WYMAGANIA EDUKACYJNE JĘZYK POLSKI, KLASA 7

Transkrypt

1 SZKOŁA PODSTAWOWA Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI nr 343 im. MATKI TERESY Z KALKUTY WYMAGANIA EDUKACYJNE JĘZYK POLSKI, KLASA 7 I PÓŁROCZE I. U ŹRÓDEŁ WYMAGANIA OGÓLNE UCZEŃ: wydrębnia brazy petyckie w pezji rzpznaje rdzaje literackie rzróżnia gatunki liryki rzpznaje czytany utwór jak baśń, mit zna i rzpznaje w tekście literackim: epitety, prównanie, przenśnie, pytanie retryczne raz kreśla ich funkcję dstrzega różnice między literaturą piękną a literaturą ppularnnaukwą i kreśla funkcje tych rdzajów piśmiennictwa mawia funkcję elementów knstrukcyjnych utwrów charakteryzuje pdmit liryczny i bhaterów w czytanych utwrach recytuje utwór literacki w interpretacji zgdnej z jeg tematem i stylem wyszukuje w tekście ptrzebne infrmacje kreśla temat i główną myśl tekstu rzumie swistść tekstów kultury przynależnych d literatury dstrzega zróżnicwanie słwnictwa rzumie dsłwne i przenśne znaczenie wyrazów w wypwiedzi rzpznaje w wypwiedziach związki frazelgiczne rzumie pjęcia: głska, litera, sylaba grmadzi i prządkuje materiał rzeczwy ptrzebny d twrzenia wypwiedzi twrzy lgiczną, semantycznie pełną i uprządkwaną wypwiedź wykrzystuje znajmść zasad twrzenia tezy i hiptezy raz argumentów przy twrzeniu rzprawki raz innych tekstów argumentacyjnych wyknuje przekształcenia na tekście cudzym, parafrazuje twrzy plan dtwórczy tekstu frmułuje pytania d tekstu redaguje ntatki III. II PÓŁROCZE CZŁOWIEK I PRAWO WYMAGANIA OGÓLNE UCZEŃ: mawia elementy świata przedstawineg rzróżnia gatunki liryki, w tym pieśń, i wymienia ich pdstawwe cechy raz wskazuje cechy gatunkwe czytanych utwrów rzpznaje czytany utwór jak pwieść raz wskazuje jeg cechy gatunkwe rzpznaje czytany utwór jak bajkę raz wskazuje jeg cechy gatunkwe zna i rzpznaje w tekście literackim: apstrfę, raz kreśla ich funkcję rzpznaje w tekście literackim: symbl, i kreśla ich funkcję rzpznaje w tekście literackim: alegrię, i kreśla jej funkcję rzpznaje elementy rytmizujące wypwiedź, w tym wers, rym, strfę, refren, liczbę sylab w wersie pwiada wydarzeniach fabuły kreśla w pznawanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji charakteryzuje bhaterów w czytanych utwrach wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich dwłania d wartści uniwersalnych związane z pstawami spłecznymi, nardwymi, religijnymi, etycznymi i dknuje ich hierarchizacji wykrzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy histrii i kulturze wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich ptrzebne knteksty, np. kulturwy kreśla tematykę i prblematykę utwru bjaśnia znaczenia dsłwne i przenśne w tekstach interpretuje dzieła sztuki (braz) rzumie swistść tekstów kultury przynależnych d: literatury, sztuk plastycznych

2 pwiada przeczytanym tekście rzetelnie, z pszanwaniem praw autrskich krzysta z infrmacji rzpznaje fikcję literacką, rzróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utwrach rzpznaje czytany utwór jak legendę, mit zna pjęcie kmizmu, rzpznaje jeg rdzaje w tekstach raz kreśla ich funkcje pwiada wydarzeniach fabuły raz ustala klejnść zdarzeń i rzumie ich wzajemną zależnść kreśla w pznanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji wykrzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy histrii i kulturze wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich ptrzebne knteksty, np. histryczny, kulturwy, filzficzny dstrzega różnice miedzy literaturą piękną a literaturą naukwą i kreśla funkcje tych rdzajów piśmiennictwa rzumie mechanizm updbnień fnetycznych, uprszczeń grup spółgłskwych i utraty dźwięcznści w wygłsie rzumie rzbieżnści między mwą a pismem rzumie, na czym plega grzecznść językwa i stsuje ją w wypwiedziach identyfikuje dbircę wypwiedzi rzumie, na czym plega błąd językwy wykrzystuje wiedzę różnicach w piswni samgłsek ustnych i nswych, spółgłsek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych uczestniczy w rzmwie na zadany temat twrzy lgiczną, semantycznie pełną i uprządkwaną wypwiedź wykrzystuje znajmść zasad twrzenia tezy i hiptezy raz argumentów przy twrzeniu rzprawki raz innych tekstów argumentacyjnych zgadza się z cudzymi pglądami lub plemizuje z nimi, rzeczw uzasadniając własne zdanie wyknuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza, rzbudwuje i parafrazuje twrzy plan dtwórczy tekstu selekcjnuje infrmacje zwraca uwagę na typy definicji słwnikwych, kreśla ich swistść rzwija umiejętnść krytyczneg myślenia i frmułwania pinii dknuje dczytania tekstów pprzez przekład intersemityczny (np. rysunek, drama, spektakl teatralny) rzpznaje w wypwiedziach części mwy (czaswnik, rzeczwnik, przymitnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik) i kreśla ich funkcje w tekście dróżnia części mwy dmienne d niedmiennych rzpznaje frmy przypadków, liczby, sby, czasu, trybu i rdzaju gramatyczneg dpwiedni: rzeczwnika, przymitnika, liczebnika, czaswnika i zaimka raz kreśla ich funkcję w wypwiedzi stsuje pprawne frmy wyrazów dmiennych nazywa części zdania i rzpznaje ich funkcje składniwe w wypwiedzeniach (pdmit, rzeczenie, dpełnienie, przydawka, klicznik) rzpznaje w tekście typy wypwiedzeń: zdanie pjedyncze, rzumie ich funkcję i stsuje w praktyce językwej rzumie dsłwne i przenśne znaczenie wyrazów w wypwiedzi; rzumie ich znaczenie raz pprawnie stsuje w wypwiedziach rzpznaje w wypwiedziach związki frazel-giczne, dstrzega ich bgactw, rzumie ich znaczenie raz stsuje we własnych wypwiedziach rzróżnia synnimy, rzumie ich funkcję w tekście i stsuje we własnych wypwiedziach rzpznaje znaczenie niewerbalnych śrdków kmunikacji (np. gest, mimika, pstawa ciała) stsuje intnację pprawną ze względu na cel wypwiedzi pprawnie używa znaków interpunkcyjnych: krpki, przecinka, cudzysłwu pprawnie przytacza cudze wypwiedzi, stsując dpwiednie znaki interpunkcyjne uczestniczy w rzmwie na zadany temat twrzy wypwiedź, stsując dpwiednią dla danej frmy gatunkwej kmpzycję raz zasady spójnści językwej między akapitami przeprwadza wniskwanie jak element wywdu argumentacyjneg twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pis twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pwiadanie twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: rzprawka twrzy ntatki krzysta z infrmacji zawartych w różnych źródłach, grmadzi wiadmści,

3 rzwija umiejętnść efektywneg psługiwania się technlgią infrmacyjną mawia elementy świata przedstawineg rzpznaje rdzaje literackie: epika, liryka, dramat; kreśla cechy wskazuje elementy dramatu rzpznaje w tekście literackim: nelgizm zna pjęcie kmizmu, rzpznaje jeg rdzaje w tekstach raz kreśla ich funkcje pwiada wydarzeniach fabuły ustala klejnść zdarzeń i rzumie ich wzajemną zależnść kreśla w pznawanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji charakteryzuje pdmit liryczny, narratra i bhaterów w czytanych utwrach wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich dwłania d wartści uniwersalnych związane z pstawami spłecznymi, nardwymi, etycznymi i dknuje ich hierarchizacji rzróżnia narrację pierwszsbwą i trzecisbwą raz wskazuje ich funkcje w utwrze wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich ptrzebne knteksty wyszukuje w tekście ptrzebne infrmacje raz cytuje dpwiednie fragmenty tekstu ppularnnaukweg prządkuje infrmacje w zależnści d ich funkcji w przekazie interpretuje dzieła sztuki (grafika, braz) rzpznaje gatunki dziennikarskie: artykuł i kreśla ich pdstawwe cechy dstrzega różnice między literaturą piękną a literaturą ppularnnaukwą i kreśla funkcje tych rdzajów piśmiennictwa znajduje w tekstach współczesnej kultury ppularnej rzumie dsłwne i przenśne znaczenie wyrazów w wypwiedziach rzumie pjęcie: akcent, rzumie i stsuje zasady dtyczące wyjątków d reguły plskieg akcentu uczestniczy w prjektach edukacyjnych krzysta ze słwników gólnych języka plskieg, także specjalistycznych WYMAGANIA SZCZEGÓŁÓWE UCZEŃ: selekcjnuje infrmacje zna i stsuje zasady krzystania z zasbów biblitecznych (np. w biblitekach szklnych raz n-line) krzysta ze słwników gólnych języka plskieg rzwija umiejętnść krytycznej ceny pzyskanych infrmacji rzwija umiejętnść krytyczneg myślenia i frmułwania pinii rzpznaje czytany utwór jak baśń raz wskazuje jeg cechy gatunkwe zna i rzpznaje w tekście literackim: anafrę, raz kreśla jej funkcję zna i rzpznaje w tekście literackim: usbienie, raz kreśla jeg funkcję mawia funkcje elementów knstrukcyjnych utwru, w tym tytułu pwiada wydarzeniach fabuły charakteryzuje bhaterów w czytanych utwrach charakteryzuje narratra wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich dwłania d wartści uniwersalnych związane z pstawami spłecznymi i dknuje ich hierarchizacji wskazuje w utwrze bhaterów głównych i drug-planwych raz kreśla ich cechy bjaśnia znaczenia dsłwne i przenśne w tekstach wykrzystuje w interpretacji tekstów dświadczenia własne i elementy wiedzy kulturze wskazuje wartści w utwrze raz kreśla wartści ważne dla bhatera identyfikuje wypwiedź jak tekst infrmacyjny, publicystyczny lub reklamwy wyszukuje w tekście infrmacje wyrażne wprst i pśredni kreśla temat i główną myśl tekstu dstrzega różnice między literaturą piękną a litera- turą naukwą, ppularnnaukwą, publicystyką i kreśla funkcje tych rdzajów piśmiennictwa rzpznaje gatunki dziennikarskie: felietn, i kreśla ich pdstawwe cechy dróżnia infrmację faktach d pinii rzumie swistść tekstów kultury przynależnych d: literatury, filmu, sztuk plastycznych i audiwizualnych rzumie, czym jest adaptacja utwru literackieg (np. filmwa), raz wskazuje różnice między tekstem literackim a jeg adaptacją stsuje pprawne frmy wyrazów dmiennych rzumie znaczenie hmnimów

4 wymienia przykłady wpływu kultury śródziemnmrskiej na kulturę eurpejską zna wybrażenie Prasłwian na temat pwstania świata identyfikuje pstaci bgów słwiańskich prównuje greckie i prasłwiańskie wybrażenie pwstaniu świata charakteryzuje pdmit liryczny zna pjęcia: liryka, pdmit liryczny, hymn, pytanie retryczne, wiersz sylabiczny, pieśń, hymn analizuje budwę wiersza sylabiczneg kreśla cechy pieśni pisuje braz petycki przyprządkwuje utwór d gatunku literackieg kreśla pstawę pdmitu liryczneg pisuje adresata liryczneg prównuje pstaci, wykrzystując pdane słwnictw rzpznaje wątek zbrdni i kary rzpznaje wiersz wlny dknuje interpretacji głswej kreśla funkcję epitetów, prównań i przenśni w tekście mawia funkcję pdtytułu wyjaśnia związek mitu z histrycznym faktem rzpznaje typwy dla baśni pczątek utwru dwłuje się d wiedzy histrycznej w interpretacji utwru dczytuje różne teksty kultury, rzumie tekst ppularnnaukwy kreśla tematykę wypwiedzi lirycznej dpwiada na pytania d tekstu prównuje pisy brazu mawia cechy wiersza wlneg prównuje fragment Biblii z wierszem prównuje przekład tekstu z jeg parafrazą dchdzi etymlgii imin bgów słwiańskich rzróżnia znaczenie dsłwne i przenśne wyrazów w wypwiedzi wyjaśnia metafryczne znaczenie wyrazów w związku frazelgicznym i pwiedzeniach zna związki frazelgiczne z wyrazem źródł stsuje pdane związki frazelgiczne w pisie pstępwania i pstawy Prmeteusza zna źródła frazelgizmów, np. mitlgia, Biblia, literatura, histria pisze pprawnie pd względem rtgraficznym raz stsuje reguły piswni zna zasady piswni partykuły nie z różnymi częściami mwy uczestniczy w rzmwie na zadany temat twrzy wypwiedź, stsując dpwiednią dla danej frmy gatunkwej kmpzycję przeprwadza wniskwanie jak element wywdu argumentacyjneg twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych krzysta ze słwników gólnych języka plskieg mawia elementy świata przedstawineg rzpznaje rdzaje literackie: dramat; kreśla cechy charakterystyczne dla pszczególnych rdzajów i przypisuje czytany utwór d dpwiednieg rdzaju rzpznaje fikcję literacką; rzróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utwrach, ze szczególnym uwzględnieniem ich w przie realistycznej, fantastycznnaukwej lub utwrach fantasy rzróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: ballada; wymienia ich pdstawwe cechy raz wskazuje cechy gatunkwe czytanych utwrów pwiada wydarzeniach fabuły raz ustala klejnść zdarzeń kreśla w pznanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji charakteryzuje narratra kreśla tematykę i prblematykę utwru wykrzystuje w interpretacji tekstów dświadczenia własne raz elementy wiedzy kulturze kreśla temat i główną myśl tekstu interpretuje dzieła sztuki (braz) dknuje dczytania tekstów kultury pprzez przekład intersemityczny (np. rysunek) dknuje dczytania tekstów pprzez przekład intersemityczny (np. spektakl teatralny) rzpznaje imiesłwy, rzumie zasady ich twrzenia i dmiany, pprawnie stsuje imiesłwwy równważnik zdania i rzumie jeg funkcje; przekształca g na zdanie złżne i dwrtnie dróżnia mwę zależną i niezależną; przekształca mwę zależną na niezależną i dwrtnie

5 rzpznaje frazelgizmy pchdzenia mitlgiczneg, biblijneg wyjaśnia znaczenia związków frazelgicznych pprawia błędy językwe we frazelgizmach stsuje frazelgizmy przypisuje słwm ich znaczenie analizuje język wypwiedzi pdmitu liryczneg rzpznaje język plski w grupie języków prasłwiańskich rzumie pjęcia: fnetyka zna pjęcia: głska, samgłska, spółgłska, sylaba, litera rzumie funkcję litery i w wyrazie twrzy tekst na pdany temat redaguje pwiadanie z mttem w frmie związku frazelgiczneg lub pwiedzenia redaguje wypwiedź uzasadniającą dróżnia twierdzenia d argumentów pisuje nastrój utwru z wykrzystaniem pdaneg słwnictwa grmadzi infrmacje d pisu brazu redaguje tekst na kmputerze, wprwadzając zmiany edytrskie pwiada treść mitu pczątkach świata, krzystając z pdaneg schematu dknuje swbdnej przeróbki tekstu mitlgiczneg prezentuje panten słwiański (w dwlnej frmie) redaguje pwiadanie pwstaniu świata frmułuje pytania na temat brazu redaguje pis brazu, krzystając z pdaneg słwnictwa redaguje własną pinię na temat dzieła sztuki i ją uzasadnia wyjaśnia pwstanie człwieka wg mitlgii greckiej rzumie znaczenie wyrazu prmeteizm dnsi d współczesnści pstawę Prmeteusza redaguje plan wydarzeń twrzy ntatki słwne lub słwn-graficzne uzupełnia tekst ntatki pdaje znaczenie i pchdzenie swjeg imienia, wykrzystując infrmacje ze słwnika wyrazów bcych lub innych źródeł kreśla klicznści stswania łacińskich pwiedzeń i cytatów prządkuje plan wypwiedzi wymienia elementy prawdziwe, prawdpdbne, fantastyczne w tekście rzpznaje w wypwiedziach związki frazelgiczne, dstrzega ich bgactw, rzumie ich znaczenie raz pprawnie stsuje w wypwiedziach rzumie, na czym plega błąd językwy pprawnie przytacza cudze wypwiedzi, stsując dpwiednie znaki interpunkcyjne zna zasady piswni wyrazów niedmiennych i piswni partykuły nie z różnymi częściami mwy uczestniczy w rzmwie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały knstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialgu, tłumaczące sens funkcjnalnie wykrzystuje śrdki retryczne raz rzumie ich ddziaływanie na dbircę twrzy wypwiedź stsując dpwiednią dla danej frmy gatunkwej kmpzycję raz zasady spójnści językwej między akapitami; rzumie rlę akapitów jak spójnych całści myślwych w twrzeniu wypwiedzi pisemnych raz stsuje rytm akapitwy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych) rzróżnia argumenty dnszące się d faktów i lgiki raz dwłujące się d emcji zgadza się z cudzymi pglądami lub plemizuje z nimi, rzeczw uzasadniając własne zdanie twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pwiadanie, pis przeżyć wewnętrznych twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: przemówienie twrzy plan dtwórczy tekstu twrzy ntatki twrzy pwiadania związane z treścią utwru, np. dalsze lsy bhatera, kmpnwanie pczątku i zakńczenia na pdstawie fragmentu tekstu lub na pdstawie ilustracji WYMAGANIA SZCZEGÓŁÓWE UCZEŃ: kreśla miejsce i czas akcji mawia sytuację pisaną w utwrze

6 pwiadania i kmiksie rzpznaje kmizm języka mawia mtyw pwstania miast w różnych legendach pwiada wydarzeniach fabuły kreśla temat rzmwy rzpznaje cechy legendy i mitu w biblijnej pwieści dczytuje kntekst biblijny w interpretacji dzieła sztuki rzumie tekst naukwy prównuje hasła słwnikwe z treścią tekstu naukweg rzumie treść hasła słwnikweg i encyklpedyczneg zna pjęcia: kultura, kultura duchwa, kultura materialna rzumie tekst ppularnnaukwy uzupełnia ntatkę infrmacjami z tekstu rzumie przeczytany tekst interpretuje braz Pietera Bruegla Wieża Babel rzpznaje uprszczenia grup spółgłskwych rzpznaje utratę dźwięcznści na kńcu wyrazu rzpznaje updbnienia pd względem dźwięcznści: ubezdźwięcznienia (wsteczne, pstępwe), udźwięcznienia (wsteczne) nazywa rdzaje updbnień artykułuje głski nswe ze względu na znaczenie wyrazów przyprządkwuje przysłwia d bjaśnień tłumaczących ich sens metafryczny pdaje przysłwie pasujące d kntekstu kreśla adresata tekstu naukweg rzumie pjęcia: kultura języka, etykieta językwa, szabln językwy w rli kreślnych nadawców frmułuje pwitanie, prśbę, pdziękwanie, przeprsiny, gratulacje z zachwaniem kultury języka i etykiety językwej pprawia błędy językwe w związkach frazelgicznych pprawia błędy językwe rzmawia na kreślny temat, krzystając z pdaneg planu rzmawia na temat współczesnych kalendarzy wyraża swją pinię na pdany temat pdaje własne argumenty dwdzące słusznści lub pdważające (kntrargumenty) tezę uzasadnia pdaną tezę frmułuje wnisek charakteryzuje bhaterów, krzystając z pdaneg słwnictwa prównuje rzymski wymiar sprawiedliwści ze współczesnym rzpznaje cechy pwieści histrycznej w mawianym tekście bjaśnia alegryczny charakter bajki wyjaśnia wymwę mrału bajki nazywa cechy bhaterów bajki kreśla czas akcji utwru wydrębnia bhaterów utwru kreśla symblikę krągłeg stłu mawia sytuację przedstawiną w utwrze wyjaśnia znaczenie rytuału wymienia akty prawne i wydarzenia histryczne, będące genezą praw człwieka kreśla wpływ II wjny światwej na pwstanie Pwszechnej deklaracji praw człwieka kreśla wartści wpisane w Pwszechną deklarację praw człwieka rzpznaje adresata apstrfy nazywa cechy adresata rzpznaje nawiązania d mtywu biblijneg kreśla elementy rytmizujące pieśń wyróżnia rymy: żeńskie męskie, dkładne niedkładne, gramatyczne niegramatyczne dczytuje tekst literacki i dzieł malarskie prównuje tekst literacki z jeg malarską wizją, uwzględniając śrdki wyrazu charakterystyczne dla tych rdzajów twórczści rzpznaje biblijne treści w dziele malarskim mawia kmpzycję, kształt i symblikę dzieła rzpznaje atrybut na ilustracjach interpretuje satyryczne rysunki w kntekście Pwszechnej deklaracji praw człwieka przedstawia w frmie rysunku, plakatu, kmiksu artykuł Pwszechnej deklaracji praw człwieka stsuje pprawne frmy rzeczwnika praw w utartych zwrtach nazywa części mwy kreśla frmy gramatyczne części mwy dmiennych sprządza wykres zdania pjedynczeg: nazywa części zdania, kreśla części mwy, którymi zstały wyrażne

7 uzasadnia własne zdanie na pdany temat kreśla funkcję przysłów w języku wyjaśnia symbliczne znaczenie elementów dzieła sztuki twrzy plan działań bhatera redaguje ntatkę na kmputerze uzupełnia tabelę infrmacjami z tekstu streszcza biblijną pwieść kreśla cechy charakterystyczne dla hasła słwnikweg frmatuje tekst na kmputerze ze zgdnie z zasadami edytrskimi grmadzi materiały wyraża swją pinię na pdany temat knfrntuje swją pinię z pglądem innych kmentuje wypwiedzi, dwłując się d źródła literackieg rzważa słusznść twierdzeń prezentuje reakcje wywłane przez lekturę własne i wirtualneg dbircy kreśla nawiązania utwru d wątków biblijnych i uwzględnia je w interpretacji dczytuje elementy humru w tekście literackim kreśla rdzaj narracji przedstawia bhaterów literackich prządkuje chrnlgicznie plan wydarzeń charakteryzuje narratra rzpznaje nelgizmy w utwrze przedstawia bhatera liryczneg na tle sytuacji lirycznej kmentuje wypwiedź bhatera liryczneg d ty liryczneg interpretuje utwór petycki wg dyspzycji rzpznaje kntekst literacki w utwrze mawia budwę dramatu mawia prblematykę utwru identyfikuje bhatera przestawia etapy pracy bhatera d realizacji celu przyprządkwuje rdzajm literackim ich wyznaczniki pdaje przykłady utwrów reprezentatywnych dla daneg rdzaju literackieg na si czasu umieszcza nazwiska twórców mawia elementy świata przedstawineg w pwiadaniu dpwiadając na pytania, wyszukuje w utwrze ptrzebne infrmacje i prządkuje je rzpznaje intencję wypwiedzi narratra (prwkacja, przestrga) rzpznaje przenśne i dsłwne znaczenie związku frazelgiczneg wyjaśnia znaczenie przenśne związku frazelgiczneg pdaje przykłady tekstów kultury, kjarznych z tematem prawa grmadzi synnimy wkół pjęcia kdeks stsuje frazelgizmy w wypwiedzi na temat alegrii sprawiedliwści dczytuje niejęzykwe zachwania grzecznściwe z ilustracji czyta głśn tekst, ddając różne intencje ilustruje dbre i złe zachwania m.in. gestem, siłą głsu, tempem mówienia pprawnie stsuje znaki interpunkcyjne w pisie bibligraficznym cytuje ptwierdza swją wypwiedź cytatami rzmawia na pdany temat, dwłując się d własnych bserwacji redaguje pis zabytku kultury materialnej (steli) redaguje kilkuzdaniwą wypwiedź na pdany temat, cytując dpwiednie fragmenty tekstu wniskuje, wykrzystując elementy wiedzy histrii i kulturze redaguje wypwiedź charakterze nrmatywnym (kdeks) redaguje pwiadanie na pdany temat redaguje prace na pdany temat twrzy ntatkę encyklpedyczną na pdany temat redaguje ntatkę na pdany temat frmułuje zasady właściweg pstępwania cenia praw (Hammurabieg), uwzględniając kntekst histryczny redaguje rzprawkę na pdany temat na pdstawie infrmacji ze słwnika języka plskieg wyjaśnia znaczenie słwa prawdawca uzupełnia tekst, krzystając z różnych źródeł infrmacji pdaje źródła infrmacji sprządza pis bibligraficzny grmadzi i selekcjnuje infrmacje na pdany temat charakteryzuje pdmit liryczny rzpznaje anafrę i kreśla jej funkcję w wypwiedzi pdmitu liryczneg interpretuje tytuł utwru

8 kreśla prblematykę dzieła przyprządkwuje utwór d dpwiednieg rdzaju literackieg dstrzega elementy defrmacji rzeczywistści w różnych tekstach kultury kreśla pdbieństw tematyki dzieła literackieg i dzieła sztuki w interpretacji grafiki uwzględnia kntekst literacki redaguje interpretację dzieła sztuki pdaje przykłady filmów, utwrów literackich z pisem mitlgiczneg świata twrzy hierarchię wartści kreśla prblematykę utwru interpretuje plakat kreśla różnice między tekstem ppularnnaukwym a literackim prównuje brazy tej samej tematyce wg dyspzycji rzpznaje karykaturalne cechy pstaci na brazie rzpznaje dzieła sztuki p ich fragmencie rzpznaje dzieła literackie p ich fragmencie zna pjęcia: liryka, epika, dramat, wiersz sylabiczny, wiersz wlny, pieśń; parafraza, przysłwie, nelgizm, świat przedstawiny, narracja, pdmit liryczny, pytanie retryczne, mit, hymn, frazelgizm kreśla sens utwru związkiem frazelgicznym redaguje pwiadanie z użyciem frazelgizmów dczytuje przenśne znaczenie wyrazu w tytule czyta na głs, akcentując sylaby zgdnie z plskimi zasadami pdkreśla sylabę akcentwaną redaguje interpretację utwru petyckieg frmułuje wniski na pdstawie tekstu ppularnnaukweg i tekstu fabularneg redaguje wypwiedź, interpretując przedstawiną na brazie rzeczywistść redaguje artykuł na pdany temat redaguje tekst sztuki z kreślną intencją (humr), uwzględniając kntekst biblijny redaguje kilkuzdaniwą ntatkę na temat prblematyki utwru twrzy fragment dramatu, będący kntynuacją zdarzeń z udziałem bhaterów utwru twrzy ntatkę interpretacyjną plakacie redaguje hasł słwnikwe prównuje definicję słwnikwą pjęcia z własną definicją prjektuje plakat na pdany temat z kreślnym mtywem mawia mtywy pstępwania bhatera interpretuje wypwiedź w kntekście przedstawinej sytuacji cenia zachwania pstaci nazywa cechy pstaci rzpznaje persnifikację nazywa uczucia autra tekstu rzpznaje cechy baśni w reklamie pdaje przykłady reklam, zawierających nawiązania d różnych stylów prównuje twrzyw filmu i literatury rzróżnia plany filmwe: plan daleki, plan gólny, plan pełny, plan średni (amerykański), półzbliżenie, zbliżenie, detal przyprządkwuje kadrm plany filmwe rzpznaje cechy literatury faktu dczytuje cel artykułu, stanwisk autra rzumie argumenty autra tekstu dczytuje intencję autra tekstu rzpznaje fragmenty charakterze pinii mawia spsób przedstawienia pinii przez autra felietnu kreśla cechy felietnu w mawianym tekście nazywa śrdki wyróżniające reklamę spśród innych kmunikatów, krzystając z pdanych infrmacji uzupełnia zdania właściwymi frmami gramatycznymi hmnimów rzpznaje hmnimy w utwrze pdaje znaczenia hmnimów twrzy rzeczwniki z partykułą nie pprawnie zapisuje partykułę nie z rzeczwnikami twrzy stpień wyższy i najwyższy przymitnika z przeczeniem nie pdaje zasadę piswni partykuły nie z przysłówkami, zaimkami, liczebnikami, wyrazami znaczeniu czaswnikwym wyjaśnia łączną piswnię partykuły nie z pdanymi czaswnikami pprawnie zapisuje partykułę nie z częściami mwy wyjaśnia piswnię wielką i małą literą w hmnimach redaguje deklarację twrzy wiersz dyskutuje: swje stanwisk ppiera argumentami, frmułuje wniski frmułuje wnisek na temat pstawy bhaterów rzmawia decyzjach i mtywach pstępwania bhaterów

9 twrzy plan teledysku d utwru petyckieg prjektuje inscenizacje utwru II. ŚLADAMI CYWILIZACJI DOM WYMAGANIA OGÓLNE, UCZEŃ: wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich dwłania d wartści uniwersalnych związane z pstawami spłecznymi, nardwymi, religijnymi, etycznymi i dknuje ich hierarchizacji charakteryzuje bhaterów w czytanych utwrach wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich ptrzebne knteksty dnsi treści tekstów kultury d własneg dświadczenia rzpznaje wyraz pdstawwy i wyraz pchdny; rzumie pjęcie pdstawy słwtwórczej; w wyrazie pchdnym wskazuje temat słwtwórczy i frmant; kreśla rdzaj frmantu, wskazuje funkcje frmantów w nadawaniu znaczenia wyrazm pchdnym, rzumie realne i słwtwórcze znaczenie wyrazu, rzpznaje rzpznaje wyrazy wielznaczne rzróżnia synnimy i stsuje we własnych wypwiedziach pprawnie używa znaków interpunkcyjnych uczestniczy w rzmwie na zadany temat twrzy wypwiedź, stsując dpwiednią dla danej frmy gatunkwej kmpzycję raz zasady spójnści językwej między akapitami; rzumie rlę akapitów jak spójnych całści myślwych w twrzeniu wypwiedzi pisemnych twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pis, pwiadanie twrzy ntatki, pwiada przeczytanym tekście rzwija umiejętnść samdzielnej prezentacji wyników swjej pracy wydrębnia brazy petyckie w pezji rzróżnia gatunki liryki, w tym tren, raz wskazuje cechy gatunkwe czytanych utwrów literackich zna i rzpznaje w tekście literackim: epitet, prównanie, przenśnię, wyrazy dźwięknaśladw-cze, zdrbnienie, usbienie, żywienie, apstrfę, anafrę, pytanie retryczne, pwtórzenie, raz kreśla ich funkcję kreśla w pznawanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji charakteryzuje pdmit liryczny, narratra w czytanych utwrach rzróżnia narrację pierwszsbwą raz wskazuje ich funkcje twrzy teksty z hmnimami w różnych znaczeniach przedstawia stanwisk autra felietnu na temat reklam dyskutuje na temat teg, czy reklama granicza wlnść wyraża swje zdanie na temat reklamy w frmie głsu w dyskusji przedstawia wybraną reklamę, wyrażając swje emcje twrzy reklamę redaguje list / kartkę z pamiętnika / artykuł na pdany temat redaguje list ficjalny d instytucji, krzysta z definicji słwnikwej w interpretacji tytułu wiersza mawia prblematykę utwru mawia związek przyrdy z nastrjem utwru i decyzjami bhaterów charakteryzuje narratra ballady pwiada przebieg zdarzeń w balladzie wymienia cechy gatunkwe ballady kreśla nastrój utwru mawia pczucie sprawiedliwści wg mralnści ludwej pisuje świat przedstawiny w utwrze fantasy: wymienia jeg elementy, cytuje fragmenty fikcji fantastycznej pisuje scenerię i atmsferę brazu uzasadnia związek między balladą Mickiewicza a brazem Fridricha dczytuje przesłanie ballady twrzy ilustrację ddającą nastrój grzy w balladzie przygtwuje inscenizację dramatu przekształca zdania z mwy niezależnej na zależną kreśla frmy gramatyczne czaswników sbwych d bezkliczników twrzy frmy imiesłwów przymitnikwych (czynny, bierny) i przysłówkwych (współczesny i uprzedni) rzpznaje imiesłwy przymitnikwe i przysłówkwe kreśla frmy gramatyczne imiesłwów przymitnikwych (przypadek, liczbę, rdzaj) przekształca zdania w wypwiedzenia z imiesłwem przysłówkwym uzupełnia frazelgizmy imiesłwami pprawia zdania z błędnie użytymi imiesłwami cytuje fragmenty ballady cytuje fragmenty tekstu kreślające funkcję przyrdy

10 wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich ptrzebne knteksty wyszukuje w tekście ptrzebne infrmacje raz cytuje fragmenty tekstu publicystyczneg kreśla temat i główną myśl tekstu interpretuje dzieła sztuki dstrzega różnice między literaturą piękną a litera-turą naukwą, ppularnnaukwą, publicystyką, kreśla funkcje tych rdzajów piśmiennictwa rzpznaje gatunki dziennikarskie: felietn, i kreśla ich pdstawwe cechy rzpznaje gatunki dziennikarskie: wywiad, i kreśla ich pdstawwe cechy znajduje w tekstach współczesnej kultury ppularnej (np. filmach) nawiązania d tradycyjnych wątków literackich i kulturalnych dknuje dczytania tekstów pprzez przekład intersemityczny (np. rysunek, drama, spektakl teatralny) rzpznaje wyraz pdstawwy i wyraz pchdny; rzumie pjęcie pdstawy słwtwórczej; zna zasady twrzenia wyrazów złżnych, rzróżnia ich typy pisze pprawnie pd względem rtgraficznym raz stsuje reguły piswni uczestniczy w rzmwie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały knstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialgu, tłumaczące sens rzróżnia argumenty dnszące się d faktów i lgiki raz dwłujące się d emcji redaguje plan kmpzycyjny własnej wypwiedzi twrzy wypwiedź, stsując dpwiednią dla danej frmy gatunkwej kmpzycję raz zasady spójnści językwej między akapitami; rzumie rlę akapitów jak spójnych całści myślwych w twrzeniu wypwiedzi pisemnych wykrzystuje znajmść zasad twrzenia argumentów przy twrzeniu rzprawki raz innych tekstów argumentacyjnych dróżnia przykład d argumentu zgadza się z cudzymi pglądami lub plemizuje z nimi, rzeczw uzasadniając własne zdanie twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pis twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: wywiad twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: rzprawka w balladzie pisze pprawnie partykułę nie z imiesłwami przymitnikwymi i imiesłwami przysłówkwymi uzasadnia swją pinię na pdany temat dwłuje się d sytuacji życiwych, uzasadniając swje zdanie rzmawia knsekwencjach niedtrzymania daneg słwa dyskutuje na pdany temat kreśla cel przemówienia i adresata przytacza fragmenty wskazujące na lgikę wywdu przytacza najważniejsze argumenty wskazuje śrdki retryczne i kreśla ich funkcję redaguje pis brazu redaguje plan wydarzeń przedstawinych w balladzie uzupełnia ntatkę na temat ballad Adama Mickiewicza redaguje pwiadanie wg dyspzycji uzupełnia tekst pisem przeżyć wewnętrznych bhatera, stsując mwę zależną redaguje zakńczenie histrii przedstawinej w utwrze, krzystając z pdaneg słwnictwa uzupełnia tabelę infrmacjami z tekstu dramatu twrzy ntatkę, krzystając z pdaneg słwnictwa przygtwuje przemówienie w rli bhatera frmułuje przesłanie utwru, krzystając z infrmacji zawartych w słwniku języka plskieg nazywa wartści, których jest mwa w tekście mawia rzeczywistść ukazaną w utwrze, uwzględniając kntekst histryczny kreśla funkcję parafrazy kreśla stsunek sby mówiącej d rzeczywistści przedstawinej w utwrze wskazuje związek między wydarzeniami histrycznymi a legendą mawia irniczny charakter tekstu identyfikuje uczestników spru kreśla isttę knfliktu kreśla narratra bserwatra pisu sytuacji rzpznaje elementy statyczne i dynamiczne w pisie sytuacji kreśla wydarzenia główne i twarzyszące wymienia elementy stanwiące scenerię (tł) sytuacji

11 rzwija umiejętnść samdzielnej prezentacji wyników swjej pracy IV.6 rzwija umiejętnść krytyczneg myślenia i frmułwania pinii rzpznaje czytany utwór jak przypwieść raz wskazuje jeg cechy gatunkwe rzpznaje czytany utwór jak pwiadanie, pwieść raz wskazuje jeg cechy zna i rzpznaje w tekście literackim: apstrfę zna i rzpznaje w tekście literackim: zdrbnienie, zgrubienie, raz kreśla ich funkcje kreśla w pznawanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich ptrzebne knteksty, np. kulturwy, spłeczny bjaśnia znaczenia dsłwne i przenśne w tekstach wykrzystuje w interpretacji tekstów dświadczenia własne raz elementy wiedzy kulturze wyszukuje w tekście infrmacje wyrażne wprst i pśredni znajduje w tekstach współczesnej kultury ppularnej (np. w filmach, kmiksach, pisenkach) nawiązania d tradycyjnych wątków literackich i kulturwych wskazuje funkcję frmantów w nadawaniu znaczenia wyrazm pchdnym zna zasady twrzenia wyrazów złżnych, rzróżnia ich typy zna typy skrótów i skrótwców kreśla ich funkcje w tekście zna spsby bgacenia słwnictwa rzpznaje w wypwiedziach związki frazelgiczne, dstrzega ich bgactw, rzumie ich znaczenie raz pprawnie stsuje w wypwiedziach rzpznaje słwnictw neutralne i wartściujące, rzumie ich funkcję w tekście stsuje reguły piswni pprawnie używa znaków interpunkcyjnych: krpki wykrzystuje znajmść zasad twrzenia argumentów przy twrzeniu tekstów argumentacyjnych twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych : pis twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pis przeżyć wewnętrznych twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: dialg twrzy plan dtwórczy i twórczy tekstu rzwija umiejętnść prezentacji wyników swjej pracy nazywa swje wrażenia p przeczytaniu kmiksu kreśla nastrój utwru charakteryzuje bhaterów głównych, drugplanwych i epizdycznych wg dyspzycji wymienia zdarzenia budujące akcję utwru wyjaśnia źródł kmizmu sytuacyjneg mawia związek tytułu z warstwą rysunkwą kmiksu kreśla temat rzmwy bhaterów, ich stanwiska i mtywacje mawia pstawy bhaterów mawia budwę dramatu przyprządkwuje gatunkm synkretycznym ich wyznaczniki pdaje przykłady utwrów reprezentatywnych dla daneg gatunków synkretycznych (ballada, satyra) na si czasu umieszcza nazwiska twórców i tytuły aktów nrmatywnych pdaje przykłady innych tekstów tej samej tematyce analizuje zabiegi typwe dla sztuki kmiksu twrzy pracę na temat graniczenia praw ludzi d decydwania sbie i swim życiu we współczesnym świecie w dwlnej frmie graficznej rzpznaje dzieła sztuki p ich fragmencie, pdaje autrów i tytuły dzieł zna pjęcia: kmizm, ballada, literatura faktu, pwieść histryczna, hmnim, alegria, cytat, atrybut, rym, irnia, anafra, dramat, przaizm, nelgizm analizuje pis sytuacji pd kątem języka: części mwy, frmy gramatycznej wyrazów układa wypwiedzenia z imiesłwwym równważnikiem zdania ze zdań pjedynczych przekształca zdania w wypwiedzenia z imiesłwwym równważnikiem zdania wyknuje wykresy wypwiedzeń z wypwiedzeniami z imiesłwwym równważnikiem zdania przekształca zdania złżne w wypwiedzenia z imiesłwwym równważnikiem zdania pprawia błędy w wypwiedzeniach z imiesłwwym równważnikiem zdania pprawnie stsuje zasady interpunkcji z wypwiedzeniami z imiesłwwym równważnikiem zdania analizuje przebieg dyskusji między bhaterami: rzpznaje argumenty i

12 mawia elementy świata przedstawineg rzpznaje rdzaje literackie: epika, liryka, dramat; kreśla cechy charakterystyczne dla pszczególnych rdzajów i przypisuje czytany utwór d dpwiednieg rdzaju rzpznaje w tekście literackim: eufemizm zna pjęcie irnii, rzpznaje ją w tekstach raz kreśla jej funkcje kreśla w pznawanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji charakteryzuje narratra i bhaterów w czytanych utwrach rzróżnia narrację pierwszsbwą i trzecisbwą raz wskazuje ich funkcje w utwrze wskazuje w utwrze bhaterów głównych i drug-planwych raz kreśla ich cechy kreśla tematykę raz prblematykę utwru nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst wykrzystuje w interpretacji tekstów własne dświadczenie i elementy wiedzy kulturze wyraża własny sąd pstaciach i zdarzeniach wyszukuje w tekście infrmacje wyrażne wprst i pśredni prządkuje infrmacje w zależnści d ich funkcji w przekazie interpretuje dzieła sztuki (braz) zna spsby bgacenia słwnictwa rzumie, na czym plega etykieta językwa i stsuje jej zasady rzumie, na czym plega grzecznść językwa i stsuje ją w wypwiedziach pprawnie przytacza cudze wypwiedzi, stsując dpwiednie znaki interpunkcyjne redaguje plan kmpzycyjny własnej wypwiedzi twrzy wypwiedź, stsując dpwiednią dla danej frmy gatunkwej kmpzycję raz zasady spójnści językwej między akapitami; rzumie rlę akapitów jak spójnych całści myślwych w twrzeniu wypwiedzi pisemnych wykrzystuje znajmść zasad twrzenia argumentów przy twrzeniu rzprawki raz innych tekstów argumentacyjnych przeprwadza wniskwanie jak element wywdu argumentacyjneg zgadza się z cudzymi pglądami lub plemizuje z nimi, rzeczw uzasadniając własne zdanie rzpznaje i rzróżnia śrdki perswazji IV. kntrargumenty; kreśla pstawę bhaterów, mawia rezultat dyskusji redaguje kilkuzdaniwą wypwiedź irnicznym charakterze uczestniczy w dyskusji w frmie brad krągłeg stłu przytacza argumenty bhaterów zapisuje refleksje inspirwane afryzmem przekształca utwór, zmieniając jeg wymwę redaguje pis sytuacji przedstawinej na brazie wg dyspzycji redaguje pis sytuacji na pdany temat redaguje rzprawkę na pdany temat grmadzi infrmacje na temat brad krągłeg stłu w Plsce w 1989 rku PRZESZŁOŚĆ DLA PRZYSZŁOŚCI WYMAGANIA OGÓLNE, UCZEŃ: mawia elementy świata przedstawineg wydrębnia brazy petyckie w pezji rzróżnia gatunki liryki, w tym: snet, i wymienia ich pdstawwe cechy raz wskazuje cechy gatunkwe czytanych utwrów literackich zna i rzpznaje w tekście literackim: zdrbnienie, zgrubienie, raz kreśla ich funkcję pwiada wydarzeniach fabuły i ustala klejnść zdarzeń i rzumie ich wzajemną zależnść kreśla w pznawanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji charakteryzuje pdmit liryczny, narratra, bhaterów w czytanych utwrach wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich dwłania d wartści uniwersalnych związane z pstawami spłecznymi, nardwymi, religijnymi, etycznymi i dknuje ich hierarchizacji charakteryzuje pdmit liryczny i bhaterów w czytanych utwrach wykrzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy histrii i kulturze wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich ptrzebne knteksty, np.

13 i manipulacji w tekstach reklamwych, kreśla ich funkcje twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pis twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pis przeżyć wewnętrznych twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pwiadanie, list WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE: mawia archetyp dmu wyjaśnia funkcję mtywu biblijneg w utwrze kreśla pstawy bhaterów cenia zachwanie pstaci pwiada swich dświadczeniach związanych z pdanym tematem kreśla temat tekstu nadaje tytuł wyrażający główną myśl tekstu rzpznaje wyraz pdstawwy, pdstawę słwtwórczą, frmant i wyraz pchdny twrzy wyrazy pchdne twrzy parafrazę słwtwórczą dknuje analizy słwtwórczej wyrazu rzpznaje wyrazy pdzielne i niepdzielne słwtwórcz wymienia znaczenia wyrazu dm (dsłwne i w przenśni) frmułuje definicje słwnikwe pdanych wyrazów stsuje znaki spójnści tekstu: myślnik, średnik, dwukrpek, nawias, wielkrpek pdaje skjarzenia z wyrazem dm redaguje pis przestrzeni dmu, uwzględniając jej dsłwne i przenśne znaczenie rzmawia na pdany temat analizuje tekst pd kątem spójnści językwej wypwiedzi kreśla zabiegi językwe twrzące spójnść językwą tekstu stsuje graficzne znaki spójnści tekstu: tytuł i śródtytuły, akapity, myślnik, średnik, dwukrpek, nawias, wielkrpek przyprządkwuje tytuły i śródtytuły d wypwiedzi uzupełnia tekst, wprwadzając spójnść między fragmentami wypwiedzi bigraficzny, histryczny, histrycznliteracki kreśla tematykę i prblematykę utwru recytuje utwór literacki w interpretacji zgdnej z jeg tematem i stylem bjaśnia znaczenia dsłwne i przenśne w tekstach wyraża własny sąd pstaciach i zdarzeniach interpretuje dzieła sztuki (braz) kreśla temat i główną myśl tekstu interpretuje dzieła sztuki (ftgrafia) rzpznaje wyrazy wielznaczne rzróżnia synnimy, rzumie ich funkcję w tekście i stsuje we własnych wypwiedziach uczestniczy w rzmwie na zadany temat twrzy lgiczną, semantycznie pełną i uprządk-waną wypwiedź wykrzystuje znajmść zasad twrzenia argumentów przy twrzeniu rzprawki raz innych tekstów argumentacyjnych III.1.4 twrzy spójne wypwiedzi pisemne w następują-cych frmach gatunkwych: pis przeżyć wewnętrznych twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pis wyknuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym parafrazuje III.2.2 krzysta z infrmacji zawartych w różnych źródłach, grmadzi wiadmści, selekcjnuje infrmacje krzysta ze słwników gólnych języka plskieg rzwija umiejętnść samdzielnej prezentacji wyników swjej pracy IV.6 mawia elementy świata przedstawineg rzpznaje czytany utwór jak nwelę raz wskazuje jeg cechy gatunkwe rzpznaje w tekście literackim: inwkację, i kreśla ich funkcję mawia funkcje elementów knstrukcyjnych utwru, w tym punktu kulminacyjneg kreśla w pznawanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją refleksji charakteryzuje pdmit liryczny, narratra i bhaterów w czytanych utwrach wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich dwłania d wartści uniwersalnych związane z pstawami spłecznymi, nardwymi, religijnymi, etycznymi, i dknuje ich hierarchizacji

14 redaguje spójny tekst na pdany temat twrzy ntatkę słwn-graficzną, wykrzystując infrmacje z tekstu i pdane dyspzycje grmadzi infrmacje wkół tematu cytuje humrystyczne fragmenty tekstu redaguje pis pmieszczenia redaguje humrystyczną ntatkę prezentującą pstać literacką redaguje pwiadanie redaguje argumenty i kntrargumenty redaguje wstęp d rzprawki przygtwuje wystąpienie na pdany temat prezentuje wyniki pracy analizuje język wypwiedzi narratra mawia spsób przedstawiania wydarzeń z przeszłści rdziny na pdstawie tekstu literackieg i wywiadu internetweg interpretuje dwłania d baśni rzważa prblemy sób niepełnsprawnych, dwłując się d przykładów z filmów, książek, dświadczeń i bserwacji interpretuje brazy petyckie wg dyspzycji charakteryzuje pdmit liryczny dczytuje metafrę prównuje pstawy bhaterów literackich prównuje pstawy bhaterów literatury faktu z kresu II wjny światwej ze współczesnymi kreśla sytuację pdmitu liryczneg mawia sytuację liryczną wskazuje adresata wypwiedzi pisuje brazy petyckie rzpznaje śrdki stylistyczne rzpznaje cechy trenu w utwrze recytuje wybrany tren Jana Kchanwskieg rzpznaje tren jak gatunek liryki mawia budwę felietnu, cytując dpwiednie fragmenty kreśla cechy felietnu na pdstawie tekstu krzysta z infrmacji na temat genealgii z wywiadu prównuje ujęcie tematu w różnych utwrach dknuje przekładu intersemityczneg klejnych fragmentów wiersza wykrzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy histrii i kulturze wskazuje w utwrze bhaterów głównych i drug-planwych raz kreśla ich cechy wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich ptrzebne knteksty, np. bigraficzny, histryczny, histrycznliteracki recytuje utwór literacki w interpretacji zgdnej z jeg tematem i stylem wyraża własny sąd pstaciach i zdarzeniach wyszukuje w tekście infrmacje wyrażne wprst i pśredni kreśla temat i główną myśl tekstu dnsi treści kultury d własneg dświadczenia dknuje dczytania tekstów pprzez przekład intersemityczny (np. rysunek) twrzy wypwiedź, stsując dpwiednią d danej frmy gatunkwej kmpzycję raz zasady spój-nych całści myślwych w twrzeniu wypwiedzi pisemnych raz stsuje rytm akapitwy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych) twrzy wypwiedź, stsując dpwiednią d danej frmy gatunkwej kmpzycję raz zasady spójnych całści myślwych w twrzeniu wypwiedzi pisemnych raz stsuje rytm akapitwy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych) twrzy spójne wypwiedzi w następujących frmach gatunkwych: pis przeżyć wewnętrznych, charakterystyka twrzy spójne wypwiedzi pisemne w następujących frmach gatunkwych: dialg twrzy ntatki uczestniczy w prjektach edukacyjnych mawia elementy świata przedstawineg rzpznaje rdzaje literackie: epika, liryka, dramat; kreśla cechy charakterystyczne dla pszczególnych rdzajów i przypisuje czytany utwór d dpwiednieg rdzaju rzpznaje fikcję literacką; rzróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utwrach, ze szczególnym uwzględnieniem jej w przie realistycznej, fantastycznnaukwej lub utwrach fantasy zna i rzpznaje w tekście literackim: przenśnię, pwtórzenie raz kreśla ich funkcje mawia funkcje elementów knstrukcyjnych utwru, w tym tytułu kreśla w pznawanych tekstach prblematykę egzystencjalną i pddaje ją

15 prezentuje pwieść jak przykład literatury faktu wymienia elementy filmwe wskazujące na nawiązanie d literatury faktu we współczesnej filmwej adaptacji pwieści pisuje spsób ukazania uczuć pstaci przedstawinej na brazie rzpznaje wyrazy twrzące rdzinę wyrazów wskazuje rdzeń i bcznści rdzenia analizuje budwę wyrazów pchdnych prządkuje wyrazy należące d danej rdziny kreśla klasy wyrazów utwrznych d danych frmantów rzróżnia wyrazy pdzielne słwtwórcz d niepdzielnych słwtwórcz ddziela frmant d pdstawy słwtwórczej twrzy wyrazy pchdne za pmcą frmantów analizuje złżenia i kreśla ich funkcję w tekście pprawnie zapisuje wyrazy z przedrstkami łączy przedrstki z ich znaczeniem frmułuje argumenty ptwierdzające tezę, dwłując się d utwrów literackich i własnych dświadczeń redaguje felietn przygtwuje i przeprwadza wywiad redaguje pis wspmnień z dzieciństwa frmułuje argumenty przy wyrażaniu pinii na dany temat analizuje temat rzprawki frmułuje tezę redaguje temat rzprawki redaguje plan rzprawki analizuje budwę rzprawki pdaje argumenty i kntrargumenty d rzprawki dyskutuje na pdany temat frmułuje tezy frmułuje uzasadnienie tezy wykrzystuje przykłady z literatury, filmu raz własnych bserwacji i dświadczeń w twrzeniu argumentów redaguje wstępy d rzprawki na pdany temat frmułuje swją pinię na kreślny pgląd, pdając argumenty zabiera głs w dyskusji przedstawia swje stanwisk wraz z argumentacją wyraża i uzasadnia swje stanwisk na pdany temat wg dyspzycji refleksji charakteryzuje narratra i bhaterów w czytanych utwrach wykrzystuje w interpretacji utwrów literackich dwłania d wartści uniwersalnych związane z pstawami spłecznymi, nardwymi, religijnymi, etycznymi i dknuje ich hierarchizacji recytuje utwór literacki w interpretacji zgdnej z jeg tematem i stylem bjaśnia znaczenia dsłwne i przenśne w tekstach kreśla temat i główną myśl tekstu prządkuje infrmacje w zależnści d ich funkcji w przekazie rzróżnia mwę zależną i niezależną, przekształca mwę zależną na niezależną i dwrtnie pprawnie przytacza cudze wypwiedzi, stsując dpwiednie znaki interpunkcyjne twrzy pwiadania związane z treścią utwru, np. dalsze lsy bhateratwrzy ntatki uczestniczy w rzmwie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały knstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialgu, tłumaczące sens twrzy plan dtwórczy tekstu wyknuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza, rzbudwuje i parafrazuje WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE: kreśla prblem przedstawiny we fragmencie tekstu rzważa rlę dziedzictwa duchweg w życiu nardu nazywa wartści mralne charakteryzuje bhatera liryczneg identyfikuje pdmit liryczny dczytuje znaczenie nelgizmów w kntekście bigraficznym i histrycznym kreśla funkcję refrenu, rzstrzelneg druku, znaków interpunkcyjnych, zdrbnienia charakteryzuje pdmit liryczny analizuje brazy petyckie wg dyspzycji

16 identyfikuje adresata wypwiedzi kreśla pnadczaswy i uniwersalnych charakter zachwania pstaci rzmawia sytuacji przedstawinej w utwrze w dwłaniu d własnych dświadczeń dczytuje przenśne znaczenie mitu Odyseuszu mawia cechy pstaci, ich mtywację i cenia ich pstępwanie dczytuje symblikę pstaw i zachwania pstaci w kntekście wiedzy kulturze interpretuje przypwieść w dniesieniu d własnych dświadczeń i bserwacji zna cechy gatunkwe przypwieści dróżnia pis przeżyć d pwiadania analizuje fragm. pwieści pd kątem pisanych dznań i dczuć bhatera, źródła dznań i dczuć, nastrju interpretuje pdtytuł pwiadania mawia prblemy ukazane w utwrze rzmawia uczuciach bhaterów mawia rlę dmu w życiu człwieka rzróżnia zdrbnienia d zgrubień wśród wyrazów nacechwanych ekspresywnie dnajduje w tekście fragmenty przedstawine na arrasie i płaskrzeźbie rzumie czytany tekst pdaje tytuły tekstów kultury będące przykładami wzajemnej pmcy innym dnajduje we fragmencie pwieści pisy zjawisk, biektów dnajduje w tekście fragmenty pisujące uczucia bhaterów rzumie zasady twrzenia wyrazów złżnych analizuje budwę słwtwórczą wyrazów dczytuje znaczenie związku frazelgiczneg syn marntrawny ze słwnika układa zdania ze zwianiem frazelgicznym syn marntrawny rzpznaje złżenia, zrsty, zestawienia rzróżnia typy skrótwców: głskwce, literwce, sylabwce (zgłskwce), skrótwce mieszane pprawnie dmienia skrótwce zapisuje pełne nazwy skrótwców twrzy zdania ze skrótwcami rzróżnia wyrazy nacechwane ekspresywnie d wyrazów neutralnych układa zdania z wyrazami nacechwanymi emcjnalnie kreśla funkcję zdrbnień i zgrubień w tekście literackim dczytuje kntekst bigraficzny w utwrze wymienia cechy snetu interpretuje głsw snet pisuje świat przedstawiny w utwrze wg dyspzycji prządkuje punkty planu charakteryzuje narratra rzpznaje refleksje narratra dwłuje się d wiedzy histrycznej w interpretacji refleksji narratra cenia pstawę bhatera liryczneg mawia kntekst histryczny prządkuje przebieg zdarzeń pwiada treść utwru charakteryzuje bhatera liryczneg charakteryzuje bhatera zbirweg mawia rlę kbiety w kulturze i spłeczeństwie XIX w. interpretuje persnifikację pjęcia przedstawiną na brazie dczytuje temat dzieła mawia związek tematu z pstulatem artysty pisuje nastrój ftgrafii dczytuje prblem przedstawiny w utwrze układa zdania z wyrazem wielznacznym w różnych znaczeniach ntuje sfrmułwania synnimiczne d wyrazu jczyzna pdaje zasady interpunkcyjne wypwiedzeń pjedynczych i złżnych uzupełnia zdania, stsując zasady interpunkcji pdaje zasady wypwiedzeń z imiesłwami i imiesłwwym równważnikiem zdania uzasadnia swje zdanie, krzystając z pdaneg słwnictwa rzmawia na pdany temat wg dyspzycji dyskutuje plskich wartściach (materialnychi duchwych) ważnych dla przyszłści twrzy kilkuzdaniwą wypwiedź, stsując wypwiedzenia złżne redaguje kilkuzdaniwą wypwiedź ceniającą pstawę bhatera ntuje skjarzenia z pjęciem Plska twrzy parafrazę wiersza redaguje pis przeżyć wewnętrznych redaguje pis sytuacji, wprwadzając wyrazy znaczające stsunki przestrzenne, czaswe, nazywające barwy i cechy grmadzi infrmacje bigraficzne

17 pprawnie używa krpki w skrótach wyrazów pdaje zasadę piswni skrótów twrzy zdania ze skrótami wyrazów w mianwniku i przypadku zależnym frmułuje argumenty wskazujące na cechy gatunkwe przypwieści redaguje plan wydarzeń redaguje pis arrasu redaguje pis przeżyć redaguje pis zachwania pstaci w kreślnej sytuacji redaguje pis przeżyć we fragmencie pamiętnika redaguje szczegółwy plan wypwiedzi na pdany temat redaguje dialg, stsując zgrubienia i zdrbnienia w pisie pstaci prezentuje etapy wędrówki Odyseusza przedstawia głównych bhaterów utwru mawia pstawy bhaterów i knsekwencje zmian rzpznaje elementy liryki, epiki, dramatu w satyrze mawia karykaturalne zdefrmwanie rzeczywistści przedstawinej w utwrze kreśla źródł śmieszenia i krytyki pstaw bhaterów rzpznaje eufemizm rzpznaje przaizm wyjaśnia znaczenie eufemizmów mawia sytuację przedstawiną w utwrze mawia relacje między bhaterami kmentuje zachwanie bhaterów wyraża własną pinię na temat zachwania bhatera identyfikuje narratra kreśla prblematykę utwru analizuje wypwiedzi i zachwania pstaci rzpznaje irnię rzpznaje w wypwiedzi sprzecznści między dsłwnym znaczeniem a intencją wypwiedzi rzpznaje steretyp w zachwaniu pstaci prównuje przedstawiny w dramacie braz rdziny z własnym wybrażeniem mawia spsób budwania steretypwej sytuacji pdaje przykłady steretypów i cenia ich krzywdzący charakter charakteryzuje bhaterów na pdstawie ich wypwiedzi i zachwania nazywa uczucia wywłane tekstem dczytuje wielznaczne znaczenia wyrazu przygtwuje prezentację ustala klejnść elementów kmpzycyjnych utwru: apstrfy, wtrącenia, rzbudwaneg prównania, pisu charakteryzuje pdmit liryczny, cytując dpwiednie fragmenty tekstu recytuje utwór, uwzględniając w głswej interpretacji przerzutnię i średniówkę rzpznaje aluzję literacką w utwrze i kreśla jej funkcję charakteryzuje bhatera utwru analizuje śrdki stylistyczne w pisie przeżyć wewnętrznych dczytuje kntekst histryczny i histrycznliteracki w utwrze kreśla cechy nweli rzpznaje punkt kulminacyjny nweli charakteryzuje bhatera zbirweg charakteryzuje pdmit liryczny kreśla sytuację liryczną wg dyspzycji rzpznaje w wypwiedziach bhaterów aluzję i/lub sugestię dczytuje przesłanie utwru mawia aktualnść utwru wyknuje plakat d fragmentu wiersza twrzy kilkuzdaniwą wypwiedź charakterze argumentacyjnym rzpznaje sugestie i aluzje w wypwiedzi dyskutuje rli utwru w życiu nardu uzasadnia swje zdanie redaguje dialg z zastswaniem sugestii lub aluzji redaguje charakterystykę pstaci twrzy ntatkę na pdany temat pracwuje, przeprwadza, analizuje i prezentuje wyniki ankiety charakteryzuje bhatera zbirweg przy petyckiej interpretuje metafry interpretuje tytuł utwru recytuje utwór charakteryzuje narratra bhatera rzpznaje elementy fikcji prawdpdbnej i fikcji fantastycznej przypisuje czytany utwór d dpwiednieg typu literatury kreśla czas i miejsce zdarzeń