Wszystkie znaki wyst puj ce w tek cie s zastrze onymi znakami firmowymi b d towarowymi ich w a cicieli.

Transkrypt

1 Program nauczania, przeznaczony dla IV etapu edukacyjnego, zosta dopuszczony do u ytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej na podstawie opinii rzeczoznawców: mgr. Marka Sadowskiego i mgr. in. Krzysztofa Szota. Numer dopuszczenia: DPN /08 Wszelkie prawa zastrze one. Nieautoryzowane rozpowszechnianie ca o ci lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metod kserograficzn, fotograficzn, a tak e kopiowanie ksi ki na no niku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki wyst puj ce w tek cie s zastrze onymi znakami firmowymi b d towarowymi ich w a cicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION do o yli wszelkich stara, by zawarte w tej ksi ce informacje by y kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialno ci ani za ich wykorzystanie, ani za zwi zane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponosz równie adnej odpowiedzialno ci za ewentualne szkody wynik e z wykorzystania informacji zawartych w ksi ce. Redaktor prowadz cy: Joanna Zar ba Projekt ok adki: Maciej Pasek Fotografie na ok adce zosta y wykorzystane za zgod istockphoto Inc. Wydawnictwo HELION ul. Ko ciuszki 1c, GLIWICE tel , helion@helion.pl WWW: (ksi garnia internetowa, katalog ksi ek) Drogi Czytelniku! Je eli chcesz oceni t ksi k, zajrzyj pod adres Mo esz tam wpisa swoje uwagi, spostrze enia, recenzj. ISBN: Copyright Helion 2010 Printed in Poland.

2 Spis tre ci 1. Informatyka a technologia informacyjna 5 2. Charakterystyka i za o enia programu 8 3. Podstawa programowa kszta cenia ogólnego w zakresie informatyki dla szkó ponadgimnazjalnych Standardy wymaga egzaminacyjnych z informatyki Cele kszta cenia i wychowania Procedury osi gania celów Zadania szko y w zakresie edukacji informatycznej Ramowy podzia materia u nauczania Tre ci nauczania i przewidywane osi gni cia uczniów Metody kontroli i oceny osi gni uczniów Zakres mo liwych modyfikacji programu nauczania 83

3 4 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA

4 1. Informatyka a technologia informacyjna Informatyka a technologia informacyjna Jednym z g ównych celów edukacji informatycznej jest stworzenie sytuacji, w której ka dy cz owiek d y by do zwi kszenia umiej tno ci w zakresie pos ugiwania si technologi informacyjn. Chodzi o opanowanie jej w takim samym stopniu, jak umiej tno ci podstawowych niezb dnych do ycia w spo ecze stwie czytania, pisania, liczenia. Technologia informacyjna staje si dziedzin wiedzy nieodzown w spo ecze stwie informacyjnym, a ponadto stanowi rodek do przyspieszenia indywidualnego rozwoju cz owieka. Aby osi gn wymienione tu cele na poziomie edukacji, nale y stworzy uczniom mo liwo ci poznania podstaw i zastosowa technologii informacyjnej oraz przygotowania si do jej stosowania w praktyce. Z technologi informacyjn mamy do czynienia w sytuacji, gdy korzystamy z narz dzi informatycznych. Informatyka pojawia si w momencie, gdy zaczynamy tworzy co nowego przy u yciu istniej cych narz dzi. Granica jest nieostra i trudno czasami zauwa y, e ju j przekroczyli my. Wyró niaj ca informatyk potrzeba twórczego i jednocze nie logicznego my lenia powoduje, e dyscyplina ta staje si dziedzin, w któr anga uj si ludzie ze specyficznymi predyspozycjami i uzdolnieniami. Nie ka dy mo e wi c skutecznie rozwija si w tym zakresie. Z kolei technologia informacyjna wymaga jedynie wicze i wiedzy, jest wi c przeznaczona dla wszystkich, którzy chc z niej korzysta. W ostatnich latach zauwa alny jest niezwykle szybki rozwój nauk informatycznych i ich zastosowa. Technologia informacyjna i informatyka to dziedziny, których wykorzystanie i dost pno stale wzrastaj, a tempo zachodz cych zmian jest tu nieporównywalne z innymi dyscyplinami. Wida to równie w zakresie edukacji informatycznej. Stale obni a si wiek ucznia rozpoczynaj cego rozwój w tym kierunku, w zwi zku z czym zmieniaj si warunki, w jakich odbywa si edukacja informatyczna.

5 6 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA Przedmioty informatyczne pojawiaj si w procesie edukacji na coraz ni szych poziomach: w szko ach podstawowych, nawet w okresie wczesnoszkolnym. Kszta cenie w tym kierunku ma ogromny wp yw na rozwój ucznia, co sprawia, e nale y szczególnie uwa a, by by o ono prawid owo ukierunkowane. M ody cz owiek musi mie wiadomo istniej cych zagro e i samodzielnie dokonywa odpowiedniego wyboru narz dzi informatycznych. Rola nauczyciela technologii informacyjnej w pocz tkowym okresie jest niezwykle istotna, od niego bowiem zale y prawid owy rozwój ucznia w tym zakresie. Bardzo trudno jest naprawi b dy pope nione na samym pocz tku nauki. Ucze cz sto nie wie, z jak szerok dziedzin ma do czynienia, nie zdaje sobie sprawy z istnienia informatyki i technologii informacyjnej oraz ró nic dziel cych te dwa poj cia. Wa nym elementem w edukacji informatycznej na wszystkich poziomach jest ci g o. Kolejne etapy powinny by kontynuacj i rozszerzeniem przygotowania informatycznego rozpocz tego we wcze niejszym okresie. Istotne jest, aby nauczyciele prowadz cy zaj cia na poziomie gimnazjum i szko y podstawowej w a ciwie realizowali programy nauczania, uwzgl dniaj c tre ci obowi zuj ce na danym etapie. Edukacja informatyczna obecnie rozpoczyna si ju na poziomie szko y podstawowej, a nast pnie kontynuowana jest w gimnazjum. Mimo e nazwa przedmiotu obejmuj cego te dziedziny wiedzy to informatyka, na tych etapach mamy do czynienia przede wszystkim z technologi informacyjn. W szkole ponadgimnazjalnej ci g dalszy tego procesu kszta cenia odbywa si w ramach przedmiotu technologia informacyjna, natomiast na zaj ciach z przedmiotu informatyka rozszerza si wcze niej wprowadzane zagadnienia o tre ci wchodz ce w a nie w zakres informatyki. Warto tu zwróci uwag na odr bno przedmiotów technologia informacyjna i informatyka. Oto ró nice mi dzy nimi:

6 I NFORMATYKA A TECHNOLOGIA INFORMACYJNA 7 Technologia informacyjna jest przedmiotem obowi zkowym realizowanym we wszystkich klasach. Informatyka nie jest przedmiotem obowi zkowym. Realizowana jest wy cznie w klasach, w których zaplanowano rozszerzenie edukacji informatycznej przez dodanie tego przedmiotu. Technologia informacyjna nie jest przedmiotem maturalnym. Informatyka jest przedmiotem maturalnym znajduj cym si w grupie przedmiotów obowi zkowych do wyboru (od roku szkolnego 2008/2009). Egzamin maturalny z informatyki mo na wi c zdawa zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym. Technologia informacyjna nie stanowi poziomu podstawowego dla przedmiotu informatyka, chocia wchodzi w zakres wymaga maturalnych tego przedmiotu. Obejmuje ona zagadnienia zwi zane z zastosowaniami narz dzi informatycznych.

7 8 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA 2. Charakterystyka i za o enia programu Charakterystyka i za o enia programu Program nauczania realizowany w klasach przygotowuj cych ucznia szko y ponadgimnazjalnej do egzaminu maturalnego z informatyki musi obejmowa materia obowi zuj cy na takim egzaminie oraz prac z uczniem w zakresie rozwoju jego samodzielnego i twórczego my lenia, rozwi zywania problemów, konstruowania algorytmów. W konsekwencji absolwenci tych klas powinni by dobrze przygotowani do studiów informatycznych i innych w dziedzinie nauk cis ych. Przedstawiony tu program zawiera materia przeznaczony dla szkó ponadgimnazjalnych. Zosta on tak dobrany, aby przygotowa ucznia do kontynuacji nauki na studiach wy szych. Realizacja programu powinna pomóc mu w podj ciu decyzji o kontynuowaniu nauki oraz wyborze kierunku studiów. Du y nacisk po o ono wi c na takie dyscypliny, jak algorytmika i programowanie. S one w szczególny sposób zwi zane z realizacj przedmiotu informatyka oraz pozwalaj m odemu cz owiekowi na dokonanie wiadomego wyboru w asnej przysz o ci. Pozosta e zagadnienia wchodz ce w zakres informatyki s rozwini ciem tematów poruszanych ju wcze niej w ramach technologii informacyjnej. Proponowany program przewiduje w a ciwe przygotowanie ucznia do egzaminu maturalnego z informatyki, co wi e si bezpo- rednio z wyborem przez niego dalszego kierunku kszta cenia. Wa na jest równie odpowiednia konstrukcja prezentowanego tu programu chodzi o o to, by jego zrealizowanie nie przekracza- o dost pnych mo liwo ci. Ramowy podzia materia u nauczania pokazuje, jak wiedz i umiej tno ci musi mie ucze, aby przyst pi do egzaminu maturalnego zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym. Materia zebrany w ksi ce odzwierciedla podzia na te dwa poziomy. Wersja podstawowa umo liwia realizacj podstawy programowej z uwzgl dnieniem standardów wymaga egzaminacyjnych w tym zakresie. Wymaga od ucznia samodzielnej pracy, a od nauczyciela prawid owego ukierunkowania rozwoju i dzia a podopiecznego. Je li nauczyciel ma do dyspozycji niewielk liczb go-

8 C HARAKTERYSTYKA I ZA O ENIA PROGRAMU 9 dzin, lecz chce przygotowa ucznia do egzaminu maturalnego z informatyki nawet na poziomie podstawowym nie uniknie konieczno ci zlecania uczniowi dodatkowej pracy w domu. Wersja rozszerzona to realizacja podstawy programowej z uwzgl dnieniem standardów wymaga egzaminacyjnych w zakresie rozszerzonym. Umo liwia ona wykorzystanie wi kszej liczby godzin na wiczenia, zadania i sprawdziany tworzone na wzór zada maturalnych, co w znacznym stopniu u atwia prac nauczyciela. Ponadto daje szans na realizacj projektów indywidualnych i zespo owych, co równie jest istotne w procesie prawid owego rozwoju m odego cz owieka. Nie wszyscy uczniowie zainteresowani s egzaminem maturalnym z informatyki. Wybieraj c jednak ten przedmiot, maj nadziej na intensywny rozwój w tym kierunku. To obejmuje mi dzy innymi pobudzenie szybkiego, logicznego my lenia oraz umiej tno ci samodzielnych dzia a w ró nych dziedzinach z wykorzystaniem komputera i narz dzi informatycznych. Wspó czesny wiat oczekuje od absolwenta szko y ponadgimnazjalnej podstaw wiedzy z przedmiotów ogólnokszta c cych, przede wszystkim jednak wymaga umiej tno ci czenia ró norodnej wiedzy oraz efektywnego jej wykorzystania. Do osi gni cia tego celu niezb dnym narz dziem sta si komputer. Technologia informacyjna przygotowuje ucznia do jego u ytkowania, natomiast informatyka pobudza do twórczego my lenia i proponowania nowych zastosowa. Realizacja zagadnie informatycznych wp ywa wi c na rozwój ucznia w ró nych dziedzinach, co ma bezpo redni wp yw na jego przysz o. Nale y równie podkre li, jak istotne jest to, by wiedza informatyczna by a skorelowana z innymi przedmiotami. Dzi ki temu m ody cz owiek rozumie znaczenie komputera jako narz dzia us ugowego w ró nych dziedzinach nauki i ycia, a w przysz o ci b dzie potrafi wybra i zastosowa b d skonstruowa potrzebne mu narz dzia s u ce do wspomagania pracy lub rozwi zania postawionego problemu. Korelacja z innymi przedmiotami ogólnokszta c cymi ma równie na celu u wiadomienie uczniowi, i wiedza z ró nych przedmiotów wzajemnie si przenika, wspomaga i uzupe nia, a wspó czesny cz owiek musi by osob o wysokim poziomie wiedzy ogólnej oraz rozleg ych horyzontach i nie mo e

9 10 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA ogranicza si do jednej w skiej dziedziny. Integracja mi dzyprzedmiotowa powinna odbywa si na dwóch poziomach, czyli na lekcjach informatyki (przez dobór zada z ró nych dziedzin i kszta cenie z ich wykorzystaniem umiej tno ci informatycznych) oraz na lekcjach innych przedmiotów (przez wykorzystanie przygotowania informatycznego do pracy nad wybranymi zagadnieniami). Jednym z najwa niejszych problemów w nauczaniu informatyki jest wykszta cenie umiej tno ci algorytmicznego my lenia. Cz sto spotykamy si z pytaniem: W jaki sposób wprowadza algorytmik, aby uczniowie zacz li w a ciwie wyobra a sobie algorytmy i wykazywa wiadom inicjatyw w ich realizacji?. Przedstawiony program nauczania opracowano w taki sposób, aby wspomóc nauczyciela w tym zakresie. Algorytmika i programowanie obejmuj ponad po ow czasu przeznaczonego na realizacj przedmiotu informatyka. Pozytywny efekt mo na uzyska jedynie dzi ki du ej liczbie praktycznych wicze i w a ciwej kolejno- ci wprowadzania poszczególnych zagadnie. Materia dotycz cy algorytmiki nale a oby zacz realizowa ju od klasy pierwszej, ale to uzale nione jest dodatkowo od ustalonej siatki godzin. Nale y te zwróci uwag na fakt, e podstawa programowa dla gimnazjum zak ada wprowadzanie zagadnie algorytmicznych ju na tym poziomie kszta cenia. Prawid owa edukacja gimnazjalna w zakresie algorytmiki daje uczniowi szans wiadomego wyboru kontynuacji nauki w tej dziedzinie w szkole ponadgimnazjalnej. Przypadkowy wybór przedmiotu informatyka mo e by przyczyn pó niejszych problemów i rozczarowania. Przedstawiony tu program nauczania zosta skonstruowany w ten sposób, aby pomóc nauczycielowi. Jednym z podstawowych zada realizowanych przez nauczyciela jest wyrównywanie ró nic w zakresie umiej tno ci uczniów, którzy mieli ju kontakt z kszta ceniem informatycznym na poziomie gimnazjum i szko y podstawowej. Kolejnym zadaniem jest wdra anie ucznia do samodzielnej i twórczej pracy, pobudzanie do rozwi zywania problemów, szybkiego i logicznego my lenia z wykorzystaniem algorytmicznej wyobra ni. Niezwykle istotne jest równie przygotowanie ucznia do pracy zespo owej przy wykonywaniu niektórych projektów informatycznych. Umiej tno ta okazuje si przydatna na przyk ad w realizacji projektów programistycznych, gdzie mamy do czy-

10 C HARAKTERYSTYKA I ZA O ENIA PROGRAMU 11 nienia z in ynieri oprogramowania. Uczymy samodzielno ci w rozwi zywaniu problemów, w tym analizy zadania, prawid owego doboru narz dzi s u cych do jego wykonania i d enia do optymalnego rozwi zania, co sprawia, e ucze, otrzymuj c odpowiednie narz dzia i materia y, pobudzany jest do rozwoju i kreatywnej pracy. W ten sposób przy zaanga owaniu zarówno ucznia, jak i nauczyciela realizacja programu nauczania daje najlepsze efekty. Opracowany program nauczania zak ada aktywn postaw nauczyciela. Je li prowadz cy zaj cia b dzie chcia dokona w nim pewnych zmian, mo e to zrobi zgodnie ze wskazówkami znajduj cymi si w rozdziale 11., Zakres mo liwych modyfikacji programu nauczania. Szczególnie korzystna mo e okaza si korelacja z innymi przedmiotami cis ymi, przede wszystkim z matematyk. Proponowany tu program wychodzi naprzeciw zmianom wprowadzanym w zakresie edukacji informatycznej na poziomie szko y ponadgimnazjalnej. Dostosowany jest on do wymogów stawianych osobom zdaj cym egzamin maturalny z informatyki zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym. Obejmuje podstaw programow oraz standardy egzaminacyjne obowi zuj ce na egzaminie maturalnym z informatyki od roku szkolnego 2008/2009. Program ten zawiera elementy niezb dne do jego pe nej realizacji, takie jak podstawa programowa i standardy wymaga egzaminacyjnych obowi zuj ce uczniów zdaj cych egzamin maturalny w roku szkolnym 2008/2009 i w nast pnych latach, ponadto cele kszta cenia i wychowania oraz procedury osi gania tych celów, zadania szko y w zakresie edukacji informatycznej, ramowy podzia materia u nauczania i szczegó owe tre ci nauczania wraz z przewidywanymi osi gni ciami uczniów, analiz metod kontroli i oceny osi gni oraz zakres mo liwych modyfikacji. W tre ciach programowych znajduj cych si w rozdziale 9., Tre ci nauczania i przewidywane osi gni cia uczniów, materia dodatkowy przewidziany do realizacji w wersji rozszerzonej wyró niony zosta pogrubieniem. Uwzgl dnione tam zagadnienia nie s zawarte ani w podstawie programowej, ani w standardach egzaminacyjnych.

11 12 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA 3. Podstawa programowa kszta cenia ogólnego w zakresie informatyki dla szkó ponadgimnazjalnych Podstawa programowa kszta cenia ogólnego Przedstawiona poni ej podstawa programowa kszta cenia ogólnego w zakresie informatyki jest zawarta w rozporz dzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 sierpnia 2007 roku, zmieniaj cym rozporz dzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kszta cenia ogólnego w poszczególnych typach szkó Cele edukacyjne a) Przygotowanie do wiadomego wyboru kierunku i zakresu dalszego kszta cenia informatycznego. b) Wykszta cenie umiej tno ci samodzielnego korzystania z komputera dla realizacji wybranych zada edukacyjnych oraz innych celów poznawczych Zadania szko y a) Stworzenie warunków do poznawania wybranych zagadnie, poj i metod informatyki jako dyscypliny naukowej oraz jej najwa niejszych zastosowa. b) Kszta cenie samodzielno ci intelektualnej, odpowiedzialno ci za w asny rozwój, gotowo ci do podejmowania i rozwi zywania z o onych zada, z uwzgl dnieniem rodków i metod informatyki. c) Rozwijanie umiej tno ci pracy zespo owej przez realizacj projektów grupowych Tre ci nauczania a) Algorytmika i programowanie: metodyczna analiza i modelowanie umiarkowanie z o onych problemów i procesów z ró nych dziedzin,

12 P ODSTAWA PROGRAMOWA KSZTA CENIA OGÓLNEGO 13 przegl d algorytmów klasycznych, wybrane techniki projektowania algorytmów i struktur danych: programowanie strukturalne, zst puj ce, abstrakcja danych, metoda kolejnych u ci le, elementy analizy algorytmów, indywidualna i zespo owa realizacja projektów programistycznych w wybranym j zyku wysokiego poziomu. b) Bazy danych: podstawowe formy organizacji informacji w bazach danych, budowa relacyjnych baz danych, wyszukiwanie informacji w relacyjnych bazach danych z u yciem j zyka zapyta, projektowanie prostych relacyjnych baz danych. c) Multimedia. Sieci komputerowe: sprawne i wiadome korzystanie z multimediów i tworzenie w asnych materia ów multimedialnych, przetwarzanie informacji w ró nej postaci (w tym wizualnej i d wi kowej), budowa i dzia anie sieci komputerowych, tworzenie i publikowanie w asnych materia ów w sieci. d) Tendencje w rozwoju informatyki i jej zastosowa 3.4. Osi gni cia a) Formu owanie sytuacji problemowej, jej modelowanie i rozwi zywanie z u yciem metod informatycznych. b) Ocenianie poprawno ci i efektywno ci rozwi za i ich testowanie. Tworzenie dokumentów rozwi za. c) Wyszukiwanie informacji w bazach danych i projektowanie prostych baz danych. d) Tworzenie opracowa multimedialnych. e) Sprawne korzystanie z us ug sieci komputerowych w pracy z informacjami swoimi i obcymi. f) Planowanie pracy i nadzór nad przebiegiem wykonywania projektów realizowanych zespo owo z wykorzystaniem programów komputerowych.

13 14 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA 4. Standardy wymaga egzaminacyjnych z informatyki Standardy wymaga egzaminacyjnych Przedstawione poni ej standardy wymaga egzaminacyjnych w zakresie informatyki s zawarte w rozporz dzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2007 roku, zmieniaj cym rozporz dzenie w sprawie standardów wymaga, b d cych podstaw przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów Wiadomo ci i rozumienie Zdaj cy zna i rozumie podstawowe poj cia, metody, narz dzia i procesy zwi zane z informatyk i technologi informacyjn : Tabela 4.1. Standardy wymaga egzaminacyjnych z informatyki w zakresie wiadomo ci i rozumienia POZIOM PODSTAWOWY 1. opisuje rodki, narz dzia i metody informatyki pos uguj c si poprawn terminologi informatyczn, 2. zna rol, funkcje i zasady pracy sprz tu komputerowego, 3. charakteryzuje typowe narz dzia informatyczne i ich zastosowania, 4. zna podstawow terminologi zwi zan z sieciami komputerowymi: rodzaje sieci, protoko y, opisuje podstawowe us ugi sieciowe i sposoby ochrony zasobów, 5. omawia przydatno i wiarygodno ró nych róde i zbiorów informacji oraz u yteczno sposobów i form ich reprezentowania, 6. zna sposoby reprezentowania informacji w komputerze, POZIOM ROZSZERZONY jak na poziomie podstawowym oraz: 1. zna i opisuje zasady administrowania sieci komputerow, 2. charakteryzuje sposoby reprezentowania informacji w komputerze, 3. zna systemy liczbowe maj ce zastosowanie w informatyce, 4. zna techniki algorytmiczne i algorytmy: a) metod dziel i zwyci aj, b) metod zach ann, c) iteracj i rekurencj, d) badaj ce w asno ci liczb ca kowitych, e) wyszukiwania i porz dkowania (sortowania), f) schemat Hornera,

14 S TANDARDY WYMAGA EGZAMINACYJNYCH 15 Tabela 4.1. Standardy wymaga egzaminacyjnych z informatyki w zakresie wiadomo ci i rozumienia ci g dalszy POZIOM PODSTAWOWY 7. zna podstawowe algorytmy i techniki algorytmiczne: a) algorytmy badaj ce w asno ci liczb ca kowitych i naturalnych, b) algorytmy wyszukiwania i porz dkowania (sortowania), c) algorytmy na tekstach, d) proste algorytmy szyfrowania, e) metod dziel i zwyci aj, f) iteracj i rekurencj, 8. zna zasady programowania strukturalnego, 9. zna podstawowe w asno ci algorytmów, 10. zna podstawowe poj cia zwi zane z relacyjnymi bazami danych, 11. zna i opisuje zasady etyczne i prawne zwi zane z wykorzystywaniem informacji i oprogramowania. POZIOM ROZSZERZONY g) algorytmy na tekstach, h) algorytmy numeryczne, i) algorytmy kompresji, 5. zna wybrane struktury danych i ich realizacj, 6. zna zasady programowania obiektowego.

15 16 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA 4.2. Korzystanie z informacji Zdaj cy stosuje posiadan wiedz do rozwi zywania zada teoretycznych i praktycznych: Tabela 4.2. Standardy wymaga egzaminacyjnych z informatyki w zakresie korzystania z informacji POZIOM PODSTAWOWY 1. pos uguje si typowymi programami u ytkowymi, 2. wykorzystuje wybrane rodowisko programistyczne do zapisywania, uruchamiania i testowania programu, 3. korzysta z zasobów i us ug sieci komputerowych, 4. stosuje metody wyszukiwania i przetwarzania informacji w relacyjnych bazach danych, 5. stosuje podstawowe algorytmy i struktury danych w rozwi zywaniu problemów informatycznych, 6. dobiera w a ciwy program (u ytkowy lub samodzielnie napisany) do rozwi zywanego zadania, 7. wykorzystuje zdobyt wiedz i umiej tno ci do rozwi zywania zada z ró nych dziedzin nauczania i problemów z ycia codziennego. POZIOM ROZSZERZONY jak na poziomie podstawowym oraz: 1. stosuje metody wyszukiwania i przetwarzania informacji w relacyjnych bazach danych z wykorzystaniem ró nych technik i narz dzi, 2. stosuje kolejne etapy prowadz ce do otrzymania poprawnego rozwi zania problemu: od sformu owania specyfikacji problemu po testowanie rozwi zania, 3. stosuje narz dzia i techniki informatyczne do modelowania i symulacji procesów oraz zjawisk Tworzenie informacji Zdaj cy stosuje metody informatyczne do rozwi zywania problemów:

16 C ELE KSZTA CENIA I WYCHOWANIA 17 Tabela 4.3. Standardy wymaga egzaminacyjnych z informatyki w zakresie tworzenia informacji POZIOM PODSTAWOWY 1. tworzy specyfikacj problemu, proponuje i analizuje jego rozwi zanie, 2. formu uje informatyczne rozwi zanie problemu przez dobór algorytmu oraz odpowiednich struktur danych i realizuje je w wybranym j zyku programowania, 3. projektuje relacyjne bazy danych i wykorzystuje do ich realizacji system bazy danych, 4. wykorzystuje ró norodne ród a i zasoby informacji do tworzenia dokumentów tekstowych i multimedialnych. POZIOM ROZSZERZONY jak na poziomie podstawowym oraz: 1. projektuje i przeprowadza wszystkie etapy na drodze do otrzymania informatycznego rozwi zania problemu, 2. wykorzystuje metody informatyki w rozwi zywaniu problemów, 3. uzasadnia poprawno, z o ono i efektywno rozwi zania problemu, 4. projektuje relacyjne bazy danych i proste aplikacje bazodanowe, 5. tworzy dokumenty sieciowe i multimedialne z u yciem zaawansowanych technik, w tym programowania, 6. opisuje nowe zastosowania narz dzi informatyki i antycypuje ich konsekwencje dla ycia spo ecznego, gospodarczego (korzy ci i zagro enia). 5. Cele kszta cenia i wychowania Cele kszta cenia i wychowania Uczniowie przechodz cy przez kolejne etapy edukacji informatycznej powinni nie tylko pog bia swoj wiedz, ale tak e rozwija zainteresowania i umiej tno ci pozwalaj ce mi dzy innymi na: sprawne pos ugiwanie si zaawansowanymi rodkami, narz dziami i metodami informatyki; korzystanie z us ug sieci komputerowych; wyszukiwanie informacji w bazach danych i tworzenie prostych relacyjnych baz danych; formu owanie sytuacji problemowej, jej modelowanie i projektowanie rozwi zania z u yciem technologii informacyjnej oraz metod informatyki;

17 18 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA ocenianie wybranych w asno ci uzyskanych rozwi za oraz dokumentowanie tych rozwi za ; wykorzystywanie sieci do publikowania w asnych materia ów oraz zbierania i przetwarzania danych; planowanie wspó pracy i zespo owe wykonywanie projektów informatycznych; ocenianie korzy ci oraz dostrzeganie etycznych i spo ecznych aspektów rozwoju zastosowa informatyki. Nie wolno jednak zapomina o realizacji celów wychowawczych. Przestrzeganie ustalonych zachowa oraz przyj tych zasad jest bardzo wa ne w spo ecze stwie informacyjnym, yj cym w wiecie techniki komputerowej i ró norodnych informacji Cele edukacyjne Podstawowym celem edukacyjnym jest przygotowanie ucznia do zaawansowanego stosowania rodków, narz dzi i metod technologii informacyjnej oraz informatyki w ró nych dziedzinach ycia i kolejnych etapach kszta cenia. Jest to wi c d enie do wykszta cenia osób sprawnie funkcjonuj cych w wiecie informacyjnym, nabycia przez nich umiej tno ci wykorzystywania technik komunikacji i korzystania z informacji, a tak e wspomagania ich w przygotowywaniu si do doros ego ycia, wiadomego wyboru kierunku i dalszej nauki w zakresie informatyki (lub dziedziny pokrewnej). Wa nym celem edukacyjnym jest ponadto wykszta cenie umiej tno ci samodzielnego korzystania z komputera i zastosowa informatyki przy realizacji wybranych zada edukacyjnych oraz innych celów poznawczych. Chodzi tu o nauk wiadomego i sprawnego pos ugiwania si komputerem, a tak e narz dziami i metodami informatyki. Wa ne jest równie wskazanie mu drogi do celowego i odpowiedzialnego tworzenia warsztatu pracy intelektualnej. Kolejnym celem edukacyjnym jest przygotowanie ucznia do wiadomego wyboru kierunku dalszego kszta cenia w zakresie informatycznym lub innych, pokrewnych dziedzinach.

18 C ELE KSZTA CENIA I WYCHOWANIA Ogólne cele edukacyjne kszta cenie w zakresie podstawowym Tabela 5.1. Ogólne cele edukacyjne kszta cenia w zakresie podstawowym DZIA OGÓLNE CELE EDUKACYJNE ALGORYTMIKA I PROGRAMOWANIE Analizowanie i formu owanie informatycznych rozwi za prostych problemów z ró nych dziedzin przez dobór odpowiedniego algorytmu i struktury danych oraz realizacj w wybranym j zyku programowania. Znajomo podstawowych algorytmów i stosowanie ich przy realizacji zada. Znajomo i umiej tno stosowania podstawowych technik algorytmicznych. Stosowanie podstawowych struktur danych przy realizacji algorytmów. Znajomo zasad strukturalizacji programów. Konstruowanie algorytmów zgodnie z podan specyfikacj. Wykonywanie podstawowych operacji na plikach z wykorzystaniem polece plikowych. Okre lanie podstawowych w asno ci algorytmów, takich jak sko czono, z o ono obliczeniowa, efektywno. Konstruowanie programów w wybranym j zyku programowania wysokiego poziomu. Korzystanie z wybranego rodowiska programistycznego do zapisywania, uruchamiania i testowania programów. Realizacja niewielkich projektów programistycznych. Znajomo sposobów reprezentowania danych liczbowych w komputerze i systemów liczbowych wykorzystywanych w informatyce.

19 20 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA DZIA OGÓLNE CELE EDUKACYJNE BAZY DANYCH Znajomo podstawowych form organizacji informacji w bazach danych. Znajomo podstawowych poj zwi zanych z relacyjnymi bazami danych. Projektowanie prostych relacyjnych baz danych. Umiej tno czenia tabel odpowiednimi typami relacji. Umiej tno okre lania podstawowych w a ciwo ci danych gromadzonych w bazie. Znajomo metod wyszukiwania i przetwarzania informacji w relacyjnych bazach danych. Umiej tno doboru odpowiedniego programu narz dziowego do rozwi zania zadania. Wyszukiwanie informacji w relacyjnych bazach danych z u yciem j zyka zapyta. Definiowanie kryteriów wyszukiwania oraz podsumowa danych w bazie danych. Umiej tno stosowania graficznej prezentacji informacji. Realizacja niewielkich projektów bazodanowych. MULTIMEDIA Umiej tno sprawnego i odpowiedzialnego korzystania z multimediów. Umiej tno przetwarzania informacji w ró nej postaci, w tym wizualnej i d wi kowej. Umiej tno tworzenia w asnych materia ów multimedialnych. Znajomo poj kompresji stratnej i bezstratnej. Rozró nianie oraz znajomo wad i zalet grafiki wektorowej i rastrowej. Umiej tno tworzenia grafiki wektorowej i 3D. Znajomo reprezentacji danych nieliczbowych w komputerze.

20 C ELE KSZTA CENIA I WYCHOWANIA 21 SYSTEMY I SIECI KOMPUTEROWE ASPEKTY ETYCZNE, PRAWNE I SPO ECZNE W ZASTOSOWANIACH INFORMATYKI. TENDENCJE W ROZWOJU INFORMATYKI Znajomo budowy i dzia ania sieci komputerowych. Znajomo us ug sieciowych i sprawne z nich korzystanie. Umiej tno tworzenia i publikowania w sieci w asnych materia ów. Znajomo zagro e zwi zanych z prac komputera w sieci oraz sposobów zabezpieczania si przed nimi. Znajomo podstawowych zada systemu operacyjnego. Wskazywanie korzy ci wynikaj cych z rozwoju i wszechstronnego wykorzystania informatyki w ró nych dziedzinach ycia. Znajomo i przestrzeganie przepisów prawnych dotycz cych ochrony w asno ci intelektualnej. Przestrzeganie zasad etyki.

21 22 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA Ogólne cele edukacyjne kszta cenie w zakresie rozszerzonym Tabela 5.2. Ogólne cele edukacyjne kszta cenia w zakresie rozszerzonym DZIA OGÓLNE CELE EDUKACYJNE ALGORYTMIKA I PROGRAMOWANIE Analizowanie i formu owanie informatycznych rozwi za prostych i umiarkowanie z o onych problemów z ró nych dziedzin przez dobór odpowiedniego algorytmu i struktury danych oraz realizacj w wybranym j zyku programowania. Znajomo podstawowych i z o onych algorytmów oraz stosowanie ich przy realizacji zada. Znajomo i umiej tno stosowania podstawowych oraz zaawansowanych technik algorytmicznych. Stosowanie odpowiednich struktur danych przy realizacji algorytmów. Znajomo i umiej tno stosowania zasad strukturalizacji programów. Konstruowanie algorytmów przez projektowanie i realizacj wszystkich kolejnych etapów prowadz cych do otrzymania poprawnego rozwi zania postawionego problemu. Konstruowanie prostych baz danych z wykorzystaniem operacji na plikach. Okre lanie, analizowanie i uzasadnianie w asno ci algorytmów, w tym poprawno ci, z o ono ci obliczeniowej (czasowej i pami ciowej), efektywno ci, sko czono ci oraz optymalno ci. Konstruowanie programów w wybranym j zyku programowania wysokiego poziomu. Korzystanie z wybranego rodowiska programistycznego do zapisywania, uruchamiania i testowania programów. Planowanie i realizacja indywidualnych oraz zespo owych projektów programistycznych. Znajomo, charakteryzowanie i stosowanie sposobów reprezentowania danych liczbowych w komputerze oraz systemów liczbowych wykorzystywanych w informatyce.

22 C ELE KSZTA CENIA I WYCHOWANIA 23 BAZY DANYCH Znajomo form organizacji informacji w bazach danych. Znajomo podstawowych poj zwi zanych z relacyjnymi bazami danych. Umiej tno doboru odpowiedniego programu narz dziowego do rozwi zania zadania. Projektowanie relacyjnych, wielotabelowych baz danych z uwzgl dnieniem odpowiednich relacji oraz kontroli integralno ci danych. Umiej tno okre lania zaawansowanych w a ciwo ci danych gromadzonych w bazie. Znajomo metod wyszukiwania i przetwarzania informacji w relacyjnych bazach danych. Zaawansowane wyszukiwanie informacji w relacyjnych bazach danych z u yciem j zyka zapyta. Definiowanie z o onych kryteriów wyszukiwania oraz podsumowa danych w bazie danych. Umiej tno stosowania graficznej prezentacji informacji i ich podsumowa. Planowanie wspó pracy i zespo owe wykonywanie projektu relacyjnej bazy danych. MULTIMEDIA Umiej tno sprawnego i odpowiedzialnego korzystania z multimediów. Umiej tno przetwarzania informacji w ró nej postaci, w tym wizualnej i d wi kowej. Umiej tno tworzenia w asnych materia ów multimedialnych. Znajomo metod kompresji plików multimedialnych. Znajomo poj kompresji stratnej i bezstratnej. Rozró nianie oraz znajomo wad i zalet grafiki wektorowej i rastrowej. Umiej tno tworzenia zaawansowanych animacji z wykorzystaniem elementów programowania. Znajomo reprezentacji danych nieliczbowych w komputerze. Umiej tno zespo owego tworzenia opracowa i publikacji multimedialnych.

23 24 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA DZIA OGÓLNE CELE EDUKACYJNE SYSTEMY I SIECI KOMPUTEROWE Znajomo budowy i dzia ania oraz eksploatacja sieci komputerowych. Znajomo us ug w sieciach komputerowych i sprawne korzystanie z nich. Umiej tno wykorzystywania sieci do publikowania w asnych materia ów oraz gromadzenia danych. Umiej tno tworzenia i publikowania w sieci w asnych materia ów oraz opracowa multimedialnych z wykorzystaniem elementów programowania. Znajomo zagro e zwi zanych z prac komputera w sieci oraz sposobów zabezpieczania si przed nimi. Znajomo podstawowych zada systemu operacyjnego. ASPEKTY ETYCZNE, PRAWNE I SPO ECZNE W ZASTOSOWANIACH INFORMATYKI. TENDENCJE W ROZWOJU INFORMATYKI Wskazywanie korzy ci wynikaj cych z rozwoju i wszechstronnego wykorzystania informatyki w ró nych dziedzinach ycia. Znajomo i przestrzeganie przepisów prawnych dotycz cych ochrony w asno ci intelektualnej. Przestrzeganie zasad etyki. Znajomo najnowszych osi gni w zakresie technik informatycznych i tendencji w dalszym ich rozwoju. Znajomo wielu zastosowa komputerów w ró nych dziedzinach ycia.

24 C ELE KSZTA CENIA I WYCHOWANIA 25 Cele kszta cenia i wychowania Szczegó owe cele edukacyjne Cele zawarte w podstawie programowej s celami ogólnymi, które nie u ci laj zada i umiej tno ci ucznia, a wyznaczaj jedynie g ówne kierunki zamierze edukacyjnych. Maj wi c one charakter has owy i nie precyzuj zakresu materia u, tematyki zaj edukacyjnych ani szczegó owych umiej tno ci uczniów. Na przyk ad stwierdzenie definiowanie z o onych kryteriów wyszukiwania oraz podsumowa danych w bazie danych nie daje nauczycielowi szczegó owych wskazówek, które pozwoli yby na osi gni cie tego celu ogólnego. Do tego s u cele szczegó owe, wyra nie okre laj ce, jakie wiadomo ci i umiej tno ci maj zosta opanowane. Ucze potrafi po tych s owach najcz ciej okre lany jest cel operacyjny mówi cy o szczegó owym zadaniu czy umiej tno ci, jakie opanuje ucze. W rozdziale 9., Tre ci nauczania i przewidywane osi gni cia uczniów, cele szczegó owe zosta y przedstawione jako operacyjne, okre laj ce umiej tno ci, czyli zamierzone osi gni cia edukacyjne. Cele operacyjne opisuj wi c przewidywane osi gni cia m odego cz owieka przez nazwanie szczegó owych zada (operacji), które ucze potrafi wykona (na przyk ad: Ucze potrafi przy u yciu kreatora sum cz ciowych dokona podsumowa danych zawartych w tabeli ). Zaproponowany zestaw celów mo e by traktowany przez nauczyciela realizuj cego ten program nauczania jako baza wyj ciowa, któr mo e on dodatkowo wzbogaca o kolejne cele Cele wychowawcze Podczas realizacji programu nauczania nale y zwróci uwag nie tylko na realizacj celów edukacyjnych, ale równie na jego bardzo istotne aspekty wychowawcze. Cele wychowawcze nale y wi za z aktualn tematyk zaj i realizowa w ca ym cyklu kszta cenia. Znajomo zasad bezpiecznego korzystania ze sprz tu komputerowego i u ytkowania oprogramowania oraz przyj cie odpowiednich postaw i zachowa s bardzo wa ne w czasach wszechstronnego i powszechnego zastosowania komputera. Dotyczy to zw aszcza grupy uczniów, z której spora cz wiadomie podejmie decyzj o wyborze kierunku i zakresu dalszego kszta cenia informatycznego.

25 Procedury osi gania celów 26 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA Dlatego realizacja celów wychowawczych jest absolutn konieczno ci. Nie wolno przy tym pomin takich celów, jak: przestrzeganie i propagowanie prawa autorskiego poprzez wpojenie poszanowania w asno ci intelektualnej; zwrócenie uwagi na etyczne aspekty przestrzegania prawa autorskiego ze szczególnym naciskiem na publikacje w sieci i korzystanie z licencjonowanego oprogramowania; przestrzeganie i stosowanie zasad etycznego zachowania si w sieci; wyrobienie nawyku weryfikowania informacji zamieszczonych w sieci; przestrzeganie i bezwzgl dne stosowanie profilaktyki antywirusowej; przestrzeganie zasad zwi zanych z bezpiecze stwem i higien pracy; kszta towanie umiej tno ci pracy samodzielnej i wspó dzia ania w zespole; przygotowanie do podejmowania samodzielnych decyzji; kszta towanie odpowiedzialno ci za w asny rozwój. 6. Procedury osi gania celów 6.1. Osi ganie celów edukacyjnych Informatyka jest przedmiotem fakultatywnym, co oznacza, e na jej lekcje ucz szczaj jedynie ci uczniowie, którzy wybrali taki profil kszta cenia, a liczba godzin przeznaczonych na realizacj programu nauczania nie jest sta a i mo e by zró nicowana. Liczba godzin do dyspozycji nauczyciela ma ogromny wp yw na osi gni cie za o- onych celów. Mi dzy szko ami mog wyst powa ró nice w liczbie godzin, a wymagania musz by jednolite. Sprostanie im w zakresie obu poziomów nauczania informatyki w szko ach, które przewidzia y zbyt ma liczb zaj, b dzie zdecydowanie trudniejsze i b dzie wymaga o dodatkowego wysi ku zarówno od uczniów, jak i nauczycieli.

26 P ROCEDURY OSI GANIA CELÓW 27 Od nauczyciela informatyki zarówno szko a, jak i uczniowie oczekuj, e oprócz uczenia i przygotowywania uczniów do egzaminu maturalnego oraz podj cia przez nich dalszego kszta cenia informatycznego b dzie wzbogaca swój warsztat pracy, ci gle si doskonali, posiada wiedz, umiej tno ci i do wiadczenie odpowiednie do zakresu i poziomu wiedzy informatycznej niezb dnej do nauczania tego przedmiotu jako dyscypliny naukowej na poziomie szko y ponadgimnazjalnej. W szczególno ci oczekuje si, e b dzie on: zna podstawy informatyki i jej matematycznego pod o a oraz powi za z innymi dziedzinami nauki; zna zaawansowane metody wykorzystywania oraz programowania narz dzi informatycznych takich, jak edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, system zarz dzania baz danych, wybrane programy edukacyjne; posiada praktyczn znajomo przynajmniej dwóch j zyków programowania wy szego poziomu, w tym j zyka algorytmicznego i j zyka do tworzenia prezentacji w sieci; zna podstawowe metody algorytmicznego rozwi zywania problemów; zna podstawowe struktury danych; zna budow typowej lokalnej sieci komputerowej oraz sieci Internet, w tym zasad funkcjonowania architektury klient-serwer; mia osobiste do wiadczenia w zakresie pracy w ró nych systemach operacyjnych i systemach sieciowych oraz administrowania sieci komputerow na potrzeby swoich zaj. Od nauczyciela wymagane jest równie stosowanie ró norodnych i do specyficznych metod nauczania. Oto kilka wskazówek dotycz cych realizacji programu nauczania, w których nauczyciel: dostosowuje cele i metody nauczania do zmian zachodz cych w informatyce, technologii informatycznej i technologii informacyjnej; opracowuje i stosuje w praktyce metody nauczania poj i kszta towania umiej tno ci informatycznych;

27 28 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA opracowuje i stosuje w praktyce metody modelowania problemów i ich rozwi zywania, przedstawiania rozwi za w postaci algorytmicznej oraz otrzymywania rozwi za za pomoc wybranych narz dzi informatycznych, w tym równie programów w asnych; zna podstawowe zastosowania informatyki w innych dziedzinach kszta cenia i stosuje w praktyce nauczanie informatyki zintegrowane z innymi przedmiotami oraz wspó pracuje w tym zakresie z nauczycielami innych przedmiotów; projektuje i stosuje w nauczaniu zespo owe metody pracy, w tym zespo owy projekt programistyczny; doradza uczniom w zakresie wyboru drogi dalszego kszta cenia w szkole wy szej o specjalno ci informatycznej lub pokrewnej; projektuje i rozwija metody oceniania osi gni uczniów w zdobywaniu umiej tno ci i kompetencji informatycznych; rozwi zuje wraz z uczniami zadania maturalne i omawia samodzielne rozwi zania uczniów, analizuj c klucze odpowiedzi i wzorcowe rozwi zania; wskazuje b dy i wyja nia przyczyny ich powstania. Jak uczy? Nie ma tu recept, nie istnieje jedna spójna teoria dydaktyki informatyki. Nie nale y jednak zamiast lekcji informatyki prowadzi kursów komputerowych ucz cych obs ugi danego, konkretnego programu, gdy znacznie wa niejsze s ogólne zasady realizacji pewnych zada i u ycie komputera do ich rozwi zywania. Czego wi c uczymy? Wa ne s cechy i mo liwo ci programów oraz to, czego nale y od nich oczekiwa. Nie uczymy bowiem obs ugi edytora tekstu, arkusza kalkulacyjnego, programu graficznego czy prezentacyjnego, lecz edycji tekstu, oblicze komputerowych, grafiki komputerowej i sposobów przekazywania informacji. Uczymy wi c, do czego s u pewne typy programów, co programy powinny oferowa, co mo na zrobi w danym programie, czego warto szuka, w jaki sposób komputer u atwia ycie. Jak dobiera zadania dla uczniów? Zadania musz by konkretne, potrzebne i wci gaj ce, sk aniaj ce ucznia do aktywno ci i zaanga owania.

28 P ROCEDURY OSI GANIA CELÓW Osi ganie celów wychowawczych Nauczyciel musi by nie tylko ci gle doskonal cym si ród em wiedzy, ale równie kreatorem postaw i zachowa. Uczniowie powinni czu si w pracowni komputerowej wspó odpowiedzialnymi gospodarzami, którym w miar mo liwo ci nale y przydzieli inne, wi ksze prawa u ytkowników sieci lokalnych ani eli uczniom klas nieinformatycznych. Zostan dzi ki temu obdarzeni nie tylko wi kszym zaufaniem, ale i odpowiedzialno ci. Jest to wi c wiadome dzia anie wychowawcze. Aby osi gn za o one w programie cele wychowawcze, nauczyciel powinien: zapewni przestrzeganie nakazów prawnych i norm etycznych w korzystaniu z technologii informacyjnej w pracowni szkolnej; zapewni i chroni bezpiecze stwo danych oraz prywatno innych osób; wykorzystywa pe ne mo liwo ci narz dzi sieciowych do poszukiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji, komunikacji elektronicznej, tworzenia stron i serwisów internetowych, prezentacji multimedialnych oraz udost pniania ich w sieci z poszanowaniem w asno ci intelektualnej i prawa autorskiego; korzysta z licencjonowanego oprogramowania edukacyjnego; w miar mo liwo ci tworzy w asne pomoce z wykorzystaniem narz dzi informatycznych, na przyk ad j zyka programowania; posiada umiej tno realizacji zespo owych projektów programistycznych; wpaja uczniom zasad weryfikowania informacji pochodz cych z globalnej sieci.

29 30 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA 7. Zadania szko y w zakresie edukacji informatycznej Zadania szko y w edukacji informatycznej Zgodnie z obowi zuj c podstaw programow kszta cenia ogólnego w zakresie informatyki na szko y nak ada si okre lone zadania. Obejmuj one nast puj ce sfery dzia a : Stworzenie warunków umo liwiaj cych realizacj edukacji informatycznej, w tym poznawanie okre lonych zagadnie i metod zwi zanych z informatyk jako dyscyplin naukow. Pobudzanie rozwoju i indywidualnej pracy ucznia z zastosowaniem narz dzi i metod informatycznych. Praca ta powinna wp ywa na kszta towanie samodzielno ci intelektualnej, wiadomo ci i odpowiedzialno ci za w asny rozwój i podejmowane decyzje. Nale y tu tak e uwzgl dni rozwijanie umiej tno ci rozwi zywania zada o charakterze z o onym, wymagaj cych w asnej inicjatywy, analizy i oceny wybranego rozwi zania. Pobudzanie rozwoju umiej tno ci pracy w zespole, wiadomego i przemy lanego podzia u zada oraz odpowiedzialno ci za realizowany fragment danego przedsi wzi cia przez wykonywanie projektów grupowych, na przyk ad o charakterze programistycznym Baza sprz towa wyposa enie szkolnej pracowni komputerowej Pracownia komputerowa, w której odbywaj si zaj cia z zakresu informatyki, musi by tak zorganizowana i zawiera taki sprz t komputerowy, aby mo liwa by a realizacja zaj z wykorzystaniem oprogramowania obowi zuj cego na egzaminie maturalnym. W miar up ywu czasu, zgodnie ze zmianami oprogramowania egzaminacyjnego, sprz t komputerowy powinien by odnawiany odpowiednio do wymaga programowych. Ponadto komputery w pracowni, w której prowadzone s lekcje, powinny by po czone sieci lokaln z dost pem do sieci rozleg ej Internet. Dodatkowym wyposa eniem pracowni powinny by urz dzenia peryferyjne, takie jak drukarka udost pniona sieciowo, skaner,

30 Z ADANIA SZKO Y W EDUKACJI INFORMATYCZNEJ 31 kamery internetowe, cyfrowy aparat fotograficzny, s uchawki i mikrofony przy ka dym stanowisku. Ogromn pomoc dla nauczyciela prowadz cego zaj cia stanowi projektor multimedialny pod czony do komputera nauczycielskiego, b d cy sta ym elementem pracowni Oprogramowanie Komputery znajduj ce si w pracowni komputerowej, w której odbywaj si zaj cia z zakresu informatyki, powinny zawiera oprogramowanie zgodne z list programów do wyboru dla zdaj cego egzamin maturalny z informatyki. Uczniowie przygotowuj cy si do egzaminu musz pracowa z wykorzystaniem programów, z których b d mogli korzysta podczas egzaminu. Ma to bezpo redni wp yw na wyniki zdawanego egzaminu oraz u atwia prac nauczycielowi przygotowuj cemu zdaj cych. W miar up ywu czasu nale y oprogramowanie aktualizowa, jednocze nie obserwuj c zmiany programów obowi zuj cych na maturze z informatyki. Aktualna lista rodowisk, j zyków programowania (kompilatorów) i programów u ytkowych, z której mog wybiera zdaj cy egzamin maturalny z informatyki, jest og aszana na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w Warszawie: nie pó niej ni na dziesi miesi cy przed terminem egzaminu maturalnego. W sk ad oprogramowania niezb dnego przy realizacji przedmiotu informatyka powinny wchodzi nast puj ce programy: system operacyjny, edytor tekstów, arkusz kalkulacyjny, program do tworzenia prezentacji multimedialnych, program do tworzenia baz danych i zarz dzania nimi, edytory grafiki wektorowej i rastrowej, edytor stron WWW, narz dzia komunikacyjne sieci lokalnej i rozleg ej, kompilator j zyka wysokiego poziomu, program archiwizuj cy, przegl darka internetowa, oprogramowanie antywirusowe.

31 32 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA Powy sze wyliczenie nie obejmuje wszystkich programów mo na je uzupe ni o inne programy przydatne podczas realizacji materia u, na przyk ad o oprogramowanie multimedialne zwi zane z filmem, d wi kiem czy obrazem. 8. Ramowy podzia materia u nauczania Ramowy podzia materia u nauczania Ramowy podzia materia u nauczania okre la dok adnie, ile godzin lekcyjnych mamy przeznaczy na realizacj danego materia u. Przewidujemy, e przy jednej godzinie lekcyjnej tygodniowo ogó czasu do dyspozycji to 36 godzin w roku szkolnym. W zwi zku z tym 30 godzin w czamy do ramowego planu, natomiast kolejne 6 godzin przeznaczamy na indywidualne dzia ania nauczyciela. Te dodatkowe godziny mog by wykorzystane na sprawdzanie wiadomo ci i umiej tno ci, powtarzanie zrealizowanego materia u, wprowadzanie nowo ci technicznych dotycz cych sprz tu komputerowego czy nowego oprogramowania, przed u enie czasu przeznaczonego na realizacje projektów czy pisanie programów. W klasach, w których realizowany jest przedmiot informatyka, prowadzone s równie zaj cia z technologii informacyjnej. Przedmiot technologia informacyjna stanowi baz dla informatyki, dlatego jego realizacja powinna by zaplanowana wcze- niej lub równolegle. W siatce godzin nale y ustali tak kolejno realizacji tych przedmiotów, aby nie powsta y niezgodno ci. Najlepszym rozwi zaniem by oby poprowadzenie technologii informacyjnej w wymiarze co najmniej dwóch godzin w cyklu kszta cenia ju w klasie pierwszej. Informatyka z kolei równie powinna pojawi si ju w klasie pierwszej i by realizowana przez trzy lata. Zaproponowane poni ej rozwi zania uzale nione s od liczby godzin przewidzianych w cyklu nauczania danej klasy. Podzia podstawowy (cztery godziny w cyklu kszta cenia) umo liwia realizacj podstawy programowej z uwzgl dnieniem standardów egzaminacyjnych na poziomie podstawowym. W tym przypadku w klasie pierwszej przewiduje si realizacj technologii informacyjnej, a w klasie drugiej i trzeciej informatyki. Podzia rozszerzony obejmuj cy podstaw programow z uwzgl dnieniem

32 R AMOWY PODZIA MATERIA U NAUCZANIA 33 standardów egzaminacyjnych na poziomie rozszerzonym to sze godzin lekcyjnych w cyklu kszta cenia. Równie w tym wypadku technologia informacyjna powinna by zrealizowana w klasie pierwszej, natomiast zaj cia z informatyki powinny rozpocz si ju w klasie pierwszej i by kontynuowane przez trzy lata. W tabeli 8.1 przedstawiona zosta a propozycja podzia u materia u nauczania. Tabela 8.1. Podzia materia u nauczania LP. DZIA PODZIA GODZIN DLA ZAKRESU PODSTAWOWEGO 4 godz. w cyklu kszta cenia (110 godz.) PODZIA GODZIN DLA ZAKRESU ROZSZERZONEGO 6 godz. w cyklu kszta cenia (170 godz.) 1. Algorytmika i programowanie Bazy danych Multimedia Systemy i sieci komputerowe 5. Aspekty etyczne, prawne i spo eczne w zastosowaniach informatyki. Tendencje w rozwoju informatyki i jej zastosowa Rozk ad godzinowy dla podzia u podstawowego, czyli 4 godziny w cyklu kszta cenia (110 godzin lekcyjnych): kl. II 2 godziny tygodniowo (60 godzin lekcyjnych) kl. III 2 godziny tygodniowo (50 godzin lekcyjnych) Rozk ad godzinowy dla podzia u rozszerzonego, czyli 6 godzin w cyklu kszta cenia (170 godzin lekcyjnych): kl. I 2 godziny tygodniowo (60 godzin lekcyjnych) kl. II 2 godziny tygodniowo (60 godzin lekcyjnych) kl. III 2 godziny tygodniowo (50 godzin lekcyjnych)

33 Tre ci nauczania i przewidywane osi gni cia uczniów 34 INFORMATYKA. PROGRAM NAUCZANIA lub kl. I 1 godzina tygodniowo (30 godzin lekcyjnych) kl. II 3 godziny tygodniowo (90 godzin lekcyjnych) kl. III 2 godziny tygodniowo (50 godzin lekcyjnych) 9. Tre ci nauczania i przewidywane osi gni cia uczniów 9.1. Kszta cenie w zakresie podstawowym Przedstawione w tym rozdziale tre ci nauczania i przewidywane osi gni cia uczniów odpowiadaj realizacji podstawy programowej z uwzgl dnieniem standardów egzaminacyjnych na poziomie podstawowym. Stanowi one szczegó ow informacj zarówno dla nauczyciela, jak i dla ucznia dotycz c zakresu wiadomo ci i umiej tno ci obowi zuj cych na egzaminie maturalnym z informatyki na poziomie podstawowym.

34 T RE CI NAUCZANIA I PRZEWIDYWANE OSI GNI CIA UCZNIÓW Algorytmika Tabela 9.1. Tre ci nauczania i szczegó owe umiej tno ci ucznia w zakresie algorytmiki na poziomie podstawowym TRE CI NAUCZANIA UMIEJ TNO CI UCZNIA WPROWADZENIE DO ALGORYTMIKI Wprowadzenie do algorytmów. Poj cie algorytmu. Rozumie poj cie: algorytm. Potrafi poda przyk adowe algorytmy zwi zane z yciem codziennym, innymi nauczanymi przedmiotami itp. Etapy rozwi zywania zada za pomoc komputera. Specyfikacja zadania: dane wej ciowe i dane wyj ciowe. Zastosowanie specyfikacji zadania w realizacji algorytmów. Poprawnie definiuje problem i formu uje jego specyfikacj. Zna i stosuje etapy rozwi zywania zada za pomoc komputera (od sformu owania specyfikacji problemu po testowanie rozwi zania). Realizuje rozwi zanie problemu etapami: zaplanowanie dzia a, wydzielenie podproblemów i okre lenie zale no ci mi dzy nimi, skonstruowanie algorytmów rozwi zuj cych podproblemy, analiza tych algorytmów i okre lenie ogólnego algorytmu rozwi zuj cego problem. Dokonuje analizy prostego zadania oraz opracowuje algorytm zgodny ze specyfikacj. Sposoby reprezentowania algorytmów: opis s owny, lista kroków, schemat blokowy, drzewo algorytmu, program. Zna ró ne sposoby reprezentowania algorytmów, w tym opis s owny, list kroków, schemat blokowy, drzewo algorytmu, program.