Nowe trendy w zarządzaniu publicznym. dr Adam Suchecki

Transkrypt

1

2 Nowe trendy w zarządzaniu publicznym dr Adam Suchecki

3 Nowe trendy w zarządzaniu publicznym Konsultacje: środy 16:30 18:30 pokój T309 adam.suchecki@uni.lodz.pl Zaliczenie test wielokrotnego wyboru.

4 Literatura 1. M. Kulesza, D. Sześciło, Polityka administracyjna i zarządzanie publiczne. 2. M. Zawicki, Nowe zarządzanie publiczne. 3. M. Postuła, Instrumenty zarządzania finansami publicznymi. 4. E. Malinowska-Misiąg, J. Misiąg, W. Misiąg, M. Tomalak, Metody budżetowania zadaniowego w jednostkach samorządu terytorialnego. Przewodnik. Stiglitz, Lubińska.

5 Zakres materiału Konsultacje: środy 16:30 18:30 pokój T309 Zaliczenie test wielokrotnego wyboru.

6 Polityka publiczna Szczególny rodzaj polityki, jaki prowadzą organy władzy publicznej, przede wszystkim rząd i samorząd terytorialny. Polityki publiczne są realizowane w wyodrębnionych obszarach życia społecznego z użyciem specyficznych technologii, które nadają tym politykom charakter techniczny i pozornie odpolityczniają je. Elementy stosowanych w tym przypadku technologii to: dostępne środki, różnorodne techniki, rodzaje uzasadnień podejmowanych działań, wiedza decydentów czy ekspertyza, którą dysponują. J. Hausner

7 Polityka publiczna Dwa elementy polityki publicznej: 1. Wielość polityk publicznych i podmiotów odpowiedzialnych za ich tworzenie (nie tylko rząd i administracja rządowa), 2. Techniczny charakter instrumentów polityki publicznej.

8 Zarzadzanie publiczne. Definicje. U źródeł porzucenia tradycyjnie pojmowanej nauki administracji na rzecz zarzadzania publicznego leży twierdzenie, że instytucje sektora publicznego powinny być zarządzane w miarę możliwości na zasadach analogicznych do stosowanych w sektorze prywatnym. Zarzadzanie publiczne stanowi podejście zakładające wykorzystanie przez instytucje publiczne technik menedżerskich (wywodzących się z sektora prywatnego) w celu zwiększenia efektywności świadczenia usług publicznych. T. Boviard, E. Löffler.

9 Zarzadzanie publiczne. Definicje. Argumenty na rzecz podejścia menedżerskiego w administracji publicznej W. Kieżun: Nowoczesny model zarządzania publicznego wyraźnie nawiązuje do nowych modeli współczesnych teorii organizacji i zarządzania, afirmuje również intelektualny charakter pracy w administracji wymagający inteligentnej przedsiębiorczości funkcjonariusza, nawet na wykonawczym operacyjnym stanowisku. Eliminuje bowiem tradycyjnie upowszechnioną postawę urzędnika, która niejednokrotnie była źródłem mojej irytacji: taki jest przepis, a że jest on bzdurny, to nie moja sprawa.

10 Zarzadzanie publiczne. Definicje. Podstawowym wyznacznikiem w zarządzaniu firmą w liberalnym systemie wolnorynkowym jest konkurencja. W administracji państwowej różne formy konkurencji istnieją pomiędzy poszczególnymi jednostkami organizacyjnymi, resortami, regionami, miastami i aglomeracjami miejskimi, państwami narodowymi itd. W administracji publicznej występuje mniejsza presja ze strony konkurentów niż w przypadku rynku.

11 Prawo jest podstawowym instrumentem wdrażania polityki publicznej. Prawne instrumenty polityki publicznej: 1. Akty prawa powszechnie obowiązującego konstytucja, ustawy, rozporządzenia, akty prawa miejscowego w zakresie polityk publicznych tworzonych i realizowanych na poziomie jednostek samorządu terytorialnego. 2. Akty wewnętrzne uchwały, zarządzenia itp. Wiążące wyłącznie jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty. 3. Dokumenty o charakterze soft law, głównie akty programowe i strategiczne nie kreują praw ani nie tworzą obowiązków i nie są chronione sankcjami, ale wyznaczają ogóle cele i kierunki działania oraz programują działania wykonawcze. Można je określić mianem aktów polityki publicznej w sensie ścisłym wyrażają one treści polityki publicznej wprost i temu celowi służy ich wydawanie.

12 Aktorzy polityki publicznej: Podmioty wewnętrzne to te, które w sposób bezpośredni wpływają na kształt polityki publicznej i są bezpośrednio zaangażowane w jej tworzenie. Podmioty zewnętrzne to podmioty, które bezpośrednio nie podejmują decyzji co do kształtu polityki publicznej, lecz ich głos może mieć istotne znaczenie w ich kształtowaniu. Są to różnego rodzaju ośrodki opiniotwórcze i grupy interesów. Organizacje pozarządowe, lobbyści, związki zawodowe, zrzeszenia pracodawców, partie polityczne, media, kościoły i związki wyznaniowe.

13 Podmioty (aktorzy) wewnętrzni: Sejm i senat każda ustawa jest nośnikiem mniej lub bardziej sprecyzowanej polityki publicznej państwa w danej dziedzinie, więc sejm i senat aktywnie uczestniczą w procesie jej kreowania. Rada Ministrów i administracja rządowa rząd i administracja rządowa odpowiadają za tworzenie polityki publicznej w obszarze interesu ogólnopaństwowego, spraw wykraczających poza skalę lokalną i regionalną.

14 Podmioty (aktorzy) wewnętrzni: Jednostki samorządu terytorialnego poziom ogólnopaństwowy, regionalny i lokalny. Podmioty występujące na każdym z tych poziomów prowadzą polityki publiczne na zasadzie samodzielności. Samorząd województwa nie może narzucić gminie treści jej polityki rozwoju, jednak może ze względu na interesy całego regionu tak rozdysponować środki na jego rozwój, aby ukierunkować politykę rozwoju gmin na obszarze województwa. Podmioty o samodzielnej pozycji w sferze prawa publicznego działające poza sferą administracji rządowej. KRRiT, RPP. RPP jest samodzielnym podmiotem polityki publicznej niezależnym od rządu czy parlamentu. KRRiT współtworzy politykę publiczną wraz z Radą Ministrów.

15 Podmioty zewnętrzne: Trzy modele udziału obywateli i instytucji społeczeństwa obywatelskiego: 1. Reaktywnego 2. Partycypacyjnego 3. Obywatelskiego uczestnictwa w polityce publicznej polegającego na wykorzystaniu dyskursu.

16 Model reaktywny sprowadza się do podejmowania przez środowiska obywatelskie działań zwrotnych w odpowiedzi na akty publicznych środków decyzyjnych. Model partycypacyjny parlamentaryzm idea sprawowania mandatów przez pochodzących z wyboru deputowanych. Model obywatelskiego uczestnictwa w polityce publicznej polegający na wykorzystaniu dyskursu otwarta partycypacja obywateli w debatach mających na celu wspólne określanie i rozpatrywanie kwestii problemowych umożliwiające lepsze zrozumienie ich istoty, co służy wyborom optymalnych decyzji

17 Instrumenty udziału podmiotów sektora prywatnego w tworzeniu i implementowaniu polityk publicznych wg. A. Rosenbauma: Ustanawianie agendy, tworzenie polityki publicznej, wdrażanie polityki publicznej.

18 Ustanawianie agendy: Kampanie informacyjne i edukacyjne adresowane do społeczeństwa. Przeprowadzanie i publikowanie wyników badań i analiz. Organizowanie masowych demonstracji. Prowadzenie projektów pilotażowych, Edukowanie elit decyzyjnych (lobbing), Mobilizowanie opinii publicznej poprzez kampanie medialne, Finansowanie działań PR-owych, pozyskiwanie poparcia innych organizacji albo prominentnych osobistości dla danego projektu, Wspieranie kandydatów na stanowiska w organach władzy publicznej poprzez finansowanie ich kampanii wyborczych, wsparcie techniczne i organizacyjne w kampanii, mobilizowanie członków organizacji dla poparcia określonej osoby, udzielanie oficjalnego poparcia.

19 Tworzenie polityki publicznej; Wpływanie na kształt propozycji legislacyjnych samodzielne przygotowywanie projektów, pozyskiwanie opinii ekspertów. Mobilizowanie mediów i opinii publicznej do określonych projektów przez zbieranie dla nich pisemnego poparcia, lobbing, udział w publicznych wysłuchaniach, finansowania i organizowanie kampanii w mediach, Prowadzenie badań, analiz, projektów pilotażowych, Budowanie koalicji wspierających dany projekt, Zapewnienie wsparcia finansowego darowizny wspierające kampanię na rzecz określonego projektu.

20 Wdrażanie polityki publicznej: Wpływanie na podmioty odpowiedzialne za wykonywanie określonego programu czy polityki lobbing, zbieranie pisemnego poparcia, demonstracje, Lobbing wśród przedstawicieli władzy ustawodawczej w celu skłonienia ich do ingerencji w proces wdrażania polityki lub programu, Wejście przedstawicieli danej organizacji do władz zarządzających danym projektem albo do ciał doradczych, Pozyskiwanie kontraktów na zarządzanie implementacją danego projektu, doradztwo bądź ewaluację, Prowadzenie kampanii edukacyjnych i informacyjnych, Budowanie koalicji na rzecz poparcia lub oprotestowania procesu wdrożenia danej polityki czy programu, Dążenie do poddania procesu implementacji kontroli sądowej, Poszukiwanie nowych rozwiązań legislacyjnych, które mogłyby zastąpić obecnie wdrażane.

21 Trójstronna Komisja do spraw Społeczno-Gospodarczych w jej skład wchodzą przedstawiciele strony rządowej, związków zawodowych oraz organizacji pracodawców. Może się zajmować szeroko rozumianymi kwestiami polityki społecznej i gospodarczej państwa, proponować konkretne rozwiązania oraz opiniować pojawiające się propozycje legislacyjne.

22 Wojewódzkie Komisje Dialogu Społecznego (WKDS) w ich skład oprócz przedstawiciela rządu (wojewoda), przedstawicieli pracowników i pracodawców również marszałek województwa jako reprezentant samorządu. Zadania WKDS są analogiczne do zadań Komisji Trójstronnej lecz ograniczają się do problemów występujących na obszarze województwa.

23 Poziomy tworzenia i prowadzenia polityk publicznych: Akty polityki na poziomie państwowym ustawa i akty wykonawcze do ustawy. Akty polityki na poziomie regionalnym strategia rozwoju województwa. Dokument o charakterze ogólnym i programowym uchwalany przez sejmik województwa. Strategia nie kreuje w sposób bezpośredni praw czy obowiązków w sferach nią objętych lecz wyznacza kierunki działań rozwojowych. Strategia województwa zawiera w szczególności: Diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej województwa, Określenie celów strategicznych polityki rozwoju województwa, Określenie kierunków działań podejmowanych przez samorząd województwa oraz celów strategicznych polityki rozwoju województwa.

24 Cele strategii rozwoju województwa: Pobudzanie aktywności gospodarczej, Podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa, Zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń, Kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

25 Akty polityki publicznej na poziomie lokalnym - gmina: Strategie rozwoju gminy, Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, Problemy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, Program przeciwdziałania narkomanii, Programy opieki nad zabytkami, Polityka czynszowa, Polityka budownictwa komunalnego, Polityka wspierania sportu i kultury fizycznej, Program współpracy z organizacjami pozarządowymi, Strategie rozwiązywania problemów społecznych.

26 Akty polityki publicznej na poziomie lokalnym powiat: Strategie rozwiązywania problemów społecznych, Problem przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji zawodowej, Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych, Programy pomocy dzieciom i rodzinie.

27 Wielopoziomowe polityki publiczne: W wielu obszarach w procesie tworzenia polityk publicznych uczestniczą aktorzy z kilku poziomów. Przyjmowane przez nich akty różnią się charakterem prawnym, stopniem szczegółowości czy zakresem oddziaływania. Dotyczą one tego samego obszaru życia społecznego np. planowania i zagospodarowania przestrzennego, przeciwdziałania bezrobociu czy rozwiązywania problemów społecznych.

28 Przykład ład przestrzenny. Akty polityki publicznej w tej sferze kreują zarówno rząd, jak i samorząd województwa oraz gmina. Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewidziała system prawnych połączeń między aktami wydawanymi przez te podmioty. Zgodnie z nią koncepcja zagospodarowania przestrzennego kraju powinna być uwzględniana przy tworzeniu wojewódzkiego i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zaś postanowienia planu wojewódzkiego mogą być wprowadzane do planu miejscowego po uprzednim uzgodnieniu z właściwym wójtem, burmistrzem czy prezydentem miasta.

29 Koordynacja i kooperacja w procesie polityki publicznej: Administracja kooperatywne zdolna do spajania i koordynowania polityk prowadzonych przez różnych aktorów.

30 Koordynacja i kooperacja w procesie polityki publicznej: Administracja kooperatywne zdolna do spajania i koordynowania polityk prowadzonych przez różnych aktorów.

31 Mechanizm administracji kooperatywnej: Procedury konsultacji i wymiany informacji np. opiniowanie przez przedstawicieli jst rządowych projektów aktów polityki publicznej, Stałe platformy wymiany poglądów i konsultacji np. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego, konwenty powiatowe. Ponadkrajowe platformy współpracy - Komitet Regionów Unii Europejskiej, organ doradczy składający się z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych w krajach członkowskich, opiniujący unijne akty polityki publicznej.

32 Tworzenie polityki publicznej Cykl polityki publicznej polityka publiczna powstaje i jest wykonywana w skomplikowanym i wieloetapowym procesie. Obejmuje on następujące fazy: Ustalenie listy problemów (agendy), Sformułowanie treści polityki publicznej oraz proces decyzyjny, Implementacja (wdrożenie polityki publicznej), Ocena (ewaluacja) i zakończenie realizacji polityki.

33 Tworzenie polityki publicznej Ustalenie listy problemów (agendy) prawidłowa identyfikacja problemów to podstawa całego cyklu. Zazwyczaj agenda nie jest formułowana wprost, lecz można ją zrekonstruować na podstawie treści uzasadnień do projektów ustaw i innych aktów, a także z wypowiedzi przedstawicieli tych organów czy programów politycznych rządzących ugrupowań.

34 Tworzenie polityki publicznej Sformułowanie treści polityki publicznej i proces decyzyjny zgłoszone na etapie budowania agendy postulaty, żądania i propozycje są przetwarzane na akty polityki publicznej, a przede wszystkim na rozwiązania prawne. Skonkretyzowanie treści polityki publicznej wymaga większej fachowości i szczegółowości niż ogólne zarysowanie problemu wymagana jest obecność eksperta.

35 Tworzenie polityki publicznej Ewaluacja na poziomie ewaluacji ocenia się, na ile udało się zrealizować zamierzenia polityki publicznej. Gdy na etapie ewaluacji uznano przedsięwzięcie za nieskuteczne lub pojawiły się inne niespodziewane okoliczności (np. cięcia budżetowe) wówczas realizacja polityki może zostać przerwana przed osiągnięciem celów.

36 Tworzenie polityki publicznej Ewaluacja na poziomie ewaluacji ocenia się, na ile udało się zrealizować zamierzenia polityki publicznej. Sunset clauses, sunset legislation nadanie danej regulacji charakteru ustawy czy rozporządzenia okresowego, którego dalsze funkcjonowanie uzależnione jest z reguły od pozytywnej oceny powołanego w tej sprawie zespołu. Każda ustawa wyposażona w klauzulę sunset podlega obligatoryjnej ocenie co do jej efektywności i adekwatności do aktualnych potrzeb.