośc meszkańców, rolnków, przedsęborców grup społecznych z gmn członkowskch. Rozwój alternatywnych źródeł energ odnawalnych to kolejny neunknony proces mający na celu ochronę środowska naturalnego elmnowane nadmernej emsj zaneczyszczeń powetrza. Roczna gęstość promenowana słonecznego w Polsce na płaszczyznę pozomą waha sę w grancach kwh/m2. Około 80% całkowtej rocznej sumy nasłonecznena przypada na 6 mesęcy sezonu wosennoletnego, przy czym czas operacj słonecznej w lece wydłuża sę do 16 godz./dzeń, natomast w zme skraca sę do 8 godzn dzenne. Znaczna część obszaru LSR posada dość korzystne warunk dla wykorzystana energ słonecznej (w cągu roku ok. 3234% dn słonecznych), zatem energa ta może stanowć alternatywne źródło energ. Średnoroczne sumy napromenowana słonecznego całkowtego padającego na jednostkę powerzchn pozomej wynoszą ok MJ/m2, zaś roczna lczba godzn czasu promenowana słonecznego wynos1600. Preferowanym kerunkem rozwoju energetyk słonecznej jest nstalowane ndywdualnych kolektorów na budynkach meszkalnych użytecznośc publcznej. Powat żuromńsk ma najkorzystnejsze warunk do jej wykorzystana Najwększe zasoby energ watrowej usytuowane są w gmnach Żuromn, Lubowdz KuczborkOsada. Oprócz dużych systemowych farm watrowych mogą być nstalowane dla potrzeb rolnctwa elektrowne autonomczne o małej mocy. Korzyśc z rozwoju energ watrowej to przede wszystkm podnesene bezpeczeństwa energetycznego pewnośc zaslana w obszarach wejskch o słabo rozwnętej sec elektroenergetycznej, w tym charakterystycznej dla obszaru LGD branży drobarskej. Na obszarze LGD przeważają grunty rolne oraz leśne, zadrzewone zakrzewone. Stanową one potencjał do rozwoju turystyk rekreacj. Część z tych terenów to użytk ekologczne, czyl tereny ochrony przyrody. Obszary prawne chronone według danych GUS na rok 2013 zajmują powerzchnę ,7 ha co stanow 73% powerzchn LGD ogółem. W ch skład wchodzą: obszary chrononego krajobrazu, park krajobrazowe, rezerwaty przyrody, użytk ekologczne, park wpsane do rejestru zabytków, pomnk przyrody ożywonej, park wejske. Na opsywanym terene znajduje sę 148 pomnków przyrody, a rezerwaty przyrody wraz z parkam krajobrazowym zajmują powerzchnę 5 830,7 ha. Najważnejszym obszaram objętym ochroną na terene LGD są: Obszar Chrononego Krajobrazu Nadwkrzańskego; GórzneńskoLdzbarsk Park Krajobrazowy oraz Welsk Park Krajobrazowy. Obszar dzałana LGD posada znaczący udzał gruntów rolnych, co decyduje o rolnczym charakterze terenu. Według danych Powszechnego Spsu Rolnego GUS z roku 2010 gospodarstwa rolne zajmują około ha powerzchn ogółem, z czego użytk rolne zajmują ha, co stanow 82% powerzchn. Wskaźnk ten jest znaczne korzystnejszy od wskaźnka ogólnopolskego dla ws, gdze zajmują one średno 51% powerzchn. Lasy stanową 11% obszaru co śwadczy o średnm stopnu zalesena terenu na tle kraju (lasy porastają ok. 29,55% powerzchn obszarów wejskch). Obszary cenne przyrodnczo charakteryzują domnacją lasów dębowych brzozowych (lasy lścaste wpływają pozytywne na zdrowe człoweka). Lasy zajmują według danych GUS z 2013 roku 38 tys. ha, co stanow 20,8% powerzchn LGD ogółem. Najwększą lesstoścą charakteryzuje sę gmna Lubowdz 40,6% ogólnej powerzchn lasów na obszarze LGD. W strukturze użytków rolnych grunty orne zajmują 53,8%, użytk zelone 19,2%, a sady 0,1%. W strukturze obszarowej domnują gospodarstwa o powerzchn 510 ha. Charakterystyczna dla obszaru LGD jest produkcja drobarska (ponad 500 ferm drobu). Ponadto powat żuromńsk jest w województwe mazoweckm na I mejscu w obsadze trzody chlewnej na 100 ha użytków rolnych. Ze względu na dużą koncentrację hodowl zwerzęcej posada on najwększy potencjał do rozwoju bogazow. Barerą są jednak wysoke koszty nstalacj. Poprawa gospodark ws pownna odbywać sę na drodze rozwoju zntegrowanego. Szansą dla tego rozwoju może być gospodarka wedzy usług. Ważne jest też stymulowane rozwoju przedsęborczośc na ws, co jest możlwe poprzez tworzene grup producenckch. Ten kerunek dzałań jest nezwykle stotny, gdyż dzałalność rolncza jak pozarolncza ne będą stymulatorem rozwoju dopók ne będze lokalnego rynku zbytu lub producenc ne ukerunkują sę na rynek zewnętrzny. W tym celu LGD będze stymulować powstawane grup producenckch oraz wsperać je poprzez szkolena doradztwo wraz z ODR w Pośwętnym Brwnowe. 19

20 Rozdrobnene gospodarstw rolnych, przy braku współpracy rolnków ze sobą, powoduje, że trudno na obszarze LGD mówć o szansach dla rozwoju towarowego rolnctwa. Newątplwe jednak możemy mówć o newykorzystanu potencjału rolnczego obszaru LGD w rozwoju gospodarczym obszaru. W sytuacj, jaka jest na obszarze LGD jednym z rozwązań dla zwększena rol rolnctwa jako czynnka rozwoju gospodarczego, a tym samym źródła dochodów rolnków, są dzały specjalzowane np. rolnctwo ekologczne ne tyle sprzedaż surowych produktów rolnych, nezwykle trudna przy małych loścach masy towarowej, ale ch różnej skal przetwórstwo. Szansą jest sprzedaż przetworzonych produktów rolnych jako tzw. produktów lokalnych, które charakteryzują sę mnejszym pozomem towarowośc ch atrakcyjność opera sę często bowem na unkalnośc specyfcznośc smaku, zwązanego z danym obszarem, a nawet gospodarstwem czy grupą gospodarstw rolnych, braku nadmernej chemzacj gruntów, naturalnośc czystośc środowskowej. Proponowanemu kerunkow rozwoju rolnctwa zwązanego z nm przetwórstwa na obszarze LGD sprzyja rosnący rynek tradycyjnych ekologcznych produktów lokalnych. Dlatego też jednym z przedsęwzęć zapsanych w LSR jest utworzene nkubatora przetwórstwa rolno spożywczego. Konsultacje społeczne z meszkańcam wykazały, że stneje slna korelacja w występowanu zjawska bernośc zawodowej wykluczena społecznego na obszarze LGD. Szczególne meszkańców terenów wejskch cechuje stosunkowo nska aktywność w zakrese kształcena podnoszena kwalfkacj zawodowych moblnośc zawodowej. Dlatego szczególne ważne będą dzałana z zakresu aktywnej ntegracj ukerunkowane na zwększane szans na rynku pracy w efekce zatrudnene, co może spowodować ogranczene mgracj ludnośc poza obszar LSR. Dagnoza gospodarczego wykorzystana potencjału społecznego wykazuje, że nadal koszty utrzymana nadmernej część ludnośc wejskej pokrywają dochody z uprawy zem hodowl zwerząt gospodarskch (bezroboce agrarne). Szansą może być rozwój sektora usług, zwłaszcza zwązanych z obsługą ruchu turystycznego. Rozwój usług na ws to stopnowe zmnejszane sę nsko dochodowego sektora rolnczego na rzecz podejmowana zróżncowanej dzałalnośc dochodowej. W zwązku z tym grupą docelową dzałań LGD w obszarze przedsęborczośc będą rolncy, domowncy małżonkowe rolnków planujący różncowane dzałalnośc rolnczej w kerunku podejmowana lub rozwjana dzałalnośc nerolnczej lub zwązanej z rolnctwem, co wpłyne na tworzene pozarolnczych źródeł dochodów oraz promocję zatrudnena poza rolnctwem na obszarach wejskch. Rolnctwo może stanowć potencjał dla rozwoju gospodark, jeżel poprawe ulegne jakość w obszarze przetwórstwa m. n. owoców. W ramach PROW dzałane Przetwórstwo marketng produktów rolnych, możlwe będze wsparce przetwórstwa rolnospożywczego. Może to stanowć uzupełnene dzałań LGD. Szansą rozwoju obszaru LSR mogą być rosnące oczekwana konsumentów w zakrese jakośc żywnośc oraz rosnący rynek zbytu na żywność wysokej jakośc, w tym m.n. żywność ekologczną, produkty regonalne tradycyjne. Tymczasem zagrożenem będze utrzymująca sę nska dochodowość rolnctwa. Podczas konsultacj społecznych z meszkańcam podnoszono zasadność wypromowana mark produktu bazującego na zasobach lokalnych. Uwarunkowana przestrzenne obszaru LGD wpływają na koneczność rewtalzacj. W lokalnych planach rewtalzacj mast LGD wskazano potrzebę w zakrese rewtalzacj obszaru. Główne skupa sę ona na rewtalzacj nfrastruktury, neruchomośc przestrzen centrów mast, terenów zanedbanych kluczowych obszarów mast. Gmny tworzące obszar LGD cechuje w dzedzne gospodark daleko posunęta wspólnota wyrażająca sę podobeństwem struktury ekonomcznej, tradycj gospodarczych oraz walorów stanowących podstawę dla rozwoju funkcj gospodarczych. Przy pewnej, neunknonej specyfce dostrzegalne są lczne cechy wspólne pozwalające myśleć o wykreowanu ujednolconej śceżk rozwoju dla wszystkch 13gmn. W ocene gospodarczej obszaru LGD wzęto pod uwagę m. n. ludność, pozom zatrudnena stopę bezroboca, a także gospodarstwa rolne podmoty gospodarcze. Uwarunkowana gospodarcze przedsęborczość Gospodarka regonu skupa sę przede wszystkm na rolnctwe przetwórstwe rolno spożywczym. W 2013 r. na obszarze LGD funkcjonowało podmotów gospodark narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON, w tym w sektorze przemysłowym 504; budowlanym 746; rolnczym 647 usługowym Średn dochód budżetu gmny na 1 meszkańca na obszarze LSR wynosł na konec 2013 roku 3 254,49 zł był nższy nż średn oblczony dla województwa mazoweckego. 20

21 Stopeń rozwnęca przedsęborczośc odzwercedla lczba podmotów gospodarczych, które funkcjonują na danym terene. W obszarze dzałana LGD funkcjonuje mnej podmotów gospodarczym w przelczenu na 10 tys. osób w weku produkcyjnym nż średno w województwe mazoweckm. Analzując ostatne 4 lata zauważalny jest natomast we wszystkch gmnach LGD wzrost lczby podmotów gospodarczych. Fakt, ż prawe we wszystkch gmnach lczba podmotów gospodarczych rośne może stanowć szansę na poprawę sytuacj pod tym względem w regone. Należy wząć pod uwagę fakt, ż w obrębe terenu dzałana LGD ne ma dużych mast, w których to tradycyjne zlokalzowanych jest najwęcej podmotów gospodarczych. Podregon ne wyróżna sę nczym szczególnym pod względem welkośc przedsęborstw 94,2% stanową podmoty mkro, czyl zatrudnające do 9 pracownków, podmoty małe stanową 4,9% a średne 0,9% ogółu. Podmoty duże to tylko 0,1%.Wodącą branżą względem lczby podmotów jest sektor handlowy oraz usługowy typu naprawa pojazdów transport. Jednak porównane tych danych z lczbą pracujących a także wartoścą dodaną generowaną w tym sektorze wskazuje, że ne są to welkośc najwyższe. Przedsęborstw małych zatrudnających od 10 do 49 osób jest 183, średnch zatrudnających od 50 do 249 jest 33, a dużych zatrudnających powyżej 250 os. są dwa. Tab. 6. Wartość wskaźnka Podmoty wpsane do rejestru REGON na 10 tyś ludnośc Lp Gmna Podmoty wpsane do rejestru REGON na 10 tys. ludnośc Beżuń Glnojeck KuczborkOsada Ldzbark Lpowec Koścelny Lubowdz Lutocn Radzanów Semątkowo Strzegowo Szreńsk Wśnewo Żuromn Średna na obszarze LGD Osoby fzyczne prowadzące dzałalność gospodarczą na 100 osób w weku produkcyjnym ,6 6,8 5,5 7,4 5,7 8,7 6,4 7,1 4,6 5,6 5,9 6,7 11,2 7,0 Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. Wskaźnk osób fzycznych prowadzących dzałalność gospodarczą na 100 osób w weku produkcyjnym według GUS BDL na przestrzen ostatnch 4 lat na terene dzałana LGD jest w marę stablny wynósł 7,0 Był jednak w 2013 r. nższy nż w województwe mazoweckm 14,9 oraz kraju 12,1. Przyczyną takej sytuacj może być m.n. lokalzacja dużych mast województwa poza regonem dzałana LGD, w których jest zazwyczaj najwęcej nwestycj przedsęborców. Tab. 7. Podmoty Gospodark narodowej na obszarze LGD. 21

22 Lp. Gmna Glnojeck Lpowec Koścelny Radzanów Strzegowo Szreńsk Wśnewo Beżuń KuczborkOsada Lubowdz Lutocn Semątkowo Żuromn Ldzbark Podmoty gospodark narodowej Osoby fzyczne prowadzące dzałalność wpsane do rejestru regon na 10 tyś. gospodarczą na 100 osób w weku ludnośc produkcyjnym , , , , , , , , , , , , ,4 Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. W obszarach wejskch LGD dzała newele podmotów gospodarczych. Ich dzałalność koncentruje sę w branży zwązanej z przetwórstwem obróbką drewna (okolczne lasy dostarczają tego surowca) oraz przetwórstwem rolnospożywczym. Istneją korzystne warunk do rozwoju branży rolno spożywczej. Podstawę do jej rozwoju stanow rolnctwo o wysokm stopnu towarowośc, co wynka z rozwnętych specjalzacj produkcj roślnnej zwerzęcej. Zarysowała sę wyraźne specjalzacja rolnctwa domnuje produkcja mleczna męsna. Na terene samego powatu żuromńskego w 2013 r. funkcjonowało 6 Grup Producentów Rolnych. Pozom zatrudnena w frmach funkcjonujących na terenach wejskch jest znkomy w stosunku do potrzeb wynkających z podaży zasobów pracy. Ponadto poważną barerą jest nsk pozom wykształcena kwalfkacj, brak właścwych nawyków pracy (szczególne u osób długotrwale bezrobotnych), poczuce bezradnośc, brak ncjatywy oraz postawy roszczenowe wynkające z poczuca wykluczena społecznego. Do głównych sektorów gospodark na terene objętym LSR należą handel hurtowy detalczny, naprawy pojazdów samochodów, motocykl tp. (sekcja G), budownctwo (sekcja F) oraz przetwórstwo przemysłowe (sekcja D). W Ldzbarku domnują usług turystyczne okołoturystyczne. Należy stwerdzć, że struktura podmotów gospodarczych ne odbega znacząco od tego co obserwujemy na terenach wejskch w nnych regonach Polsk gdze np. sekcje G, F D stanową odpowedno 33%, 16% 12%. Beżuń Glnojeck Kuczbork Osada Ldzbark Koścelny Lpowec Lubowdz Lutocn Radzanów Semątkowo Strzegowo Szreńsk Wśnewo Żuromn Suma Udzał % Sektor Podmoty publczny ogółemgospodark ogółem narodowej Tab. 8. Podmoty gospodark w podzale na gmny ,68 22

23 Sektor prywatny ogółem ,32 Źródło: Wykonane badana ewaluacyjnego opn środowska lokalnego na temat dzałalnośc, funkcjonowana oraz rozpoznawalnośc Stowarzyszenem Społecznej SamopomocyLokalna Grupa Dzałana wraz z ewaluacją wdrażana LSR, marzec 2014r. Na obszarze LGD 95,32% stanową podmoty prywatne. Sektor publczny stanow zaledwe 4,68%. W zwązku z tym zauważalny jest utrzymujący sę od welu lat defcyt wększych nwestycj sektora nepublcznego, które wpłynęłyby pozytywne na ożywene gospodarcze, powstane nowych mejsc pracy stablzację lokalnego rynku pracy. Domnującą branżą są przedsęborstwa z sekcj G handel hurtowy detalczny; naprawa pojazdów samochodowych oraz frmy z sekcj F. obejmującej roboty ogólnobudowlane specjalstyczne w zakrese budownctwa prac nżyner lądowej wodne. Na terene województwa mazoweckego drobarstwo męsne rozwja sę główne w jego północnozachodnej częśc w powatach: mławskch, serpeckm, żuromńskm, gdze znajdują sę kurnk na blsko 26 mln sztuk drobu rzeźnego, co stanow 70% zasobu województwa. Aby obszar objęty LSR mógł sę rozwjać we wszystkch sferach życa społecznogospodarczego, nezbędne jest zntensyfkowane współpracy władz samorządowych szczebla gmnnego powatowego, przedsęborców, nstytucj rynku pracy oraz partnerów rynku pracy w celu wypracowana sprzyjających warunków, w tym ulg ekonomcznych dla przedsęborców. Punktem wyjśca dla ożywena gospodarczego opsywanego obszaru mogłoby być opracowane planów zagospodarowana przestrzennego, uwzględnających wyodrębnene terenów przemysłowych utworzene na nch specjalnych podstref ekonomcznych, przycągających podmoty gospodarcze zanteresowane tworzenem rozbudową frm. Na podstawe powyższych wskaźnków można stwerdzć, że rozwój przedsęborczośc na terene LGD ne jest zadawalający. Mmo tego, że dzałają stowarzyszena, centra przedsęborczośc, a w nedalekej odległośc specjalne strefy ekonomczne, które pobudzają przedsęborczość w regone to lczba przedsęborstw odsetek przedsęborców na terene gmn LGD jest dość nsk w stosunku do średnej województwa. Pozom przedsęborczośc potencjał gospodarczy poszczególnych gmn obszaru LSR jest zróżncowany. Wynka to zapewne z przyrodnczego rolnczego charakteru regonu, a także newelkej lczby mast oraz znaczących obszarów leśnych ekologcznych. Badane anketowe z meszkańcam obszaru LSR wskazuje jednak, że wększość respondentów uważa, że od momentu wdrażana poprzednch LSR zaszły pozytywne zmany w obszarze przedsęborczośc meszkańców. 6 Problemem kluczowym jest newystarczająca aktywność meszkańców przedsęborców służąca rozwojow przedsęborczośc. Przyczynam są brak śwadomośc o możlwoścach obszaru, rozwjających sę branżach, zastosowana nowoczesnych technolog w ochrone klmatu środowska, brak wedzy na temat konstruowana bznesplanów oceny ryzyka, szczególne wśród młodych ludz, brak zdolnośc fnansowych do tworzena dzałalnośc, na skutek barer fnansowych. Negatywnym następstwem jest tendencja wzrostowa stopy bezroboca oraz zatrzymane rozwoju gospodarczego obszaru. Aby nwelować przyczyny dzałana pownny ść w kerunku stworzena warunków do podnesena wedzy z zakresu tworzena rozwoju przedsęborstw, możlwośc wsparca fnansowego do rozwoju przedsęborczośc, szczególne uwzględnające zdefnowane grupy defaworyzowane Zasoby pracy Kolejnym punktem analzy jest charakterystyka lokalnego rynku pracy rozmarów zjawska bezroboca, z jakm borykają sę meszkańcy włodarze gmn członkowskch LGD. Na obszarze LGD od welu lat notuje sę wysok pozom bezroboca, który stanow jeden z najważnejszych problemów społecznych. Stopa bezroboca wyrażająca sę stosunkem lczby bezrobotnych do aktywnych zawodowo w powatach na których leżą gmny członkowske jest dość zróżncowana co obrazuje zestawene ponżej. Tab. 9. Stopa bezroboca na obszarze LGD Lp. Powat Stopa bezroboca [%] Długotrwale bezrobotn do % bezrobotnych ogółem 6 Wykonane badana ewaluacyjnego opn środowska lokalnego na temat dzałalnośc, funkcjonowana oraz rozpoznawalnośc Stowarzyszenem Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana wraz z ewaluacją wdrażana LSR, STREFAPLUS, Warszawa 2014r. 23

24 cechanowsk 16,2 17,4 17,3 17,4 dzałdowsk 23,9 23,6 26,0 26,2 mławsk 14,1 13,3 15,1 15,8 żuromńsk 21,5 22,8 23,3 23, ,6 47,1 37,1 47,9 Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. Tab. 10. Bezrobotn zarejestrowan na obszarze LGD Lp. Gmna , ,1 Glnojeck , ,0 KuczborkOsada , ,2 Ldzbark , ,8 Lpowec Koścelny , ,0 Lubowdz , ,0 Lutocn , ,3 Radzanów , ,6 Semątkowo , ,1 Strzegowo , ,4 Szreńsk , ,1 Wśnewo , ,0 Żuromn , , , , % Beżuń ogółem Bezrobotn zarejestrowan mężczyźn % kobety Średna na obszarze SSSLGD Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. Tab. 11. Lczba osób bezrobotnych oraz lczba osób w weku produkcyjnym w Polsce, województwe mazoweckm oraz na obszarze LGD w 2013 r. Nazwa Bezrobotn zarejestrowan Polska Woj. mazowecke Obszar LGD Osoby w weku produkcyjnym: 1559 lat kobety, 1564 lata mężczyźn Stosunek lczby bezrobotnych do lczby osób w weku produkcyjnym 0,09 0,03 0,14 Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. Stosunek lczby osób bezrobotnych do lczby osób w weku produkcyjnym na obszarze LSR jest dużo wyższy nż średna dla województwa mazoweckego oraz całego kraju. 24

25 W województwe mazoweckm w 2013 r. stopa bezroboca wynosła 11,1% mała tendencję rosnącą. Wskaźnk dla całej Polsk wynósł 13,4%.7 Wysoką stopę bezroboca 20,8% notuje sę na obszarze wszystkch gmn członkowskch (powat żuromńsk 23,8 %, powat cechanowsk 17,4 %, powat mławsk 15,8 %, powat dzałdowsk 26,2%;). Zjawsko to utrwala wykluczene społeczne wpływa na wzrost ubóstwa społeczeństwa. Można postawć tezę, że na terene LGD bezroboce ma charakter dzedzczny, a berność zawodowa postawy roszczenowe społeczeństwa potęgują trudnośc na rynku pracy. Na konec 2013 r. najwęcej zarejestrowanych osób bezrobotnych notowano w gmnach Żuromn Ldzbark. Bezroboce wśród kobet jest neznaczne wyższe nż mężczyzn co obrazuje tabela nr 11. Nepokojącym zjawskem, szczególne w powatach żuromńskm dzałdowskm, jest wyskok pozom długotrwałego bezroboca. Osoby długotrwale bezrobotne, czyl pozostające bez pracy ponad rok są grupą najbardzej zagrożoną na rynku pracy. Rozmary natężene długotrwałego bezroboca wyraża sę w udzale długotrwale bezrobotnych w stosunku do lczby wszystkch bezrobotnych. Średna tego wskaźnka dla powatów całego LGD wynos 42,42% jest zblżona do średnej dla całego województwa mazoweckego, która wynos 42,9%. Analza tego nekorzystnego zjawska w perspektywe czasowej od 2010 nestety ne wykazuje tendencj spadkowej. Taka sytuacja to problem społeczny numer jeden dla obszaru LGD. Zagrożene długotrwałym bezrobocem w szczególnośc dotyczy takch grup zawodowych jak: rolncy, ogrodncy, leśncy oraz pracowncy do prac prostych. Obszar LSR to przede wszystkm tereny rolnctwa leśnctwa, co może być jednym z powodów występowana bezroboca długotrwałego rejestrowanego, jak agrarnego na tym terene. Wyzwanem dla poltyk rynku, w tym dzałań w ramach LSR jest węc zapewnene na terenach wejskch nowych mejsc pracy dla osób długotrwale bezrobotnych. Tab.12 Udzał bezrobotnych zarejestrowanych w lczbe ludnośc w weku produkcyjnym Udzał bezrobotnych zarejestrowanych w lczbe ludnośc w weku produkcyjnym Średna dla całego obszaru LSR Średna dla woj. mazoweckegogmny wejske 13,9% 10,5% Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. Jak obrazuje tabela powyżej na obszarze objętym LSR lczba osób bezrobotnych do lczby osób w weku produkcyjnym przekracza lczbę osób w relacj do lczby osób w weku produkcyjnym w województwe mazoweckm. Według danych GUS w roku 2013 w województwe mazoweckm odnotowano wzrost odsetka osób zagrożonych ubóstwem (procent osób w gospodarstwach domowych, w których wydatk wynosły mnej nż 50% średnch wydatków ogółu gospodarstw domowych). Wskaźnk ten osągnął wartość 23% w stosunku do 2005 r. (19,8%). Dla obszaru całej Polsk jest znaczne korzystnejszy wynósł tylko 16,3%. Obszar objęty LSR spośród regonu Mazowsza plasuje sę na 3 pozycj jako najbardzej zagrożony tym zjawskem. Pozom wskaźnków społecznogospodarczych jest ponadto slne zróżncowany. Gmny członkowske LGD cechują sę wysokm stopnem zagrożena ubóstwem. Na opsywanym obszarze występuje duży procent osób w gospodarstwach domowych, które przekroczyły grancę ubóstwa skrajnego (tzw. mnmum egzystencj wyznaczające pozom zaspokojena potrzeb, ponżej którego występuje bologczne zagrożene życa oraz rozwoju psychofzycznego człoweka). W województwe mazoweckm stneje slna korelacja w występowanu zjawska bernośc zawodowej wykluczena społecznego. Meszkańców ws cechuje stosunkowo nska aktywność w zakrese kształcena podnoszena kwalfkacj zawodowych nsk pozom moblnośc zawodowej. Dlatego szczególne ważne są dzałana w zakrese aktywnej ntegracj, ukerunkowane na zwększane szans na rynku pracy w efekce skuteczne zatrudnene. LGD zamerza realzować dzałana, które będą komplementarne do dzałań PUP budując partnerstwo lokalne pomędzy różnym nstytucjam, podmotam, organzacjam osobam prywatnym dzałającym w obszarze rynku pracy oraz mającym wpływ na aktywność zawodową meszkańców. Uwarunkowana przyrodncze turystyczne Obszar LGD jest atrakcyjny pod względem walorów przyrodnczych. Duża lczba jezor oraz rzek Wkra Wel stwarzają dogodne warunk do uprawana turystyk wodnej. Ponadto nne atrakcyjne bogactwa natury sprzyjają uprawanu aktywnych form turystk. Do najwększych atrakcj turystycznych gmn członkowskch można zalczyć: sprzyjające warunk oferty rekreacyjnej sportów wodnych, szlak pesze, rowerowe, kajakowe oraz bogate

26 tereny nadleśnctw. Dla turystów dostępne są wyznaczone drog leśne, mejsca bwakowe oraz punkty wdokowe. Seć turystyczną uzupełnają szlak turystyczne PTTK. Nadleśnctwa prowadzą edukację przyrodnczoleśną. Z uwag na uwarunkowana przyrodncze obszaru popularną formą turystyk jest w szczególnośc kajakarstwo. Do najbardzej znanych tras kajakowych należy zalczyć 249 km szlak na rzece Wkrze, z czego prawe 100 km przebega przez obszar LGD. Problemem w dalszym rozwoju tej formy rekreacj jest nadal uboga nfrastruktura technczna. Funkcjonują nelczne pola namotowe oraz stance. Ponadto baza noclegowa przystosowana jest jedyne do sezonu wakacyjnego. Pommo dynamcznego wzrostu, obszar LGD nadal posada brak w sec szlaków peszych rowerowych. Podczas konsultacj meszkańcy wskazywal na potrzebę uregulowana pasma rzek Wkry oraz tworzena kolejnych śceżek rowerowych, szlaków peszych, tp. Wraz z rozwojem turystyk rozwja sę oferta lokalnych gospodarstw agroturystycznych ośrodków propagujących uprawane turystyk konnej. Ponadto, na obszarze LSR zlokalzowane są lczne zabytk, które podnoszą atrakcyjność turystyczną regonu. Charakterystyczna dla regonu jest różnorodność środowska przyrodnczego oraz bogactwo flory fauny zróżncowany krajobraz. Ważnym elementem przyrodnczym regonu są jezora ldzbarske. Godny podkreślena jest równeż fakt, że obszar LGD w całośc znajduje sę na obszarze Zelonych Płuc Polsk. Walory środowska przyrodnczego sprawają, że w tej częśc kraju koncentrują sę atrakcyjne dla rozwoju usług turystycznych tereny o wysokch wartoścach przyrodnczych krajobrazowych. Pommo tego potencjał ne jest jeszcze w pełn wykorzystany. Oferta turystycznowypoczynkowa jest słabo zróżncowana, co przekłada sę na wartość wskaźnka Schnedera. Wśród powatów z terenu LGD najwyższy wskaźnk Schnedera maja kolejno powaty: cechanowsk, mławsk, dzałdowsk a następne żuromńsk. Tab.13 Wybrane wskaźnk dotyczące nfrastruktury noclegowej jej wykorzystane w 2013 r. Wskaźnk ruchu turystycznego Lp Powat Wskaźnk gęstośc Wg Schnedera Wg Charvata Wskaźnk rozwoju bazy noclegowej cechanowsk 10,0 20,7 25,8 8,6 0,3 dzałdowsk 5,03 16,6 11,79 11,3 0,43 mławsk 6,6 14,8 30,8 21,1 0,7 żuromńsk 0,3 1,0 3,8 0,1 0,0 ruchu bazy noclegowej Źródło: Opracowane własne na postawe Zróżncowane atrakcyjnośc turystycznej powatów województwa mazoweckego wyd. GUS ( r.) Analzując dane oraz tendencje ruchu turystycznego w Polsce na Mazowszu trudno spodzewać sę znaczącego wzrostu tego wskaźnka, a jego zmany w newelkm stopnu zależeć mogą od dzałań podejmowanych na pozome LGD. W wększym stopnu zależą one od ogólnych tendencj ruchu turystycznego w Polsce. Baza noclegowa opsywanego obszaru składa sę przede wszystkm z poko goścnnych w gospodarstwach agroturystycznych oraz mnejszych obektów turystycznych. Mała jest lczbowo nfrastruktura noclegowa w postac hotel pensjonatów. W 2013 roku baza noclegowa na obszarze LSR była rozwnęta nerównomerne. Łączne zlokalzowanych było 10 obektów zborowego zakwaterowana, oferujących mejsc noclegowych. Najwęcej obektów, bo aż 5, oferujących 902 mejsca noclegowe znajduje sę w Ldzbarku. Na podstawe badana ewaluacyjnego sporządzono zestawene dotyczące turystk wg jednostek terytoralnych zalczanych do LGD, co zaprezentowano w tabel nr 14. Z punktu wdzena kategor obekty ogółem można stwerdzć, że w gmnach członkowskch lczba obektów waha sę średno od 1 do 4. Najczęścej jednak poszczególne gmny dysponują jednym takm obektem. Najwększą lczbą mejsc noclegowych dysponują gmny: Ldzbark, Glnojeck Strzegowo. Przy tym Gmna Ldzbark zdecydowane może pochwalć sę najwększą lczbą rezydentów (Polaków) korzystających z turystycznych mejsc noclegowych oraz udzelonych noclegów. Na tle pozostałych gmna Glnojeck według danych GUS w 2013r. mała najwęcej turystów zagrancznych (głowne z Ukrany) korzystających z obektów hotelowych. Z noclegów w roku 2013 skorzystało łączne osób, z czego wększość w Ldzbarku w Strzegowe. Lczba osób korzystających z noclegów ma duże znaczene dla rozwoju turystyk w gmnach. Oddzałuje na nfrastrukturę turystyczną oraz gospodarkę całego obszaru LGD. 26

27 Ważnym uzupełnenem bazy noclegowej jest oferta gastronomczna. Składają sę na ną restauracje, zakłady gastronomczne, zajazdy, bary pzzere. Usług gastronomczne śwadczone są także w stnejących obektach noclegowych, przede wszystkm w gospodarstwach agroturystycznych, gdze serwowane są regonalne lokalne przysmak wytwarzane na mejscu, jak np. twaróg, chleb, mleko, wejske jajka, tp. Na obszarze LGD funkcjonuje 46 punktów gastronomcznych zlokalzowanych na terene gmn: Ldzbark, Strzegowo Żuromn. Glnojeck Kuczbork Osada Ldzbark Koścelny Lpowec Lubowdz Lutocn Radzanów Semątkowo Strzegowo Szreńsk Wśnewo Żuromn Suma Obekty ogółem Mejsca noclegowe ogółem Korzystający z noclegów ogółem Beżuń Tab. 14. Mejsca noclegowe na obszarze LGD Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. Ponadto na terene objętym LSR w 2013 r. funkcjonowało 19 gospodarstw agroturystycznych. W ostatnch latach zauważalna jest na obszarze LGD tendencja do rezygnacj z masowej turystyk na korzyść alternatywnych form wypoczynku. Postęp cywlzacyjny oraz zwązany z tym szybk stresujący tryb życa wzbudzają potrzebę wycszena sę oraz kontaktu z przyrodą. Coraz częścej zamast krótkotrwałych wypadów za masto turyśc decydują sę na klkudnowy pobyt na ws. Najczęścej z agroturystyk korzystają rodzny z dzećm, które chcą wzbogacć wakacje o przyjemną formę edukacj dla najmłodszych. Na te tendencje wpływ ma także wzrost śwadomośc ekologcznej dbałośc o zdrowe. Rodznne wczasy połączone z aktywnoścą fzyczną blskm kontaktem z fauną florą uczą dbałośc o przyrodę. Agroturystyka jest alternatywą dla masowej zorganzowanej turystyk zwązanej z obleganym kurortam. Agroturystyka pozwala na ntegrację z mejscową ludnoścą nawązywane blskch relacj oraz pogłębenu wedzy o kulturze ludowej. Jest to też sposób na uzyskane alternatywnych źródeł dochodu.8 Na obszarze objętym LSR funkcjonuje newele nstytucj zajmujących sę obsługą ruchu turystycznego. Należy jednak zaznaczyć, że stnejąca baza jest jeszcze zbyt uboga w stosunku do możlwośc oraz oczekwań. Trzeba zatem prowadzć aktywną poltykę promocj agroturystyk oraz dzałań na rzecz rozbudowy bazy w tym zakrese. Ze względu na ogranczone środk fnansowe dzałana w zakrese marketngu turystycznego są zbyt skromne ogranczone. Gmny z obszaru LGD muszą na rynku turystycznym konkurować z slnym pod tym względem gmnam województwa warmńskomazurskego. Gmny członkowske LGD spełnają warunk nezbędne dla rozwoju turystyk agroturystyk. Posadają cekawe bogate przyrodnczo tereny oraz bazę noclegową gastronomczną. Na terene gmny Ldzbark zlokalzowane są ośrodk wczasowe dysponujące ok mejsc. Uwarunkowana kulturalne Kultura jest narzędzem do stwarzana meszkańcom szans ndywdualnego rozwoju. Kontakt z różnorodnoścą kulturową żywe uczestnctwo w tej sferze, dostarczają meszkańcom ndywdualnych kompetencj do odnoszena sukcesów we współczesnym śwece uczą kreatywnośc, pomagają odrzucć stereotypy przełamywać barery, budują poczuce tożsamośc oraz nsprują do rozwoju. Inwestycja w kulturę to jeden z najstotnejszych czynnków rozwoju lokalnego. Na obszarze LGD kultura skupa sę wokół mejskch gmnnych placówek kultury, zespołów artystycznych, organzacj pozarządowych oraz twórców ndywdualnych. Ponadto we wszystkch gmnach obszaru objętego LSR funkcjonują strażnce OSP, które równeż pełną ważną rolę w kreowanu kultury

28 Na obszarze LGD znajduje sę łączne z flam 27 bblotek 11 nstytucj kultury, dwa kna oraz muzeum. Funkcjonuje ponadto 37 zespołów artystycznych oraz 54 kół klubów. Na terene LGD w roku 2007 funkcjonowało łączne 181 różnych fundacj stowarzyszeń co daje wskaźnk 0,20 na 1000 meszkańców. Jest to wartość nższa od średnej krajowej, która wynos 2,03 na 1000 meszkańców. W zwązku z powyższym zachodz potrzeba tworzena kolejnych mejsc ntegracj co znalazło swoje odzwercedlene w celach nnejszej LSR. Rodzaje aktywne funkcjonujących organzacj śwadczą o rozwnętym kaptale społecznym. Są to zarówno organzacje dzałające na rzecz dzec, dorosłych jak osób starszych. Insprują one aktywność edukacyjną, sportową jednocześne kultywują tradycje lokalne. Tab.15. Organzacje pozarządowe, mprezy, zespoły artystyczne na obszarze LGD Lp Jednostka terytoralna Beżuń Glnojeck KuczborkOsada Ldzbark Lpowec Koścelny Lubowdz Lutocn Radzanów Semątkowo Strzegowo Szreńsk Wśnewo Żuromn mprezy uczestncy mprez zespoły artystyczne szt. osoba szt Koła Stowarzyszen gospodyń/seno a/ rów/ kluby organzacje sportowe szt. szt Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. oraz opracowane własne ( r.) Istotną rolę w kształtowanu potencjału społecznego turystycznego pełną anmatorzy kultury. Bblotek Domy Kultury to mejsca organzowana wydarzeń kulturalnych, w tym równeż dla turystów. W 2013 r. odbyło sę łączne 320 wydarzeń o charakterze kulturalnorozrywkowym. Odbyły sę m.n.: 34 wystawy, 98 występów zespołów amatorskch zawodowych. Na obszarze LGD funkcjonują 23 dyskotek, 1 muzeum w Beżunu, 2 kna w Ldzbarku Żuromne oraz 10 domów ośrodków kultury, klubów śwetlc. Społeczność lokalna jest równeż aktywna artystyczne. Na obszarze objętym LSR dzała 58 zespołów artystycznych, zrzeszających 591 osób. Muzeum Małego Masta w Beżunu w roku 2012 odwedzło osób, odbyły sę 4 prelekcje, 1 koncert 3 konkursy. Kno TON w Żuromne posada wdowne na 172 mejsca. W 2012 r. odbyły sę tam 129 seanse, a kno odwedzło łączne osób. Obszar LGD pod względem lczby jakośc zdentyfkowanych propagowanych wartośc kulturowych, które małyby stanowć zbór atrakcj służyć rozwojow lokalnej gospodark turystycznej należy do słabo rozwnętych. Zabytkowe zespoły folwarczne śwadczą o rolnczym charakterze tego regonu. Oprócz tego stneją 28

29 lczne dwork zespoły pałacowe oraz park, pozostałośc po dawnych posadłoścach zemskch. W samym powece żuromńskm zarejestrowanych jest dzewęć parków podworskch. Park zabytkowe (6 obektów) chronone są z mocy ustawy z dna r. o ochrone dóbr pozostają pod nadzorem Konserwatora Zabytków. Zlokalzowane są na terene gmny Kuczbork (Zelona, Chojnowo), Beżuń (Sławęcn) Żuromn (Ponatowo, Chamsk Klczewo Małe). Na tym terene występują też lczne zabytk kultury żydowskej. Godna uwag jest zwłaszcza bożnca w Radzanowe. Na terene LSR występuje zróżncowana sytuacja pod względem ochrony wartośc krajobrazu kulturowego gmn. Spośród 13 gmn z obszaru jedyne dwe mają przyjęte Gmnne Programy Opek nad Zabytkam. Podobna sytuacja do tyczy całego województwa. Na konec 2013 r. na jedyne 8,5% mazoweckch gmn uchwalło tak program. Natomast na pozome powatów tak dokument programowy uchwalony został w 13,5% samorządów. Meszkańcy obszaru LSR pytan byl równeż o wskazane najważnejszych zabytków z terenu gmn. W badanu nternetowym wskazywano lczne zabytk sakralne. Wele odpowedz dotyczyło lokalnych tradycj obrzędów sakralnych śweckch. Wskazana respondentów ankety pokrywają sę z wykazem obektów ujętych w Rejestrze Zabytów. Nepokoć może jednak, że ocene 11% badanych ne wdz w swojej gmne żadnych wartoścowych zabytków. Ze względu na znaczną dewastację stnejącego newelkego zboru obektów zabytkowych na terene powatów, należałoby wsperać ncjatywy prowadzące do rewtalzacj wartoścowych mejsc budynków. Pownny być także promowane dalsze badana archeologczne, a odkryty potencjał uwzględnany w promocj obszaru. Na ch baze można rozwjać ośwatę, kulturę turystykę. Obszar LGD to także bogactwo artystyczne rękodzelnków, rzemeślnków oraz produktów lokalnych, z którym utożsamają sę meszkańcy. Produkt lokalny, dzęk specyfcznym nepowtarzalnym cechom wartoścom może być równeż wzytówką obszaru. Zdefnowane produkty mogą być, mn: nsprują do rozwoju przedsęborczośc lokalnej. Na lśce produktów tradycyjnych znalazło sę 86 produktów z województwa mazoweckego. Wśród nch znalazła sę szynka peczona w chlebe oraz marmolada z antonówek. Promocja produktów lokalnych chron dzedzctwo kulturowe ws w dużym stopnu przyczyna sę do zwększena atrakcyjnośc obszarów rozwoju agroturystyk turystyk wejskej. W ostatnch latach coraz bardzej popularna staje sę żywność, wytwarzana na baze tradycyjnych produktów lokalnych receptur naszych dzadków. W okrese programowym LGD będze kontynuować dzałana skerowane na promocję dzedzctwa kulturowego obszaru. Środk os LEADER będą wsperać fnansowo projekty z tego zakresu. Wsperany będze główne rozwój kulturowohstorycznego dzedzctwa regonu, zwłaszcza w zakrese kultywowana tradycj, zachowana obrzędów, gnących zawodów. W celach LSR znajdze sę równeż troska o zabytk kultury materalnej nemateralnej. Problemy społeczne dostęp do nfrastruktury publcznej W ocene społecznej obszaru LGD wzęto pod uwagę m.n. ochronę zdrowa, opekę społeczną, edukację wychowane. Według danych GUS z 31 grudna 2013r. obszar LGD zameszkwało osób, z czego aż to bezrobotn (49,6% stanową kobety). W samym powece żuromńskm trwale bezrobotnych osób jest Kobet bezrobotnych samotne wychowujących co najmnej jedno dzecko jest 197 w powece żuromńskm, 279 w powece mławskm, 46 w gmne Ldzbark 46 w gmne Glnojeck. Osób nepełnosprawnych zarejestrowanych jako osoby bezrobotne w powece żuromńskm jest 96, mławskm 186, gmne Glnojeck 11, a w gmne Ldzbark równeż 11. W Strateg Województwa Mazoweckego, jako jeden problemów społecznych wskazano duży odsetek osób korzystających z pomocy społecznej. W gmnach LGD lczba osób korzystających z pomocy społecznej jest równeż znaczna (średno 13,33 %). Pozytywny jest natomast fakt, ż na całym obszarze LGD lczba objętych pomocą społeczną w ostatnch 5 latach systematyczne spada. W ostatnch latach notuje sę nestety wzrost zjawska ubóstwa ekonomcznego społeczeństwa polskego pauperyzacja osób rodzn, co prowadz do ch wykluczena społecznego. Zjawsko to dotyczy równeż obszaru LGD stanowć może główne zagrożene społeczne. Borąc pod uwagę fakt, że wększość dzałań zwązanych z opeką społeczną realzowanych jest przez JST, podczas konsultacj społecznych, zwracano uwagę, na zbyt małe środk fnansowe przewdzane na zabezpeczene potrzeb w zakrese pomocy społecznej. Jednym z ważnejszych wskaźnków ubóstwa na pozome gmn jest lczba osób, którym przyznano śwadczene, w stosunku do lczby meszkańców. 29

30 Tab. 16. Korzystane z pomocy społecznej w podzale na Gmny członkowske. Powat Gmna Gospodarstwa korzystające ze środowskowej pomocy społecznej Cechanowsk Dzałdowsk Glnojeck Ldzbark Lpowec Koścelny Radzanów Wśnewo Strzegowo Szreńsk Beżuń Kuczbork Osada Lubowdz Lutocn Semątkowo Żuromn Mławsk Żuromńsk Osoby w gospodarstwac h domowych korzystające z pomocy społecznej Udzał osób w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w ludnośc ogółem 17,8 9,8 14,8 17,6 12,5 13,7 17,8 13,7 13,7 14,6 5,1 14,6 7,6 Rodzny otrzymując e zasłk rodznne na dzec Źródło: Na podstawe danych GUS BDL, stan na r. Dane zawarte w powyższej tabel wskazują, że w powatach obszaru LGD w roku 2013 pomoc wsparce otrzymało rodzn. Polska wśród krajów UE należy do państw o wysokej wartośc wskaźnka zagrożena ubóstwem lub wykluczenem społecznym wynoszącej 26,7%. 9 W roku 2013 ponżej tzw. ustawowej grancy ubóstwa żyło 11,3% meszkańców województwa (w kraju 7,4%). Równeż procent osób w gospodarstwach domowych, które przekroczyły grancę ubóstwa skrajnego w województwe mazoweckm jest wyższy nż w kraju (odpowedno: 10,7% 6,8%). Szczególne trudna sytuacja dotyczy rodzn gospodarstw domowych, w których występuje kumulacja bezroboca (węcej nż jedna osoba dorosła pozostaje bez pracy). Jednostk te skazane są często na skrajne ubóstwo trwałe wykluczene. Ubóstwem zagrożone są także rodzny welodzetne. W trudnej sytuacj znajdowały sę równeż rodzny z osobam nepełnosprawnym. Zagrożene ubóstwem dotyczy także gospodarstw utrzymujących sę ze śwadczeń rentowych. Czynnkem slne różncującym zagrożene ubóstwem jest pozom wykształcena. Najbardzej zagrożone są osoby o nskm pozome wykształcena kwalfkacj. W rodznach zagrożonych ubóstwem w trudnej sytuacj pozostają dzec młodzeż. Stratege zrównoważonego rozwoju powatów objętych LSR (powatu żuromńskego, cechanowskego, mławskego oraz dzałdowskego) do 2020 roku wskazują na następujące problemy społeczne: utrzymujące sę wysoke bezroboce rejestrowane agrarne na ws; nsk pozom stopy życowej meszkańców, szczególne terenów ws; brak ofert pracy dla nepełnosprawnych; newykorzystane możlwośc edukacyjne ucznów wynkające z zanedbań środowskowych; ubożene społeczeństwa, duża lczba osób korzystających z pomocy socjalnej; newystarczająca lczba specjalstycznych ośrodków udzelających pomoc społeczną; brak noclegown jadłodajn dla osób najuboższych; newystarczające środk fnansowe w rodznach welodzetnych. Opsana powyżej sytuacja społecznośc zameszkującej obszar LGD wymaga podjęca dzałań nterwencyjnych. Przedsęwzęca w tym zakrese mogą zostać wsparte ze środków RPO WM oraz PROW Tabela nr 17 obrazuje sytuację obszaru LGD pod względem opek zdrowotnej. W gmnach LGD funkcjonują 44 przychodne oraz jeden Samodzelny Publczny Zespół Zakładów Opek Zdrowotnej w Żuromne. Dzałające na terene LGD zakłady opek zdrowotnej zapewnają pacjentom usług w zakrese m.n.: podstawowej opek 9 Europejske badane dochodów warunków życa (EUSILC), GUS Departament Badań Społecznych Warunków Życa, Warszawa

31 zdrowotnej, ambulatoryjnych śwadczeń specjalstycznych, rehabltacj lecznczej, leczena stomatologcznego, proflaktycznych programów zdrowotnych. Osoby znajdujące sę w trudnej sytuacj mają możlwość korzystana z opek śwadczonej przez Gmnne Ośrodk Pomocy Społecznej, które pomagają meszkańcom pokonywać problemy natury socjalnej. Tab. 17. Opeka zdrowotna na gmnach członkowskch SSS LGD Gmna Lczba przychodn Lczba osób przypadających na jedną przychodne Beżuń Glnojeck Kuczbork Osada Ldzbark Lpowec Koścelny Lubowdz Lutocn Radzanów Semątkowo Strzegowo Szreńsk Wśnewo Żuromn Wydatk na pomoc społeczną pozostałe zadana w zakrese poltyk społecznej w tys. zł 2 795, , , , , , , , , , , , ,30 Źródło: Dane GUS, stan na dzeń r. Na nfrastrukturę ośwatową obszaru LGD wg danych GUS z roku 2013 składa sę: 41 placówek wychowana przedszkolnego; 34 szkół podstawowych; 1 szkoła zasadncza zawodowa; 17 gmnazjów; 5 szkół ponadgmnazjalnych. Infrastruktura edukacyjna na obszarze LGD została dostosowana do aktualnej sytuacj demografcznej oraz zman wynkających z reformy ośwaty z 1998 r. Meszkańcy obszaru LGD mają możlwość korzystana z ofert śwadczonych przez śwetlce wejske, śwetlce środowskowe oraz Gmnne Ośrodk Kultury. W szkołach znajduje sę łączne komputerów, z czego z dostępem do Internetu. Dzała ponadto 68 pracown komputerowych. Dość dobrze rozbudowana nfrastruktura sportowa na obszarze LGD stwarza meszkańcom możlwość aktywnego spędzana czasu. Przy wększośc szkół wybudowane są boska sportowe oraz sale gmnastyczne. Stanową główną bazę sportową obszaru. Stan technczny wyposażene tych obektów w częśc wymagają remontów lub uzupełnena. Kolejnym elementam nfrastruktury sportowej o dużym znaczenu dla sportu są nelczne stadony boska, przy których swą dzałalność skupają kluby sportowe. IV. ANALIZA SWOT Realzacja LSR na lata oraz nne przedsęwzęca samorządów lokalnych, organzacj pozarządowych, nstytucj publcznych społecznych przyczynły sę do poprawy stanu nfrastruktury lokalnej oraz sytuacj społeczno zawodowej meszkańców obszaru LGD. Przeprowadzone badana nad obszarem nadal jednak wskazują na szereg problemów barer utrudnających funkcjonowane meszkańców różnych grup społeczno zawodowych. Jednocześne zdagnozowano wele czynnków jednoznaczne pozytywnych stwarzających szanse rozwoju lokalnego. Zdefnowano też zagrożena zewnętrzne, które mogą stanowć zagrożene rozwoju lokalnego, którym należy przecwdzałać a w szczególnośc przecwstawać sę ch negatywnym skutkom. Przeprowadzona analza SWOT jednoznaczne wskazuje jake słabośc występują w otoczenu wewnętrznym obszaru LGD, co stanow odnesene do kerunków dzałań na rzecz poprawy sytuacj będze przedmotem dalszych rozważań w LSR. Mocne strony będą atutem środowsk lokalnych, gwarantującym skuteczność 31

32 podejmowanych dzałań. Analza otoczena zewnętrznego w zakrese szans stwarza możlwośc rozwojowe obszaru LGD. Natomast analza zagrożeń pozwol unknąć konsekwencj negatywnych podjąć dzałana zapewnające unknęce skutków tych zagrożeń. Z analzy jednoznaczne wynka, że atutam LGD są newątplwe wysoke walory środowska przyrodnczego, wysok potencjał możlwośc rozwoju rolnctwa opartego na tym rolnctwe przemysłu turystycznego, w szczególnośc agroturystyk zwązanej z czynnym wypoczynkem zdrową żywnoścą. Newątplwe jednym z najważnejszych celów jak mus postawć przed sobą Lokalna Grupa Dzałana jest wzmocnene węz mędzyludzkch mędzygmnnych, rozbudzene zaangażowana ludz w dagnozowanu rozwązywanu problemów lokalnych, co przyczyn sę do wspólne podejmowanych przedsęwzęć na rzecz poprawy jakośc życa, w tym jakośc środowska kulturowego. W meszkańcach 13 gmn należących do LGD tkw duży potencjał potrzeba ntegracj. Z przeprowadzonych spotkań konsultacyjnych wysunęto następujące wnosk: należy wzmocnć nfrastrukturę służącą ntegracj społecznej, wykorzystać potencjał stnejących lokalnych organzacj pozarządowych (formalnych neformalnych), które mogą być podstawą sec współpracy na obszarze LGD. Warto budować turystyczny potencjał obszaru w oparcu o zagospodarowane promowane terenów wokół rzek Wkry Wel. Należy nwestować w poprawę nfrastruktury rekreacyjnej turystycznej, która służyć będze ne tylko turystom, ale społecznośc obszaru LGD. Z analzy wynka także ż należy opracować zntegrowane dzałana, wpływające na rozwój całego obszaru (śceżk rowerowe, pesze, nornc walkng, oznaczene mejsc atrakcyjnych turystyczne, restauracje, budowa mejsc pamęc, tp.). Należy pomóc osobom (główne rolnkom) w podejmowanu decyzj o zróżncowanu dotychczasowej mało dochodowej dzałalnośc o nną poprzez umożlwene uczestnczena w kursach, szkolenach warsztatach. Szczególne należy wsperać te osoby, które podejmą sę śwadczena usług turystycznych wsperać rozwój produktów turystycznych. Trzeba prowadzć szeroke dzałana promocyjne zwększyć Śwadomość meszkańców nt. energ pochodzącej ze źródeł odnawalnych. Warto równeż wspomóc przedsęborców, których dzałalność przyczyn sę do wykorzystana lokalnych zasobów. Mając na uwadze wcześnejsze uwarunkowana LGD określło poszczególne elementy analzy SWOT dla następujących obszarów: gospodarczego, nfrastruktury usług, środowska przyrodnczego, społecznego. Analza ta została przeprowadzona podczas spotkań Zespołu ds. LSR. Materał ten po analze przez Zarząd podlegał konsultacjom społecznym z meszkańcam 13 gmn członkowskch, a ostateczne zatwerdzono go podczas WZC. 32

33 Tab. 18 Analza SWOT dla obszaru LGD Mocne strony Odnesene do dagnozy 1. Obszar z dużym potencjałem do rozwoju turystyk walory przyrodncze krajobrazowe bogate w runo lasy, cek, zbornk wodne, zabytk, nne cekawe mejsca lokalne atrakcje turystyczne Uwarunkowan a przyrodncze turystyczne 4,8 2.Wzrost aktywnośc społecznego Uwarunkowan a kulturowe 3,2 przedstawcel sektora 3. Dogodne położene geografczne tranzytowe blskość Warszawy stwarza możlwośc rynku zbytu, zarówno towarów jak moblnośc przestrzennej sły roboczej. Spójność terytoralna obszaru 4. Najwększe w woj. zagłębe drobarske oraz hodowla trzody chlewnejbaza do rozwoju przemysłu przetwórczego. Dogodne warunk do lokalzacj zakładów przetwórstwa rolno spożywczego Uwarunkowan a gospodarcze przedsęborcz ość 5. Dośwadczene nabyte w gospodarowanu pomocą w latach Leader Współpraca lokalnych podmotów samorządów, nstytucj społecznych publcznych, organzacj pozarządowych, przedsęborców Partycypacyjn y charakter, reprezentatywn ość LGD 6. Korzystne warunk rozwoju energ słonecznej watrowej Uwarunkowan a przestrzenne Waga 4,2 Słabe strony 1. Newykorzystany w pełn potencjał turystyczny, w znacznej merze wynkły z braków w nfrastrukturze (nsk stopeń nasycena nfrastrukturą noclegową gastronomczną, nedostatek śceżek rowerowych, brak nfrastruktury wykorzystującej akweny wodne, brak zagospodarowana otoczena wokół atrakcj turystycznych) 2.Trudna sytuacja na lokalnych rynkach pracy przy towarzyszącym jej brakom w zakrese promocj przedsęborczośc samozatrudnena. Nedostateczne wsparce dla osób zamerzających uruchomć lub prowadzących gospodarczą, przy jednoczesnym braku organzacj zrzeszających wsperających przedsęborców. Mało prężne nstytucje otoczena bznesu; 3. Brak w nfrastrukturze komunkacj wewnętrznej (zła jakość dróg, brak chodnków śceżek rowerowych) Odnesene do dagnozy Wag a Uwarunkowan a przyrodncze turystyczne 4,3 Zasoby pracy 4,5 Uwarunkowan a przestrzenne 4,1 3,7 4. Ogranczony dostęp do oferty kulturalnej, edukacyjnej artystycznej na obszarach wejskch dającej możlwość rozwoju ntegracj społecznej Uwarunkowan a kulturowe 4,2 4,0 5. Brak dostatecznej nfrastruktury kulturalnej rekreacyjnej w postac śwetlc, ogólnodostępnych placów zabaw, słown na wolnym powetrzu, śceżek zdrowa, a w mejscach gdze taka nfrastruktura stneje, nedobór środków na ch doposażene Uwarunkowan a kulturowe 4,4 3,9 6. Odpływ młodych osób z terenów gmn należących do LGD do poblskch ośrodków mejskch zank węz meszkańców z mejscem zameszkana 7. Nedostosowane do potrzeb pracodawców kompetencje osób neaktywnych zawodowo kwalfkacje Uwarunkowan a gospodarcze przedsęborczo ść Uwarunkowan a gospodarcze przedsęborczo ść 3,8 3,5 33

34 8. Ujemne saldo mgracj spowodowane uzależnenem nektórych gmn od zewnętrznego rynku pracy przy powolnym wzrośce lczby mejsc pracy Uwarunkowan a przestrzenne 3,6 9. Newystarczająco rozwnęty sektor przetwórstwa lokalnego, w tym brak w nfrastrukturze Uwarunkowana gospodarcze przedsęborczo ść 4,0 Zagrożena Odnesene do dagnozy 4,6 1 Brak wsparca fnansowego szkoleń dla osób chcących rozwjać swoją aktywność zawodową społeczną; Problemy społeczne dostęp do nfrastruktury publcznej Odnesene do dagnozy Szanse 1.Możlwość rozwoju turystyk peszej, rowerowej, wodnej w oparcu o rozbudowaną zntegrowaną nfrastrukturę z wykorzystanem stnejących Uwarunkowan a przestrzenne 2. Lepsze wykorzystane potencjału turystycznego w postac rzek, zabytków, atrakcj turystycznych Uwarunkowan a przyrodncze turystyczne 4,2 2.Nsk stopeń absorpcj środków pomocowych spowodowany brakem prefnansowana (realzacja projektów w oparcu o fnansowane zalczkowe)ogranczonym możlwoścam pokryca wkładu własnego brakem nformacj o źródłach sposobach pozyskwana wsparca; 3. Rozwój lokalnej przedsęborczośc oraz podmotów ekonom społecznej szansą na poprawę sytuacj na lokalnym rynku pracy Uwarunkowana gospodarcze przedsęborczoś ć 4,4 3. Newystarczająco atrakcyjna oferta spędzana czasu wolnego (szczególne dla młodzeży senorów) Zasoby pracy 4,0 Zasoby pracy 3,8 4. Słabe ekonomczne rolnctwo, przy wysokm odsetku osób utrzymujących sę z pracy w rolnctwe mała skłonność do zman tego sektora gospodark Zasoby pracy 4,5 Uwarunkowan a kulturowe 3,9 5.Nska śwadomość ekologczna meszkańców, przedstawcel bznesu rolnków co zagraża środowsku naturalnemu Uwarunkowan a przestrzenne 3,7 4. Wsparce doradcze przy zakładanu dzałalnośc gospodarczej prowadzenu jej w początkowym okrese; 5. Rozwój dzałalnośc organzacj pozarządowych, w celu wększej ntegracj lokalnej społecznośc, poprzez wsparce fnansowe, doradcze praktyczne (forma nkubatora aktywnośc społecznej) 6. Rozwój przetwórstwa opartego na współpracy. rolno spożywczego 7.Nowoczesne technologe OZE do zastosowana w nstytucjach publcznych gospodarstwach Uwarunkowana gospodarcze przedsęborczoś ć Uwarunkowan a przestrzenne 3,7 Zasoby pracy Uwarunkowana gospodarcze przedsęborczo ść 3,5 Zasoby pracy 4,0 6.Wzrost wykluczena społecznego poprzez naslene występowana problemów społecznych grup defaworyzowanych 4,2 Problemy społeczne dostęp do nfrastruktury publcznej 4,7 34

35 domowych. Obszar LSR posada korzystne warunk dla wykorzystana energ watrowej Źródło: Opracowane własne 35

36 V. CELE I WSKAŹNIKI Prace nad wypracowanem celów LSR oparte zostały o partycypacyjna metodologę tworzena Lokalnej Strateg Rozwoju opsaną w Poradnku PULS rozwoju, czyl Pozytywne Ułożona Lokalna Stratega Rozwoju opracowanym przez FAPA w ramach Krajowej Sec Obszarów Wejskch w 2015 roku. Cele przedsęwzęca LSR zostały bezpośredno powązane z dagnozą stanową wynk konsultacj społecznych z meszkańcam, a także na podstawe prowadzonych badań analz zleconych przez LGD. Szczegółowy ops konsultacj został zawarty w Rozdzale II. Partycypacyjny charakter LSR. Cele przedsęwzęca LSR są zgodne ze wszystkm celam PROW Leader, z celem szczegółowym 6B Wsperane lokalnego rozwoju na obszarach wejskch w ramach prorytetu 6 wsperane włączena społecznego, ogranczena ubóstwa rozwoju gospodarczego na obszarach wejskch.. Cel ogólny 1 LSR Rozwój zróżncowanych form turystyk poprzez wykorzystane zasobów naturalnych lokalnego potencjału oraz cel ogólny 2 Podnesene aktywnośc społecznej meszkańców skerowane są do JST, nstytucj kultury której organzatorem jest JST, NGO s oraz nne podmoty wskazane w rozporządzenu MRRW w sprawe szczegółowych warunków trybu przyznawana pomocy fnansowej w ramach poddzałana Wsparce na wdrażane operacj w ramach strateg rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność objętego PROW na lata Operacje wsperane w ramach LSR wykorzystywać mają trendy w turystyce polegające na poznawanu własnego kraju, tradycj kultury. Wsparce nfrastruktury turystycznej będze szczególne pozytywne oddzaływać na zdentyfkowany problem newykorzystanego potencjału turystycznego. Uzasadnenem do realzacj operacj w ramach celu ogólnego jest równeż oczekwane ze strony meszkańców obszaru LSR umożlwena wększej aktywnośc w obszarze kultury wykorzystana wybudowanych lub wyremontowanych mejsc ntegracj społecznej nnych obektów na cele kulturalne. Operacje realzowane w ramach celu ogólnego 2 LSR odnosć sę będą równeż do celu 6C Leader zwększane dostępnośc technolog nformacyjnokomunkacyjnych (TIK) na obszarach wejskch oraz podnoszene pozomu korzystana z nch poprawane ch jakośc. Powązane to następować będze poprzez udostępnene zasobów kulturowych, przyrodnczych turystycznych obszarów wejskch. Cel ogólny 3 Rozwój przedsęborczośc aktywnośc gospodarczej meszkańców skerowany jest do grup defawaryzowanych, osób fzycznych, bezrobotnych meszkańców chcących założyć własną frmę. Drugą grupą docelową są MSP zamerzające rozwnąć dzałalność w oparcu o lokalne zasoby. Operacje realzowane w ramach celu ogólnego 3 LSR odnosć sę będą także do celu dodatkowego Leader 6A Ułatwane różncowana dzałalnośc, zakładana rozwoju małych przedsęborstw tworzena mejsc pracy. Podstawą do wskazana propozycj celów były równeż wynk badań zleconych przez LGD ocena dośwadczeń w zakrese wdrażana LSR w okrese programowana Wynk badana ewaluacyjnego wdrażana LSR 10 wykazały, że zarówno lczba celów jak wskaźnków wybranych do realzacj w okrese była za mała. Celom wskaźnkom LSR pośwęcone było II posedzene zespołu ds. LSR w dnu r. Propozycje ostateczne zostały sformułowane uchwałą WZC w dnu r. Fnalne określone zostały trzy cele ogólne oddzałujące na zdentyfkowane główne problemy społecznogospodarcze obszaru LSR. Cele przedsęwzęca LSR są zgodne ze wszystkm celam przekrojowym, o których mowa w art. 32 rozporządzena Parlamentu Europejskego Rady (UE) nr 1303/2013. Trzem celom ogólnym przypsano trzy celów szczegółowych szesnaśce przedsęwzęć. 10 Wykonane badana ewaluacyjnego opn środowska lokalnego na temat dzałalnośc, funkcjonowana oraz rozpoznawalnośc Stowarzyszenem Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana wraz z ewaluacją wdrażana LSR, marzec 2014r. 36

37 Schemat nr 1 Zestawene celów LSR Stowarzyszena Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana na lata Przedsęwzęce Przedsęwzęce Rozwój Rozwój nfrastruktury nfrastruktury turystycznej, turystycznej, w w tym tym gastronomcznej gastronomcznej noclegowej noclegowej oraz oraz stworzene stworzene bazy bazy do do uprawana uprawana zróżncowanych zróżncowanych form form turystyk turystyk ATRAKCYJNOŚĆ ATRAKCYJNOŚĆ TURYSTYCZNA TURYSTYCZNA Przedsęwzęce Przedsęwzęce Wsparce Wsparce lokalnych lokalnych ncjatyw ncjatyw w w zakrese zakrese nfrastruktury nfrastruktury oraz oraz mprez mprez kulturalno kulturalno rekreacyjnych rekreacyjnych AKTYWNE AKTYWNE SPOŁECZENSTWO SPOŁECZENSTWO Przedsęwzęce Przedsęwzęce Tworzene Tworzene nowych nowych przedsęborstw, przedsęborstw, rozwój rozwój stnejących stnejących oraz oraz tworzene tworzene nowych nowych mejsc mejsc pracy pracy PRZEDSIĘBIORCZE PRZEDSIĘBIORCZE SPOŁECZEŃSTWO SPOŁECZEŃSTWO Źródło: Opracowane własne na podstawe przeprowadzonych konsultacj społecznych ( r.) Wybór celów przedsęwzęć jest uzasadnony w odnesenu do dagnozy problemów, grup docelowych obszarów nterwencj wskazanych w Rozdzale III. Dagnoza ops obszaru ludnośc. Cel ogólny 1. LSR Wykorzystane potencjału dzedzctwa kulturowego oraz walorów środowska przyrodnczego dla rozwoju obszaru poprawy warunków życa to odpowedź na zdentyfkowany podczas konsultacj społecznych problem braków tym zakrese na obszarze LGD. Uzasadnenem realzacj operacj w ramach celu ogólnego są równeż oczekwana ze strony meszkańców gmn członkowskch dotyczące lepszego wykorzystana potencjału turystycznego jakm są rzek, zabytk atrakcje turystyczne. Cel ogólny 2. LSR Aktywzacja meszkańców wzmocnene kaptału społecznego dotyczy podnesena aktywnośc społecznej meszkańców obszaru LGD oraz wsparca wszelkch ncjatyw lokalnych w tym zakrese. Uzasadnenem do realzacj operacj z tym zwązanych, według społecznośc lokalnej, jest newystarczająco atrakcyjna oferta spędzana czasu wolnego. Poprawa jakośc życa na ws oraz efektywne wykorzystane lokalnych zasobów potencjału przyrodnczego wymaga podnesena pozomu aktywnośc społeczeństwa wyposażonego w nezbędne dla skutecznego dzałana kompetencje umejętnośc. Budowane kaptału społecznego pobudzane zaangażowana społecznośc lokalnej w rozwój obszaru LGD umożlw pełne wykorzystane lokalnego potencjału. Szczególne stotne w tym zakrese będze prowadzene dzałań aktywzujących, promocyjnych szkolenowych, które pozwolą na uzyskane maksymalnej efektywnośc operacj wdrażanych w ramach celów Cel ogólny 3 LSR Wzrost konkurencyjnośc regonu poprzez rozwój dzałalnośc gospodarczej ma przyneść efekty w postac promocj rozwoju przedsęborczośc na obszarze LGD osągnęce wskaźnka efektywnośc zatrudnenowej. Skerowany jest do osób zamerzających uruchomć dzałalność gospodarczą, przedsęborców 37

38 tworzących chronących mejsca pracy ale także do grup defaworyzowanych w celu poprawy ch sytuacj na rynku pracy. W swom dokumence programowych LGD zakłada trzy cele szczegółowe odnoszące sę do różnych metod zaangażowana różnych sektorów partnerów. Cel szczegółowy 1.1 Rozwój zróżncowanych form turystyk poprzez wykorzystane zasobów naturalnych lokalnego potencjału to odpowedź na ncjatywy lokalne aby w pełn wykorzystać lokalne możlwośc zasoby na rzecz sektora turystycznego jednocześne powtarzający sę w welu dagnozach audytach postulat wykreowana turystyk w różnych formach jako produktu lokalnego dla obszaru LGD. Wsparce dotyczyć będze kosztów na operacje nfrastrukturalne, szkolenowe, partnerske, promocyjne. W ramach tego celu realzowany będze projekt współpracy. Cel szczegółowy 2.1. Podnesene aktywnośc społecznej meszkańców ma bezpośredno oddzaływać na zdentyfkowany podczas konsultacj problem jakm jest ogranczona nfrastruktura kulturalna rekreacyjna oraz newystarczający dostęp do oferty edukacyjnej artystycznej na obszarach wejskch. W ramach tego celu realzowane będą projekty konkursowe oraz projekty współpracy. Wsparce dotyczyć będze kosztów operacj zwązanych z modernzacją wyposażenem śwetlc wejskch klubów, organzacją mprez, przeprowadzanem warsztatów z zakresu podnoszena kompetencj społecznych meszkańców, w tym grup defowaryzowanych. Realzacja operacj w ramach tego celu ma zapewnć ntegrację sektora gospodarczego, sektora społecznego oraz podmotów publcznych. Realzacja celu ntegrować będze lokalną społeczność przyczyn sę do rozwoju dzałalnośc organzacj pozarządowych. Cel szczegółowy 3.1 Rozwój przedsęborczośc aktywnośc gospodarczej meszkańców ma pobudzać wśród meszkańców, w tym z grup defaworyzowanych postawy zachowana przedsęborcze a u osób prowadzących dzałalność gospodarczą ncjatywy w zakrese tworzena nowych mejsc pracy. Realzowane będą operacje w zakrese tworzena mejsc pracy, tworzena rynków zbytu oraz nkubatora przetwórstwa lokalnego. Przyjęte w Strateg trzy przedsęwzęca stanową sekwencję planowanych w LSR nterwencj. Przedsęwzęce Rozwój nfrastruktury turystycznej w tym gastronomcznej noclegowej oraz stworzene bazy do uprawana zróżncowanych form turystyk. W ramach przedsęwzęca planuje sę dzałana zmerzające do rozwoju lokalnych nawązujących do lokalnych zasobów turystycznych, hstorycznych, kulturowych oraz przyrodnczych. Wsperane będą przedsęwzęca nfrastrukturalne wzmacnające rozwój wspomnanych ncjatyw, a także mające charakter promocyjny szkolenowy. Sposób wyboru projektów: tryb konkursowy projekty nfrastrukturalne. Przedsęwzęca będą fnansowane z PROW , poddzałane określone w 2 ust 1 pkt. rozporządzena MRRW z dna 24 wrześna 2015 r.1) wzmocnena kaptału społecznego, w tym podnoszene wedzy społecznośc lokalnej w zakrese ochrony środowska zman klmatycznych, a także z wykorzystanem rozwązań nnowacyjnych, 3) wsperane współpracy mędzy podmotam wykonującym dzałalność gospodarczą na obszarze wejskm objętym LSR: b) w zakrese śwadczena usług turystycznych, 6)budowy lub przebudowy ogólnodostępnej nekomercyjnej nfrastruktury turystycznej lub rekreacyjnej, lub kulturalnej oraz 8) promowane obszaru objętego LSR, w tym produktów lub usług lokalnych. W ramach przedsęwzęca wsperany będze rozwój nfrastruktury turystycznej, w tym gastronomcznej noclegowej. Benefcjentam wsparca będą: gmna, przedsęborca, osoba fzyczna lub organzacja pozarządowa. Koszty kwalfkowane obejmować będą koszty budowy, przebudowy lub modernzacj obektów budowlanych; koszty zakupu sprzętu, materałów usług, służących realzacj operacj oraz koszty ogólne, bezpośredno zwązane z przygotowanem realzacją operacj. Wsparce będze ogranczone do projektów o małej skal wysokośc do 200 tys. zł na benefcjenta w okrese realzacj PROW Operacje obejmować będą także wsperane współpracy mędzy podmotam wykonującym dzałalność gospodarczą na obszarze wejskm objętym LSR w zakrese śwadczena usług turystycznych. Pomoc przyznawana będze przyznawana podmotom, które zawarły porozumene o wspólnej realzacj operacj, która ma na celu zwększene sprzedaży dóbr lub usług oferowanych przez podmoty z obszaru wejskego objętego LSR przez zastosowane wspólnego znaku towarowego lub stworzene oferty kompleksowej sprzedaży takch dóbr lub usług. Na podstawe dośwadczeń realzacj PROW wsparce dla operacj polegający na wsperanu współpracy wynese do 50 tys. zł. 38

39 Zakres operacj obejmować będze równeż szkolena z zakresu ochrony środowska zman klmatycznych w kontekśce rozwoju turystyk. Wsparce będze ogranczone do projektów do 50 tys. zł na benefcjenta w okrese realzacj PROW Sposób fnansowana: Projekty konkursowe. W ramach tego przedsęwzęca planuje sę równeż dzałana promujące obszar LSR nawązujące do lokalnych zasobów turystycznych, hstorycznych, kulturowych oraz przyrodnczych. Wsperane będą przedsęwzęca take jak lepsze oznakowane upowszechnane obektów, publkacje, strony nternetowe, mprezy. Sposób wyboru projektów: tryb konkursowy. Wsparce dla tego typu operacj wynese do 50 tys. zł. Zakres przedsęwzęca obejmuje dzałana projektu współpracy zakładające realzację dzałań mających charakter edukacyjno promocyjny. W ramach współpracy zrealzowane będą warsztaty secowana, kulnarne, wzyta studyjna oraz publkacja dotycząca produktów lokalnych. Wsparce będze do 50 tys. zł w okrese realzacj PROW Sposób fnansowana: Projekt współpracy. W ramach tego przedsęwzęca tworzone będą mejsca pracy. Przedsęwzęce Wsparce lokalnych ncjatyw w zakrese rozwoju nfrastruktury mprez kulturalnorekreacyjnych W ramach przedsęwzęca wsperane będą przedsęwzęca nfrastrukturalne wzmacnające rozwój ncjatyw lokalnych, a także mające charakter promocyjny szkolenowy. Sposób wyboru projektów: tryb konkursowy projekty nfrastrukturalne, tryb pozakonkursowy projekty współpracy. Przedsęwzęca będą fnansowane z PROW , poddzałane określone w 2 ust 1 pkt. rozporządzena MRRW z dna 24 wrześna 2015 r.1) wzmocnena kaptału społecznego, w tym podnoszene wedzy społecznośc lokalnej w zakrese ochrony środowska zman klmatycznych, a także z wykorzystanem rozwązań nnowacyjnych, 5) zachowana dzedzctwa lokalnego, 6)budowy lub przebudowy ogólnodostępnej nekomercyjnej nfrastruktury turystycznej lub rekreacyjnej, lub kulturalnej oraz 8) promowane obszaru objętego LSR, w tym produktów lub usług lokalnych. W ramach przedsęwzęca wsperany będze rozwój różnych form nfrastruktury służącej rekreacj kultury. Realzowane będą m.n. nwestycje w mejsca ntegracj społecznej, place zabaw, słowne plenerowe nne operacje służące podnesenu aktywnośc społecznej meszkańców. Benefcjentem wsparca może być gmna, organzacja pozarządowa lub nstytucja kultury. Koszty kwalfkowane obejmować będą koszty przebudowy lub modernzacj obektów budowlanych; koszty zakupu sprzętu, materałów usług, służących realzacj operacj oraz koszty ogólne, bezpośredno zwązane z przygotowanem realzacją operacj.. Zakres przedsęwzęca ne będze sę pokrywał z zakresem operacj Inwestycje w obekty pełnące funkcje kulturalne lub kształtowane przestrzen publcznej objętych programem rozwoju obszarów wejskch na lata Wsparce będze ogranczone do projektów o małej skal wysokośc do 50 tys. zł na benefcjenta w okrese realzacj PROW Sposób fnansowana: Projekty konkursowe. W ramach przedsęwzęca realzować będze można operacje zwązane z lokalnym dzedzctwem. Benefcjentem będą osoby fzyczne, osoby prawne, jednostk organzacyjne ne posadające osobowośc prawnej, gmny, nstytucje kultury oraz parafe zwązk wyznanowe. Zakres obejmować będze kultywowane oraz rozwój dzedzctwa kulturalnego regonu, w tym zwłaszcza w zakrese zachowana obrzędów, tradycj, gnących zawodów, tp. oraz trosk o zabytk kultury materalnej nemateralnej. Wsparce objęte będze operacje dotyczące obektów nnych elementów dzedzctwa kulturowego ne wpsane do rejestru lub ewdencj zabytków. Zakres przedsęwzęca ne będze sę pokrywał z zakresem operacj typu ochrona zabytków budownctwa tradycyjnego objętych programem rozwoju obszarów wejskch na lata Wsparce będze ogranczone do projektów do 50 tys. zł na benefcjenta w okrese realzacj PROW Sposób fnansowana: Projekty konkursowe. Zakres przedsęwzęca obejmować będze równeż warsztaty z zakresu podnoszena aktywnośc społeczno zawodowej meszkańców, w tym zalczanych do grup de faworyzowanych oraz mprezy o charakterze kulturalnym rekreacyjnym. W szczególnośc realzowane będą operacje aktywzujące meszkańców służące zaspokajanu potrzeb społecznośc lokalnych z wykorzystanem nowych środków komunkacj promocj. Pozom dofnansowana będze ogranczony do wysokośc 50 tys. zł. Sposób fnansowana: Projekty konkursowe. 39

40 W ramach tego przedsęwzęca realzowany będze projekt współpracy. Przedsęwzęce Tworzene nowych przedsęborstw, rozwój stnejących oraz tworzene mejsc pracy W ramach przedsęwzęca planuje sę dzałana wsperające tworzene rozwój lokalnej przedsęborczośc szczególne w branżach zwązanych z przetwórstwem rolno spożywczym turystyką Premowane będą dzałana generujące nowe mejsca pracy, szczególne do zdentyfkowanych w LSR grup defaworyzowanych na rynku pracy. Przedsęwzęce będze fnansowane z PROW , poddzałane określone w 2 ust 1 pkt. 2) rozporządzena MRRW z dna 24 wrześna 2015 r. rozwoju przedsęborczośc na obszarze wejskm objętym strategą rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność przez: podejmowane dzałalnośc gospodarczej (a), rozwjane dzałalnośc gospodarczej (b), podnoszene kompetencj osób realzujących operacje w zakrese określonym w lt. a lub c (d) Benefcjentam operacj polegających na utworzenu nowego przedsęborstwa będą osoby fzyczne zgodne z przepsam rozporządzena MRRW z dna 24 wrześna 2015 r. w sprawe szczegółowych warunków trybu przyznawana pomocy fnansowej w ramach poddzałana Wsparce na wdrażane operacj w ramach strateg rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność objętego PROW na lata Benefcjentam operacj polegających na rozwoju stnejącego przedsęborstwa będą MSP z obszaru dzałana LGD. Celem przedsęwzęca jest generowane mejsc pracy poprzez dofnansowane uruchamana dzałalnośc gospodarczej oraz tworzene nowych mejsc pracy szczególne w frmach branży turystycznej około turystycznej przetwórstwa rolno spożywczego. Prema dla rozpoczynających dzałalność gospodarczą w wysokośc 60 tys. zł. będze wypłacana w forme płatnośc ryczałtowej (100% kosztów wskazanych we wnosku bznes plane). Sposób fnansowana: projekty konkursowe. W przypadku rozwoju stnejących dzałalnośc gospodarczych wysokość wsparca wynos ,00 zł na każde tworzone nowe mejsce pracy łączne ne węcej nż ,00 zł (pozom dofnansowana 70%).Operacja zakłada utworzene co najmnej jednego mejsca pracy w przelczenu na pełne etaty średnoroczne, a osoba dla której zostane utworzone to mejsce pracy zostane zatrudnona na podstawe umowy o pracę lub spółdzelczej umowy o pracę (pełny ZUS). W ramach przedsęwzęca przewduje sę równeż wsparce dzałań w zakrese podnoszena kwalfkacj osób realzujących operacje zwązane z rozwojem przedsęborczośc. Będą one elementem projektów zwązanych z podejmowanem lub rozwjanem dzałalnośc gospodarczej. Sposób fnansowana: Projekty konkursowe. W ramach przedsęwzęca planuje sę realzacj operacj polegającej na utworzenu nkubatora przetwórstwa lokalnego w ramach którego powstane przedsęborstwo prywatne lub publczne, tytułu nonproft lub ne, prowadzące dzałalność zwązaną z jakmkolwek etapem produkcj, przetwarzana lub dystrybucj żywnośc. Wsparce na tego typu operacje wynese maksymalne 400 tyś. zł. Sposób fnansowana: projekty konkursowe. W zwązku z tym, że LGD Strategę monofunduszową, wszystke zaplanowane do realzacj cele będą dofnansowane z EFRROW. Cele przedsęwzęca LSR są zgodne ze wszystkm celam EFRROW. W ramach dzałań nformacyjnych promocyjnych LGD oraz Plane Komunkacj przewdzano nformowane o efektach zrealzowanych projektów (przykłady dobrych praktyk), co przyczyn sę do podnesena jakośc efektywnośc kolejnych operacj w celu osągnęca zaplanowanych w LSR celów wskaźnków. Cele LSR realzowane mają być przez projekty konkursowe oraz projekty współpracy. LGD ne planuje na tym etape programowana realzacj operacj grantowych an operacj własnych. Projekty współpracy będą fnansowane z PROW , poddzałane określonego w rozporządzenu nr 1303/2013. Projekty są zgodne z LSR wszystkch LGD ubegających sę o wsparce tego projektu w ramach Programu, a także realzacją wspólne przedsęwzęca. Przyczyną sę do osągnęca wskaźnków określonych w LSR wszystkch wnoskujących LGD. LGD planuje realzację dwóch projektów współpracy, w tym jednego mędzynarodowego: Tytuł projektu współpracy:,,co weś to nna peśń czyl produkty lokalne znane neznane Lder projektu: LGD Przyjazne Mazowsze Partnerzy:, partner zagranczny Cel zakres projektu: Projekt współpracy będze polegał na dentyfkacj nwentaryzacj produktów lokalnych na obszarach partnerskch LGD ze szczególnym uwzględnenem tych, które jeszcze ne zostały odkryte oraz 40

41 stworzenu warunków do ch bezpośrednej sprzedaży w mejscowych frmach gastronomcznych. Dzęk temu powstaną nowe źródła dochodu dla gospodarstw rolnych oraz uatrakcyjn sę oferta turystyczna obszaru objętego LSR. Zadana projektu: I Etap: Poznane upowszechnene zdentyfkowanych produktów lokalnych na obszarze II Etap: Wypromowane mark produktu lokalnego; III Etap: Stworzene warunków do sprzedaży bezpośrednej Projekt realzuje cel ogólny 1 Wykorzystane potencjału dzedzctwa kulturowego oraz walorów środowska przyrodnczego dla rozwoju obszaru poprawy warunków życa. Koszt ze strony SSS LGD ,00 zł Okres realzacj: I etap rok 2017; II III etap rok 2018 Tytuł projektu współpracy: Wymana dośwadczeń, ntegracja, edukacja, środowsko naturalne o akronme WIEŚ Lder projektu: Partnerzy: Projekt mędzynarodowy, LGD z jednego województwa(lgd Przyjazne Mazowsze), Partner zagranczny: Lokalna Grupa Lokalen Aktonsgruppe Rund um den Drömlng z masta Oebsfelde Cel zakres projektu. Wymana dośwadczeń wzajemne uczene sę oraz ntegracja różnych grup społeczno zawodowych, grup defaworyzowanych, młodzeży poprzez wzyty studyjne przedstawcel obu krajów. Od strony nemeckej oferta aktywzacj zawodowej bezrobotnych co zwększa szanse osągnęca wskaźnka efektywnośc zatrudnenowej. Ponadto aktywna ntegracja poprzez organzację wspólnych mprez o charakterze kulturalnym spływy kajakowe rzeką Wkrą. Zadana projektu: I Etap projektu Wzyty studyjne krajowe zagranczne: 1. Zapoznane sę z obszaram LGD Stowarzyszena Społecznej Samopomocy Przyjaznego Mazowsza oraz LGD nemeckego, z ch atrakcjam kulturowym, hstorycznym oraz spotkane z przedstawcelam grup społecznych w celu wymany dośwadczeń. 2. Spływy kajakowe młodzeży dorosłych z Polsk oraz Nemec rzeką Wkrą połączone z jej oczyszczanem zakończone wspólną mprezą ntegracyjną. 3. Semnarum pośwęcone poltyce ochrony środowska naturalnego, w tym w przedmoce wykorzystana OZE nowoczesnych technolog. 4. Wymana dośwadczeń nstytucj rynku pracy, pracodawców pracoborców nt. przedsęwzęć na rzecz grup defaworyzowanych, w tym w szczególnośc długotrwale bezrobotnych. II Etap projektu Konferencja nt. wzajemnego uczena sę wymany dośwadczeń w zakrese podnoszena aktywnośc społeczno zawodowej meszkańców, w tym z grup defowaryzowanych, nemateralnego materalnego dzedzctwa kulturalnego oraz ntegracj różnych grup społecznych, jst, przedsęborców, rolnków otoczena bznesu. III Etap projektu Wydane dwujęzycznego buletynu promującego dośwadczena partnerów projektu wspólne przedsęwzęca. Projekt realzuje cel ogólny 2 Aktywzacja meszkańców wzmocnene kaptału społecznego. Koszt ze strony SSS LGD ,00 zł Okres realzacj: I etap rok ; II III etap rok Budżet projektu współpracy zakłada proporcjonalny racjonalny podzał wydatków mędzy LGD uczestnczącym w realzacj projektu współpracy oraz pozostałym partneram, o których mowa w art. 44 ust. 2 rozporządzena nr 1305/2013. W ponżej załączonej tabel matrycy pokazano logczne powązane dagnozy obszaru ludnośc, analzy SWOT, celów wskaźnków LSR oraz PROW W rubryce ZIDENTYFIKOWANE PROBLEMY / WYZWANIA SPOŁECZNOEKONOMICZNE wskazano obszary wymenone w Analze SWOT zalczone do mocnych słabych stron, które są szczególne ważne dla społecznośc lokalnej. Z kole, w rubryce CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE MAJĄCE WPŁYW NA REALIZACJĘ DZIAŁAŃ I OSIĄGNIĘCIE WSKAŹNIKÓW wskazano szanse lub zagrożena odpowadające zdentyfkowanym problemom społecznogospodarczym mogące meć wpływ skuteczność oddzaływana środków LSR. Nezależne od obszarów wskazanych w Analze SWOT w rubryce dotyczącej czynnków zewnętrznych wprowadzono zdentyfkowane czynnk mogące meć wyłączne wpływ na osągane założonych wartośc docelowych wskaźnków. 41

42 Tab. 19 Tabela matrycy logcznej powązań dagnozy obszaru ludnośc, analzy SWOT oraz celów wskaźnków LSR Zdentyfkowane problemy / wyzwana społecznoekonomczne Cele ogólne Cele szczegółow e Planowane przedsęwz ęca Obszar z dużym potencjałem do rozwoju turystyk walory przyrodncze krajobrazowe bogate w runo lasy, cek, zbornk wodne, zabytk, nne cekawe mejsca lokalne atrakcje turystyczne; Najwększe w woj. zagłębe drobarske oraz hodowla trzody chlewnejbaza do rozwoju przemysłu przetwórczego. Dogodne warunk do lokalzacj zakładów przetwórstwa rolno spożywczego; Newykorzystany w pełn potencjał turystyczny, w znacznej merze wynkły z braków w nfrastrukturze (nsk stopeń nasycena nfrastrukturą noclegową Rozwój zróżncowa WYKORZ nych form YSTANIE turystyk POTENCJ poprzez AŁU wykorzysta DZIEDZIC ne TWA zasobów KULTURO naturalnyc WEGO h ORAZ lokalnego WALORÓ potencjału W ŚRODOWI SKA PRZYROD NICZEGO DLA ROZWOJ U OBSZARU I POPRAW Y WARUNK Rozwój nfrastruktu ry turystyczne j w tym gastronom cznej noclegowej oraz stworzene bazy do uprawana zróżncowa nych form turystyk Produkty Rezultaty Wzrost lczby mejsc Lczba nowych lub zwązanych z zmodernzowanych nfrastrukturą obektów turystyczną nfrastruktury turystycznej Lczba nowych mejsc noclegowych gastronomcznych Oddzały wane Dzałane PROW WZROST KONKU RENCYJ NOŚCI TURYST YCZNEJ OBSZAR U 6) budowa lub przebudowa ogólnodostępnej nekomercyjnej nfrastruktury turystycznej lub rekreacyjnej, lub kulturalnej 2) rozwój przedsęborczośc na obszarze wejskm objętym strategą rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność przez: a) podejmowane dzałalnośc gospodarczej, c) rozwjane dzałalnośc gospodarczej, d) podnoszene kompetencj osób realzujących operacje w zakrese określonym w lt. a lub c Czynnk zewnętrzne mające wpływ na realzację dzałań osągnęce wskaźnków Możlwość rozwoju turystyk peszej, rowerowej, wodnej w oparcu o rozbudowaną zntegrowaną nfrastrukturę z wykorzystanem stnejących; Lepsze wykorzystane potencjału turystycznego w postac rzek, zabytków, atrakcj turystycznych; Nowoczesne technologe OZE do zastosowana w nstytucjach publcznych 42

43 gastronomczną, ÓW nedostatek śceżek ŻYCIA rowerowych, brak nfrastruktury wykorzystującej akweny wodne, brak zagospodarowana otoczena wokół atrakcj turystycznych); Brak w nfrastrukturze komunkacyjnej (zła jakość dróg, brak chodnków śceżek rowerowych) Lczba szkoleń z zakresu ochrony środowska zman klmatycznych w kontekśce rozwoju turystyk Lczba wspólnych przedsęwzęć partnerskch podmotów z obszaru LGD w szczególnośc promujących usług produkty lokalne właścwe dla LSR Lczba operacj promujących teren LGD, w tym dzedzctwo materalne, poprzez m.n. lepsze oznakowane upowszechnane obektów, publkacje, strony nternetowe, mprezy Lczba dzałań nformacyjno konsultacyjnych LGD (spotkana, szkolena, artykuły, ulotk, doradztwo, mprezy) Lczba osób, które nabyły kompetencje z zakresu ochrony środowska Wzrost lczby podmotów promujących swoje produkty usług w celu zwększena swoch odborców Wzrost lczby odborców dzałań nformacyjny ch wydarzeń promocyjnyc h 1) wzmocnene kaptału społecznego, w tym przez podnoszene wedzy społecznośc lokalnej w zakrese ochrony środowska zman klmatycznych, także z wykorzystanem rozwązań nnowacyjnych; 3) wsperane współpracy mędzy podmotam wykonującym dzałalność gospodarczą na obszarze wejskm objętym LSR: b) w zakrese śwadczena usług turystycznych gospodarstwach domowych; Nska śwadomość ekologczna meszkańców, przedstawcel bznesu rolnków co zagraża środowsku naturalnemu 8) promowane obszaru objętego LSR, w tym produktów lub usług lokalnych 19.4 Wsparce na rzecz kosztów beżących aktywzacj 43

44 Lczba uruchomonych dzałalnośc gospodarczych w zakrese branży turystycznej Lczba przedsęwzęć o charakterze edukacyjnopromocyjnym w ramach współpracy Wzrost aktywnośc przedstawcel sektora społecznego; Współpraca podmotów samorządów, organzacj lokalnych nstytucj, Lczba nowych mejsc ntegracj społecznej oraz poprawa stanu wyposażena obektów już funkcjonujących Wzrost lczby dzałalnośc gospodarczyc h w zakrese branży turystycznej Wzrost lczby osób które nabyły wedzę dośwadczen e w zakrese produktów lokalnych Wzrost lczby osób korzystającyc h z mejsc ntegracj 2) rozwój przedsęborczośc na obszarze wejskm objętym Strategą rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność przez: a) podejmowane dzałalnośc gospodarczej, c) rozwjane dzałalnośc gospodarczej, d) podnoszene kompetencj osób realzujących operacje w zakrese określonym w lt. a lub c 19.3 Współpraca 6)budowa przebudowa ogólnodostępnej nekomercyjnej nfrastruktury turystycznej rekreacyjnej, kulturalnej lub Rozwój dzałalnośc organzacj pozarządowych, w celu wększej lub ntegracj lub lokalnej społecznośc, 44

45 pozarządowych, przedsęborców Brak dostatecznej nfrastruktury kulturalnej rekreacyjnej w postac śwetlc, ogólnodostępnych placów zabaw, słown na wolnym powetrzu, śceżek zdrowa, a w mejscach gdze taka nfrastruktura stneje, nedobór środków na ch doposażene AKTYWIZ ACJA MIESZKA ŃCÓW I WZMOCN IENIE KAPITAŁ U SPOŁECZ NEGO Podnesen e aktywnośc społecznej meszkańc ów Wsparce lokalnych ncjatyw w zakrese nfrastruktu ry oraz mprez kulturalnorekreacyjny ch Lczba mprez o charakterze kulturalnym rekreacyjnym organzowanych przez lokalne nstytucje kultury, organzacje pozarządowe, pozostałe podmoty grupy neformalne Ochrona wsparce materalnego oraz nemateralnego lokalnego dzedzctwa kulturowego (w tym tradycj regonalnych tworzonych współcześne w oparcu o wzorce z przeszłośc); POPRAW A Wzrost lczy WARUN uczestnków KÓW mprez o FUNKCJ charakterze ONOWA kulturalnym NIASEK rekreacyjnym TORA SPOŁEC ZNEGO Wzrost lczy osób korzystającyc h z materalnego oraz nemateralne go lokalnego dzedzctwa kulturowego Lczba warsztatów z zakresu podnoszena atrakcyjnośc społeczno zawodowej meszkańców w tym zalczonych do grup defaworyzowanych Lczba osób które nabyły umejętnośc w zakrese aktywnośc społecznozawodowej Lczba przedsęwzęć o charakterze edukacyjno promocyjnym w ramach współpracy Lczba osób, w tym z grup defaworyzow anych, którzy nabyl wedzę 5)zachowane dzedzctwa lokalnego; 8)promowane obszaru objętego LSR, w tym produktów lub usług lokalnych 5)zachowane dzedzctwa lokalnego 1) wzmocnene kaptału społecznego, w tym przez podnoszene wedzy społecznośc lokalnej w zakrese ochrony środowska zman klmatycznych, także z wykorzystanem rozwązań nnowacyjnych; 19.3 Współpraca poprzez wsparce fnansowe, doradcze praktyczne (forma nkubatora aktywnośc społecznej); Newystarczająco atrakcyjna oferta spędzana czasu wolnego (szczególne dla młodzeży senorów); Odpływ młodych osób z terenów gmn należących do LGD do poblskch ośrodków mejskch zank węz meszkańców z mejscem zameszkana Wzrost wykluczena społecznego poprzez naslene występowana problemów społecznych 45

46 Dogodne położene geografczne tranzytowe blskość Warszawy stwarza możlwośc rynku zbytu, zarówno towarów jak moblnośc przestrzennej sły roboczej; Najwększe w woj. zagłębe drobarske oraz hodowla trzody chlewnejbaza do rozwoju przemysłu przetwórczego. Dogodne warunk do lokalzacj zakładów przetwórstwa rolno spożywczego; Trudna sytuacja na lokalnym rynku pracy, towarzyszące jej brak w zakrese promocj przedsęborczośc samozatrudnena. Brak wsparca dla osób chcących otworzyć lub prowadzących własną dzałalność gospodarczą, a w szczególnośc brak organzacj zrzeszających przedsęborców mało WZROST KONKUR ENCYJNO ŚCI REGIONU POPRZEZ ROZWÓJ DZIAŁAL NOŚCI GOSPODA RCZEJ Rozwój przedsębo rczośc aktywnośc gospodarcz ej meszkańc ów Tworzene nowych przedsębo rstw, rozwój stnejących oraz tworzene nowych mejsc pracy Lczba dzałań nformacyjno konsultacyjnych LGD (spotkana, szkolena, artykuły, ulotk, doradztwo, mprezy) Lczba operacj polegających na utworzenu nowego przedsęborstwa Lczba utworzonych mejsc pracy w stnejących przedsęborstwach Lczba utworzonych nkubatorów przetwórstwa lokalnych produktów rolnych Lczba wydarzeń promujących rozwjających rynk zbytu lokalnych produktów usług; dośwadczen e w zakrese rozwoju lokalnego. Lczba utworzonych mejsc pracy (ogółem) POPRAW A WARUN Lczba KÓW utworzonych FUNKCJ mejsc pracy ONOWA (ogółem) NIA GOSPOD ARKI, Wzrost lczby WZROST odborców dzałań nformacyjny ch wydarzeń promocyjnyc h 19.4 Wsparce na rzecz kosztów beżących aktywzacj 2) rozwój przedsęborczośc na obszarze wejskm objętym Strategą rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność przez: a) podejmowane dzałalnośc gospodarczej, c) rozwjane dzałalnośc gospodarczej, d) podnoszene kompetencj osób realzujących operacje w zakrese określonym w lt. a lub c 2) rozwój przedsęborczośc na obszarze wejskm objętym Strategą rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność przez: a) podejmowane dzałalnośc gospodarczej, c) rozwjane dzałalnośc gospodarczej, d) podnoszene Rozwój lokalnej przedsęborczoś c oraz podmotów ekonom społecznej jako szansa na poprawę sytuacj na lokalnym rynku pracy; Wsparce doradcze przy zakładanu dzałalnośc gospodarczej prowadzenu jej w początkowym okrese; Rozwój przetwórstwa rolnospożywczego opartego na współpracy. Brak wsparca fnansowego szkoleń dla osób chcących rozwjać swoją aktywność 46

47 prężne nstytucje otoczena bznesu Lczba dzałań nformacyjno konsultacyjnych LGD (spotkana, szkolena, artykuły, ulotk, doradztwo, mprezy) kompetencj osób realzujących operacje w zakrese określonym w lt. a lub c; 8) promowane obszaru objętego LSR, w tym zawodową produktów lub usług społeczną; lokalnych 19.4 Wsparce na rzecz kosztów beżących aktywzacj Źródło: Opracowane własne Tab. 20 Wskaźnk celów ogólnych LSR WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ORAZ WALORÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO DLA ROZWOJU OBSZARU I POPRAWY WARUNKÓW ŻYCIA Rozwój zróżncowanych form turystyk poprzez wykorzystane zasobów naturalnych lokalnego potencjału 1.1 CELE SZCZEGÓŁOWE stan Źródło danych/sposób Wskaźnk oddzaływana dla celu ogólnego Jednostka mary początkowy plan 2023 rok pomaru 2013 rok Wskaźnk Schnedera ntensywność ruchu turystycznegolczba turystów / oblczena własne na w1.0 os. 39, , meszkańców stałych podstawe GUS stan Źródło danych/sposób Wskaźnk rezultatu dla celów szczegółowych Jednostka mary początkowy plan 2023 rok pomaru 2013 rok w1.1 Wzrost lczby mejsc zwązanych z nfrastrukturą turystyczną szt Dane od benefcjentów w1.2 Lczba osób, które nabyły kompetencje z zakresu ochrony środowska os 0 60 Dane od benefcjentów Wzrost lczby podmotów promujących swoje produkty usług w celu w1.3 szt. 0 5 Dane od benefcjentów zwększena swoch odborców Wzrost lczby odborców dzałań nformacyjnych wydarzeń Dane od benefcjentów/ w1.4 os promocyjnych dane LGD w.1.5 Wzrost lczby dzałalnośc gospodarczych w zakrese branży turystycznej szt. 0 4 Dane od benefcjentów Wzrost lczby osób które nabyły wedzę dośwadczene w zakrese w.1.6 os Dane LGD produktów lokalnych Wskaźnk produktu Grupy Przedsęwzęca docelowe nazwa Wartość 1.0 CEL OGÓLNY 1 47

48 Sposób realzacj (konkurs, projekt grantowy, operacja własna, projekt konkurs (maks. pozom dofnansowana Lczba nowych lub zmodernzowanych 100 tyś zł) obektów nfrastruktury turystycznej konkurs (maks. pozom dofnansowana Lczba nowych mejsc noclegowych 50 tyś zł) gastronomcznych konkurs (maks. pozom dofnansowana Rozwój 50 tyś zł) nfrastruktury turystycznej w konkurs (maks. pozom dofnansowana tym 50 tyś zł) gastronomcznej JST, noclegowej oraz meszkańcy, stworzene bazy przedsęborc do uprawana y, organzacje konkurs (maks. pozom dofnansowana zróżncowanych społeczne 50 tyś zł) form turystyk CEL OGÓLNY 2 CELE SZCZEGÓŁOWE Lczba szkoleń z zakresu ochrony środowska zman klmatycznych w kontekśce rozwoju turystyk Lczba wspólnych przedsęwzęć partnerskch podmotów z obszaru LGD w szczególnośc promujących usług produkty lokalne właścwe dla LSR Źródło Jednost końcow danych/spo początko a 2023 ka wa 2013 r. sób r. mary pomaru Dane szt benefcjent ów Dane szt. 0 5 benefcjent ów Dane szt. 0 3 benefcjent ów szt. 0 5 Dane benefcjent ów Lczba operacj promujących teren LGD, w tym dzedzctwo materalne, poprzez Dane m.n. lepsze oznakowane szt. 0 7 benefcjent upowszechnane obektów, publkacje, ów strony nternetowe, mprezy konkurs (maks. pozom dofnansowana Lczba uruchomonych dzałalnośc Dane 50 tyś zł) gospodarczych w zakrese branży Szt. 0 4 benefcjent turystycznej ów Projekt współpracy (pozom Lczba przedsęwzęć o charakterze dofnansowana 50 tyś zł) edukacyjno promocyjnym w ramach Szt. 0 4 Dane LGD współpracy Aktywzacja Lczba dzałań nformacyjno konsultacyjnych LGD (spotkana, Szt. 0 8 Dane LGD szkolena, artykuły, ulotk, doradztwo, mprezy) SUMA zł Realzacja LSR zł PW zł aktywzacja AKTYWIZACJA MIESZKAŃCÓW I WZMOCNIENIE KAPITAŁU SPOŁECZNEGO Podnesene aktywnośc społecznej meszkańców Jednostka stan początkowy 2013 plan Wskaźnk oddzaływana dla celu ogólnego Źródło danych/sposób pomaru mary rok 2023 rok 48

49 w2.0 Wskaźnk mgracj na 1000 meszkańców Wskaźnk rezultatu dla celów szczegółowych w2.1 Wzrost lczby osób korzystających z mejsc ntegracj w2.2 Wzrost lczby uczestnków mprez o charakterze kulturalnym rekreacyjnym Wzrost lczy osób korzystających z materalnego oraz nemateralnego w2.3 lokalnego dzedzctwa kulturowego Lczba osób które nabyły umejętnośc w zakrese aktywnośc społecznow2.4 zawodowej Lczba osób, w tym z grup defaworyzowanych, którzy nabyl wedzę w2.5 dośwadczene w zakrese rozwoju lokalnego. 3,53 Jednostka mary os os 3,0095 stan początkowy 2013 plan r rok oblczena własne na podstawe GUS Źródło danych/sposób pomaru Dane od benefcjentów Dane od benefcjentów os Dane od benefcjentów os Dane od benefcjentów os Dane LGD Wskaźnk produktu Przedsęwzęca Grupy docelowe Wsparce lokalnych Meszkańcy, ncjatyw w zakrese JST, grupy rozwoju nfrastruktury defowaryzow mprez kulturalnoane, rekreacyjnych organzacje społecznozawodowe Sposób realzacj (konkurs, projekt grantowy, operacja własna, projekt współpracy, aktywzacja tp.) konkurs (maks. pozom dofnansowana 50 tyś zł) konkurs (maks. pozom dofnansowana 50 tyś zł) konkurs (maks. pozom dofnansowana 50 tyś zł) konkurs (maks. pozom dofnansowana 50 tyś zł) Nazwa Lczba nowych mejsc ntegracj społecznej oraz poprawa stanu wyposażena obektów już funkcjonujących Lczba mprez o charakterze kulturalnym rekreacyjnym organzowanych przez lokalne nstytucje kultury, organzacje pozarządowe, pozostałe podmoty grupy neformalne Ochrona wsparce materalnego oraz nemateralnego lokalnego dzedzctwa kulturowego (w tym tradycj regonalnych tworzonych współcześne w oparcu o wzorce z przeszłośc) Lczba warsztatów z zakresu podnoszena aktywnośc społeczno zawodowej meszkańców, w tym zalczonych do grup defaworyzowanych Jednostka mary Wartość Źródło początko końcow danych/spos wa 2013 a 2023 ób pomaru r. r. szt Dane benefcjentó w szt Dane benefcjentó w szt. 0 5 Dane benefcjentó w szt. 0 6 Dane benefcjentó w 49

50 Lczba przedsęwzęć o charakterze edukacyjno promocyjnym w szt. 0 6 Dane LGD ramach współpracy Lczba dzałań nformacyjno konsultacyjnych LGD (spotkana, Aktywzacja Szt. 0 8 Dane LGD szkolena, artykuły, ulotk, doradztwo, mprezy) SUMA ,00 zł Realzacja LSR zł PW zł Aktywzacja 3.0 CEL OGÓLNY 3 WZROST KONKURENCYJNOŚCI REGIONU POPRZEZ ROZWÓJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Rozwój przedsęborczośc aktywnośc gospodarczej meszkańców 3.1 CELE SZCZEGÓŁOWE stan plan 2023 Źródło danych/sposób Wskaźnk oddzaływana dla celu ogólnego Jednostka mary początkowy rok pomaru 2013 rok Wskaźnk przedsęborczośc (lość podmotów gospodarczych w systeme Lczba podmotów /1000 oblczena własne na W3.0 66,159 70,5902 REGON na 1000 meszkańców) meszkańców podstawe GUS stan plan 2023 Źródło danych/sposób Wskaźnk rezultatu dla celów szczegółowych Jednostka mary początkowy rok pomaru 2013 rok w3.1 Lczba utworzonych mejsc pracy szt Dane od benefcjentów Wzrost lczby podmotów korzystające z nfrastruktury służącej w3.2 szt. 0 4 Dane od benefcjentów przetwarzanu produktów rolnych Wzrost lczby odborców dzałań nformacyjnych wydarzeń Dane od benefcjentów/ w3.3 os promocyjnych dane LGD Wskaźnk produktu Sposób realzacj (konkurs, projekt Wartość Grupy Jednos Źródło Przedsęwzęca grantowy, operacja własna, projekt początkow końcowa danych/sposó docelowe Nazwa tka współpracy, aktywzacja tp.) a 2013 r r. mary b pomaru Tworzene grupy Lczba operacj polegająca na Dane nowych defowary konkurs (pozom dofnansowana 60 tyś zł) utworzenu nowego szt benefcjentów przedsęborstw, zowane, przedsęborstwa rozwój bezrobotn konkurs (pozom dofnansowana 60 tyś zł) Dane W przypadku rozwoju stnejących dzałalnośc Lczba utworzonych mejsc pracy w stnejących, szt gospodarczych wysokość wsparca wynos ,00 stnejących przedsęborstwach benefcjentów oraz tworzene przedsęb zł na każde tworzone nowe mejsce pracy. nowych mejsc orcy konkurs (maks. pozom dofnansowana 400 Lczba utworzonych nkubatorów szt. 0 1 Dane pracy tyś zł) przetwórstwa lokalnych produktów benefcjentów Projekt współpracy (pozom dofnansowana 150 tyś zł) rolnych 50

51 Lczba wydarzeń promujących konkurs (maks. pozom dofnansowana 140 rozwjających rynk zbytu lokalnych szt. 0 1 tyś zł) produktów usług Lczba dzałań nformacyjno konsultacyjnych LGD (spotkana, Aktywzacja Szt szkolena, artykuły, ulotk, doradztwo, mprezy) SUMA zł Realzacja LSR zł Aktywzacja Dane benefcjentów Dane LGD Źródło: Opracowane własne ( r.) 51

52 System wskaźnków przyjęty w LSR ma charakter herarchczny. Zgodne z lteraturą przedmotu11 w LSR wyróżnono wskaźnk merzące bezpośredne efekty nterwencj (wskaźnk produktu), wskaźnk odnoszące sę do konsekwencj tych nterwencj, wykraczających poza natychmastowe efekty (wskaźnk rezultatu) oraz wskaźnk merzące długofalowy efekt realzowanych operacj (wskaźnk oddzaływana). W LSR uwzględnono także wskaźnk oddzaływana pochodzące ze źródeł statystyk publcznej (wskaźnk przedsęborczośc, mgracj oraz ntensywnośc ruchu turystycznego wskaźnk Schnedera). Mernk pomaru skutków wdrożena LSR zostały dobrane określone w sposób jak najbardzej spójny z logką nterwencj zaplanowaną w Strateg. Dobór wskaźnków LSR uwzględnał dośwadczena LGD z okresu programowana wynk badań ewaluacyjnych z lat w obszarze oceny systemu wskaźnków. W Raporce ewaluacyjnym z oceny wdrożena LSR z 2013 roku rekomendowano jedyne przedefnowane nektórych wskaźnków wybranych do pomaru postępów LSR. Dobór operał sę na kryterach: Trafnośc rozumanej jako właścwe dobrane wskaźnków do celów LSR; Adekwatnośc rozumanej jako dopasowane wskaźnków do specyfk obszaru nterwencj (wskaźnk pownen ulegać zmanom w odpowedz na efektywną nterwencję); Spójnośc rozumanej jako spójność wewnętrzna, czyl wzajemne, logczne powązana wskaźnków na różnych pozomach montorowana, jak równeż spójność wskaźnków z celam; Użytecznośc rozumanej jako możlwość wykorzystana stworzonego systemu wskaźnków na różnych pozomach zarządzana; Efektywnośc rozumanej jako relacja mędzy nakładam konecznym do ponesena w celu uzyskana wskaźnków, a ch wartoścą z punktu wdzena celów systemu wskaźnków, które podlegały ocene zgodne z metodą SMART. Wybór adekwatnych wskaźnków LSR był przedmotem spotkań ze społecznoścą lokalną, w tym z przedstawcelam grup defaworyzowanych. Systemow wskaźnków LSR dobranych do celów Strateg pośwęcone zostało równeż IV posedzene zespołu ds. LSR w dnu r. W LSR ujęto wszystke wskaźnk w ramach każdego z typów przedsęwzęć adekwatnych do zakresu zaplanowanego wsparca, a krytera wyboru oraz wskaźnk LSR zapewnają bezpośredne osągnece wskaźnków określonych dla tych celów. Każdy z rodzajów wskaźnków produktu oraz oddzaływana odpowada bezpośredno przyjętym celom szczegółowym oraz ogólnym. Wskaźnk produktu merzą fzyczne efekty (produkty usług) będące wynkem pojedynczych operacj składających sę na przedsęwzęca. Wskaźnk produktu został skonstruowany w tak sposób, aby dawał wprost nformację o postępach w realzacj przedsęwzęć. Wskaźnk oddzaływana służą ocene osągnęca celów ogólnych Strateg. Wskaźnk te dobrane zostały w tak sposób, aby określały zmany w środowsku makroekonomcznym makrospołecznym LGD. Wskaźnk oddzaływana merzą konsekwencje poszczególnych operacj wykraczając poza bezpośredne, natychmastowe efekty dotyczące bezpośrednch benefcjentów oraz adresatów znajdujących sę w otoczenu. Wskaźnk są merzalne, przejrzyste do każdego wskaźnka są podane źródła danych okresy pomaru, wartość bazowa oraz termn osągnęca wartośc docelowych. W Procedurze montorngu ewaluacj zapewnono mechanzmy właścwej kontrol jakośc danych waldacj statystycznej wskaźnków w okrese wdrożena LSR. Informacje na potrzeby systemu montorngu wskaźnków pozyskane zostaną z klku źródeł. W przypadku wskaźnków oddzaływana ze statystyk publcznych, ogólnodostępnych, czyl z danych GUS. Informacje do kontrolowana postępu w przypadku wskaźnków produktu pozyskwane będą bezpośredno od benefcjentów wspartych w wynku realzacj LSR. Benefcjenc w umowach zaweranych z LGD zobowązan zostaną do sprawozdawana stopna osąganych przez nch wskaźnków. Nektóre z zebranych przez LGD nformacj będą wymagały przetworzena w celu określena wartośc wskaźnków. Wskaźnk oddzaływana będą wylczane coroczne przez buro LGD na podstawe danych GUS za dany rok. Dane do wskaźnków produktu pozyskwane będą od benefcjentów, którzy zobowązan zostaną umową do systematycznej sprawozdawczośc z osąganych wskaźnków obowązkowych. W ramach bura LGD prowadzona będze sprawozdawczość rzeczowa fnansowa oraz montorng. Postęp osągana wartośc wskaźnków przedstawany będze w rocznych sprawozdanach zameszczanych do publcznej nformacj. 11 Górnak J., Mazur S. (red.), Zarządzane strategczne rozwojem, Mnsterstwo Rozwoju Regonalnego, Warszawa Zalecena dla tworzena systemu wskaźnków można równeż znaleźć w wytycznych MRR (obecne MIR) dla opracowana programów operacyjnych na lata : Podręcznk systemu programowana wdrażana programów operacyjnych oraz Szablon programu operacyjnego w Polsce. 52

53 Do szacowana wskaźnków LSR wykorzystano tam gdze było to możlwe dośwadczena poprzednch okresów programowana funduszy UE, szczególne LSR z poprzednego okresu programowana Stan początkowy wskaźnków oddzaływana określony został w sposób adekwatny do tego jak będze robło to buro LGD. Szacowana wartośc docelowej dokonano w oparcu o dane dostępne w zasobach statystyk publcznej, wykorzystując do tego celu metodę przedłużena trendu logarytmcznego. Ponżej zaprezentowano metodologę szacowana wskaźnków oddzaływana: Ilość turystów na 100 meszkańców 17, , , , , , , , , , , , ,19773 Wartość w 2023 r. 76,0488 Wykres nr 3. Metodologa szacowana wskaźnka oddzaływana ntensywnośc ruchu turystycznego wskaźnk Schnedera Źródło: Opracowane własne ( r.) Wykres nr 4. Metodologa szacowana wskaźnka oddzaływana saldo mgracj na 1000 meszkańców Wskaźnk mgracj na 1000 meszkańców 3,3911 4,78 3,77 3,77 4,006 3,61 3,87 2,5 3,883 3,1 3,3 4,21 3,5338 3,0095 Wartość w 2023 r. Źródło: Opracowane własne ( r.) Wykres nr 5. Metodologa szacowana wskaźnka przedsęborczośc Ilość podmotów gospodarczych w systeme REGON na 1000 meszkańców Wartość w 2023 r ,96 60,93 63,63 65,43 59,06 59,92 61,64 63,87 70, ,48 66,94 64,56 66,159

54 70,5902 Źródło: Opracowane własne ( r.) Wskaźnk produktu z założena mają przyjętą wartość zero, jednak benefcjent będze zobowązany do określena wartośc wskaźnka stnejącego w chwl rozpoczęca projektu. Wartość docelowa wskaźnka oddzaływana oszacowana została poprzez zastosowane modelowana statystycznomatematycznego z uwzględnenem pozomu alokacj na realzację LSR. Modelowane umożlwa oszacowane wartośc docelowych w poszczególnych latach, co zostało zrealzowane. Stan docelowy wskaźnków produktu oszacowany został poprzez określene kosztu jednej jednostk wskaźnka. Koszt ten określony został za pomocą analzy rynkowych cen danych usług/produktów oraz ch hstorycznej wartośc. Alokacja na dane przedsęwzęce została podzelona przez koszt jednej jednostk wskaźnka, co umożlwło określene wartośc docelowych wskaźnków. Wartośc docelowe wskaźnków, jake mają zostać osągnęte dzęk realzacj LSR zostały określone proporcjonalne do planowanej welkośc zaangażowana środków programów, z których LSR ma być fnansowana. LGD wskazała, które ze wskaźnków w jakm stopnu osągane będą za pomocą środków fnansowych poszczególnych funduszy, w tym opsała beżący sposób montorowana realzacj wskaźnków w podzale na poszczególne źródła fnansowana (projekty konkursowe, projekty współpracy). Cele strategczne sformułowane w trakce opracowywana LSR zostały przeanalzowane pod kątem ch zgodnośc z celam strategcznym określonym w nnych dokumentach strategcznych, takch jak: stratege rozwoju powatów, gmn, Stratega Rozwoju Województwa Mazoweckego oraz RPO WM. Zaplanowane przedsęwzęca wymagają współdzałana zaangażowana reprezentantów wszystkch sektorów: publcznego, społecznego gospodarczego. Przedsęwzęca zwązane z promowanem turystyk będą najbardzej skuteczne jedyne wówczas, gdy samorządy będą tworzyły odpowedne warunk, np. poprzez renowację zabytkowych obektów, przedsęborcy rolncy zaslą te obekty usługam, a organzacje III sektora włączą swoch członków w dzałana promujące będą współorganzatoram mprez współtwórcam pomysłów na lokalne produkty. Podobne jest z rozwojem bazy sportoworekreacyjnej najczęścej jest to zadane realzowane przez jednostk samorządowe. Ale to organzacje społeczne są podmotam, które przyczynają sę do efektywnego wykorzystana tej bazy poprzez rozwjane aktywnośc fzycznej w klubach sportowych. Wszystke zaplanowane przedsęwzęca mają zntegrowany charakter, gdyż ujawnają powązana pomędzy dzałanam podmotów z wszystkch trzech sektorów. Wdrożene LSR jest możlwe poprzez realzację de podejśca zntegrowanego dla wszystkch planowanych dzałań oraz zasobów stnejących na obszarze jego dzałana. Zntegrowane podejśce przejawa sę przede wszystkm w partycypacyjnej metodze opracowana Strateg, co pozwolło zachować spójność dokumentu oraz specyfk obszaru z jego celam. Zastosowane podejśca zntegrowanego gwarantuje współdzałane ze sobą różnych podmotów, co przełoży sę na trwały efekt podejmowanych dzałań. Zntegrowany charakter LSR, oznacza unkalne podejśce do rozwązywana problemów poprzez welosektorowe łączene stnejących zasobów dzałań w trzech sferach: 54

55 nstytucjonalnej dotyczy zaangażowana różnych sektorów życa publcznego w proces wdrażana LSR na etape realzacj każdego z celów ogólnych, szczegółowych oraz konkretnych przedsęwzęć. społeczno gospodarczej zntegrowany charakter LSR dla obszaru Stowarzyszena LGD przejawa sę poprzez alokowane dla poszczególnych dzałań PROW budżetu Strateg. Będą węc realzowane operacje z różnych dzedzn. przyrodnczo kulturowej zaplanowane operacje wpsują sę w zachowane wykorzystane lokalnych zasobów przyrodnczych, hstorycznych kulturowych w zrównoważonym rozwoju obszaru. Pozom społeczny zwązany jest z ntegracją oraz szerokm udzałem wszystkch meszkańców 13 gmn na rzecz realzacj LSR. Społeczność lokalna jest najważnejszym elementem powodzena wdrażana wszystkch celów oraz przedsęwzęć nnejszej Strateg. Dlatego zaangażowane meszkańców stanow kluczowy czynnk w procese zmany stnejącej sytuacj społecznogospodarczej obszaru LSR. Aktywne współuczestnctwo osób zameszkujących obszar dzałana Stowarzyszena w pełn wpsuje sę w realzację de podejśca zntegrowanego. Podejśce zntegrowane dotyczy równeż wykorzystana zasobów lokalnych, których stnene pozwala na skupene podmotów życa społecznogospodarczego wokół nch realzacj celów Strateg. Najwyraźnejsza ntegracja wykorzystana zasobów kulturowych, hstorycznych przyrodnczych wdoczna jest w realzacj przedsęwzęć zapsanych w ramach celów ogólnych 1 3. Określone w Strateg cele dzałana tworzą wspólny, ścśle ze sobą powązany system. Każdy z przedstawcel sektorów wchodzących w skład LGD ma możlwość realzacj przedsęwzęć, co zapewna ntegrację na każdym z pozomów. Wszystke pozomy pozostają w efekce synerg z nnym, wzajemne sę uzupełnają, co sprzyja tworzenu wartośc dodanej w postac tworzena nowych relacj ne tylko podczas wdrażana konkretnych dzałań, ale poczuca wspólnoty możlwośc wzajemnej pomocy wsparca zarówno obecne, jak równeż w przyszłośc oraz powstawana nowych neformalnych powązań. Ponadto dla wzmocnena efektu synerg na etape wyboru operacj do realzacj będą promowane dodatkowo punktowane wnosk, które będą uzupełnać nne już realzowane, bądź zrealzowane, w szczególnośc te, które współfnansowane są ze środków LSR. Podsumowując, należy stwerdzć, że podejśce zntegrowane do planowanych przedsęwzęć przedstawa spójny logczny system wdrażana wszystkch celów, przedsęwzęć jak zwązków mędzy różnym podmotam uczestnczącym w ch realzacj. Przyjęte przedsęwzęca LSR stanową sekwencję nterwencj planowanych do przeprowadzena w ramach realzacj LSR. W sposób szczególny można wskazać na etapowość sekwencyjność projektów przewdzanych do realzacj w przedsęwzęcu. Produktem przedsęwzęca AKTYWNE SPOŁECZEŃSTWO będą szkolena podnoszące kompetencje zawodowe dające nowe umejętnośc zawodowe społeczne, warsztaty z zakresu podnoszena aktywnośc społeczno zawodowej meszkańców. Osoby przeszkolone będą następne mogły zdecydować sę na podjęce decyzj o rozpoczęcu dzałalnośc gospodarczej. W ramach przedsęwzęca PRZEDSIĘBIORCZE SPOŁECZEŃSTWO planuje sę zakładane frm w branżach szczególne stotnych dla obszaru. Przewduje sę preferencję dla operacj nnowacyjnych tworzących nowe mejsca pracy poza wymagane mnmum w przepsach prawa szczegółowo regulujących zasady udzela wsparca. Fnalne wsparcem dla MSP z obszaru otrzymujących wsparce będą projekty promocyjne realzowane w ramach przedsęwzęca ATRAKCYJNOŚĆ TURYSTYCZNA. Na uwagę zasługuje fakt, że w ramach dzałań nformacyjnych promocyjnych LGD Planu Komunkacj zaplanowano nformowane o efektach zrealzowanych projektów (dobre przykłady), co zapewn koneczną wymanę nformacj w celu skorzystana z efektów zrealzowanych uprzedno operacj przez nną grupę docelową lub nnego wnoskodawcę. Zapewnony zostane tym samym efekt rozlewana (ang. spllover) funduszy publcznych12. Realzując nnejszą strategę, nezależne od procedur wynkających z prawa unjnego krajowego oraz zapsów w kryterach wyboru operacj, LGD dążyć będze aby przestrzegana była zasada jednego źródła fnansowana operacj. W szczególnośc dotyczy to przedsęwzęć realzowanych przez jednostk samorządu lokalnego ch jednostk organzacyjne. Wnoskodawcy będą zoblgowan do składana stosownych ośwadczeń, że planowane przedsęwzęca ne były ne będą współfnansowane w ramach nnych źródeł publcznych, w tym środków 12 Por. Efekt rozlewana sę (ang. spllover) oznacza dyfuzję czy też rozprzestrzenane sę dzałań podjętych w pewnej sferze lub na pewnym obszarze na kolejne sfery obszary. Podejśce to jest pochodną flozof zaproponowanej przez J. Monneta, który opowadał sę za stopnowym przechodzenem do kolejnych etapów współpracy opartej na wcześnejszych osągnęcach. 55

56 PROW. Ponadto dla jst będze prowadzona szeroka akcja aktywzująca gmny członkowske do osągana celów LSR poprzez wykorzystane możlwośc fnansowych nnych programów operacyjnych jako alternatywa dla budżetu nnejszego dokumentu strategcznego. W ramach ln demarkacyjnej zakłada sę egzekwowane od benefcjentów zasady dotyczącej zakazu składana wnosków o dofnansowane operacj PROW dzałane Podstawowe usług odnowa mejscowośc na obszarach wejskch, w tym nwestycje w obekty pełnące funkcje kulturalne lub kształtowane przestrzen publcznej oraz operacje typu ochrona zabytków budownctwa tradycyjnego w przypadku, gdy ch realzacja jest przewdzana w nnejszej LSR. VI. SPOSÓB WYBORU I OCENY OPERACJI ORAZ SPOSÓB USTANAWIANIA KRYTERIÓW WYBORU Konsultacje społeczne dotyczyły zdagnozowana problemów barer obszaru oraz analzy SWOT. Na ch podstawe zdefnowane zostały cele wskaźnk zgodne z zasadam RLKS. Opracowane przez LGD procedur oraz kryterów wyboru oceny operacj ma zagwarantować osągnęce założonych w LSR wskaźnków. Jednocześne zgodne z zapsam Rozporządzena 1303/2013 opracowane przez LGD procedury wyboru są nedyskrymnujące przejrzyste a obektywne krytera wyboru operacj pozwalają unknąć konflktów nteresów. Gwarantują tez, że co najmnej 50% głosów w decyzjach dotyczących wyboru pochodz od partnerów nebędących nstytucjam publcznym umożlwają wybór w drodze procedury psemnej. W ramach nnejszego LSR zakłada sę realzację operacj wnoskowanych przez benefcjentów nnych nż LGD wyberanych przez organ decyzyjny czyl Radę a następne przedkładanych do weryfkacj do SW. Procedury przyjęte przez LGD zapewnają sprawny transparentny wybór oraz skuteczne funkcjonowane poszczególnych organów w tym zakrese. Za przyjęcem kryterów wyboru operacj w obecnym kształce przemawają następujące przesłank: wynk konsultacj społecznych, obowązujące prawo krajowe unjne, dotychczasowe dośwadczene LGD, w tym w realzacj poprzednej LSR dośwadczena stałych partnerów w realzacj podobnych przedsęwzęć (WUP, PUP, NGO s). Kluczowe kweste uwzględnone w procedurach, mające zagwarantować prawdłowość wyboru operacj to: a) ops sposobu udostępnana procedur do wadomośc publcznej. b) zapewnene parytetu w poszczególnych głosowanach organu decyzyjnego, gwarantującego, że co najmnej 50% głosów podczas dokonywana wyboru wnosków do dofnansowana, pochodz od członków, którzy ne są przedstawcelam sektora publcznego. c) przejrzysty podzał zadań zakres odpowedzalnośc poszczególnych organów LGD w procese oceny z uwzględnenem przepsów prawa. d) zapewnene stosowana tych samych kryterów w całym procese wyboru w ramach danego naboru oraz sformułowane merzalnych zrozumałych kryterów, a w przypadku kryterów jakoścowych, opsane podejśca do oceny tego kryterum. e) organzacja naborów wnosków przy uwzględnenu mnmalnych wymogów określonych przepsam prawa (np. czas trwana naboru, tryb ogłaszana, termn rozpoczęca naboru, mejsce składana wnosków). f) opsane sposobu oceny zgodnośc operacj z LSR wyboru operacj do dofnansowana, w tym postępowana w przypadku, gdy klka operacj otrzymało jednakową lczbę punktów, a lmt dostępnych środków ne pozwala na dofnansowane wszystkch oraz podejśca do oceny według jakoścowych kryterów. g) ustalane zasad w zakrese określana kwoty wsparca dla danej operacj. h) ustalene zasad w zakrese określana kworum systemu głosowana. Zastosowane elektroncznego systemu dokonywana oceny operacj przy zachowanu bezpeczeństwa danych osobowych. ) określene sposobu nformowana o wynkach wyboru możlwośc wnesena protestu (w tym warunk sposób wnesena protestu, termn jego wnesena zgodne z przepsam art. 22 ustawy o RLKS). j) psemne deklaracje ośwadczena o zachowanu bezstronnośc. k) prowadzene rejestru nteresów członków organu decyzyjnego, pozwalającego na dentyfkację charakteru powązań z wnoskodawcam/poszczególnym projektam. 56

57 l) publkowane protokołów z posedzeń organu decyzyjnego zawerających nformacje o wyłączenach z procesu decyzyjnego, ze wskazanem których wnosków wyłączene dotyczy. Przyjęty przez WZC Regulamn Rady LGD oraz Procedury wyboru oceny operacj w ramach LSR przewdują nedyskrymnujący, przejrzysty sposób wyboru operacj pozwalający unknąć ryzyka wystąpena konflktu nteresu w procese decyzyjnym. Odpowedne zapsy procedur zapobegają: rozbeżnym ocenom w ramach jednoznacznych kryterów, stosowanu neobowązujących kryterów, błędnej punktacj, rozbeżnoścom nformacj zawartych w protokole na lśce obecnośc, głosowanu nad wyborem operacj przez neuprawnonych członków Rady. Określają także zakres odpowedzalnośc osób borących udzał w procedurach wyboru operacj. Ustalone przez LGD krytera przyczynać sę będą do wyboru operacj gwarantujących osągnęce określonych w LSR wskaźnków produktu rezultatu. Jasno określono wymog koneczne do uzyskana wymaganej lczby punktów ne tylko w odnesenu do ch maksymalnej wartośc. Krytera posadają opsy defncje tak aby w sposób ne budzący wątplwośc można było stosować zakres mnmalnych maksymalnych wartośc. Przyjęte zasady ustalana lub zmany kryterów są przejrzyste. P remowane przez LGD będą operacje spełnające w szczególnośc krytera: generujące nowe mejsca pracy; nnowacyjne; przewdujące zastosowane rozwązań sprzyjających ochrone środowska lub klmatu; realzowane przez podmoty zakładające dzałalność, której podstawę będą stanowły lokalne produkty rolne (lokalny produkt rolny wytwarzany na obszarze objętym LSR); ukerunkowane na poprawę sytuacj grup defaworyzowanych ze względu na rynek pracy. W kryterach zakłada sę m.n. preferencje dla operacj nnowacyjnych dla obszaru LGD. W LSR doprecyzowano pojęce nnowacyjnośc zdefnowane w PROW Za nnowacyjne uznano przy tym zastosowane lub wprowadzene nowych lub ulepszonych produktów, procesów (technolog), metod organzacj lub marketngu poprzez praktyczne wykorzystane, wykreowane nowego rynku nowatorske docerane do odborców. Przy ocene nnowacyjnośc członkowe organu decyzyjnego będą brać pod uwagę zdagnozowane w ramach konsultacj produkty lokalne atuty rynkowe obszaru LGD (przyrodncze hstoryczne, kulturowe czy społeczne). Plan komunkacj przewduje nformację zwrotną (element montorngu społecznego) pozwalającą ustalć skuteczność realzowanych dzałań. Da to możlwość beżących korekt, m.n. w kryterach wyboru operacj. Przewduje sę następujący tryb zman w tym zakrese: 1) uzyskane od reprezentantów różnych środowsk lokalnych oceny dotychczasowych dzałań nformacj o uzasadnonych potrzebach zman kryterów wyboru operacj, 2) zebrane opn członków Rady LGD, 3) przygotowane propozycj zman przez Buro LGD, 4) zaakceptowane propozycj przez Zarząd, 5) przyjęce zman przez WZC. Na etape programowana LSR dokonano określena ntensywnośc pomocy w zależnośc od kategor benefcjenta lub rodzaju operacj w następujących przedsęwzęcach: ATRAKCYJNOŚĆ TURYSTYCZNA ustalono maksymalną wysokość wsparca w wysokośc od 50 do 100 tys. zł w okrese programowana Z uwag na możlwe wsparce operacj z nnych środków publcznych w ramach PROW , Dzałane Podstawowe usług odnowa mejscowośc na obszarach wejskch (art. 20), Poddzałane Inwestycje w tworzene, ulepszane lub rozwjane podstawowych usług lokalnych dla ludnośc wejskej, w tym rekreacj kultury oraz powązanej nfrastruktury, wprowadzono lmt wartośc operacj możlwej do sfnansowana w ramach LSR. Wysokość wsparca ustalona została na podstawe danych z okresu programowana sytuacj społecznogospodarczej obszaru LSR AKTYWNE SPOŁĘCZEŃSTWO z uwag na dośwadczena okresu programowana Małe Projekty w zakrese tworzena mejsc ntegracj społecznej, organzacj mprez, ochrony wsparca materalnego / nemateralnego dzedzctwa lokalnego ustalono maksymalną wysokość wsparca 50 tys. zł kosztów kwalfkowanych PRZEDSIĘBIORCZE SPOŁECZEŃSTWO ustalono wysokość prem na rozpoczęca dzałalnośc gospodarczej w wysokośc 60 tys. zł. na podstawe dośwadczeń z okresu programowana oraz aktualnych uwarunkowań gospodarczych obszaru LSR. Prema będze wypłacana w forme płatnośc ryczałtowej. Sytuacja społecznogospodarczą obszaru pokazuje koneczność realzacj dzałań skerowanych na rozwój przedsęborczośc. Ustalona w ww. sposób wartość będze kwotą przyznana pomocy, o którą będze mógł ubegać 57

58 sę wnoskodawca. Istotne jest to, że będze to kwota stała a opracowany bznes plan będze musał być uzasadnony ekonomczne co oznacza, że planowane nwestycje muszą uzasadnać wnoskowaną kwotę. Wnoskowana kwota natomast mus odpowadać (być równa) wysokośc wsparca przyznawanego na rozpoczynane dzałalnośc gospodarczej określonej w LSR. W przypadku rozwoju stnejących dzałalnośc gospodarczych wysokość wsparca wynos ,00 zł na każde tworzone nowe mejsce pracy ale ne węcej nż ,00 zł (pozom dofnansowana 70%).Operacja zakłada utworzene co najmnej jednego mejsca pracy w przelczenu na pełne etaty średnoroczne, a osoba dla której zostane utworzone to mejsce pracy zostane zatrudnona na podstawe umowy o pracę lub spółdzelczej umowy o pracę (pełny ZUS). Decyzja ta wynka a analzy wysokośc płatnośc w ramach dzałana 312. PROW Tworzene rozwój mkroprzedsęborstw. VII. PLAN DZIAŁANIA Plan dzałana opracowany przez LGD jest ścśle powązany z logką realzacj LSR opsaną w rozdzale dotyczącym celów wskaźnków. Zawera on szczegółowe wskazane harmonogramu osągana poszczególnych wskaźnków produktu (w przedzałach czasowych) dla określonych w Strateg przedsęwzęć, co w konsekwencj przełoży sę na osągnęce celów. Plan dzałana zakłada realzację LSR w trzech etapach: Etap I od drugej połowy 2016 do końca 2018 roku, Etap II od początku 2019 do końca 2020 roku oraz Etap III od początku 2021 roku do końca 2022 roku. Podzał na poszczególne etapy wynka z wymogów unjnych nowej perspektywy fnansowej na lata , wyznaczene celów pośrednch na 2018 r. celów końcowych na 2023 r. powązane wynków z fnansowym karam nagrodam (tzw. ramy wykonana). Szczegółowa nformacja o plane dzałana LSR obejmująca harmonogram osągana poszczególnych wskaźnków LSR znajduje sę w tabel Plan dzałana stanowącej załącznk do LSR. Etapy wdrażana LSR są spójne z ntensywnoścą wzajemne ze sobą powązanych dzałań. Każdy z etapów będze sę rozpoczynał od dzałań szkolenowych doradczych umożlwających przyszłym wnoskodawcom zdobyce wedzy nezbędnej do przygotowana wnosków aplkacyjnych. Przewduję sę zwększoną ntensywnoścą w I etape wdrożena LSR. W kolejnych etapach wydatkowane środków LGD następować będze sukcesywne. Planuje sę osągnęce pozomu, co najmnej 50% każdego ze wskaźnków produktu, który został przewdzany do realzacj w latach Intensywność wydatkowana środków w dwóch ostatnch etapach wynka ze specyfk dzałana LGD. W perwszej kolejnośc realzowane będą dzałana aktywzujące nformacyjne. Wydatkowane środków będze oddzaływać na wskaźnk zapsane w LSR. Odsetek projektów rozlczonych wpływać będze na poprawę założonych wskaźnków zarówno na pozome przedsęwzęć jak celów szczegółowych. Przyjęce takego trybu postępowana pozwol na ewentualne wcześnejsze uzasadnone zmany programowe w przypadku zagrożeń w realzacj zaplanowanych przedsęwzęć. Jednocześne plan dzałana determnują take elementy jak: przyjęte rozwązana formalno prawne zarówno krajowe jak unjne; przypsany LGD uzależnony od lczby meszkańców budżet; wartość zaplanowanych wskaźnków celów, rezultatów produktów; pozom dofnansowana poszczególnych operacj uwzględnający problemy środowsk lokalnych specyfkę obszaru LGD. VIII. BUDŻET LSR W ramach programowana LSR określono planowany budżet na poszczególne zakresy wsparca tj. realzację LSR, współpracę, koszty beżące aktywzację. Kwoty wsparca fnansowego zaplanowane w budżece LSR ne przekraczają kwot na LSR określonych w załącznku nr 6 do Regulamnu konkursu o wybór LSR, Sposób ustalana wysokośc dostępnych środków przeznaczonych na realzację LSR. LSR będze fnansowana z dwóch funduszy EFRROW ramach PROW na poddzałane 19.2 PROW wynkające z lczby meszkańców w przedzale od do w wysokośc euro/ zł. Wysokość środków na poddzałane 19.4 PROW 58

59 wynosą zł, co wynka z zakwalfkowana wysokośc środków na poddzałane 19.2 PROW w euro w przedzale od ne mnej nż mnej nż Na podstawe dośwadczeń z okresu programowana oraz zwększony zakres obowązków wynkających przede wszystkm z obsług Rady LGD ustalono podzał środków Koszty beżące oraz Aktywzacja wskazując 85% środków na koszty beżące 15% środków na dzałana zwązane z aktywzacją. Maksymalna kwota środków dzałana LEADER przewdzana na poddzałane 19.3 PROW, która została uwzględnona w LSR na pozome 5% dostępnych środków na poddzałane 19.2 PROW zł. Na etape wyboru LSR LGD wnoskuje o wydatkowane równowartość 2% kwoty przewdzanej na poddzałane 19.2 PROW, czyl zł. Budżet LGD zakłada jedno źródło fnansowana LSR. Ogólny pozom, koszty poddzałań pozom dofnansowana operacj uwzględnają następujące determnanty: osągnęce poszczególnych celów, wskaźnków produktów założonych w LSR z uwzględnenem czynnka upływu czasu (zakłada sę, że ok. 50 % przedsęwzęć zostane zrealzowanych do końca 2018 roku); przyjęte rozwązana formalnoprawne, zarówno krajowe jak unjne; przypsane LGD uzależnone od lczby meszkańców lmty fnansowe; będąca wynkem konsultacj społecznych wartość oraz lczba zaplanowanych wskaźnków celów, rezultatów produktów; pozom dofnansowana poszczególnych operacj uwzględnający problemy środowsk lokalnych, specyfkę obszaru LGD dotychczasowe dośwadczene w realzacj podobnych przedsęwzęć. W budżece uwzględnono wysokość wkładu publcznego jednostek fnansów publcznych na wymaganym pozome 36,37%. Ne bez znaczena dla konstrukcj planu fnansowego jest równeż fakt, że 50 % zakładanych ogólnych kosztów operacj w ramach poddzałana realzacja LSR wygeneruje nowe mejsca pracy. Założono jednocześne realzację dwóch projektów współpracy na kwotę 200 tys. w perwszym okrese, tj. do końca 2018 roku. Kwota maksymalnych środków fnansowych przewdzanych na poddzałane 19.2 PROW w odnesenu do LSR wynos ,00 zł. Zgodne z wymogam PROW , 50% budżetu LSR przeznaczonego na realzację poddzałana 19.2 ( Wsparce na wdrażane operacj w ramach strateg rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność ) skerowane jest na przedsęwzęca zwązane z tworzenem lub utrzymanem mejsc pracy. Maksymalna kwota środków przewdzana na poddzałane 19.3 PROW, która została uwzględnona w budżece na etape wyboru LSR stanow równowartość 2% kwoty przewdzanej na poddzałane 19.2, czyl ,00 zł. LGD będze realzować LSR na obszarze zameszkanym przez ne węcej nż 100 tys. meszkańców, a zatem w ramach poddzałana 19.4 dostępna będze maksymalna kwota ,00 zł. IX. PLAN KOMUNIKACJI Plan komunkacj opsany w załącznku do LSR posłuży wsperanu realzacj celów LSR poprzez zachęcene potencjalnych benefcjentów meszkańców obszaru LGD do podejmowana przedsęwzęć mających na celu osągnęce założonych celów wskaźnków. Dzałana nformacyjnopromocyjne są jednocześne spójne ze Strategą komunkacj PROW Motywowane benefcjentów oraz środowsk lokalnych obszaru LGD do korzystana z Funduszy Europejskch polegać będze, mędzy nnym na dostarczenu m nformacj nezbędnych w procese ubegana sę o wsparce fnansowe. Edukowane w zakrese opracowywana właścwej realzacj projektów oraz upowszechnane efektów wykorzystana Funduszy Europejskch na obszarze LGD to dzałana które przyczyną sę do efektywnośc osągnęca zaplanowanych wskaźnków. Plan komunkacj zakłada równeż motywowane projektodawców do zapoznana sę z nnejszym dokumentem strategcznym LGD. Plan komunkacj skerowany jest do wszystkch grup społecznych obszaru LSR. Szczególne narzędza komunkacj przewdzano dla zdentyfkowanych grup docelowych nterwencj, w tym grup defaworyzowanych. W I połowe 2016 r. zaplanowano przeprowadzene kampan nformacyjnej nt. głównych założeń LSR na lata W III połowe 2017 r. przewdzane są dzałana służące aktywzacj meszkańców obszaru LSR członków LGD. Na II połowę 2018 r. przewdzano badane satysfakcj wnoskodawców LGD dot. 59

60 jakośc pomocy śwadczonej przez LGD na etape przygotowywana wnosków o przyznane pomocy. W I połowe 2020 planuje sę przeprowadzene badana satysfakcj wnoskodawców LGD dot. jakośc pomocy doradczej śwadczonej przez LGD na etape przygotowywana wnosków o przyznane pomocy oraz ocenę wdrożena wnosków na podstawe wcześnej pozyskanej nformacj zwrotnej. W II połowe 2020 r. planuje sę przeprowadzene kampan nformacyjnej nt. głównych efektów LSR na lata Bardzo dużą wagę LGD będze przywązywać do opn zwrotnej. LSR oraz procedury krytera wyboru operacj będą zameszczone na strone nternetowej LGD gmn członkowskch wraz z nformacją o możlwośc wyrażana opn przez przedstawcel środowsk lokalnych. Zasadne propozycje zman będą uwzględnane w najblższej możlwej perspektywe czasowej. Informacja zwrotna (montorng społeczny) będze brana pod uwagę na każdym etape wdrażana LSR. Podobnej treśc nformacje o wyrażane opn na temat skutecznośc dzałań będą zameszczane przy nnych przedsęwzęcach realzowanych przez LGD. Ponadto społeczność lokalna jak potencjaln benefcjenc będą mogl swoje opne wyrażać podczas mprez organzowanych przez LGD, gmny członkowske stałych partnerów. X. ZINTEGROWANIE Dośwadczene lokalnych samorządów, publcznych nepublcznych nstytucj rynku pracy oraz nnych jednostek w absorpcj środków z EFS, EFRR PROW ułatwa opracowane realzację zntegrowanej LSR. Jest ona bezpośredno powązana z nnym dokumentam programowym planstycznym. Realzacja LSR przyczyn sę do rozwoju gmn na obszarze których funkcjonować będze LGD. Cele sformułowane w LSR zostały przeanalzowane pod kątem ch zgodnośc spójnośc z celam strategcznym określonym w nnych dokumentach programowych, takch jak Stratega Rozwoju Województwa Mazoweckego, Stratega rozwoju społecznogospodarczego województwa warmńskomazurskego do roku 2025 oraz stratege programy rozwojowe gmn członkowskch. Przytoczone w tabel zapsy w pełn potwerdzają spójność celów zapsanych w LSR z wszystkm analzowanym programam rozwoju zarówno szczebla wojewódzkego jak lokalnego. Cele szczegółowe w ramach, których realzowane będą przedsęwzęca w sposób kompleksowy odpowadają na potrzeby różnych sektorów partnerów wskazanych w analze SWOT. Mmo pewnych różnc w poszczególnych dokumentach programowych odwołana do celów zaproponowanych w LSR znajdują sę w każdym z wymenonych dokumentów. Jednocześne benefcjenc operacj dostępnych w ramach LSR będą mel możlwość wsparca z nnych programów, na przykład PO WER RPO WM czy RPO WWM W przypadku PO WER spójne z celam LSR są następujące ose prorytetowe: Oś prorytetowa I Osoby młode na rynku pracy, Oś prorytetowa II Efektywne poltyk publczne dla rynku pracy, gospodark edukacj, Oś prorytetowa III Szkolnctwo wyższe dla gospodark rozwoju, Oś prorytetowa IV Innowacje społeczne współpraca ponadnarodowa, Oś prorytetowa V Wsparce dla obszaru zdrowa. Wszystke wymenone ose prorytetowe odpowadają celow ogólnemu 2 LSR. Z kole w Regonalnym Programe Operacyjnym województwa mazoweckego następujące ose prorytetowe są zgodne z celem ogólnym 3 LSR: Oś prorytetowa I Wykorzystane dzałalnośc badawczorozwojowej w gospodarce, Oś prorytetowa II Wzrost epotencjału Mazowsza, Oś prorytetowa III Rozwój potencjału nnowacyjnego przedsęborczośc. Ponadto cel ogólny 1 LSR jest spójny z Osą prorytetową IV Przejśce na gospodarkę nskoemsyjną, Osą V Gospodarka przyjazna środowsku Osą VI Jakość życa. Natomast cele ogólne 2 3 LSR korespondują bezpośredno z osam prorytetowym VIII Rozwój rynku pracy, IX Wsperane włączena społecznego walka z ubóstwem, a także X Edukacja dla rozwoju regonu. Efekty dotychczas podejmowanych przez LGD przedsęwzęć już są pozytywne ocenane zarówno przez JST jak społeczność lokalną obszaru. LGD będze kontynuować dzałana w okrese poprzez pobudzane wsperane ne tylko ncjatywy obywatelskch, ale przede wszystkm tych, które generować będą mejsca pracy, będą wsperać rozwój dzałalnośc gospodarczej nfrastruktury lokalnej. Dzałana na rzecz grup defaworyzowanych, łagodzene skutków bezroboca oraz wspomagane tworzena mejsc pracy aktywnośc zawodowej jest nerozerwalne zwązane z celam LSR. Wsperane dzałań urzędów pracy to jeden z 60

61 podstawowych prorytetów w zakrese partnerskch przedsęwzęć skerowanych do osób znajdujących sę w najtrudnejszej sytuacj na ryku pracy. Celow temu służyć będze, m.n. podpsana w czerwcu 2014 roku w ramach Ośrodka Wsperana Ekonom Społecznej secująca umowa partnerska pomędzy LGD, WUP, czterema powatowym urzędam pracy Wyższą Szkołą Menedżerską Wydzał Zarządzana w Cechanowe. 61

62 Tab. 24 Zgodność celów z dokumentam strategcznym nnych szczebl Dokumenty strategczne dla obszaru LSR Stratega Rozwoju Województwa Mazoweckego Stratega rozwoju społecznogospodarczego województwa warmńskomazurskego do 2025 Cele ogólne Lokalnej Strateg Rozwoju LGD na lata Wykorzystane potencjału dzedzctwa 2. Aktywzacja meszkańców kulturowego oraz walorów środowska 3.Wzrost konkurencyjnośc regonu wzmocnene kaptału przyrodnczego dla rozwoju obszaru poprawy poprzez rozwój dzałalnośc gospodarczej społecznego warunków życa Cel strategczny Kultura dzedzctwo Wykorzystane Cel strategczny Poprawa jakośc Cel strategczny Gospodarka Wzrost potencjału kultury dzedzctwa kulturowego oraz życa oraz wykorzystane kaptału konkurencyjnośc regonu poprzez rozwój walorów środowska przyrodnczego dla rozwoju ludzkego społecznego do dzałalnośc gospodarczej oraz transfer gospodarczego regonu poprawy jakośc życa. tworzena nowoczesnej gospodark. wykorzystane nowych technolog. Prorytet Nowoczesna nfrastruktura rozwoju Prorytet Otwarte społeczeństwo Prorytet Konkurencyjna gospodarka Prorytet Konkurencyjna gospodarka Cel strategczny Cel strategczny 2 Wzrost Cel strategczny 1 Wzrost konkurencyjnośc 4 Nowoczesna nfrastruktura rozwoju aktywnośc społecznej gospodark Cel strategczny 1 Poprawa jakośc życa pracy meszkańców powatu, Cel operacyjny 3 Rozwój obszarów wejskch przy zachowanu walorów środowska przyrodnczego, Cel operacyjny 4 Wykorzystane zasobów kulturowych przyrodnczych dla rozwoju powatu Cel Skerowane zanteresowana nstytucj lokalnej społecznośc na kontrolowane użytkowane przestrzen zasobów, Cel Określene wykorzystane korzyśc atutów powatu występujących tylko lokalne Cel strategczny 5 Zapewnene gospodarce regonu zdywersyfkowanego zaopatrzena w energę przy zrównoważonym gospodarowanu zasobam środowska, Cel strategczny 6 Wykorzystane potencjału kultury dzedzctwa kulturowego oraz walorów środowska przyrodnczego dla rozwoju gospodarczego regonu poprawy jakośc życa Cel strategczny 3 Dążene do spójnośc społecznej, gospodarczej przestrzennej powatu Cel operacyjny 1 Rozwój doskonalene kaptału społecznego Strategczny Plan Cel strategczny Zapewnene trwałego Rozwoju Powatu zrównoważonego rozwoju zachowane wysokch Żuromńskego na lata walorów środowska, Cel Wykorzystane walorów 62 Cel strategczny Rozwój kaptału społecznego ludzkego, CelWykorzystane potencjału Stratega Rozwoju Powatu Cechanowskego do roku 2020 Stratega Rozwoju SpołecznoGospodarczego Powatu Dzałdowskego (2000 r.) Stratega Rozwoju Powatu Mławskego na lata Cel 2.2. Poprawa jakośc zasobów ludzkch w powece. Cel 3. Integracja aktywzacja meszkańców powatu. Cel strategczny 4 Poprawa jakośc życa oraz wykorzystane kaptału ludzkego społecznego do tworzena nowoczesnej gospodark Cel strategczny 2 Zwększene konkurencyjnośc powatu na Mazowszu, w kraju oraz w układze europejskm, Cel operacyjny 7 Kształtowane pozytywnego wzerunku wysokej pozycj konkurencyjnej powatu Cel 1.1 Aktywzacja społeczna w zakrese rozwoju przedsęborczośc w gmnach. Cel 2.4. Dzałana na rzecz rozwoju sektora agrobznesu. Cel strategczny 1 Rozwój produkcj ukerunkowanej na eksport w przemyśle zaawansowanych średnozaawansowanych technolog oraz w przemyśle przetwórstwe rolnospożywczym, Cel 2 Wzrost konkurencyjnośc regonu poprzez rozwój dzałalnośc gospodarczej oraz transfer wykorzystane nowych technolog Cel operacyjny Tworzene warunków do zwększana nwestycj

63 środowska przyrodnczego dla rozwoju turystyk w powece, Stratega Rozwoju Cel strategczny 1.3. Zorganzować meszkańcom Gmny Semątkowo na atrakcyjną formę spędzana czasu wolnego, Cel lata strategczny 1.5. Utrzymać jakość środowska na terene gmny m.n. poprzez wykorzystane odnawalnych źródeł energ. kulturowego dla rozwoju powatu Cel strategczny 4.1. Dopasowane kaptału ludzkego Cel strategczny 1.3. Zorganzować meszkańcom atrakcyjną formę spędzana czasu wolnego. Cel strategczny 2.1 Zwększyć dochody własne w wynku rozwoju przedsęborczośc meszkalnctwa na terene gmny; Cel strategczny 3.3. Rozwój partnerstw z sektorem publcznym prywatnym Stratega Gmny Masta Cel strategczny III Poprawa jakośc życa Żuromn do 2015 roku meszkańców, Cel strategczny V Rozwój przedsęborczośc. Cel strategczny IV Poprawa jakośc kaptału ludzkego. Stratega Zrównoważonego Rozwoju Gmny Beżuń na lata Stratega Rozwoju Gmny Lubowdz na lata Kerunek rozwoju 3 Rozwój turystyk ochrona środowska. Kerunek rozwoju 2 Zwalczane skutków bezroboca aktywzacja społeczna meszkańców Cel strategczny I Wykorzystane atutu położena w celu pozyskana nwestorów zewnętrznych, Cel V Rozwój przedsęborczośc. Kerunek rozwoju 1 Rozwój potencjału zatrudnenowego na terene gmny. Cel strategczny 3 Ład przestrzenny łączący poszanowane dla środowska wyzwana cywlzacyjne. Cel strategczny 2 Wzrost pozomu życa meszkańców w oparcu o współdzałane oddolną aktywność. Cel strategczny 2 Dążene do spójnośc społecznej, gospodarczej przestrzennej gmny oraz do jej zrównoważonego rozwoju. Cel operacyjny 1 Rozwój doskonalene kaptału społecznego. Cel strategczny 1 Trwały rozwój gospodarczy oparty na endogencznym potencjale gmny zgodny z zasadą zrównoważonego rozwoju. Cel strategczny 2 Dążene do spójnośc społecznej, gospodarczej przestrzennej gmny oraz do jej zrównoważonego rozwoju, Cel 3 Tworzene warunków do osągana wysokej pozycj konkurencyjnej gmny na Mazowszu, Cel operacyjny 7 Kształtowane pozytywnego wzerunku wysokej pozycj konkurencyjnej gmny. Cel strategczny Podnesene pozomu życa meszkańców. Cel strategczny Pobudzene aktywnośc gospodarczej. Cel strategczny Wzrost jakośc kaptału ludzkego społecznego w gmne Ldzbark. Cel strategczny Wzrost atrakcyjnośc nwestycyjnej turystycznej gmny Ldzbark. Stratega Rozwoju Cel strategczny 1 Poprawa warunków życa pracy Gmny MejskoWejskej meszkańców gmny, Cel strategczny 4 Glnojeck do roku 2030 Ugruntowane pozycj Nadnarwańskego Obszaru Chrononego Krajobrazu jako ważnego, regonalnego krajowego ośrodka rozwoju turystyk rekreacj, Cel operacyjny 3 Rozwój obszarów wejskch przy zachowanu pelęgnowanu walorów środowska przyrodnczego, Cel 4 Wykorzystywane zasobów przyrodnczych dla rozwoju gmny. Stratega Cel strategczny Podnesene walorów Zrównoważonego przyrodnczych gmny. Rozwoju Gmny Kuczbork Osada (2003 r.) Stratega Rozwoju Cel strategczny Zachowane równowag mędzy Społecznorozwojem gospodarczym, społecznym, a stanem Gospodarczego Gmny środowska naturalnego, Cel Wzrost atrakcyjnośc 63

64 Ldzbark na lata Stratega Zrównoważonego Rozwoju Gmny Lpowec Koścelny (2007 r.) Stratega Rozwoju Gospodarczego Gmny Lutocn na lata Stratega Rozwoju Gmny Radzanów na lata Plan Rozwoju Lokalnego Gmny Strzegowo na lata , z uwzględnenem perspektywy na lata nwestycyjnej turystycznej gmny Ldzbark. Cel ogólny Podnesene walorów przyrodnczych Gmny, Cel szczegółowy Lkwdacja zagrożeń środowska, Cel Wykorzystane walorów przyrodnczych gmny Cel szczegółowy Podnesene śwadomośc ekologcznej meszkańców; Cel ogólny Pobudzene aktywnośc gospodarczej, Cel szczegółowy Wykorzystane walorów zasobów przyrodnczych gmny Założene Efektywne gospodarowane zasobam przyrodnczym, społecznym ekonomcznym; Założene Ochrona stnejących wartośc przyrodnczych, przestrzennych kulturalnych, Założene Poprawa warunków życa współczesnych przyszłych pokoleń. Prorytet II Zachowane, ochrona odbudowa dzedzctwa kulturowego oraz rozwój turystyk; Prorytet III Ochrona dzedzctwa przyrodnczego racjonalne użytkowane zasobów przyrody. Prorytet V Odbudowa ochrona dzedzctwa kulturowego obszarów wejskch, Prorytet VII Utrzymane (ochrona) różnorodnośc bologcznej krajobrazowej. Prorytet X Zwększene produkcj energ z odnawalnych zasobów energetycznych. Stratega Rozwoju Prorytet II Zachowane, ochrona odbudowa Gmny Szreńsk na lata dzedzctwa kulturowego oraz rozwój turystyk; Prorytet III Ochrona dzedzctwa przyrodnczego racjonalne użytkowane zasobów przyrody. Plan Rozwoju Lokalnego Kerunek rozwoju Poprawa stanu środowska poprzez 64 Cel ogólny Podnesene pozomu życa meszkańców, Cel szczegółowy Pobudzene aktywnośc społecznej Cel ogólny Pobudzene aktywnośc gospodarczej, Cel szczegółowy Przycągnęce nwestycj źródłem tworzena nowych mejsc pracy Cel szczegółowy Wykorzystane walorów zasobów przyrodnczych Gmny, Cel szczegółowy Tworzene warunków do aktywzacj gospodarczej Założene Efektywne gospodarowane zasobam przyrodnczym, społecznym ekonomcznym Założene Dążene do zrównoważonego trwałego rozwoju sprzyjającego harmonzacj celów gospodarczych, społecznych środowskowych Prorytet I Rozwój wedzy, dostęp do nformacj poszerzene dalogu społecznego. Prorytet II Zachowane, ochrona odbudowa dzedzctwa kulturowego oraz rozwój turystyk. Prorytet I Wsperane dzałalnośc edukacyjnej umożlwającej meszkańcom dostęp do rynku pracy, II Tworzene warunków do rozwoju wedzy potrzeb szkolenowych w dzałalnośc rolnczej pozarolnczej na rzecz ochrony środowska, III Wykorzystane zaangażowana społecznośc jako czynnka przeman w odnowe ws. Prorytet I Rozwój wedzy, dostęp do nformacj poszerzene dalogu społecznego. Prorytet VI Zróżncowane dzałalnośc rolnczej zblżonej do rolnctwa. Prorytet II Zachowane, ochrona odbudowa dzedzctwa kulturowego oraz rozwój turystyk. Kerunek rozwoju Stworzene strefy

65 Gmny Wśnewo na lata Źródło: Opracowane własne 65 propagowane odnawalnych źródeł energ. gospodarczej "7".

66 XI. MONITORING I EWALUACJA Funkcjonowane LGD będze montorowane poddawane ewaluacj w celu stałego podnoszena jakośc efektywnośc dzałań. Ocena realzacj LSR polegać będze na badanu przyczyn rozbeżnośc pomędzy zaplanowanym a rzeczywstym efektam z jednoczesnym płynnym wprowadzanem zman, które mają na celu dostosowane planu do określonych wymagań, zmenających sę potrzeb obszaru LSR warunków zewnętrznych. Wprowadzene systemu montorngu (oraz powązanego z nm systemu ewaluacj) pozwol wyelmnować w dużym stopnu problem dezaktualzacj założeń celów LSR wynkającej ze zmenających sę zman prawodawstwa oraz nnych warunków okolcznośc mogących wpłynąć na zasadność podejmowanych dzałań przez benefcjentów operacj LSR. Zlecane ewaluacj na zewnątrz ne oznacza wcale, że ewaluatorzy zolują sę całkowce od badanej nstytucj, jak to ma mejsce w pozytywstycznym paradygmace badań naukowych. Dobrą praktyką badań jest cągły dalog partycypacyjne podejśce w relacj badacze badan 13. Ryzykem zwązanym ze zlecanem badań ewaluacyjnych zewnętrznym podmotom może być neznajomość przez ewaluatora specyfk przedmotu badana, co wymaga wększego nakładu czasu na kontakty współpracę mędzy zamawającym a wykonawcą. Montorng ewaluacj będze prowadzony w trakce realzacj danej nterwencj, której dotyczy. W przypadku ewaluacj kwesta ta jest bardzej skomplkowana badana są wykonywane zarówno w jej trakce (ewaluacje beżące ongong, mdterm), jak równeż po jej formalnym zakończenu (expost). Przedstawona w załącznku lsta tematów badań ewaluacyjnych może zostać rozszerzona lub zmodyfkowana w raze potrzeby. W ramach zadań ewaluacyjnych wskazano elementy funkcjonowana LGD podlegających ewaluacj, elementy wdrażana LSR podlegających ewaluacj, elementów podlegające montorowanu, krytera, na podstawe których będze przeprowadzana ewaluacja on gong ex post funkcjonowana LGD realzacj LSR, określono czas, sposób okres objętego pomarem, określono mnmalne wartośc wskaźnków, których neosągnęce oznaczać będze neprawdłową realzację LSR lub funkcjonowane LGD.. Plan ewaluacj znajdujący sę w Załącznku do LSR posłuży wdrożenu systematycznych badań realzacj przyjętych celów LSR. Realzacja ewaluacj posłuży do usprawnena, rozwoju oraz lepszego rozumena realzowanych przez jednostkę dzałań. Plan ewaluacj przewduje realzację Ewaluacj ongong oraz expost LSR. Celam szczegółowym planowanej ewaluacj ongong będą: ocena wynków LSR (tj. produktów rezultatów) oraz dentyfkacja czynnków sukcesu lub ryzyk osągnęca skwantyfkowanych celów. ocena systemu zarządzana wdrażana programu tzn. sprawnośc przepływu nformacj, dokumentów, środków fnansowych realzacj zadań oraz dentyfkacja barer prawnych admnstracyjnych wdrażana LSR. ocena, czy warunk zewnętrzne wdrażana LSR sę zmenły (np. aktualność programu względem zmenającej sę sytuacj społecznogospodarczej, strateg wspólnotowych, poltyk krajowych, kontekstu prawnego, dagnozy potrzeb etc.) czy w tym kontekśce cele LSR pozostają aktualne. ocena wpływu użytecznośc zakończonych dzałań, tj. ocena zadań zakończonych w ewaluowanym okrese w ramach poszczególnych celów operacyjnych LSR do 2020 roku. Ewaluacja expost zaplanowana została zgodne z zasadą n+2, na I kwartał 2023 roku. Celam szczegółowym planowanej ewaluacj expost będą: ocena stopna osągnęca celów szczegółowych; wskazane stopna zaspokojena potrzeb w poszczególnych przedsęwzęcach objętych wsparcem LSR; wskazane potrzeb, które nadal wymagają wsparca w poszczególnych celach LSR; ocena stopna osągnęca celu głównego LSR. XII. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Przepsy ustawy z dna 3 paźdzernka 2008 roku o udostępnanu nformacj o środowsku jego ochrone, udzale społeczeństwa w ochrone środowska oraz o ocenach oddzaływana na środowsko (Dz. U z późn. 13 J. Górnak, S. Mazur Analza poltyk publcznych programowane w obszarze strateg rozwoju, [w:] Górnak J., Mazur S. (red.), Zarządzane strategczne rozwojem, Mnsterstwo Rozwoju Regonalnego, Warszawa 2012

67 zm.) określają jake dokumenty wymagają przeprowadzena strategcznej oceny oddzaływana na środowsko, w przedmotowej sprawe są to dokumenty określone w art. 46. pkt. 1 ustawy. Za pozytywnym rozpatrzenem wnosku o uzgodnene o odstąpenu od przeprowadzena strategcznej oceny oddzaływana na środowsko przemawają następujące fakty Strateg Rozwoju Województwa Mazoweckego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze podjęta uchwałą nr 158 Sejmku Województwa Mazoweckego z dna 28 paźdzernka 2013 r. poddana została procedurze strategcznej oceny oddzaływana na środowsko z opną RDOŚ PWIS; PROW , równeż został poddany procedurze strategcznej oceny oddzaływana na środowsko z opnowanem przez RDOŚ PWIS oraz przygotowywana Lokalna Stratega Rozwoju według nstrumentu RLKS w okrese programowana , jest uszczegółowenem powyższych dokumentów dla określonych obszarów. Uszczegółowene polegało będze na wskazanu możlwych do realzacj zadań zgodne z wytycznym odnoszącym sę do perspektywy fnansowej Zadana wdrażane zarówno przez benefcjentów jak samą LGD będą realzowane w sposób tak by ne zagrażały zdrowu życu ludz oraz środowsku naturalnemu. Ne przewduje sę oddzaływań skumulowanych transgrancznych. Dzałana take jak np. nwestycje nfrastrukturalne, modernzacyjne, rewtalzacyjne ze względu na swój charakter, będą obowązkowo poddane nezbędnym, wymaganym prawem procedurom, np. uzyskane nezbędnych pozwoleń (na budowę, na wykonane prac konserwatorskch), w zwązku z czym nwestycje te będą podlegały procesom uzgadnana z organam uprawnonym do wydawana takch decyzj/ opn, co wyelmnuje wystąpene negatywnego wpływu np. na zachowane dzedzctwa kulturowego czy na środowsko przyrodncze. Realzacja nektórych przedsęwzęć (częśc kerunków wsparca projektów) wyznaczonych w ramach Lokalnej Strateg Rozwoju wymagała będze przeprowadzena procedury admnstracyjnej (ooś) zakończonej uzyskanem decyzj określającej środowskowe uwarunkowana realzacj przedsęwzęca. Wobec powyższego można prognozować, ż realzacja projektów, w ramach Lokalnej Strateg Rozwoju, będze zgodna z obowązującym wymogam dotyczącym ochrony środowska. Uznając, że LSR opracowywana przez SSS LGD w okrese programowana będze stanowć nstrument realzacj założeń Strateg Rozwoju Województwa Mazoweckego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze poprzez wykorzystane m.n. środków unjnych oraz, że będze dotyczyć wyłączne newelkch modyfkacj przyjętego już dokumentu, wnoszę o uzgodnene odstępstwa od przeprowadzena strategcznej oceny oddzaływana na środowsko o czym mowa w art. 48 ww. ustawy. SSS LGD uzyskał zgodę RDOŚ Głównego Inspektora Santarnego na odstąpene od przeprowadzena OOŚ dla przedsęwzęć w ramach nnejszego dokumentu programowego. WYKAZ WYKORZYSTANEJ LITERATURY Zgodne z oczekwanam wskazanym w Poradnku w ramach pracy nad LSR analze poddane została grupa dokumentów: akty prawne legslacja unjna krajowa, dokumenty programowe, dokumenty strategczne, wytyczne, opracowana naukowe oraz ewaluacje raporty dotyczące przedmotu dzałana LSR wdrożena LSR: Akty prawne: Rozporządzene (WE) 1303/2013 z dna 17 grudna 2013 r. ustanawające wspólne przepsy dotyczące Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego, Europejskego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójnośc, Europejskego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wejskch oraz Europejskego Funduszu Morskego Rybackego oraz ustanawające przepsy ogólne dotyczące Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego, Europejskego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójnośc Europejskego Funduszu Morskego Rybackego oraz uchylające rozporządzene Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z , str. 320) Rozporządzene (WE) nr 1305/2013 z dna 17 grudna 2013 r. w sprawe wsparca rozwoju obszarów wejskch przez Europejsk Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wejskch (EFRROW) uchylające rozporządzene Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz. U. L 347 z , str. 487) ustawa z dna 20 lutego 2015 r. o rozwoju lokalnym z udzałem lokalnej społeczność (Dz. U. z 2015 r. poz. 378) Ustawa z dna 20 lutego 2015 r. o wsperanu rozwoju obszarów wejskch z udzałem środków Europejskego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wejskch w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wejskch na lata (Dz. U. z 2015 r. poz. 349) Rozporządzene Mnstra Rolnctwa Rozwoju Ws z dna 24 wrześna 2015 r. w sprawe szczegółowych warunków trybu przyznawana pomocy fnansowej w ramach poddzałana Wsparce na wdrażane operacj w ramach strateg rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność objętego Programem Rozwoju Obszarów Wejskch na lata (Dz. U. z 2015 r. poz. Poz. 1570) Rozporządzene Mnstra Rolnctwa Rozwoju Ws z dna 19 paźdzernka 2015 r. w sprawe szczegółowych warunków trybu przyznawana pomocy fnansowej w ramach poddzałana Przygotowane realzacja dzałań w zakrese współpracy z lokalną grupą dzałana objętego Programem Rozwoju Obszarów Wejskch na lata (Dz. U. z 2015 r. Poz. 1839) Ustawa z dna 11 lpca 2014 r. o zasadach realzacj programów w zakrese poltyk spójnośc fnansowanych w perspektywe fnansowej (Dz. U. poz oraz z 2015 r. poz. 378) Ustawa z dna 27 serpna 2009 r. o fnansach publcznych (Dz. U nr 157 poz późn. zm.) Ustawa z dna 3 paźdzernka 2008 r. o udostępnanu nformacj o środowsku jego ochrone, udzale społeczeństwa w ochrone środowska oraz o ocenach oddzaływana na środowsko (Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) Dokumenty programowe: Program Rozwoju Obszarów Wejskch na lata , decyzja KE z dna 12 grudna 2014 r. nr C(2014)

68 Regonalny Program Operacyjny Województwa Mazoweckego na lata , Warszawa, luty 2015 r. Programowane perspektywy fnansowej Umowa Partnerstwa, decyzja KE nr C(2014) 3517 w sprawe zatwerdzena nektórych elementów Umowy Partnerstwa na lata Dokumenty strategczne: Plan Rozwoju Lokalnego Gmny Strzegowo na lata , z uwzględnenem perspektywy na lata Plan Rozwoju Lokalnego Gmny Wśnewo na lata Stratega Gmny Masta Żuromn do 2015 roku Stratega Rozwoju Gmny Lubowdz na lata Stratega Rozwoju Gmny MejskoWejskej Glnojeck do roku 2030 Stratega Rozwoju Gmny Radzanów na lata Stratega Rozwoju Gmny Semątkowo na lata Stratega Rozwoju Gmny Szreńsk na lata Stratega Rozwoju Gospodarczego Gmny Lutocn na lata Stratega Rozwoju Powatu Cechanowskego do roku 2020 Stratega Rozwoju Powatu Mławskego na lata Stratega Rozwoju SpołecznoGospodarczego Gmny Ldzbark na lata Stratega Rozwoju SpołecznoGospodarczego Powatu Dzałdowskego (z roku 2000) Stratega rozwoju społecznogospodarczego województwa warmńskomazurskego do roku 2025 Stratega Rozwoju Województwa Mazoweckego Stratega Zrównoważonego Rozwoju Gmny Beżuń na lata Stratega Zrównoważonego Rozwoju Gmny Kuczbork Osada (z roku 2003) Stratega Zrównoważonego Rozwoju Gmny Lpowec Koścelny (z 2007 roku) Strategczny Plan Rozwoju Powatu Żuromńskego na lata Wytyczne: Wspólne Wytyczne Dyrekcj Generalnych Komsj Europejskej, AGRI, EMPL, MARE REGIO, na temat rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność w ramach europejskch funduszy strukturalnych nwestycyjnych. Wytyczne dla państw członkowskch nstytucj zarządzających programam. Wytyczne dla benefcjentów, Wersja 2: serpeń 2014 Zasady realzacj nstrumentu Rozwój lokalny kerowany przez społeczność w Polsce, MIR, Warszawa 2014 Poradnk dla lokalnych grup dzałana w zakrese opracowana lokalnych strateg rozwoju na lata Materał zredagowany w Departamence Rozwoju Obszarów Wejskch Mnsterstwa Rolnctwa Rozwoju Ws na podstawe wynków prac Zespołu Roboczego ds. Opracowana Zakresu Lokalnych Strateg Rozwoju przy Grupe tematycznej ds. Podejśca Leader, Wydane III uzupełnone zaktualzowane, Warszawa 2015 Regulamn konkursu na wybór strateg rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność, MRRW, Warszawa 2015 Raporty analzy: Europejske badane dochodów warunków życa (EUSILC), Główny Urząd Statystyczny Departament Badań Społecznych Warunków Życa, Warszawa 2013 Ewaluacja wdrażana Lokalnej Strateg Rozwoju funkcjonowana Stowarzyszena Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana za lata , Wykonawca Agrotec Polska Sp. z o.o., Warszawa, marzec 2012 Górnak J., Mazur S. (red.), Zarządzane strategczne rozwojem, Mnsterstwo Rozwoju Regonalnego, Warszawa Zalecena dla tworzena systemu wskaźnków można równeż znaleźć w wytycznych MRR (obecne MIR) dla opracowana programów operacyjnych na lata : Podręcznk systemu programowana wdrażana programów operacyjnych oraz Szablon programu operacyjnego w Polsce Raport z badana ewaluacyjnego wdrażana Lokalnej Strateg Rozwoju oraz potencjału turystycznego gospodarczego Stowarzyszena Społecznej samopomocy Lokalna Grupa Dzałana, Tomasz Wysock, Mark, 2013 Wykonane badana ewaluacyjnego opn środowska lokalnego na temat dzałalnośc, funkcjonowana oraz rozpoznawalnośc Stowarzyszenem Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana wraz z ewaluacją wdrażana LSR, marzec 2014r. Wytyczne dla podmotów lokalnych dotyczące rozwoju lokalnego kerowanego przez społeczność Zasady realzacj nstrumentu Rozwój lokalny kerowany przez społeczność w Polsce, Warszawa 2014 Zróżncowane atrakcyjnośc turystycznej powatów województwa mazoweckego wyd. Urząd Statystyczny w Warszawe, Mazoweck Ośrodek Badań Regonalnych, Warszawa, 2014 Wykaz tabel: 1. Wykaz gmn wchodzących w skład LGD 2. Wykaz zrealzowanych przez LGD projektów fnansowanych ze środków nnych nż oś 4 PROW Partycypacyjne metody konsultacj wraz z najważnejszym wnoskam 4. Struktura ludnośc na obszarze LGD 5. Struktura wekowa charakterystyka zman demografcznych w LGD 6. Wartość wskaźnka Podmoty wpsane do rejestru REGON na 10 tyś ludnośc 7.Podmoty Gospodark narodowej na obszarze LGD 8. Podmoty gospodark w podzale na gmny 9. Stopa bezroboca na obszarze LGD 10. Bezrobotn zarejestrowan na obszarze LGD 11. Lczba osób bezrobotnych oraz lczba osób w weku produkcyjnym w Polsce, województwe mazoweckm, gmnach oraz na obszarze LGD w 2013 r. 12. Udzał bezrobotnych zarejestrowanych w lczbe ludnośc w weku produkcyjnym 13. Wybrane wskaźnk dotyczące nfrastruktury noclegowej jej wykorzystane w 2013 r. 14. Mejsca noclegowe na obszarze LGD 15. Organzacje pozarządowe, mprezy, zespoły artystyczne na obszarze LGD 16. Korzystane z pomocy społecznej w podzale na Gmny członkowske 17. Opeka zdrowotna na gmnach członkowskch SSS LGD 18. Analza SWOT dla obszaru LGD 19. Tabela matrycy logcznej powązań dagnozy obszaru ludnośc, analzy SWOT oraz celów wskaźnków LSR 20. Wskaźnk celów ogólnych LSR 21. Wysokość wsparca fnansowego EFSI w ramach LSR w ramach poszczególnych poddzałań 22. Plan fnansowy w zakrese poddzałana 19.2 PROW

69 23. Zgodność celów z dokumentam strategcznym nnych szczebl Wykaz wykresów: Parytety sektorów w składze Rady LGD Zestawene celów LSR Stowarzyszena Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana na lata Metodologa szacowana wskaźnka oddzaływana ntensywnośc ruchu turystycznego wskaźnk Schnedera Metodologa szacowana wskaźnka oddzaływana saldo mgracj na 1000 meszkańców Metodologa szacowana wskaźnka przedsęborczośc Zestawene celów LSR Stowarzyszena Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana na lata Procedura Aktualzacj Strateg Procedury montorngu ewaluacj Procedura Montorngu Ewaluacj Benefcjentów Wykaz schematów: Wykaz map: Mapa obszaru objętego LSR z zaznaczenem granc poszczególnych gmn wykazująca spójność przestrzenną obszaru objętego LSR. Załącznk: Procedura Aktualzacj Lokalnej Strateg Rozwoju Stowarzyszena Społecznej Samopomocy Lokalna Grupa Dzałana Procedura montorngu ewaluacj (oceny) własnej Plan dzałana Budżet LSR Plan komunkacj ZAŁĄCZNIKI Załącznk 1 Procedura aktualzacj LSR Cel procedury: sformalzowane procesu dokonywana korekt w LSR, aby zapewnć jak najszerszy udzał partnerów LGD wszystkch meszkańców obszaru oraz dostosowane zapsów LSR do wymogów prawnych, aktualzacj danych dotyczących obszaru, korekta zapsów wynkająca z ewaluacj. Zakres procedury: Procedura obejmuje czynnośc, formularze schemat dzałań zwązanych ze zgłaszanem, analzowane w końcu przyjmowanem uchwałą Walnego Zebrana zman w zapsach LSR. Założena ogólne: Proces wdrażana aktualzacj odbywa sę z jak najszerszym udzałem partnerów LGD wszystkch meszkańców obszaru Wszystke dzałana LGD dotyczące wdrażana LSR są jawne LGD montoruje na beżąco wdrażane LSR Aktualzacja LSR ne pownna być dokonywane częścej nż raz w roku na Walnym Zebranu Członków, ale dopuszcza sę nadzwyczajne okolcznośc wprowadzana dodatkowych korekt. Dzałana logstyczne zapewna Buro LGD Przebeg procedury: 1. Wnosk w sprawe zman zapsów w LSR mogą zgłaszać: Zespół ds. Montorngu Ewaluacj; członkowe LGD; organy Stowarzyszena; wszyscy meszkańcy obszaru 2. Zgłaszane wnosków jest sformalzowane. Przyjmowane jest na: formularzu dostępnym na strone nternetowej oraz w Burze LGD stanowącym załącznk nr 1 do nnejszej procedury Karta Pomysłu na Projekty dostępna na strone nternetowej oraz w Burze LGD stanowącym załącznk nr 2 do nnejszej procedury 3. Zarząd Stowarzyszena dokonuje potrzebnych analz do wprowadzana zman w LSR. Analzy te wykonywane są na beżąco w ramach cągłego montorngu: Analza zgłaszanych do LGD wnosków; Analza otoczena prawnego zwązanego z funkcjonowanem LGD wdrażanem LSR; Analza uchwał organów Stowarzyszena wnoskujących o zmany; Analza wnosków zawartych w Raporce Zespołu ds. Montorngu Ewaluacj. 4. Co najmnej raz w roku Zespół ds. Montorngu Ewaluacj powoływany przez Walne Zebrane, dokonuje ewaluacj własnej LGD przygotowuje Raport z wdrażana Lokalnej Strateg Rozwoju wraz z ewentualnym rekomendacjam zman zapsów w LSR. 5. Zarząd może dodatkowo podjąć decyzję o zlecenu ekspertom zewnętrznym analzy zwązanej z konecznoścą aktualzacj dokumentów Stowarzyszena. 69

70 6. Zarząd przygotowuje projekty uchwał dotyczące zman w zapsach LSR Stowarzyszena. 7. Co roku, na Walnym Zebranu aktualzuje sę lstę członków LGD. 8. Aktualzacja LSR dokonywana jest uchwałą Walnego Zebrana Członków. Walnemu Zebranu Członków Wnosk dotyczące aktualzacj LSR wynkające z opn społecznych: Zespół ds. Montorngu Ewaluacj; Organy Stowarzyszena; Członkowe LGD; meszkańcy środowska lokalne. ZARZĄD STOWARZYSZENIA: analza wnosków; analza otoczena prawnego; analza wytycznych Instytucj Wdrażającej. Przygotowane uaktualnonej wersj LSR Przygotowane propozycj uchwał WZC. Ewentualna pomoc ekspercka Buro LGD dzałana logstyczne SCHEMAT PROCEDURY AKTUALIZACJI STRATEGII Walne Zebrane Członków Aktualzacja LSR Załącznk do Procedury Aktualzacj LSR Formularz proponowanych zman w dokumentach SSS LGD NAZWA DOKUMENTU Obecny zaps: Proponowany zaps/zmany: Cel dokonana zman zapsu/ ów, przewdywane efekty tych zman: Uwag dodatkowe: Autor Formularza Adres/telefon/mal Czy jest Pan/Pan członkem LGD Czy życzy sobe Pan/Pan otrzymywać regularne nformacje od LGD? Czy chcałby Pan/Pan włączyć sę w dzałana LGD? TAK NIE TAK NIE TAK NIE.. podps Załącznk 2 do Procedury Aktualzacj LSR NAZWA PROJEKTU (tytuł): Mejsce realzacj: (mejscowość lub mejscowośc) Gmna: 70

71 Ops problemu/potrzeby: Cel projektu: Jake zmany (poprawa) nastąpą w wynku realzacj Projektu? Krótk ops dzałań Projektu Szacunkowy koszt Zespół projektowy: Kogo należałoby zaprosć do planowana, a potem realzacj tego projektu? Autor Formularza Adres/telefon/mal Czy jest Pan/Pan członkem LGD Czy życzy sobe Pan/Pan otrzymywać regularne nformacje od LGD? Czy chcałby Pan/Pan włączyć sę w dzałana LGD? TAK NIE TAK NIE TAK NIE.. podps Załącznk 2 Procedura montorngu ewaluacj Celem procedury jest montorowane ewaluacja wdrażana Lokalnej Strateg Rozwoju oraz pracy oddzaływana na obszar Lokalnej Grupy Dzałana poprzez ocenę wskaźnków produktu, rezultatu, zakresu planowanych przedsęwzęć oraz weryfkację założonych w LSR celów. Zakres procedury obejmuje czynnośc od powołana zespołu do publkacj dokumentu Raport z wdrażana Lokalnej Strateg Rozwoju. Założene ogólne: Montorng jest procesem cągłym. Polega na systematycznej analze wdrażana LSR, wszystkch podejmowanych dzałań przez LGD oraz otoczena, na które dzałana LGD wywołują wpływ. Odpowedzalnym za montorng jest Zarząd Stowarzyszena. Montorng jest ścśle powązany z oceną ewaluacja własną. Przebeg procedury: 1. WZC powołuje Zespół ds. Montorngu Ewaluacj, który składa sę z przedstawcel wszystkch 3 sektorów. 2. Zespół spotyka sę co najmnej raz w roku dokonuje oceny (ewaluacj) m.n.: realzacj założonych wskaźnków produktu, rezultatu przedsęwzęć; realzacj celów szczegółowych na podstawe wskaźnków oddzaływana; loścowej jakoścowej przeprowadzonych konkursów; aktualnośc analzy SWOT aktualnośc adekwatnośc procedur; adekwatnośc wskaźnków; postrzegana LGD w otoczenu; nnych zjawsk, zdarzeń, dokumentów td. 3. Zespół wykorzystuje różnorodne narzędza ewaluacj, ale obowązkowo wypełna anketę do ewaluacj własnej, która stanow część nnejszej procedury. 4. Zespół może zwrócć sę do Zarządu o wykonane ekspertyz zewnętrznych. 5. Praca Zespołu kończy sę Raportem ze stanu wdrożena LSR. 6. Raport może zawerać wnosk dotyczące: przeprowadzena zman w organzacj pracy Bura LGD przeprowadzena zman w systeme nformowana o LSR przeprowadzena zman w LSR Aktualzacj LSR 7. Obsługę logstyczną Zespołu zapewnają pracowncy Bura LGD. 71

72 8. Raport ze stanu wdrożena LSR prezentowany jest na WZC. Montorng realzowany będze w oparcu o następujące podstawowe krytera: wykorzystane budżetu LSR, lość jakość składanych wnosków, efektywność realzacj operacj wybranych do dofnansowana (osągnęce wskaźnków, udzał podpsanych umów z benefcjentam w stosunku do lmtu środków, postęp w wydatkowanu środków przez benefcjentów), rodzaj operacj (odsetek operacj w wynku których powstaną mejsca pracy). Ewaluacja z udzałem zespołu montorującego WZC realzowana będze w oparcu o 2 główne etapy montorngu: w trakce realzacj LSR. Ocena na tym etape służy sprawdzenu czy podjęte dzałana zmerzają w dobrym kerunku. Czy określone w LSR cele są osągane zgodne z założenam czasowym loścowym. LGD planuje przeprowadzene ewaluacj w tym zakrese okresowo w roku 2019 w roku po realzacj Strateg. Ocena na tym etape prowadzona przez Zespół Montorujący z udzałem ekspertów zewnętrznych. Badane na tym etape m na celu: sprawdzene osągnętych wskaźnków, ocenę skutecznośc, efektywnośc oddzaływana w stosunku do założeń. Ewaluacja po realzacj LSR przeprowadzona zostane w roku 2023 SCHEMAT PROCEDURY Plan montorngu Montorng jest procesem systematycznego zberana analzowana nformacj loścowych oraz jakoścowych na temat funkcjonowana LGD oraz stanu realzacj LSR. Montorng dotyczy kwest fnansowych rzeczowych, których celem jest uzyskane nformacj zwrotnych na temat skutecznośc wydajnośc wdrażanej Strateg, jak równeż ocena zgodnośc realzacj operacj z wcześnej zatwerdzonym założenam celam. Elementam podlegające montorngow będze montorng wydatków środków na poszczególne operacje dzałana własne LGD oraz rzeczowa realzacja LSR polegająca na ocene: analze stopna osągana merzalnych weryfkowalnych wskaźnków wykonalnośc celów Strateg, montorowanu operacyjnym na podstawe bezpośrednch rozmów z benefcjentam wzj lokalnych na mejscu realzacj operacj, wykorzystanu partycypacyjnych metod ewaluacj (tj. angażowanu społecznośc lokalnej w proces ewaluacj); Ze względu na specyfkę montorowanych zagadneń przewduje sę, że sprawozdane montorngowe będze powstawało co roku (w I kwartale roku następnego) obejmowało będze każdy pełen rok zaplanowanej nterwencj. Plan montorngu podsumowuje ponższa tabela: 72

73 Tab. Sposób realzacj montorngu Badany obszar Wykonawca badana Sposób wykonana badana dane zebrane z przeprowadzony ch konkursów posłużą ocene efektywnośc realzowanych dzałań beżących bura LGD Termn badana Ocena Harmonogram ogłaszana zgodność ogłaszana Pracowncy Na beżąco, konkursów, konkursów z bura LGD okres obejme harmonogramem, Realzacja budżetu LGD, (ocena cały pełen rok stopeń wykorzystana Analza stopna osągana własna) sprawozdawczy, funduszy, raport z wskaźnków, wysokość montorngu Realzacja założonych sporządzany zakontraktowanych operacj, będze w I środków, Ocena wykorzystana kwartale stopeń realzacj partycypacyjnego modelu każdego roku wskaźnków. ewaluacj. Źródłem danych na potrzeby montorngu będą dane pozyskwane od benefcjentów. W celu zapewnena dostępu do nformacj od benefcjentów, należy zobowązać ch do podpsana ośwadczena. PYTANIA DODATKOWE DO EWALUACJI WŁASNEJ Frekwencja członów Rady na posedzenach mających na celu czynnośc zwązane z wyborem operacj zgodne z l stam obecnośc na posedzenach Średna frekwencja członków Rady na posedzenach 1. Wdrażane projektów współpracy Czy przygotowywany jest projekt współpracy? Jeszcze ne Tak Przygotowane zostało zrealzowane Uwag do realzacj Czy realzowany jest projekt współpracy? Jeszcze ne Tak Projekt został zrealzowany Jak jest lczba partnerów? Czy są partnerzy z nnych krajów? 2. Jake jest wykonane budżetu zapsanego w LSR na projekty współpracy PLAN Realzacja 3. Jak prowadzona jest dzałalność doradcza w LGD? Lczba osób, które skorzystały z usług doradczych Procent w stosunku do lczby meszkańców 4. Jak jest lczba członków LGD? Lczba członków LGD Procentowy wzrost w stosunku 100% do Jaka jest wysokość pozyskanych środków publcznych nnych nż PROW Welkość pozyskanych środków 6. Jak prowadzona jest dzałalność zewnętrzna LGD? Współdzałane z nnym LGD TAK TAK TAK TAK (poza projektam współpracy) NIE NIE NIE NIE Pracowncy członkowe organów TAK TAK TAK TAK bral udzał w szkolenach NIE NIE NIE NIE TAK NIE TAK NIE 2021 TAK NIE TAK NIE 2022 TAK NIE TAK NIE 73

74 Informowane potencjalnych Benefcjentów zgodne z PK TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE 7. Czy stneją procedury zwązane z zagwarantowanem standardów pracy Bura zapsanych w LSR? Czy ops warunków techncznych Bura zgadza sę ze stanem faktycznym? Czy zaplanowane opsy stanowsk schemat organzacyjny zgadzają sę ze stanem faktycznym? Czy przestrzegana jest procedura naboru pracownków? 8. Czy prawdłowo prowadzona jest archwzacja dokumentów? Czy przechowywana jest w całośc dokumentacja zwązana z przyznaną pomocą zapewnona jest archwzowanu: poprawność w Czy w Stowarzyszenu jest Instrukcja Kancelaryjna lub dokument porządkujący obeg dokumentów? Czy jest przyjęta uchwałą zarządu poltyka fnansowa Stowarzyszena? Czy prowadzone są rejestry: Dokumenty rejestrowe Stowarzyszena (KRS, NIP, REGON, Kope zgłoszeń do KRS, Numer Identyfkacyjny Producenta, GIODO, Statut) Porządek prawny LGD (Regulamny wewnętrzne, procedury wewnętrzne) Członkowe LGD (deklaracje uczestnctwa, nne dokumenty, certyfkaty, dośwadczene, rekomendacje) Dokumentacja Zarządu (Protokoły lsty obecnośc z posedzeń Zarządu, uchwały oraz rejestr uchwał z ch wykonanem, ewentualne wnosk ch rejestr oraz nformacja o wykonanu) Dokumentacja WZC (Protokoły lsty obecnośc z posedzeń, uchwały oraz rejestr uchwał) Dokumentacja Rady (Protokoły lsty obecnośc z posedzeń, uchwały oraz rejestr uchwał) Dokumentacja Komsj Rewzyjnej (Protokoły lsty obecnośc z posedzeń, uchwały oraz rejestr uchwał) Współpraca z Instytucją Wdrażającą (UMWM) umowa ramowa Rejestr umów (oferty, umowy zawerane przez LGD, protokoły odboru) Korespondencja Przychodząca do LGD Archwzacja przeprowadzonych szkoleń (oferty, notatka z wyboru oferty, program szkoleń, materały szkolenowe, lsty obecnośc, materały z pracy warsztatowej podczas szkoleń, ankety ewaluacyjne) Doradztwo (karty z pracy doradczej śwadczonej dla benefcjentów, statystyka udzelanych nformacj) Archwzacja dzałań promocyjnych (ulotk, plakaty, ogłoszena prasowe, zdjęca z mprez promocyjnych td.), archwzacja nformacj ze strony www 9. Czy były przeprowadzone kontrole zewnętrzne Czy w ostatnm roku LGD była kontrolowana przez zewnętrzne nstytucje? Czy otrzymała zalecena? Czy zalecena zostały wdrożone? 10. Czy realzowane są obowązk nformowana społecznośc lokalnej o wdrażanu LSR oraz czy formy Promocj są skuteczne? Czy pracownkom bura znane są zapsy w LSR dot. realzacj w/w obowązku? Czy jest roczny (weloletn) plan nformacj komunkacj społecznej)? Czy tablca nformacyjna znajduje sę przed sedzbą? (przed flam) Czy prowadzona jest archwzacja podejmowanych dzałań promocyjnych? Czy prowadzona w medach? jest archwzacja artykułów, audycj, nformacj o LGD pojawających sę Czy stneje dentyfkacja wzualna Stowarzyszena? (Logo, kolorystyka, dobór fontów, strona nternetowa, Paper frmowy, koperty, zaproszena, prezentacje tp.) Czy w mnonym roku przeprowadzone były kampane nformująco promocyjne? Czy prowadzony jest montorng zewnętrzny postrzegana LGD w obszarze? 74

75 Czy strona nternetowa jest aktualzowana? PROCEDURA MONITORINGU I EWALUACJI BENEFICJENTÓW Celem procedury jest montorowane ewaluacja wdrażana przez benefcjentów Wdrażana LSR, w celu sprawdzena poprawnośc jego dzałań uzyskana nformacj na temat ewentualnych zagrożeń w przebegu realzacj tej operacj. Zakres procedury: Procedura obejmuje czynnośc od momentu pozyskana wedzy o podpsanu umowy pomędzy Samorządem Województwa a benefcjentem, aż do momentu analzy wypełnonej przez benefcjenta ankety. Założene ogólne: Montorng jest procesem cągłym. Polega na systematycznej analze wdrażana LSR, wszystkch podejmowanych dzałań przez LGD oraz otoczena, na które dzałana LGD wywołują wpływ. Jednym z elementów podlegających montorngow są operacje realzowane przez benefcjentów konkursów jest zobowązana do montorowana realzacj tych operacj. Odpowedzalnym za montorng jest Zarząd Stowarzyszena. Przebeg Procedury: 1. LGD pozyskuje nformacje o podpsanu umowy pomędzy Samorządem Województwa a Benefcjentem. 2. Zarząd analzuje harmonogramy realzacj operacj na ch podstawe tworzy harmonogram anketowana benefcjentów. 3. Narzędzem ewaluacj realzacj Projektu przez Benefcjenta jest Anketa montorująca. 4. Anketa montorująca jest dostępna na strone nternetowej w Burze LGD stanowąca załącznk do nnejszej procedury. 5. Na podstawe zapsów umowy z Samorządem Województwa, Benefcjent jest zobowązany do wypełnena ankety montorującej na wezwane właścwej Lokalnej Grupy Dzałana. 6. W przypadku realzacj dłuższych, welodzałanowych projektów Benefcjent może być wezwany klkakrotne do wypełnena Ankety montorującej. 7. Wypełnone przez Benefcjentów Ankety montorujące są przedmotem analz Zarządu Stowarzyszena. 8. Wnosk z uwag zawartych w Anketach montorujących mogą stać sę przyczynkem m.n. do: Wdrożena pomocy benefcjentow w przypadku, gdy ma problemy z realzacja swojego projektu; aktualzacj nektórych zapsów LSR. 9. Wypełnone Ankety montorujące są częścą dokumentacj pracy LGD są archwzowane. SCHEMAT PROCEDURY 75

76 Załącznk nr 1 do Procedury Montorngu Ewaluacj Benefcjentów ANKIETA MONITORUJĄCA REALIZACJĘ OPERACJI PRZEZ BENEFICJENTA Identyfkacja Benefcjenta: Nr wnosku (nadany przez Buro LGD): Rodzaj operacj spełnający warunk przyznana pomocy Nr umowy zawartej z IW Wnoskodawca: Rodzaj wnoskodawcy: Osoba fzyczna Osoba fzyczna prowadząca dzałalność gospodarczą Organzacje pozarządowe Przedsęborca Mejsce operacj: Tytuł operacj: Jednostka Samorządu terytoralnego Jednostka organzacyjna zwązku wyznanowego koścoła Inne Montorng celu operacj: Cel operacj z umowy lub wnosku: WSKAŹNIKI Wskaźnk oddzaływana Wskaźnk rezultatu Wskaźnk produktu Uwag do realzacj wskaźnków Z WNIOSKU W DNIU MONITORINGU Montorng wykonana rzeczowego operacj: ZAPLANOWANE DZIAŁANIA TAK REALIZACJA NIE Uwag do realzacj dzałań Montorng wykonana fnansowego operacj ZAPLANOWANE POZYCJE Z PLANU FINANSOWEGO Z WNIOSKU ZREALIZOWANO TAK NIE Uwag do realzacj PLANU FINANSOWEGO Pytana dodatkowe Czy benefcjent ponformował IW o mejscu przechowywana dokumentacj? Czy benefcjent mał już kontrolę z nstytucj upoważnonych do jej przeprowadzana Jeśl tak, to czy otrzymał zalecena pokontrolne? Czy Benefcjent prowadz rachunek bankowy Czy prawdłowo prowadzona jest dokumentacja dotycząca operacj? Czy prawdłowo realzowany jest proces nformowana rozpowszechnana nformacj o pomocy otrzymanej z EFRROW Czy przeprowadzono postępowane o udzelene zamówena publcznego? Czy Benefcjent nezwłoczne nformuje SW o planowanych lub zastnałych zdarzenach mogących meć wpływ na realzacje operacj? TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE NIE DOTYCZY TAK NIE 76

77 NIE DOTYCZY TAK NIE Jeśl tak to: Czy wystąpły problemy w realzacj operacj opsz jake problemy jake jest planowane ch rozwązane? Dokumentacja fotografczna Czy wykonywana jest dokumentacja fotografczna? Ewentualne uwag do załączonej do ankety dokumentacj fotografcznej: TAK NIE Benefcjent: Nazwsko mę: Podps: 77

78 Załącznk 3 Plan dzałana wskazujący harmonogram osągana wskaźnków produktu

79 79

80 80

81 Źródło: opracowane własne 81