Technologia przetwarzania danych. Instrukcja laboratoryjna

Transkrypt

1 Technologia przetwarzania danych Instrukcja laboratoryjna Maria Galant-Pater, Ludmiła Rekuć, Witold Rekuć 1 Wrocław, 28 lutego 2017

2 Spis treści Temat 1. System zarządzania bazą danych MS ACCESS - baza danych i jej składowe. Zakładanie tabel - definiowanie pól. Własności pól. Definiowanie kluczy. Aktualizacja tabel. Powiązania między tabelami...3 Temat 2. Formularze...7 Temat 3. Zapoznanie się z bazą danych firmy handlowej...8 Temat 4. Kwerendy wybierające: definiowanie, sortowanie, projekcja, selekcja, złączenie, grupowanie (podsumowanie). Kwerendy tworzące tabelę...10 Temat 5. Raporty...14 Temat 6. Teta - złączenie...19 Temat 7. Operacje teoriomnogościowe algebry relacji - "kwerendy usuwające" i " kwerendy dołączające"...20 Temat 8. Operacja dzielenia (temat nadobowiązkowy)...24 Załącznik ZAŁĄCZNIK DO TEMATU 1. PROJEKTOWANIE TABEL Wstęp Wybrane typy danych (dziedzin wartości) Formaty danych Maska wprowadzania Reguła poprawności (dla pola tabeli lub dla rekordu tabeli) Wymagane / opcjonalne wprowadzenie. Wartość zerowej długości ZAŁĄCZNIK DO TEMATU 4. KWERENDY WYBIERAJĄCE, GRUPOWANIE I AGREGACJA. KWERENDY TWORZĄCE TABELĘ Wstęp Wiersz Pole Wiersz Sortuj Wiersz Pokaż Wiersze Kryteria: Grupowanie i agregacja danych Usuwanie duplikatów z tabeli wynikowej Ograniczenie tabeli wynikowej do podanej liczby rekordów Definiowanie kwerendy tworzącej tabelę Oglądanie zdefiniowanej tabeli ZAŁĄCZNIK: OPIS BAZY DANYCH

3 Temat 1. System zarządzania bazą danych MS ACCESS - baza danych i jej składowe. Zakładanie tabel - definiowanie pól. Własności pól. Definiowanie kluczy. Aktualizacja tabel. Powiązania między tabelami Zadanie 1 1. Utwórz bazę danych o nazwie "Sesja" zawierającą trzy tabele: Tabela "Studenci" o nagłówku: Numer liczba z zakresu od 1 do (kontrolować przy wprowadzeniu) Nazwisko tekst długości nie większej niż 30 znaków, wyświetlać dużymi literami, musi być wprowadzone Kod pocztowy tekst składający się z pięciu cyfr, trzy ostatnie oddzielić kreską przy wyświetlaniu i wprowadzeniu (maska wprowadzenia bez zapamiętania kreski), pole opcjonalne, może być zerowej długości Kluczem podstawowym tej tabeli jest Numer. Tabela "Przedmioty" o s nagłówku: Kod 6-cio znakowy ciąg: 2 litery z zakresu A-F i 4 cyfry oddzielone od liter kreską Nazwa przedmiotu t tekst długości nie większej niż 25 znaków, wyświetlać dużymi literami, musi być wprowadzone Kluczem podstawowym tej tabeli jest Kod. Kluczem dodatkowym tabeli jest Nazwa przedmiotu. Tabela "Egzaminy" o nagłówku: Nr studenta właściwości jak w tabeli Studenci Kod przedmiotu Data właściwości jak w tabeli Przedmioty wyświetlać w postaci krótkiej, powinna być nie późniejsza niż "dziś" (kontrolować), wyświetlać domyślną datę - "dziś" Ocena liczba ze zbioru 2,0; 2,5; 3,0; 3,5; 4,0; 4,5;5,0;5,5 Zdefiniuj dwa klucze: klucz podstawowy zapewniający, że dla danego studenta nie można zarejestrować dwóch egzaminów z danego przedmiotu. klucz dodatkowy zapewniający, że dany student nie może mieć więcej niż jeden egzamin w danym dniu. 3. Dodaj po kilka wierszy to każdej tabeli próbując naruszyć reguły poprawności, ograniczenia wynikające z masek i ograniczenia wynikające z kluczy - uświadom sobie skutki ustawienń formatu, maski wprowadzenia, reguły poprawności, wartości domyślnej, opcjonalności. 4. Wykonaj powiązanie tabel: Studenci i "Egzaminy" relacją z wymuszeniem więzów integralności, kaskadowej aktualizacji i usuwania rekordów. 5. Wykonaj powiązanie tabel: Przedmioty i "Egzaminy" przez odnośnik z wymuszeniem więzów integralności, kaskadowej aktualizacji i usuwania rekordów 6. Otwórz wszystkie trzy tabele w oknach sąsiadujących w poziomie i: a) spróbuj dodać do tabeli Egzaminy rekord egzaminu dla nieistniejącego studenta i obserwuj, jak zachowuje się MS ACCESS, b) spróbuj dodać do tabeli Egzaminy rekord egzaminu dla nieistniejącego przedmiotu i obserwuj, jak zachowuje się MS ACCESS, c) spróbuj usunąć z tabeli Studenci rekord studenta, który ma egzaminy i obserwuj, jak zachowuje się MS ACCESS, d) spróbuj usunąć z tabeli Przedmioty rekord przedmiotu, z którego są egzaminy i obserwuj, jak zachowuje się MS ACCESS, 3

4 e) dla studenta mającego egzaminy zmień numer studenta w tabeli student na inną wartość sprawdź, czy zmieni sie ten numer we wszystkich rekordach egzaminów studenta?. f) odpowiedz sobie na pytanie, jak wpływa połączenie tabel z wymuszaniem więzów integralności, zgoda na kaskadowe aktualizacje i usuwanie na możliwość dodawania, usuwania i aktualizacji rekordów w tych tabelach? Zadanie 2. Załóż bazę danych do pamiętania danych o stanach materiałów w magazynach. Materiał jest charakteryzowany przez: indeks, nazwę, cenę i jednostkę miary. Magazyn jest charakteryzowany przez numer i adres. Chcemy wiedzieć jakie są stany magazynowe materiałów w magazynach, przy założeniu, że każdy materiał może być składowany w wielu magazynach i każdy magazyn może składować wiele materiałów. Zdefiniuj tabele i powiąż je relacjami. Typy danych w kolumnach i właściwości według uznania. Zadanie 3. Założyć bazę danych do pamiętania danych o składzie potraw wytwarzanych z surowców. Potrawa jest charakteryzowana przez: numer, nazwę. Surowiec jest charakteryzowany przez numer, adres dostawcy. Chcemy wiedzieć, jakie surowce są używane do każdego rodzaju potraw i w jakiej ilości. Zdefiniuj tabele i powiąż je relacjami. Typy danych w kolumnach i właściwości według uznania. Wskazówki do wykonania zadań: 1. Uruchom MS ACCESS, wybierz opcję pusta baza danych, podaj nazwę bazy danych: Sesja, wskaż folder, w którym będzie ona pamiętana i wybierz polecenie Utwórz. (w wersji 2007 ukaże się tabela w widoku wprowadzania danych arkusza danych. Zmień widok na widok projektu, po drodze nadając nazwę tabeli. Ukaże się widok opisywany niżej w pkt. 3. Usuń niepotrzebnie automatycznie dodany wiersz z identyfikatorem np. klawiszem del ). 2. Zapoznaj się z obiektami w oknie bazy danych (przeczytaj o nich w załączniku) 3. Wybierz obiekt Tabela i kliknij dwa razy opcję utwórz tabelę w widoku projekt. Ukaże się okno z trzema kolumnami w górnej części ekranu. Nazwa pola: należy wprowadzić nazwę pola (inaczej: kolumny, atrybutu), np., Numer W nazwie może wystąpić spacja, natomiast nie może wystąpić kropka lub wykrzyknik, maksymalna liczba znaków w nazwie: 64. Typ danych: należy wskazać typ danych pola, którego nazwę wprowadzono. Ten typ musi być wybrany z listy typów standardowych (opcjonalnym jest typ tekst, po kliknięciu na strzałce wyświetli się lista typów). Opis: można wprowadzić opis pola (nie jest obowiązkowy). Wprowadź nazwy pól i typ danych pierwszej tabeli. 4. Przejdź do wprowadzenia danych: wybierz w Menu Widok/ Arkusz danych. W trakcie dialogu z ACCESS em zapamiętaj poczynione definicje, wprowadź nazwę tabeli Student zamiast Tabela1, na propozycję ACCESS a zdefiniować klucz podstawowy, odpowiedz Nie. Wprowadź kilka rekordów danych i przejdź znów do widoku Menu Widok/Projekt tabeli. (W wersji 2007 celem utworzenia nowego obiektu w bazie danych należy wybrać opcję Tworzenie i odpowiednią ikonę, tu Projekt tabeli ). 5. Dla każdego z pól tabeli można określić dodatkowe wymagania co do wprowadzanych danych, sposobu prezentacji danych itp. Zrobić to należy w rubrykach w dolnej części ekranu. Definicje które tam wprowadzimy dotyczą pola, nazwa którego jest aktualne wybrana. Rozmiar pola: to, co wprowadzamy zależy od typu danych pola; jeśli typ danych: Liczba: należy wybrać z listy jeden z typów numerycznych ; Tekst: można podać, ile znaków maksymalnie można wprowadzić; Wybierz dla Numer studenta liczba całkowita ; dla Nazwisko 30; Format: można sterować sposobem prezentowania danych(załącznik,1.2) Spowodować, żeby dane w polu Nazwisko były wyświetlane zawsze dużymi literami. Maska wprowadzenia: można sterować wprowadzaniem i prezentowaniem danych (Załącznik,1.3). Za pomocą maski spowodować, żeby dane w polu Kod pocztowy były kontrolowane przy wprowadzeniu: mogły być wprowadzone tylko cyfry na pięciu pozycjach, każda pozycja nie mogła zostać nie wprowadzona. Należy w tym celu z listy znaków sterujących wybrać odpowiednie i zaznaczyć nimi każdą z 5-u pozycji wstawiając kreskę po drugim znaku np., lub

5 W drugiej sekcji, oddzielonej od pierwszej średnikiem, należy umieścić 1 jeśli kreska (lub dowolny nie sterujący znak w masce) nie powinna być pamiętana, tylko pojawiać się na ekranie przy wprowadzeniu lub 0, jeśli kreska powinna być pamiętana fizycznie w bazie danych. W trzeciej sekcji można wybrać znak, którym przy wprowadzeniu danych będzie zaznaczana każda pozycja. Dla pola Kod przedmiotu wybrać znak sterujący dla pierwszych dwóch pozycji i znak dla pozostałych czterech, reszta definicji - jak dla pola Kod pocztowy. Reguła poprawności: można w tej rubryce wpisać warunek, który muszą spełniać wprowadzane w tym polu dane (Załącznik,1.4). Dla pól: Numer (studenta) : >0 and <=15000; lub Between 1 and Kod (przedmiotu) za pomocą operatora Like ze wzorcem; przeanalizować przykłady na str.20-21); Data: użyć funkcji Date(), która zwraca aktualną datę z zegara komputera(patrz przykłady); Wartość domyślna: można w tej rubryce wprowadzić wyrażenie, które będzie podstawą do wyświetlania propozycji ACCESS a przy wprowadzeniu danych, (można będzie zgodzić się na propozycje i zaakceptować ENTER em lub wprowadzić inną wartość). Dla pola Data spowodować, żeby propozycją ACCESS a była data aktualna z komputera. Należy w tym celu wpisać funkcję Date(). 6. Po wprowadzeniu i pełnym zdefiniowaniu wszystkich pól tabeli należy zaznaczyć klucz podstawowy. W tym celu klikając z lewej strony przy odpowiedniej nazwie pola, należy podświetlić wiersze wszystkich pól wchodzących w skład klucza.(jeśli wiersze pól nie są sąsiadujące przy podświetlaniu należy nacisnąć klawisz Ctrl). Następnie kliknąć ikonę ze znakiem klucza lub wybrać opcje w Menu/Edycja/Ustaw klucz główny: Przy odpowiednich nazwach pól ukaże się znak klucza. W przypadku pomyłki należy wybrać opcje Menu Indeksy i w oknie, które się pojawi wykasować pomyłkowo zaznaczone nazwy pól. 7. Aby zdefiniować klucz prosty należy otworzyć okno Indeksów (ikona z błyskawicą) i wskazać dodatkowy klucz przez wybór pola (nazwa pola). Dla definiowanego klucza trzeba ustawić opcje: Podstawowy=Nie; Unikatowy=Tak oraz Ignoruj zerowe = Nie. Aby zdefiniować klucz złożony należy w oknie Indeksy nadać temu kluczowi nazwę (nazwa indeksu) oraz wybrać pola składające się na ten klucz. Dla pierwszego pola ustawić opcje: Podstawowy=Nie; Unikatowy=Tak oraz Ignoruj zerowe = Nie. 8. Po zaznaczeniu klucza (jeśli jest to wymagane) należy zapamiętać tabelę korzystając ze standardowych funkcji MS MSACCESS. Można przejść do próbnego wprowadzenia danych celem sprawdzenia poprawności definicji i jej efektów. Tworzenie relacji między tabelami z wymuszaniem wiezów integralności 9. Celem utworzenia relacji między tabelami należy wykonać następujące czynności: zamknij tabele, które mają być powiązane z Menu wybierz NARZEDZIA BAZY DANYCH Relacje, wskaż wiązane tabele (dodaj tabele do okna Relacje), wskaż pola łączące tabele, ciągnąc linię myszką od tabeli, gdzie pole łączące jest kluczem głównym (lub jego składnikiem) do tabeli, gdzie odpowiednik tego pola jest kluczem obcym (lub składnikiem); w oknie definiowania relacji, które się pojawi wskaż kolejne składniki (jeśli tabele łączy kilka pól - klucze są złożone), w oknie definiowania relacji wybierz opcję Wymuszaj więzy integralności i nacisnij przycisk Utwórz ; w przypadku niewykonania polecenia (pojawi się informacja o przyczynie) należy wrócić do tabel lub ich definicji, przeanalizować definicje typów danych, wartości wprowadzonych danych i usunąć niezgodności; następnie ponowić próbę utworzenia relacji z wymuszeniem więzów integralności (okno definiowania relacji można otworzyć po powrocie do okna Relacje i następnie dwukrotnie klikając linię łączącą tabele), przy wybraniu opcji Wymuszaj więzy integralności pojawia się możliwość zaznaczenia dwóch dodatkowych opcji: Kaskadowo aktualizuj pola pokrewne i Kaskadowo usuń rekordy pokrewne ; 5

6 Kaskadowo aktualizuj pola pokrewne oznacza, że przy zmianie wartości pola pokrewnego rekordu w tabeli odniesienia nastąpi automatyczna zmiana wartości pola we wszystkich rekordach mu pokrewnych z tabeli odwołującej się; brak wyboru tej opcji dopuszcza zmianę wartości póla pokrewnego rekordu w tabeli odniesienia tylko wtedy, gdy nie ma w tabeli odwołującej się rekordów mu pokrewnych o tej wartości pola; Kaskadowo usuń rekordy pokrewne oznacza, że przy usunięciu rekordu z tabeli odniesienia (referencyjnej) usunięte zostaną wszystkie rekordy mu pokrewne z tabeli odwołujacej się; brak wyboru tej opcji dopuszcza usuwanie rekordu z tabeli odniesienia tylko wtedy, gdy nie ma w tabeli odwołującej się rekordów mu pokrewnych. 10. Wprowadzając dane do tabel zbadaj działanie opcji powiązanie z wymuszaniem integralności, skutki zdefiniowania klucza, opcjonalności, reguł poprawności masek wprowadzania. 11. Tworzenie odnośników Dla pola danej tabeli, dla którego chcesz zdefiniować odnośnik, w kolumnie Typ danych wybierz Kreator odnśników. Dalej odpowiadaj na pytania postawione w kolejnych oknach kreatora. Krok/okno 1: wybierz opcję Obiekt pole odnośnika ma pobierać wartości z innej tabeli lub kwerendy. Naciskając przycisk Dalej przejdź do kolejnego kroku/okna. Krok/okno 2: wybierz właściwą tabelę odniesienia (referencyjną). Naciskając przycisk Dalej przejdź do kolejnego kroku/okna. Krok/okno 3: z listy Dostępne pola wybierz pola klucza podstawowego. Naciskając przycisk Dalej przejdź do kolejnego kroku/okna. Krok/okno 4: jeżeli trzeba określ porządek sortowania udostępnianych wartości klucza obcego (wybór pola/pól klucza i sposobu sortowania). Naciskając przycisk Dalej przejdź do kolejnego kroku/okna. Krok/okno 5: jeżeli trzeba określ szerokości kolumny listy wyboru wartości. Naciskając przycisk Dalej przejdź do kolejnego kroku/okna. Krok/okno 6: W polu Określenie etykiety pola należy wpisać nazwę klucza obcego. W tym kroku/oknie można skorzystać z moźliwości ustanowienia relacji między tabelą klucza obcego (odwołującą się) i tabelą referencyjną (odniesienia). Jest to alternatywny sposób ustanowienia relacji w stosunku do opisanego w punkcie 9 wyżej. Wybierz Włącz integralność danych zapewniając kontrolę więzów integralności referencyjnej. Oznacza to, ze w polu klucza obcego można będzie wprowadzić tylko wartości zapisane wcześniej w tabeli referencyjnej. Wtedy jednak trzeba wybrać jedną z opcji dotyczących kaskadowego usuwania: albo Kaskadowe usuwanie albo Ograniczenie usuwania. Kaskadowe usuwanie oznacza dokładnie to, co Kaskadowo usuń rekordy pokrewne. Ograniczenie usuwania odpowiada brakowi wyboru opcji Kaskadowo usuń rekordy pokrewne. Oba przypadki są opisane wyżej, w p. 9 (Tworzenie relacji między tabelami z wymuszaniem więzów integralności). Zamiast wyboru opcji Włącz integralność danych można zaznaczyć opcję Zezwalaj na wiele wartości, która zapewnia możliwość odniesienia się do wielu wartości pamiętanych w tabeli odniesienia (referencyjnej). Wtedy relacja między obu tabelami jest relacją wiele do wielu (nie wiele do jeden), realizowaną jednak niezgodnie z założeniami modelu relacyjnego. Kreatora odnośników można używać również do definiowania zależności między polami niekluczowymi 6

7 Temat 2. Formularze Zadanie 1. Zdefiniuj formularz ekranowy dla tabeli Studenci z Tematu nr 1 o następującej postaci: Numer:... STUDENT Nazwisko:... Kod pocztowy:... Właściwości (czcionka, kolory, cieniowania,...) według własnej fantazji i uznania. Zadanie 2. Zdefiniuj formularz ekranowy dla tabel Studenci i Egzaminy jako formularz złożony składający się z formularza dla tabeli Studenci i pod-formularza dla tabeli Egzamin). Numer:... STUDENT Nazwisko:... Kod pocztowy:... EGZAMINY STUDENTA: Kod przedmiotu Data Ocena Właściwości (czcionka, kolory, cieniowania,...) według własnej fantazji i uznania. Zadanie 3. Zdefiniuj połaczone formularze ekranowe dla tabel Przedmioty i Egzaminy. Wskazówki do wykonania zadań Formularze są obiektami bazy danych MS ACCESS. Można je definiować za pomocą kreatorów lub ręcznie w widoku projektu. W tym celu należy w oknie bazy danych przejść do pozycji menu TWORZENIE i wydać właściwe polecenie. W przypadku użycia kreatora, należy podążać za wskazówkami kreatora wybierając odpowiednie opcje i ustawienia. Po zaprojektowaniu formularza kreatorem, można zawsze zmienić jego projekt poleceniem Widok projekt. W Widoku projekt są dostępne wszystkie ustawienia wszystkich obiektów widocznych na formularzu. W przypadku zadania nr 2 należy utworzyć formularz, w którym znajduje się pod-formularz. Między tabelami Studenci i Egzaminy powinna być zdefiniowana relacja (NARZĘDZIA BAZY DANYCH RELACJE). W celu utworzenia formularza z podformularzem należy użyć danych z dwóch tabel: Studenci: Numer, Nazwisko, Kod pocztowy i Egzaminy: Kod przedmiotu Data Ocena. Formularz Studenci powinien mieć formę tabelaryczną, a formularz Egzaminy - formę arkusz danych. W celi utworzenia formularzy połączonych użyj kreatora jak w zadaniu 2 wybierając typ Formularze połączone. 7

8 Temat 3. Zapoznanie się z bazą danych firmy handlowej Zadania tematu muszą być wykonane samodzielnie, ręcznie w domu, bez użycia komputera Zadania: 1. Zapoznaj się ze strukturą BD firmy handlowej (Załącznik 3) oraz jej fragmentem danym niżej. 2. Zastanów się nad kluczami głównymi tabel danych niżej (klucze główne są zaznaczone kolorem czerwonym). 3. Zastanów się nad kluczami obcymi tabel; jakie jest powiązanie tabel? (klucze obce sa zaznaczone kolorem zielonym). 4. Odtwórz "papierową" postać dokumentu - NrFaktury=10/07/92; NrSprzedawcy = 4058; (zacznij od tab. Dokumenty, znajdź pełną nazwę i adres sprzedawcy, pełną nazwę i adres nabywcy, pozycje dokumentu, pełną nazwę towaru w każdej pozycji, symbol jednostki miary). 5. Odpowiedz na pytanie: dlaczego w tabeli Dokumenty nazwa jednej z kolumn jest zaznaczona dwoma kolorami? 6. Dla niżej podanych fragmentów tabel bazy danych: a) znajdź nazwy miejscowości nabywców pasztetów i zup CHOISE, b) znajdź nazwy i adresy sprzedawców, którzy sprzedali i "Wodę Halinka" i "Wafle DRAGOLAND". DOKUMENTY NrFaktury NrSprzedawcy NrNabywcy Data 10/07/ /07/ /07/ / /92/Z /92/Z R/168/92/Z R/215/92/Z R/216/92/Z POZYCJEDOKUMENTU NrFaktury Nr Sprzedawcy NrPozycji SmbTow Ilość CenaNetto 10/07/ ,50 10/07/ ,00 10/07/ ,00 10/07/ ,00 10/07/ ,00 12/07/ ,00 155/ ,36 270/92/Z ,70 278/92/Z ,00 R/168/92/Z ,70 R/168/92/Z ,80 R/168/92/Z ,90 R/215/92/Z ,72 R/216/92/Z ,36 8

9 TOWARY Symbol Nazwa Jm Cena StawkaVat 013 CHRUPKI 4 2,12 22,00% 38 CHESTER TOP 3 8,00 22,00% 039 VONK BLOK 3 4,00 22,00% 047 PASZTET 3 0,27 22,00% 049 KONSERWA "BIERWURST" 5 0,86 22,00% 050 ZUPY CHOISE 4 0,56 22,00% 059 ORZESZKI SOLONE 4 0,76 22,00% 098 Woda "HALINKA" 1 0,60 22,00% 123 MIELONKA TLUSZCZ.-WOL. 300G 5 1,40 22,00% 193 KONSERWA WOLOWO-WIEPRZOWA 5 1,38 22,00% 200 ANDY-KANDY cukierki 4 0,76 22,00% 227 SzprotPasta 5 0,36 22,00% 230 Wafle"DRAGOLAND" 3 9,00 22,00% MIEJSCOWOŚCI Kod Nazwa KodWoj 37 WAŁBRZYCH DL 39 WISŁA MP 41 WROCŁAW DL 43 ZARÓW DL FIRMY Nr NazwaFr Ulica KodMjc Tlf 0 Nasza firma Handlowa (071) DOZAMELIN ul. Pstra Grabieczak Roman ul. Pomorska Kocwin Maria ul. Ruska Pinowski Jan ul. Legnicka 94/ Parówex S. A. TEINA / ul. Lanska 44/ , Kiosk Hutnicza Backi Wojciech Prowicza Województwa Kod MP DL Nazwa małopolskie dolnośląskie 9

10 Temat 4. Kwerendy wybierające: definiowanie, sortowanie, projekcja, selekcja, złączenie, grupowanie (podsumowanie). Kwerendy tworzące tabelę. Zadania Celem ćwiczenia jest opanowanie podstawowych umiejętności korzystania z danych zgromadzonych w bazie danych. 1. Zapoznaj się ze strukturą powiązań między tabelami bazy danych firmy handlowej. Wykonaj zadania, jak niżej. a) korzystając z tabeli Firmy zdefiniuj kwerendę wybierającą wyświetlającą arkusz danych (tabelę) z kolumnami (atrybutami): Nazwa, Telefon, posortowany według Nazwy; obejrzyj tabelę i zamknij kwerendę zapamiętując ją pod nazwą T4Z01a_NazwyTelefonyFirm ; odpowiedz na pytanie, jaka operacja algebry tabel została tu wykonana? b) korzystając z kwerendy T4Z1a_NazwyTelefonyFirm (traktowanej jako tabela) zdefiniuj kwerendę wybierającą wyświetlającą arkusz danych (tabelę) tylko z kolumną Nazwa, ale zawiarającą te wiersze z tabeli T4Z1a_NazwyTelefonyFirm, w których Telefon is Null); obejrzyj tabelę i zamknij kwerendę zapamiętując ją pod nazwą T4Z01b_NazwyFirmBezTelefonu ; odpowiedz na pytanie, jaka operacja algebry tabel została tu wykonana? c) korzystając z tabel Dokumenty i Firmy zdefiniuj kwerendę wybierającą wyświetlającą arkusz danych (tabelę) z kolumnami (atrybutami): NrSprzedawcy, NazwaSprzedawcy, NrFaktury, DataTransakcji, posortowane wg {NrSprzedawcy, NrFaktury} z selekcją na NrSprzedawcy <> 0; zamknij zapamiętując kwerendę pod nazwą T4Z01c_TransakcjeZakupu ; otwórz tę kwerendę, obejrzyj zawartość wyświetlonej tabeli i odczytaj liczbę wierszy w niej zawartych; sprawdź, jak wygląda otrzymana tabela i jaka jest liczba jej wierszy, gdy w definicji kwerendy usuniesz powiązanie między tabelami Dokumenty i Firmy; (aby usunąć powiązanie między tabelami należy uaktywnić myszą linię je łączącą i usunąć naciskając klawisz "Del"); odpowiedz na pytanie, dlaczego otrzymana tabela różni się od tej otrzymanejwcześniej; przywróć powiązanie tabel Dokumenty i Firmy i zamknij kwerendę; odpowiedz na pytanie, jaka operacja algebry tabel została tu wykonana? d) korzystając z tabel Dokumenty i Firmy zdefiniuj kwerendę wybierającą wyświetlającą arkusz danych (tabelę) z kolumnami (atrybutami): NrNabywcy, NazwaNabywcy, NrFaktury, DataTransakcji, posortowane wg {NrNabywcy, NrFaktury} z selekcją na NrNabywcy <> 0; zamknij zapamiętując kwerendę pod nazwą T4Z01d_TransakcjeSprzedaży ; otwórz tę kwerendę, obejrzyj zawartość; odpowiedz na pytanie, jaka operacja algebry tabel została tu wykonana? e) korzystając z tabeli T4Z01d_TransakcjeSprzedaży zdefiniuj kwerendę wybierającą wyświetlającą arkusz danych (tabelę) z kolumnami (atrybutami): NrNabywcy, NazwaNabywcy; spraw, aby nie było duplikatów wierszy w wynikowej tabeli (wartości unikatowe); zamknij zapamiętując kwerendę pod nazwą T4Z01e_NasiOdbiorcy ; odpowiedz na pytanie, jaka operacja algebry tabel została tu wykonana? Wskazówki do wykonania zadania: Aby utworzyć nową kwerendę należy: z menu wybrać pozycję TWORZENIE Projekt kwerendy; wtedy zostanie otwarte okno projektowania kwerendy, składające się z dwóch części: górnej i dolnej; w górnej - umieszczamy symbole tabel i kwerend źródłowych kwerendy definiowanej; w dolnej - definiujemy kolumny wyniku kwerendy postać wynikowego arkusza danych; wraz z oknem definiowania kwerendy zostanie otwarte małe okno dialogowe Pokazywanie tabeli służące do wskazania tabel lub kwerend źródłowych; symbole wskazanych tabel/kwerend znajdą się w górnej części okna definiowania kwerendy. Aby określić, jakie kolumny będzie zawierał arkusz wynikowy należy: 10

11 Jeśli nazwa kolumny ma być identyczna z nazwą kolumny źródłowej: należy sprowadzić tę nazwę w wiersz Pole, w odpowiednią kolumnę; można to zrobić na kilka sposobów: klikamy dwa razy na odpowiednim polu w symbolu tabeli / kwerendy źródłowej lub ciągniemy myszką. Jeżeli chcemy nadać nową nazwę to w odpowiednim miejscu wiersza Pole wpisujemy wyrażenie: Nowa nazwa:[nazwa tabeli/kwerendy źródłowej].[nazwa pola źródłowego] Wyrażenie [nazwa tabeli/kwerendy źródłowej]. jest kwalifikatorem. Kwalifikator nie jest konieczny jeżeli [nazwa pola źródłowego] jest unikalna w zbiorze tabel/kwerend źródłowych. Aby posortować należy: w wierszu Sortuj w odpowiednim polu wskazać (wybierając z listy) kierunek sortowania (rosnąco, malejąco) wierszy arkusza wynikowego; można sortować według kilku kryteriów "zagnieżdżonych" w kolejności od lewej do prawej. Aby nie wszystkie kolumny były pokazywane, należy: w wierszu Pokaż kolumn, które nie powinny się ukazywać, anulować wybór. Aby wybrać do arkusza wynikowego wiersze spełniające zadany warunek należy: w wierszu Kryteria odpowiedniej kolumny zapisać ten warunek (patrz Załącznik 2.4) Aby zlikwidować powiązanie między tabelami na platformie kwerendy, należy: Uaktywnić linię między odpowiednimi tabelami klikając myszką i usunąć klawiszem Delete Aby powiązać dwie tabele na platformie kwerendy należy: przeciągnąć myszką od odpowiedniego pola jednej tabeli do odpowiedniego pola drugiej. 2. Kwerenda tworząca tabelę. Korzystając z tabeli PozycjeDokumentu zdefiniuj kwerendę wybierającą wyświetlająca tabelę o kolumnach {NrSprzedawcy, NrFaktury, NrPozycji, Wartość : [Ilość]*[CenaNetto]} posortowaną wg NrSprzedawcy, NrFaktury, NrPozycji. Zmień typ tej kwerendy na tworzącą tabelę nadając tworzonej tabeli nazwę KwotyPozycjiDokumentów. Uruchom tę kwerendę i sprawdź, czy tabela KwotyPozycjiDokumentów pojawiła się wśród tabel bazy danych. Zamknij zapamiętując kwerendę pod nazwą T4Z02_UtwórzKwotyPozycjiDokumentów. Aby utworzyć w arkuszu wynikowym kolumnę, której nie ma w żadnej tabeli źródłowej, należy: Wpisać w wierszu Pole nazwę nowej kolumny, następnie po dwukropku podać wyrażenie do obliczenia wartości w kolumnie. Np. Wartość:[Ilość]*[Cenanetto]. (Załącznik, pkt. 2.1). Aby utworzyć tabelę za pomocą kwerendy tworzącej tabelę, należy: W Menu/Kwerenda wybrać opcje Kwerenda tworząca tabelę; - nadać nazwę mającej powstać tabeli; - uruchomić proces tworzenia tabeli klikając ikonę z wykrzyknikiem lub wybierając opcję Menu/Kwerenda/Uruchom; 3. Grupowanie i agregacja wewnątrz każdej grupy. a) Za pomocą kwerendy wybierającej utwórz arkusz danych informujący na jaką kwotę sumaryczną został wystawiony każdy dokument (można tu wykorzystać tabelę KwotyPozycjiDokumentów utworzoną w zadaniu 2, z projekcją na atrybuty: {NrSprzedawcy, NrFaktury, Kwota}; przeprowadzić grupowanie wg pól NrSprzedawcy, NrFaktury, zsumować wartości pola Kwota w grupach. Zamknij kwerendę zapamiętując ją pod nazwą T4Z03a_KwotySumaryczneWgDokumentów. Aby zgrupować i wykonać agregacje w grupie należy: Umieścić nazwy potrzebnych pól w wierszu Pole najlepiej w następującej kolejności: pola grupujące (w kolejności od lewej do prawej jak przy sortowaniu), pola agregowane, pola selekcyjne (Załącznik,2.5); 11

12 wybrać opcje z Memu Widok/Podsumowanie (lub ikona ze znakiem sumy): pojawi się nowy wiersz o nazwie Podsumowanie:; dla każdego pola grupującego w wierszu Podsumowanie: wybrać opcję Grupuj według (ustawienie domyślne); w polach agregowanych wybrać jedną z proponowanych funkcji agregujących lub napisać własne wyrażenie dla obliczenia wartości zagregowanej dla grupy rekordów; Aby wyselekcjonować grupy spełniające warunek należy: w wierszach kryteriów kolumn opatrzonych klauzulą Grupuj według wpisać odpowiednie wyrażenia selekcji; Aby poddać grupowaniu tylko wiersze spełniające zadany warunek należy: w wierszu Podsumowanie: wybrać opcję Gdzie i w wierszach kryteriów wpisać odpowiednie wyrażenia selekcji. 3. Grupowanie i agregacja wewnątrz każdej grupy (c. d.). b) Za pomocą kwerendy wybierającej utwórz arkusz danych o kolumnach: NumerFirmy, NazwaFirmy, Wartość, informujący na jaką sumaryczną kwotę otrzymał faktury każdy z nabywców Naszej firmy. Zamknij zapamiętując kwerendę pod nazwą T4Z03b_KwotySumaryczneWgNabywców c) Za pomocą kwerendy wybierającej utwórz arkusz danych o następujących kolumnach: {Symbol, Nazwa, Wartość}, informujący na jaką kwotę sumaryczną został kupiony przez Naszą firmę każdy z towarów w miesiącach 1992, za wyjątkiem sierpnia (użyj funkcji Year(Data) i Month(Data)). Znaleźć trzy towary kupione za największą kwotę.. Zamknij zapamiętując kwerendę pod nazwą T4Z03c_KwotySumaryczneWgTrzechNajlepszychTowarów d) Za pomocą kwerendy wybierającej utwórz arkusz danych o następujących kolumnach: {Symbol, Nazwa, Data, Kwota}, informujący na jaką dzienną kwotę sumaryczną został sprzedany przez Naszą firmę każdy z towarów w dniach przed Użyj kryterium Data<# #. T4Z03d_KwotySumaryczneTowarówPrzedLipcem1992 Wykonaj kolejne zadania nadając każdej definiowanej kwerendzie nazwę T4Zx_nazwa (gdzie x = 04, 05,..., 16 z ewentualnymi literami a, b, c..., a nazwa oddaje sens kwerendy). 4. Zdefiniuj i uruchom kwerendy(ę) realizujące(ą) proces znajdowania firm z Wrocławia lub Krakowa, którym Nasza firma sprzedała cokolwiek w sierpniu 1992 (użyj funkcji Year i Month). 5. Zdefiniuj i uruchom kwerendy(ę) realizujące(ą) proces znajdowania miejscowości klientów Naszej firmy, którzy to klienci kupili ryż na kwotę większą niż 30 zł jednorazowo lub kupili kawę na kwotę większą niż 50 zł jednorazowo. 6. Zdefiniuj i uruchom kwerendy(ę) realizujące(ą) proces znajdowania - dla każdej firmy z Wrocławia - sumarycznej kwoty podatku VAT zapłaconego w związku z zakupami w "Naszej Firmie" w lipcu 1992 (użyj funkcji Year i Month). 7. Zdefiniuj i uruchom kwerendy(ę) realizujące(ą) proces znajdowania dwóch najlepszych (pod względem kwoty sprzedaży) firm, u których zaopatrywała się Nasza firma w lipcu 1992 (użyj funkcji Year i Month). 8. Zdefiniuj i uruchom kwerendy(ę) realizujące(ą) proces znajdowania trzech najlepiej sprzedających się towarów klientom Naszej firmy z woj. dolnośląskiego. 9. Zdefiniuj i uruchom kwerendy(ę) realizujące(ą) proces tworzenia arkusza (tabela) informującego na jaką kwotę wystawiła faktury Nasza firma (jedna liczba!). 10. Utworzyć arkusz informujący na jaką kwotę przeprowadził transakcje każdy nabywca Naszej firmy z każdym z towarów. 11. Utworzyć arkusz informujący, na jaką kwotę Nasza firma nabyła każdy z towarów z rozbiciem na województwa firm. 12

13 12. Utworzyć arkusz danych informujący o tym, z iloma różnymi towarami każdy z nabywców Naszej firmy miał do czynienia (inaczej mówiąc, należy określić liczność asortymentu towarów kupowanych przez klientów). Zadanie wykonać w dwóch krokach: 1 - utworzyć arkusz o następujących kolumnach: NrNabywcy, SymbolTowaru nie zawierający duplikatów; 2 - na podstawie kwerendy z kroku 1 przeprowadzić agregację (funkcja Policz) i utworzyć arkusz danych o kolumnach {NazwaNabywcy, Liczność asortymentu}. 13. Na podstawie wyniku zadania 9 utworzyć tabelę zawierającą 10 klientów o najbardziej szerokich zainteresowaniach (największej liczności asortymentu). 14. Utworzyć arkusz informujący o liczności asortymentu towarów nabywanych przez Naszą firmę w każdym województwie. 15. Utworzyć arkusz informujący klientom z ilu województw był sprzedany przez Naszą firmę każdy towar. 16. Wykonać zestawienie obrotów Naszej Firmy z podziałem na miesiące (1..12) roku zadanego parametrem (użyj funkcji Year i Month). 13

14 Temat 5. Raporty Zadania 1. Zdefiniuj raport przedstawiający liczbę firm z podziałem na województwa i miejscowości o następującej postaci: 14

15 Wskazówki: Krok 1. Zdefiniuj kwerendę łączącą tabele FIRMY, WOJEWÓDZTWA i MIEJSCOWOŚCI ze zliczaniem liczby firm w poszczególnych miejscowościach: Krok 2. Otwórz kreator raportów i wybierz zdefiniowaną kwerendę jako żródło danych: 15

16 Krok 3. Wybierz poziom grupowania: Krok 4. Wybierz pola sortowania: 16

17 Krok 5. Wybierz opcje podsumowania: Krok 6. Wybierz układ raportu: 17

18 Krok 7. Podaj nazwę raportu i zakończ z opcją: "Modyfikuj projekt raportu".: Krok 8. Wstaw do nagłówka pole tekstowe z wyrażeniem "=Date()" oraz etykietą "Stan na dzień:". Jako kolor tła nagłówka ustaw biały. Wstaw linię podkreślająca nagłówek kolumn: 18

19 Zmień nazwy nagłówków kolumn. W stopce raportu wstaw pole tekstowe z wyrażeniem "=Sum(PoliczOfNr)" oraz etykietą "Razem:". Usuń, ewentualnie, zbędne informacje, dopasowując wygląd raportu do wzorca. 2. Zdefniuj raport przedstawiający sprzedaż Naszej Firmy w miesiącach zadanego parametrem roku z podziałem na nabywców (Miesiąc, Nazwa nabywcy, Kwota) z podsumowaniami kwot dla miesiąca. Wskazówki: zdefiniuj kwerendę stosowną do tego zadania, postępuj analogicznie do zadania Korzystając z tabeli bazy danych zdefniuj raport typu lista etykiet adresowych. Wykorzystaj do tego celu kreator etykiet. Niech etykieta ma postać: nazwa_firmy ulica nazwa_miejscowości nazwa_województwa 19

20 Temat 6. Teta - złączenie Wykonaj kolejne zadania nadając każdej definiowanej kwerendzie nazwę T6Zx_nazwa (gdzie numer zadania x = 1, 2,..., 6 z ewentualnymi literami a, b, c..., a nazwa oddaje sens kwerendy). Zadania 1. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania firm, które kupiły od Naszej Firmy jakikolwiek pasztet przed firmą o numerze Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania firm, które kupiły od Naszej Firmy wartościowo więcej niż firma o nazwie X zadanej parametrem. 3. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania firm, które kupowały od Naszej Firmy przed firmą o nazwie X zadanej parametrem. 4. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania towarów typu kawa, które były sprzedane przez Naszą Firmę po cenie wyższej niż najwyższa cena kawy o nazwie X zadanej parametrem w miesiącu zadanym parametrem. 5. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania transakcji wcześniejszych od transakcji danej numerem dokumentu i numerem firmy-sprzedawcy. 6. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania firm, których sumaryczna kwota zakupów w Naszej Firmie w sierpniu 1992r. była większa niż w lipcu. 20

21 Temat 7. Operacje teoriomnogościowe algebry relacji - "kwerendy usuwające" i " kwerendy dołączające" Dotychczas były używane dwa rodzaje kwerend kwerendy wybierające i kwerendy tworzące tabele. Możliwość realizacji teoriomnogościowych operacji algebry relacji dostarczają kwerendy usuwające i dołączające. Zadanie 1. Operacje teoriomnogościowe na abstrakcyjnych tabelach r1 i r2. a) utwórz nową bazę danych z tabelami r1 ( A B ) r2 ( A B ) a1 b1 a1 b1 a1 b2 a2 b2 a3 b3 a3 b4 a2 b3 b) korzystając z materiału wykładu rozpoznaj mechanizm "zapytania dołączającego" i zdefiniuj kwerendy realizujące dwa warianty sumy tabel: r1 = r1 r2 r3 = r1 r2 Wariant1 : r1 = r1 r2: 1) utwórz kwerendę o nazwie T7Z01b_w1k1_Dołącz_r2_do_r1 ; na platformie (w polu tabel-argumentów) kwerendy umieść tabelę, która będzie dołączana, czyli r2; 2) wybierz typ kwerendy kwerenda dołączająca i wskaż tabelę, do której będzie dołączana r2, czyli wybierz r1, 3) w wierszu Pole wybierz kolumny z r2, które będą dołączane do kolumn r1; Uwaga! Możesz wybrać wszystkie kolumny (to znaczy r2.*), ponieważ nazwy odpowiadających sobie kolumn r1 i r2 są identyczne i dołączane są wszystkie kolumny. Uwaga: jeśli nazwy odpowiadających sobie pól r1 i r2 nie są identyczne lub do r1nie są dołączane wszystkie pola r2, należy wskazać w wierszu Dołączane do nazwy pól z r1 odpowiadające nazwom pól z r2, tylko te, które będą dołączane 4) uruchom proces (Ikona '!'); wynikiem sumowania jest tabela r1, 5) zamknij kwerendę. Uwaga: jeżeli klikniesz ikonę Arkusz danych spowodujesz wyświetlenie tabeli r2, a nie wyniku dołączania! wynik dołączania jest zawarty w tabeli r1! Otwórz tabelę r1 i sprawdź poprawność wyniku, jako sumy teoriomnogościowej r1 r2 oraz czy są duplikaty wierszy w tabeli wynikowej? Aby obejrzeć tabelę r1 bez duplikatów utwórz kwerendę wybierającą o nazwie T7Z01b_w1k2_Dołącz_r2_do_r1, argumentem której jest tabela r1oraz w której właściwość Wartości unikatowe jest TAK; wynikiem tej kwerendy ma być tabela o kolumnach identycznych z r1, ale bez duplikatów wierszy. Przywróć zawartość r1 i r2 do postaci z zadania 1a. Wariant2 : r3 = r1 r2: 0) utwórz kwerendę o nazwie T7Z01b_w2k1_Skopiuj_r1 do r3 tworzącą tabelę o nazwie r3 będącą identyczną z r1; uruchom tę kwerendę ; 1) utwórz kwerendę T7Z01b_w2k2_Zsumuj_r2_r1 w r3 dołączająca r2 do r3 według przepisu wyżej i uruchom ją; wynik sumowania będzie w r3, a tabela r1 pozostanie bez zmian. Aby obejrzeć tabelę r3 bez duplikatów utwórz kwerendę wybierającą T7Z01b_w2k3_Zsumuj_r2_r1 w r3, argumentem której jest tabela r3oraz w której 21

22 właściwość Wartości unikatowe jest TAK; wynikiem tej kwerendy ma być tabela o kolumnach identycznych z r3, ale bez duplikatów wierszy. 1. c) korzystając z materiału wykładu rozpoznaj "kwerendy usuwającej" i zdefiniuj kwerendy realizujące dwa warianty różnicy (odejmowania) tabel: r1 = r1 r2 r3 = r1 r2 Wariant1 : r1 = r1 r2: 1) utwórz kwerendę o nazwie T7Z01c_w1k1_Odejmij_r2_od_r1 i na jej platformie umieść obie tabele: r1 i r2. 2) połącz porównywane pola obu tabel (patrz niżej) aby wyznaczyć ich część wspólną, 3) umieścić w wierszu Pole w pierwszej kolumnie oznaczenie wszystkich kolumn, to znaczy r1.*; wtedy od r1 będzie odjęta r2, 4) zmień rodzaj kwerendy na "kwerendę usuwającą" i ustaw we właściwościach kwerendy właściwość "Rekordy unikatowe"na "TAK". 5) uruchom kwerendę (Ikona '!'). Wynikiem odejmowania jest tabela r1. Sprawdź, czy rzeczywiście zawiera wynik odejmowania r2 od r1. Uwaga: jeżeli klikniesz ikonę Arkusz danych spowodujesz wyświetlenie wspólnych wierszy tabel r1 i r2, a nie wyniku usuwania! wynik usuwania jest zawarty w tabeli r1! W wyniku odjęcia tabeli r2 od relacji r1 w r1 pozostaną tylko te wiersze, których nie było w r2. Wiersze obu tabel mogą być porównywane przez porównanie wartości wszystkich odpowiadających sobie kolumn lub tylko niektórych z nich. Dla zaznaczenia, które pola są brane pod uwagę łączy się je na platformie kwerendy. Wariant2 : r3 = r1 r2: 1) utwórz kwerendę o nazwie T7Z01c_w2k1_Skopiuj_r1 do r3 tworzącą tabelę o nazwie r3 będącą identyczną z r1; uruchom tę kwerendę; 2) utwórz kwerendę o nazwie T7Z01c_w2k2_Odejmij_r2_od_r3 i na jej platformie umieść obie tabele: r1 i r3, 3) połącz porównywane pola obu tabel (patrz wyżej) aby wyznaczyć ich część wspólną, 4) umieścić w wierszu Pole w pierwszej kolumnie oznaczenie wszystkich kolumn, to znaczy r3.*; wtedy od r3 będzie odjęta r2, 5) zmień rodzaj kwerendy na "kwerendę usuwającą" i ustaw we właściwościach kwerendy właściwość "Rekordy unikatowe"na "TAK", 6) uruchom kwerendę (Ikona '!') Wynikiem odejmowania jest tabela r3. Sprawdź, czy rzeczywiście zawiera wynik odejmowania r2 od r1. 1.d) korzystając z materiału wykładu zdefiniuj kwerendę realizującą iloczyn (część wspólną, intersekcję) dwóch tabel: r3 = r1 r2 Część wspólną dwóch tabel tworzą te same wiersze, występujące w obu tabelach. Aby znaleźć część wspólną dwóch tabel: a) otwórz (zdefiniuj) kwerendę wybierającą lub tworzącą tabelę T7Z01d_Część Wspólna_r1_r2 ; umieścić na platformie tej kwerendy tabele mnożone, b) połącz pola, względem których rekordy powinny być równe (albo są to wszystkie pola, albo pola tworzące klucze obu tabel - w przypadku r1 i r2 powinny być wszystkie pola), c) w wierszu Pole określić schemat arkusza wynikowego (nagłówek tabeli wynikowej). 22

23 Wynikiem mnożenia jest tabela chwilowa, jeżeli kwerenda jest wybierająca lub trwała, jeżeli kwerenda jest tworząca tabelę. 2. Znaleźć dopełnienie. Zdefiniuj tabele i wprowadź do nich dane jak niżej: GRUPA ( Numer, Liczba uczestników ) OBIEKT ( Nazwa ) 1 15 Muzeum 2 19 ZOO 3 17 Zamek 4 19 ZWIEDZILA ( Numer_grupy Nazwa_obiektu ) 1 Muzeum 2 ZOO 4 Zamek Zakładając, że każda grupa turystyczna ma zwiedzić każdy obiekt, wyznacz tabelę zawierającą wizyty, które jeszcze muszą mieć miejsce (dopełnienie relacji ZWIEDZIŁA) według następującego algorytmu: a) zdefiniuj i uruchom kwerendę o nazwie T7Z02x_Utwórz plan wizyt tworząca tabelę o nazwie Plan wizyt zawierającą iloczyn kartezjański grup i obiektów, b) zdefiniuj i uruchom kwerendę o nazwie T7Z02x_Odejmij Zwiedziła od Wizyty do wykonania. 3. Wykonaj operacje teoriomnogościowe na rzeczywistej bazie danych firmy handlowej: a) zdefiniuj i uruchom dwie kwerendy o nazwach odpowiednio T7Z3a_TwórzDostawców i T7Z03b_TwórzOdbiorców tworzące tabele o nazwach Dostawcy i Odbiorcy i o tym samym nagłówku {Numer, NazwaFirmy, Telefon}; Dostawcy to ci, u kogo kupowała Nasza firma, a Odbiorcy ci komu Nasza firma sprzedawała; Nasza firma nie powinna pojawić się w tworzonych tabelach; spraw, aby tworzone tabele nie zawierały duplikatów wierszy (Wartości unikatowe=tak); b) zdefiniuj i uruchom kwerendę wybierającą T7Z03b_DostawcyIodbiorcy znajdującą wiersze wspólne oby tabel, czyli znajdującą firmy, które są jednocześnie dostawcami i odbiorcami towarów; sprawdź wynik trzech wariantów tej kwerendy: ze złączeniem pól: Numer, NazwaFirmy, Telefon, ze złączeniem pól: Numer, NazwaFirmy, ze złączeniem pól: Numer; właściwy wyniki dają dwa ostatnie warianty; odpowiedz: dlaczego?; zauważ, że tabele Dostawcy i Odbiorcy mają wspólne wiersze, c) zsumuj tabele Dostawcy i Odbiorcy w tabeli Klienci (Klienci = Dostawcy Odbiorcy); w tym celu zdefiniuj i uruchom: kwerendę T7Z03c1_TwórzRoboczą tworzącą tabelę Robocza identyczną z tabelą Dostawcy, kwerendę T7Z03c2_DołączOdbiorcówDoRobocza dołączającą tabelę Odbiorcy do tabeli Robocza z ustawioną na TAK własciwością Wartości unikatowe; sprawdź po wykonaniu tej kwerendy, czy usuniete zostały duplikaty wierszy?; mimo wszystko duplikaty wierszy w tabeli Klienci są; dalej więc utwórz i uruchom: kwerendę T7Z03c3_TwórzKlientów tworzącą tabelę Klienci, jako kopię tabeli Robocza z ustawioną na TAK właściwością Wartości unikatowe; d) zdefiniuj i uruchom kwerendy znajdujące firmy, które są tylko dostawcami towarów (Dostawcy Odbiorcy), w tym celu zdefiniuj i uruchom: 23

24 kwerendę T7Z03d1_TwórzTylkoDostawców tworzącą tabelę TylkoDostawcy identyczną z tabelą Dostawcy, kwerendę T7Z003d2_OdDostawcówOdejmijOdbiorców usuwajacą, która odejmie tabelę Odbiorcy od tabeli TylkoDostawcy; wynik tego zadania będzie w tabeli TylkoDostawcy, e) analogicznie do zadania T7Z3d) zdefiniuj i uruchom kwerendy znajdujące firmy, które są tylko odbiorcami towarów (Odbiorcy Dostawcy); f) (nadobowiązkowo) zdefiniuj i uruchom kwerendy znajdujące firmy, które nie są jednocześnie dostawcami i odbiorcami towarów (AlboDostawcyAlboOdbiorcy); skorzystaj z tautologii: AlboDostawcyAlboOdbiorcy = (Dostawcy Odbiorcy) (Odbiorcy Dostawcy) Wykonaj kolejne zadania nadając każdej definiowanej kwerendzie nazwę T7Zx_nazwa (gdzie x = 04, 05,..., 16 z ewentualnymi literami a, b, c..., a nazwa oddaje sens kwerendy). 4. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania firm, z którymi nie była przeprowadzona żadna transakcja. 5. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania towarów, które były przez Naszą firmę sprzedawane klientom z Wrocławia i nie były sprzedawane klientom z województwa dolnośląskiego (spoza Wrocławia). 6. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces utworzenia tabeli "M1" o nagłówku {NazwaMjc} miejscowości klientów kupujących w Naszej firmie konserwę w puszkach albo kawę, oraz utworzenia tabeli "M2" o nagłówku {NazwaMjc} miejscowości klientów kupujących herbatę. Dalej zdefiniuj i uruchom kwerendę znajdującą miejscowości, które znalazły się w obu tabelach. 7. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces utworzenia tabeli "T1" o nagłówku {Nazwa} towarów, które były kupowane w Naszej firmie przez klientów z Wrocławia w lipcu 1992 albo przez klientów z Krakowa w sierpniu 1992 i utworzenia tabeli "T2" o nagłówku {Nazwa} towarów sprzedawanych klientom z Warszawy kiedykolwiek. Dalej zdefiniuj i uruchom kwerendę znajdującą towary, które są w tabeli "T1" i nie występują w "T2" 8. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces utworzenia tabeli "W1" o nagłówku {NazwaWoj} województw firm, którym Nasza firma sprzedawała albo od nich kupowała kawę na kwotę większą niż 30 zł jednorazowo oraz utworzenia tabeli "W2" nazw województw firm, z którymi przedmiotem transakcji (kupna lub sprzedaży) była konserwa w puszkach lub ryż. Dalej zdefiniuj i uruchom kwerendy sumująca (zbiorowo) zawartość tabel W1 i W2 w tabeli W2. 9. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces utworzenia tabeli "K1" o nagłówku {Numer, NazwaNabywcy} numerów i nazw firm, które kupowały od Naszej firmy kawę w lipcu 1992 roku albo chrupki kiedykolwiek oraz utworzenia tabeli "K2" firm kupujących w Naszej firmie towary w puszkach. Dalej zdefiniuj i uruchom kwerendy znajdujące firmy występujące w K1 i nie występujące w K2 10. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania towarów, które były sprzedawane przez Naszą firmę klientom z Wrocławia, ale nigdy nie były sprzedawane klientom z Krakowa. 11. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania towarów, które były kupione od Naszej firmy (na kwotę > 20 zł jednorazowo) przez klientów z Wrocławia i przez klientów z Krakowa. 12. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces do listy klientów, którzy kupili u nas kawy w sumie na kwotę > 100 dołączyć klientów, którzy kawy u nas nigdy nie kupili, ale każdy z nich kupił "pasztet" i "zupy choise". 24

25 Temat 8. Operacja dzielenia (temat nadobowiązkowy) Operacja dzielenia pozwala znaleźć rekordy dzielnej, które łączą się z każdym wierszem dzielnika. Dane są tabele: r i s r s = {R-S} (r) {R-S} (( {R-S} (r) s) r), gdzie - operacja iloczynu kartezjańskiego, - operacja odejmowania tabel, {R-S} (...) - operacja projekcji tabeli. Wykonaj kolejne zadania nadając każdej definiowanej kwerendzie nazwę T8Zx_nazwa (gdzie numer zadania x = 1, 2,..., 8 z ewentualnymi literami a, b, c..., a nazwa oddaje sens kwerendy). 1. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces rozwiązania następującego zadania: podaj nazwy i adresy firm, które kupiły od Naszej firmy każdy z towarów podanych w tabeli s: s(symbol_towaru ) Uwaga: operacja dzielenia tabel ma dwa argumenty: dzielną r oraz dzielnik s; dzielnik s jest dany wyżej; dzielną r należy otrzymać jako wynik kwerendy tworzącej tabelę, która pobiera dane z tabel Dokumenty i PozycjeDokumentu; tabela r powinna mieć nagłówek R={Symbol_towaru, NrNabywcy}; przy tworzeniu tabeli r można ograniczyć się tylko do towarów zadanych w s, wykorzystując selektywne właściwości złączenia r z s. Wykonaj makro. Uwaga: makro jest nazwaną sekwencją akcji wykonywaną jako całość przez przez wywołanie (kliknięcie) jej nazwy; akcjami składowymi makra mogą być takie akcje jak: otwórz kwerendę, otwórz tabelę, ustaw ostrzeżenia itp.; pełna lista akcji jest dana podczas definiowania makra; argumentami akcji mogą być, w zależności od rodzaju akcji: kwerendy, tabele lub inne argumenty. 2. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania miejscowości, z których klienci kupili w Naszej firmie każdy z towarów: "Zupy CHOISE"," Orzeszki solone", ""Kawa BURG" (niekoniecznie każdy z klientów każdy z towarów!). 3. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania towarów, które były sprzedawane przez Naszą firmę klientom w każdej z miejscowości: Wrocław, Bytom, Białystok. 4. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania dokumentów, w których występuje każdy z towarów: "Kawa BURG", "Orzeszki solone", "Zupy CHOISE" 5. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania nazw firm, które kupowały u nas każdy z towarów sprzedanych nam na podstawie faktury numer R/45/H/ Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania dni, w których Nasza firma sprzedawała każdy z trzech najlepiej sprzedających się (pod względem sumarycznej kwoty) towarów. 7. Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania klientów, którzy kupili u nas każdy z towarów wymienionych w dokumentach z dnia lub z dnia Zdefiniuj i uruchom kwerendy realizujące proces znajdowania towarów, które były u nas kupowane przez każdego z klientów z województwa opolskiego. 25

26 Załącznik 1. Załącznik do tematu 1. Projektowanie tabel Wstęp System MS ACCESS jest to oprogramowanie przeznaczone do tworzenia i użytkowania aplikacji z bazą danych. Przez aplikację rozumie się tu gotowe do użycia oprogramowanie użyteczne w konkretnym zastosowaniu, np. w firmie: ewidencja i rozliczanie sprzedaży, ewidencja zamówień, ewidencja pracowników oraz w domu: mini książka telefoniczna, ewidencja użytecznych w domu firm usługowych itp. Aplikacja z bazą danych powinna zawierać następujące elementy: - bazę danych jest to podstawowy element aplikacji, - procedury wyszukiwania przetwarzania danych, - interfejs użytkownika (język wymiany danych i poleceń między aplikacją i użytkownikiem). - procedury administrowania aplikacją. Aby użytkować aplikację z bazą danych należy ją najpierw zaprojektować i wykonać. Polega to na: - zdefiniowaniu i utworzeniu bazy danych, - zdefiniowaniu i wprowadzeniu procedur przetwarzania danych, - zdefiniowaniu i wprowadzeniu definicji interfejsu użytkownika. - zdefiniowaniu i wprowadzeniu parametrów procedur ochrony. Aplikacja w systemie MS ACCESS jest pamiętana w komputerze w pliku o identyfikatorze: xxxxxxxx.accdb (w starszych wersjach xxxxxxxx.mdb) gdzie: xxxxxxxx jest nazwą zgodną z regułami systemu operacyjnego, accdb jest rozszerzeniem charakterystycznym dla aplikacji MS ACCESS w wercji od W wersjach wcześniejszych mdb. Aplikacje MS ACCESS mogą być zawarte w jednym lub wielu plikach. Pliki te zawierają bazę danych i definicje potrzebne do funkcjonowania aplikacji. Uruchomienie systemu MS ACCESS odbywa się zgodnie mechanizmami MS Windows. Po uruchomieniu opcjonalnie pojawia się okno systemu z menu o pozycjach: Plik i Pomoc. Utworzenie nowego pliku polega na wyborze opcji Plik\Nowa baza danych z menu. Gdy pojawi się okno dialogowe, należy podać nazwę pliku aplikacji oraz miejsce (urządzenie i katalog) jego zapamiętania. Po podaniu tych danych następuje utworzenie nowego pliku o rozszerzeniu mdb i w oknie systemu pojawia się okno aplikacji z bazą danych. W oknie widzimy sześć przycisków: Tabela Kwerenda (Zapytanie) Formularz Raport Makro Moduł Aplikacja z bazą danych składa się z tak zwanych obiektów, z których tu najważniejsze to: Tabela, Kwerenda, Formularz, Raport, Makro. Każda aplikacja może mieć wiele obiektów każdego typu. Na obiektach każdego typu możemy wykonywać takie operacje jak: Utwórz nowy obiekt (Nowy) Otwórz istniejący obiekt do przeglądania (Otwórz) Znień projekt istniejacego obiektu (Projekt) 26