EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII POZIOM PODSTAWOWY MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA

Transkrypt

1 EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII PZIM PDSTAWWY MDEL DPWIEDZI I SCHEMAT CENIANIA Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. dpowiedzi niezodne z poleceniem (nie na temat) są traktowane jako błędne. Komentarze wykraczające poza zakres polecenia nie podleają ocenianiu. Rozwiązania zadań, uwzlędniające inny tok rozumowania niż podany w schemacie punktowania, oceniane są zodnie z zasadami punktacji. Gdy do jedneo polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (jedną prawidłową, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników w równaniu reakcji powoduje utratę punktu za zapis teo równania. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym wielkości mianowanej powoduje utratę punktu. W obliczeniach wymaane jest poprawne zaokrąlanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowaneo doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (rupowych) nie odejmuje się punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymaany. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowai, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie są wymaane.

2 Numer zadania Kryteria oceniania czekiwana odpowiedź Za napisanie symboli pierwiastków A i B i określenie położenia tych pierwiastków w układzie okresowym (podanie numeru rupy i numeru okresu): Pierwiastek Symbol pierwiastka Numer rupy Numer okresu A F 7 lub VIIA lub 7A lub II lub drui B Ca lub A lub II lub IIA 4 lub IV lub czwarty Uwai Punktacja za umiejętność sumaryczna Za napisanie symbolu pierwiastka i liczby masowej: Symbol pierwiastka X: Pb Liczba masowa A = 09 Za wypełnienie tabeli: Wzór substancji Charakter wiązania N kowalencyjne lub atomowe M jonowe S kowalencyjne spolaryzowane lub atomowe spolaryzowane 4 Za wskazanie właściwości fluoru i właściwości bromku potasu: Właściwości bromu:, 4 Właściwości związku bromu z potasem: 5 Po p. za wskazanie właściwości każdej substancji. x 5 zdań:. W jednym u Ca znajduje się 6(,0) 0 atomów Ca.. Jeden zajmuje w warunkach normalnych objętość, ramów Ca to 5 lub 4,99 i Ca.

3 6a Za napisanie równania reakcji: (orzewanie) NH 4 HC NH + H + C 6b zdań: pisana reakcja to reakcja (analizy syntezy wymiany). Reakcja ta jest (ezotermiczna endotermiczna). 7 Za metodę rozwiązania, uwzlędniającą stechiometrię reakcji oraz objętość ową azów Za obliczenia i wynik z jednostką: 79, Przykłady rozwiązań: I sposób 68 M NH = 7 n NH = = 4 e 7 więc M NH więc V V substratów II sposób = 7 azotu = nv = nv + = 4 e substratów e amoniaku x i substratów 4 e amoniaku x = 8 i substratów = 8 i,4 n 68 = 7 NH = = e,4 = 79, 4 e azotu e amoniaku x i azotu 4 e amoniaku x = e azotu więc Vwodoru = nv = 6 e,4 więc łączna objętość substratów V = = 44,8 e wodoru e amoniaku x i wodoru 4 e amoniaku x = 6 i wodoru = 4,4 V azotu + Vwodoru = 44,8 + 4,4 = 79, Należy zwrócić uwaę na zależność wartości wyniku końcoweo od ewentualnych wcześniejszych zaokrąleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdająceo poprawnych zaokrąleń.

4 8a schematu doświadczenia: Schemat doświadczenia: KH I II NaN (aq) M(N ) (aq) 8b Za napisanie obserwacji: Probówka I: brak objawów reakcji lub nie zaobserwowano zmian lub nic się nie dzieje lub nie wytrąca się osad Probówka II: wytrącił się (biały, alaretowaty) osad lub zmętnienie 8c Za napisanie równania reakcji lub zaznaczenie, że reakcja nie zachodzi: Probówka I: (reakcja) nie zachodzi Probówka II: M + + H M(H) 9 Za wybór metod otrzymywania soli: Wzór soli Numer metody otrzymywania MS 4,, 4 MCl,, 4 CuCl, 4 0 Za napisanie równań reakcji: Równanie reakcji I: K + H KH + H Równanie reakcji II: KH + S K S 4 + H lub KH + S KHS 4 Równanie reakcji III: K + Br KBr 4 Uzupełnione wiersze p. wiersze p. wiersz lub brak popr. uzupełnień 0 p. x

5 Za napisanie, co można zaobserwować, np.: (Czerwonobrunatny) tlenek żelaza(iii) lub osad lub zawartość probówki rozpuszcza się w kwasie solnym. lub Fe znika podczas orzewania z kwasem solnym. lub Po orzaniu (czerwonobrunatny) Fe rozpuszcza się w kwasie solnym (tworząc przezroczysty lub klarowny roztwór o żółtym lub żółtobrązowym zabarwieniu). Uwaa: Należy uznać za poprawne wszystkie odpowiedzi, w których zdający wskazuje zużywanie się tlenku żelaza(iii) w reakcji z kwasem solnym, np. osad roztwarza się. Za błędną należy uznać odpowiedź, w której zdający myli obserwacje z wnioskami i pisze np., że Fe reauje z kwasem solnym. Za napisanie równania reakcji: (orzewanie) Fe + 6HCl FeCl + H Za napisanie stopni utlenienia żelaza: Wzory związków żelaza FeC Fe Fe Fe (Fe 4 ) Stopnie utlenienia żelaza II III II, III 4 Za metodę rozwiązania, czyli powiązanie danych z szukaną: Za wynik z jednostką: 70% Przykład rozwiązania: M Fe = 60 u m Fe 56 u %Fe = 00% = 00% = 70% M 60 u Fe W obliczeniach moą być użyte masy w ramach. Jeśli zdający użyje danych liczbowych z tablic chemicznych, należy sprawdzić poprawność obliczeń i jeśli są właściwe przyznać punkty. 5

6 5 Za napisanie równania reakcji: Fe + C 4Fe + C 6a Za napisane (dowolnym sposobem) równań połówkowych procesu utleniania i redukcji. S H + + e - S + H x C + H 4e - C + 4H + lub + e - Nie jest wymaane, aby zdający uzodnił liczbę elektronów oddanych i przyjętych w obu równaniach połówkowych. 0 VI orzewanie IV IV S C + H S 4 (stężony) C + + H lub VI S + e IV - 4e - S x 0 C 4e IV C Za dobranie współczynników stechiometrycznych: () C + H S 4 (stężony) orzewanie () C + S + H 6b Za napisanie wzorów lub symboli utleniacza i reduktora: Utleniacz: H S 4 Reduktor: C 6

7 7a Za przyporządkowanie: Nazwa procesu Numer równania reakcji trzymywanie wapna paloneo 4 Palenie się azu w palniku acetylenowotlenowym ddychanie komórkowe oranizmów 7b Za ocenę prawdziwości zdań:. Wszystkie trzy procesy, których nazwy wymieniono w powyższej tabeli przebieają z wydzieleniem enerii.. Proces otrzymywania wapna paloneo, któreo równanie reakcji zapisano powyżej, jest endotermiczny.. Dzięki oddychaniu komórkowemu oranizmy wytwarzają enerię niezbędną do przebieu procesów życiowych. 8 Za napisanie wzorów anionów: Anion wodorowęlanowy: HC Anion węlanowy: C F P P 9 Za sformułowanie wniosku, np.: (Rozpuszczalność tlenku węla(iv)) maleje ze wzrostem temperatury. 0 Za podanie wzorów: Wzór substancji, której rozpuszczalność w temperaturze 0ºC jest największa: KI Wzór substancji, której rozpuszczalność w temperaturze 0ºC jest najmniejsza: KN Za odczytanie z wykresu przybliżonej wartości temperatury: Temperatura około 88 ºC. Poprawne są wszystkie odpowiedzi z przedziału 85-90ºC 7

8 Za odpowiedź: Nie i uzasadnienie, np.: W temperaturze 40 ºC rozpuści się w 50 wody co najwyżej 80 KI. lub Jest za mało wody. lub Bo jest za niska temperatura. lub Zostanie przekroczona ranica rozpuszczalności. lub Rozpuszczalność jest za niska. lub Bo rozpuszczalność w 40 ºC wynosi 60 /00 wody. lub wykonanie obliczeń, np.: 60 KI 00 H x KI 50 H x = 80, więc x < 00 Za odpowiedź, np.: Aktywność dezynfekcyjna tlenku chloru(iv) (w tym zakresie ph) nie zależy od wartości ph lub jest stała (a aktywność dezynfekcyjna chloru maleje ze wzrostem ph lub zależy od ph). lub Aktywność dezynfekcyjna tlenku chloru(iv) jest większa od aktywności dezynfekcyjnej chloru w zakresie ph od ok. 6 do 0. 4a tabeli: Wzór półstrukturalny (rupowy) Nazwa systematyczna CH CH CH CH CH (n-)pentan CH CH CH CH CH -metylobutan 8

9 4b Za napisanie wzoru trzecieo izomeru: 5 równań reakcji: CH =CH + Br CH Br CH Br CH CH + Cl światło CH CH Cl + HCl CH CH C CH CH równań p. równań p. -0 równań 0 p. FeBr + Br Br + HBr 6 Za metodę rozwiązania, czyli powiązanie danych z szukaną: Za wynik z jednostką: 0,5 Przykłady rozwiązań: I sposób n m m c m = i n = więc c m = = = lub 0,5 V M M V 60 0, 4 II sposób m n = = = 0,05 a M 60 0,05 a 0, x i Należy zwrócić uwaę na zależność wartości wyniku końcoweo od ewentualnych wcześniejszych zaokrąleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdająceo poprawnych zaokrąleń. 9

10 x = 0,5 a, więc c m = 0, 5 7 Za podanie nazw rup funkcyjnych: Nazwa rupy funkcyjnej w cząsteczce mentolu: hydroksylowa lub alkoholowa lub wodorotlenowa Nazwa rupy funkcyjnej w cząsteczce mentonu: ketonowa lub karbonylowa 8a Za ocenę prawdziwości zdań:. Mentol i menton są izomerami. F. Mentol i menton są pochodnymi teo sameo węlowodoru. P. Mentol i menton mają strukturę aromatyczną. F 8b Za ocenę prawdziwości zdań:. Mentol nie reauje z sodem metalicznym. F. Menton jest produktem łaodneo utleniania mentolu. P. Mentol i menton, przy odpowiednio dużym dopływie tlenu, spalają się, tworząc C i H. 9 zdań: Do oranicznych związków aromatycznych należy metylobenzen. Związek chemiczny, który z zawiesiną wodorotlenku miedzi(ii) tworzy roztwór o szafirowym zabarwieniu, to propano-,,-triol. Substancja, która łatwo utlenia się do kwasu propanoweo, to propanal. Uniwersalny papierek wskaźnikowy w roztworze metyloaminy zabarwia się na kolor niebieskozielony. P 4 zdań p. - zdań p. -0 zdań 0 p. 0 Za wybór odpowiedzi: B 0

11 równań reakcji: C H C H + H katalizator CH -CH -H Wzory C H 5 H i CH C - Na + należy uznać za poprawne. x C H C H + CH H katalizator C H C CH + H C H C CH CH + NaH H C H C Na + CH -CH -H Razem: 50