RZEPAK OZIMY. Wyniki doświadczeń porejestrowych 2015

Transkrypt

1

2

3 RZEPAK OZIMY Wyniki doświadczeń porejestrowych 2015 WSTĘP Opracowanie zawiera wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych z rzepakiem ozimym przeprowadzonych w sezonie wegetacyjnym 2014/2015 i obejmuje także wyniki z sezonu 2013/2014. Badania umożliwiają sprawdzenie aktualnej wartości gospodarczej i użytkowej znacznej liczby odmian z Krajowego rejestru (KR) oraz tych ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA), które wykazały dobrą wartość rolniczo-użytkową w doświadczeniach rozpoznawczych i zostały włączone do doświadczeń PDO. Doświadczenia realizowano w stacjach i zakładach doświadczalnych oceny odmian, a także w dwóch innych współpracujących ośrodkach, poza punktami doświadczalnymi COBORU (rys. 1). W ramach serii prowadzono 29 doświadczeń polowych, rozmieszczonych na terenie prawie całego kraju w różnych warunkach siedliskowych. Przy lokalizacji doświadczeń uwzględniano przede wszystkim wymagania glebowe gatunku oraz nasilenie uprawy rzepaku ozimego w poszczególnych województwach. W rejonach większej koncentracji uprawy rzepaku (woj. wielkopolskie, dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, zachodniopomorskie, opolskie) zlokalizowano więcej doświadczeń. rzepaku ozimego do badań zgłosiło 14 firm hodowlano-nasiennych. Oceniano 70 odmian, 18 populacyjnych i 52 mieszańcowe. pochodziły z KR 54 oraz z CCA 16. ze wspólnotowego katalogu CCA, wcześniej zakończyły co najmniej dwuletni okres badań rozpoznawczych i uzyskały wyniki porównywalne do najlepszych odmian zakwalifikowanych w badaniach rejestrowych COBORU na kolejny rok badań. Wzorzec tworzyły dwie odmiany populacyjne oraz dwie odmiany mieszańcowe; odpowiednio ES Valegro i Monolit oraz Arsenal i Visby. W opracowaniu wyniki plonu nasion (w kraju i w poszczególnych rejonach), a także plon tłuszczu, ostatecznie przeliczono, podobnie jak w latach poprzednich, w odniesieniu do wzorca z wszystkich badanych odmian populacyjnych (18 odmian). Unieważniono wyniki jednej odmiany, którą pominięto w opracowaniu. Doświadczenia prowadzono w oparciu o metodykę 1) stosowaną także w badaniach rejestrowych. Zakładano je w układzie 1-rozkładalnym (niekompletne blokowe układy 1-R), ) Rzepak. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/2/2008, COBORU, Słupia Wielka w trzech powtórzeniach. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 nasion, zdolność kiełkowania oraz obsadę nasion. Podstawowa obsada nasion wynosiła dla odmian populacyjnych 60, natomiast dla odmian mieszańcowych 50 sztuk na 1 m 2. Nasiona wszystkich odmian zaprawiono w SDOO w Słupi Wielkiej zaprawą fungicydową. Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła od 12 do 15 m 2. Doświadczenia realizowano jako jednoczynnikowe, przy przeciętnym poziomie agrotechniki. Obejmował on podstawowe zabiegi agrotechniczne, w tym nawożenie NPK + S + mikroelementy, zwalczanie chwastów i ochronę przed szkodnikami. W niektórych doświadczeniach, w zależności od potrzeb, zastosowano ochronę fungicydową, przeważnie preparatem mającym właściwości regulatora wzrostu roślin. Synteza zawiera wyłącznie wyniki odmian badanych w doświadczeniach PDO w sezonie wegetacyjnym 2014/2015. nowe, wpisane do Krajowego rejestru w roku 2015, nie były badane w tej serii doświadczeń porejestrowych. We wszystkich tabelach odmiany przedstawiono w dwóch grupach (populacyjne i mieszańcowe), natomiast kolejność odmian w obrębie grup uszeregowano alfabetycznie. W tabeli 1 podano ogólne informacje odnośnie badanych odmian oraz doświadczeń, w tabeli 2 zamieszczono dane dotyczące warunków prowadzenia doświadczeń (gleba, przedplon, nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin itp.), terminów wystąpienia faz rozwojowych oraz dat siewu i zbioru, natomiast w tabeli 3 ilości opadów w okresie od do roku w poszczególnych miejscowościach. W kolejnych tabelach przedstawiono wyniki cech rolniczych i użytkowych badanych odmian (plon nasion, zawartość tłuszczu i glukozynolanów, pomiary i obserwacje polowe, w tym oceny porażenia przez patogeny). Plon nasion określono przy wilgotności 9%. Wyniki plonowania przedstawiono w układzie ogólnokrajowym, a także regionalnym. Rejony przyjęte w ocenie odmian rzepaku ozimego uwzględniają podział administracyjny kraju i podobieństwo klimatyczne województw. Oceny dla pozostałych cech przedstawiono wyłącznie jako średnie krajowe. Wyniki doświadczeń polowych uzupełniono badaniami chemicznymi, które przeprowadzono w Laboratorium Chemiczno-Technologicznym SDOO w Słupi Wielkiej. Analizy chemiczne zawartości tłuszczu i glukozynolanów w nasio-

4 - 4 - nach ze zbioru wykonano dla wszystkich badanych odmian, z wybranych 5 doświadczeń. Podana u dołu każdej tabeli wynikowej liczba doświadczeń oznacza liczbę obserwacji lub pomiarów uwzględnionych w ocenie danej cechy. WARUNKI WEGETACJI I WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Siew odmian rzepaku, oprócz jednego doświadczenia, wykonano w trzeciej dekadzie sierpnia, na ogół w dobrych warunkach wilgotnościowych gleby. W większości doświadczeń wschody były dobre i wyrównane, jedynie w kilku obserwowano wschody wydłużone i nierównomierne. Natomiast w dwóch innych, ze względu na nadmierne przesuszenie gleby rośliny rzepaku powschodziły rzadko i bardzo nierównomiernie w obrębie doświadczenia. We wrześniu ilość opadów była podobna jak w wieloleciu, przy czym ich rozkład w kraju był zróżnicowany. Tam, gdzie opady były wystarczające, nastąpiło wyrównanie roślin we wzroście. Tymczasem w październiku i listopadzie odnotowano opady zdecydowanie poniżej normy wieloletniej, lecz było stosunkowo ciepło, a to korzystnie wpłynęło na rozwój roślin. W okresie przedzimowym rośliny wytworzyły od 6 do 12 liści rozetowych, a ich wysokość była bardzo zróżnicowana w miejscowościach i wynosiła od 8 do 35 cm. Przeciętnie, rośliny przed zimą miały podobną liczbę liści jak w poprzednim sezonie wegetacyjnym, lecz były nieco wyższe. Długo trwająca wegetacja umożliwiła osiągnięcie właściwego zaawansowania w rozwoju roślin rzepaku przed zimą prawie we wszystkich doświadczeniach. Zahamowanie wegetacji w większości doświadczeń nastąpiło w trzeciej dekadzie listopada. Warunki zimowania 2014/2015 były stosunkowo łagodne; prawie przez cały okres zimy temperatura powietrza była wyższa od normy, a opady śniegu umiarkowane. Jedynie na wschodzie kraju, w krótkich okresach, spadki temperatury przy gruncie sięgały poniżej -20 ºC, jednak rośliny były skutecznie chronione przed mrozem warstwą śniegu. Termin wznowienia wegetacji był stosunkowo wczesny w całym kraju i nastąpił przeważnie w pierwszej i drugiej dekadzie marca. Ogólny stan roślin w tym okresie był oceniany jako dobry i bardzo dobry, a tylko w trzech miejscowościach jako średni. Strat roślin w zasadzie nie było, oprócz dwóch doświadczeń, w których po zimie obserwowano zróżnicowaną reakcję odmian. Obsada roślin była różna w poszczególnych doświadczeniach i wyniosła od 23 do 60 szt./m 2, przeciętnie 43 rośliny na 1 m 2. Po wznowieniu wegetacji rośliny wymagały niezwłocznego i odpowiedniego nawożenia. Początkowy rozwój roślin był stosunkowo wolny, ale już w kwietniu wegetacja nabrała dość dużego tempa. Opady w maju i czerwcu były poniżej średniej wieloletniej, przy czym obserwowano duże zróżnicowanie opadów w rejonach, a także w poszczególnych punktach doświadczalnych. Terminy poszczególnych faz rozwojowych były zbliżone do wielolecia, lecz późniejsze w porównaniu do przyśpieszonego pod tym względem roku Początek kwitnienia nastąpił średnio w pierwszych dniach maja, o blisko dwa tygodnie później w porównaniu do ubiegłego roku. Rośliny kwitły średnio prawie cztery tygodnie. Przeciętnie wysokość roślin była mniejsza niż w poprzednim sezonie wegetacyjnym, a zbliżona do wielolecia. W lipcu, deficyt opadów wystąpił na przeważającym obszarze kraju. W tym okresie, obserwowano postępującą suszę, która przy upalnej temperaturze, przyśpieszyła dojrzewanie roślin. Jedynie na północy kraju warunki opadowo-termiczne były zbliżone do normy i tam dojrzewanie roślin rzepaku było późniejsze w porównaniu do innych rejonów kraju. Średni termin zbioru doświadczeń był podobny do wielolecia, jakkolwiek dość zróżnicowany terytorialnie. Ogólnie, sezon wegetacyjny 2014/2015 cechował się relatywnie krótkim i łagodnym okresem zimowania oraz nieco przyśpieszonym wznowieniem wegetacji wiosną. Później, długotrwały niedobór opadów spowodował w niektórych rejonach kraju suszę. Poszczególne fazy rozwojowe wystąpiły w terminach zbliżonych do wielolecia, lecz później niż w poprzednim sezonie wegetacyjnym, który cechował się przyśpieszoną wegetacją. Plonowanie rzepaku ozimego mimo deficytu opadów było dobre, choć niższe niż w ubiegłym roku. Lokalnie, we wrześniu 2014 roku obserwowano pojawienie się pchełek oraz śmietki kapuścianej na młodych roślinach rzepaku. Tam gdzie było zagrożenie uszkodzenia roślin, wykonano zabiegi zwalczające. Wiosną, w niektórych doświadczeniach konieczne było zwalczanie chowaczy, a następnie słodyszka rzepakowego, którego presja była przeważnie średnia. Wykonano od 1 do 6 zabiegów, stosując przemiennie różne insektycydy. Nasilenie występowania chorób było stosunkowo małe, a najczęściej występującą chorobą była zgnilizna twardzikowa (w 65% doświadczeń). Mniejszą presję obserwowano w przypadku patogenów powodujących choroby podstawy łodygi, suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych. W roku 2015 do syntezy rocznej przyjęto wyniki 24 doświadczeń. Cztery doświadczenia zostały zakończone w polu, a wyniki plonowania jednego zdyskwalifikowano po zbiorze. Plon nasion w miejscowościach kształtował się w przedziale od 31,0 dt z ha w Tarnowie do

5 - 5-67,0 dt z ha w Karzniczce. W połowie doświadczeń (55%) zebrano plon ponad 45,0 dt z ha. Średni plon czterech odmian wzorcowych, a także wszystkich badanych odmian wyniósł 48,5 dt z ha. Plon nasion wzorca był mniejszy od uzyskanego w roku 2014 o 6,1 dt z ha, tj. o 11%. mieszańcowe średnio plonowały o 10% powyżej odmian populacyjnych. Plonowanie odmian rzepaku ozimego w poszczególnych rejonach było zróżnicowane, większe w rejonie I i II, a mniejsze w rejonie V i VI. Ogólnie mniejsza, w porównaniu do roku 2014, była zawartość tłuszczu w nasionach odmian ze zbioru, natomiast zawartość glukozynolanów była większa niż w ostatnich latach. Objaśnienia skali 9 stopniowej (dotyczą tabel wynikowych): 9 oznacza stan rolniczo najlepszy (najkorzystniejszy), 5 średni, 1 najgorszy (najmniej korzystny). Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń PDO z rzepakiem ozimym w sezonie wegetacyjnym 2014/2015

6 - 6 - Tabela 1 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. i doświadczenia. Lata zbioru 2015, 2014 Materiał siewny Rok wpisania do KR Zachowujący/ zgłaszający masa 1000 nasion (g) zdolność kiełkowania (%) populacyjne 1 Adriana 2008 Limagrain Europa s.a. FR 5,1 5, Aixer 2014 Bayer CropScience AG DE 4, Bellevue 2008 Bayer CropScience AG DE 5,4 4, Bogart 2008 HR Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR PL 5,4 5, Brendy 2013 HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR PL 6,4 5, ES Scarlett 2013 Euralis Semences FR 4,9 4, ES Valegro 2014 Euralis Semences FR 4, Harry 2013 Saatzucht Donau Ges.m.b.H. & CoKG AT 5,4 5, Lohana 2012 Limagrain Europa s.a. FR 5,4 5, Metys 2014 HR Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR PL 4, Monolit 2008 HR Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR PL 5,6 5, Pamela 2011 Limagrain Europa s.a. FR 5,5 5, Quartz 2013 KWS Momont SAS FR 4,9 4, Sherlock 2010 KWS Saat SE DE 4,7 5, Sidney 2014 Saatzucht Donau Ges.m.b.H. & CoKG AT 6, Goya CCA Lantmännen SW Seed 4,4 4, SW A CCA Lantmänenn SW Seed 5,3 5, Vision CCA Lantmännen SW Seed 5,4 5, mieszańcowe 19 Abakus 2009 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 7,3 5, Arango 2014 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 7, Arsenal 2013 Limagrain Europe s.a. FR 5,8 7, Artoga 2010 Limagrain Europa s.a. FR 6,4 6, Bonanza 2012 Serasem FR 6,0 5, DK Exclusiv 2013 Monsanto SAS US 3,7 4, DK Exquisite 2011 Monsanto SAS DE 5,0 4, DK Exssence 2014 Monsanto SAS US 6, DK Exstorm 2012 Monsanto SAS US 6,6 5, DK Impression CL 2013 Monsanto SAS DE 5,5 5, Garou 2013 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6,2 4, Gladius 2010 Syngenta Seeds GmbH DE 5,0 4, Graf 2014 Monsanto SAS US 5, Inspiration 2011 Deutsche Saatveredelung AG DE 6,4 4, Marathon 2012 Deutsche Saatveredelung AG DE 6,9 6, Marcopolos 2012 KWS Saat SE DE 5,3 7, Mercedes 2013 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 7,5 4, Minerva 2013 Deutsche Saatveredelung AG DE 4,5 6, NK Petrol /Wo 2008 Syngenta Crop Protection AG DE 4,6 4,

7 - 7 - cd. tabeli cd. mieszańcowe 38 NK Technic 2009 Syngenta Seeds GmbH DE 4,2 4, Oriolus 2014 Deutsche Saatveredelung AG DE 5, Popular 2014 Deutsche Saatveredelung AG DE 5, Poznaniak 2009 HR Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR PL 4,7 7, Rohan 2008 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 7,6 7, Rumba 2011 Deutsche Saatveredelung AG DE 5,1 4, Sherpa 2012 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5,7 5, Shrek 2014 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 6, SY Carlo 2012 Syngenta Seeds GmbH DE 4,8 5, SY Cassidy 2011 Syngenta Seeds GmbH DE 4,9 4, SY Kolumb 2010 Syngenta Seeds GmbH DE 6,0 5, SY Marten 2013 Syngenta Seeds GmbH DE 4,5 4, SY Polana 2014 Syngenta Seeds GmbH DE 4, SY Samoa 2014 Syngenta Seeds GmbH DE 6, SY Saveo 2014 Syngenta Seeds GmbH DE 5, Tores 2012 Syngenta Seeds GmbH DE 4,7 5, Trumpf 2014 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5, Visby 2008 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5,3 7, Xenon 2010 Norddeutsche Pflanzenzucht DE 5,4 6, Alabaster CCA Limagrain 8,4 4, Albatros CCA Limagrain 5,0 6, Atenzo CCA Limagrain 6, DK Excellium CCA Monsanto Polska sp. z o.o. 5,7 4, DK Explicit CCA Monsanto Polska sp. z o.o. 4,6 3, Hybrirock CCA KWS Polska sp. z o.o. 7, Kodiak CCA KWS Polska sp. z o.o. 5, NK Caravel CCA Syngenta Polska sp. z o.o. 5,3 5, NK Linus CCA Syngenta Polska sp. z o.o 4,9 4, PR46W20 CCA Pioneer 4,4 4, PR46W24 (Müller24) CCA BayWa Agro Polska sp. z o.o. 5,5 3, PR46W26 CCA Pioneer 5, PT213 (Stricker21) CCA BayWa Agro Polska sp. z o.o. 4,6 93 Bilans doświadczeń: - założone wcześniej zakończone 4 - zdyskwalifikowane po zbiorze 1 - przyjęte do syntezy Kol. 1: /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2015 na wniosek zachowującego; CL w nazwie oznacza tolerancję na substancję aktywną imazamoks, herbicydu stosowanego w technologii uprawy Clearfield Kol. 2: KR Krajowy rejestr, CCA Wspólnotowy katalog odmian roślin rolniczych; odmiana uzyskała pozytywną ocenę wartości gospodarczej w doświadczeniach rozpoznawczych i została włączona do badań PDO Kol. 3: Zachowujący odnosi się do odmian wpisanych do KR; zgłaszający odnosi się do odmian pochodzących z CCA; HR Hodowla Roślin, Limagrain Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, Monsanto SAS Monsanto SAS Centre de Recherche de Boissay, Norddeutsche Pflanzenzucht Norddeutsche Pflanzenzucht Hans-Georg Lembke, Pioneer Pioneer Hi- Bred Northern Europe Sales Division GmbH Oddział w Polsce; AT Austria, DE Niemcy, FR Francja, PL Polska, US USA; skrót nazwy państwa odnosi się do kraju, w którym odmiana została wyhodowana

8 - 8 - Tabela 2 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń Wyszczególnienie Sezon wegetacyjny 2014/ / Średnia rolnicza wartość gleb, w 100 skali IUNG-PIB liczba doświadczeń Kompleks przydatności rolniczej gleb: - 1, , , 6, Odczyn gleby (ph w KCl): - zasadowy (powyżej 7,2) obojętny (6,6-7,2) lekko kwaśny (5,2-6,5) brak danych 1 1 Przedplon: - zboża bobowate grubonasienne na nasiona lub zielonkę 5 4 Nawożenie mineralne średnia dawka (zakres): kg czystego składnika na 1 ha - P 2O 5 63 (30-100) 64 (36-116) - K 2O 112 (60-220) 109 (60-151) - N - jesienią 25 (10-72) 24 (12-57) - N - wiosną 150 ( ) 149 ( ) - S - (wczesna wiosna) 47 (15-70) 50 (31-105) liczba doświadczeń Zastosowanie nawozów dolistnych z mikroskładnikami: - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów Zaprawa nasienna (stosowana centralnie): - Cruiser OSR 322 FS - Zaprawa nasienna T 75 DS 24 Zwalczanie chwastów: - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów w tym zwalczanie chwastów jednoliściennych Zwalczanie szkodników: jesienią: - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów 13 4 wiosną: - jeden-trzy zabiegi cztery-siedem zabiegów 6 11 Zastosowanie fungicydów: bez ochrony fungicydowej jesienią - jeden zabieg 6 10 wiosną - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów 4 2 w tym fungicydów o właściwościach regulatora wzrostu: jesienią - jeden zabieg 7 8 wiosną - jeden zabieg 7 7 Desykacja roślin przed zbiorem Sklejanie łuszczyn Rodzaj zbioru: - jednoetapowy dwuetapowy 1 1 Liczba doświadczeń

9 - 9 - Tabela 3 RZEPAK OZIMY. Opady w okresie od 1 marca do 31 lipca 2015 roku Miejscowość Rejon Suma opadów 1.III-31.VII.2015 % normy Miesięczne opady w roku 2015 III IV V VI VII mm Rarwino I Białogard I Karzniczka I Radostowo I Wrócikowo II Ruska Wieś II Krzyżewo II Świebodzin III Nowa Wieś Ujska III Kościelna Wieś III Śrem Wójtostwo III Chrząstowo III Głębokie III Głodowo III Sulejów IV Kawęczyn IV Cicibór Duży IV Bezek IV Tomaszów Bol. V Naroczyce V Krościna Mała V Zybiszów V Tarnów Śląski V Głubczyce V Pawłowice V Słupia VI Przeław VI Kol. 3: % normy wieloletniej ( )

10 Tabela 4 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Daty siewu, zbioru oraz ważniejszych faz rozwojowych i wybranych cech rolniczych wzorca. Lata zbioru 2015, 2014 Wyszczególnienie Termin i zakres Sezon wegetacyjny 2014/ / Siew, data średnio od-do Wschody, data średnio od-do Ocena wyrzędowania, skala 9 o średnio 7,9 7,9 od-do 5,3-9,0 6,2-9,0 Liczba liści na roślinie jesienią, szt. średnio 9 8 od-do Wysokość roślin jesienią, cm średnio od-do Zahamowanie wegetacji jesienią, data średnio od-do Wznowienie wegetacji, data średnio od-do Straty mrozowe w obsadzie roślin, średnio 0 0 % martwych roślin od-do Stan roślin po zimie, skala 9 o średnio 7,9 8,1 od-do 5,5-9,0 6,0-9,0 Obsada roślin wiosną, szt./m 2 średnio od-do Początek kwitnienia, data średnio od-do Koniec kwitnienia, data średnio od-do Wysokość roślin, cm średnio od-do Wysokość łanu przed zbiorem, cm średnio od-do Wyleganie, % średnio 9 22 od-do Dojrzałość techniczna, data średnio od-do Zbiór (omłot), data średnio od-do Plon nasion, dt z ha średnio 48,5 54,6 od-do 28,4-66,5 39,2-72,4 Liczba doświadczeń Kol. 3, 4: dane dotyczące faz rozwojowych i cech rolniczych odnoszą się do średniej odmian wzorcowych: 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby; 2014 Chagall, Monolit, Arsenal, Visby

11 Tabela 5 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Plon nasion i tłuszczu odmian (odchyleniach od wzorca w dt z ha). Lata zbioru 2015, 2014 Plon nasion Plon tłuszczu przy wilgotności 9% dt z ha dt z ha Wzorzec 45,0 52,7 19,4 23,6 populacyjne 1 Adriana 2,1 0,2 1,5 0,5 2 Aixer -2,9-0,7 3 Bellevue -2,4-1,4-1,2-0,5 4 Bogart -2,3-3,3-0,9-1,9 5 Brendy -1,4-2,9-0,6-1,4 6 ES Scarlett 1,1 1,0 0,1 0,8 7 ES Valegro 3,3 2,1 8 Harry 3,2-0,7 1,3-0,5 9 Lohana 2,0 3,1 0,8 1,2 10 Metys -1,5-1,0 11 Monolit -0,2-2,2 0,1-1,1 12 Pamela 2,4 2,4 0,7 0,9 13 Quartz -1,6 0,4-0,9-0,3 14 Sherlock 2,9 2,0 1,3 0,5 15 Sidney 1,8 0,4 16 Goya (CCA) -4,0-1,9-1,8-1,0 17 SW A (CCA) -0,8 0,1-0,3-0,4 18 Vision (CCA) -1,7-0,1-0,8-0,1 mieszańcowe 19 Abakus 4,0 5,1 1,7 2,0 20 Arango 4,6 1,6 21 Arsenal 6,8 6,0 3,2 3,2 22 Artoga 3,7 5,7 1,6 2,9 23 Bonanza 7,5 6,4 3,6 3,3 24 DK Exclusiv 6,9 5,3 3,1 2,8 25 DK Exquisite 5,2 7,7 2,6 4,4 26 DK Exssence 7,9 3,8 27 DK Exstorm 7,9 6,7 3,9 3,5 28 DK Impression CL 3,7 5,9 1,8 3,2 29 Garou 5,2 5,6 2,5 2,9 30 Gladius 4,3 5,6 1,8 2,5 31 Graf 6,2 2,4 32 Inspiration 6,8 6,4 3,1 3,3 33 Marathon 3,8 6,0 1,4 2,6 34 Marcopolos 4,8 6,8 2,2 3,3 35 Mercedes 5,0 5,0 2,8 3,5 36 Minerva 4,0 4,0 2,6 3,0 37 NK Petrol /Wo 4,1 6,1 1,4 2,6

12 cd. tabeli 5 Plon nasion Plon tłuszczu przy wilgotności 9% dt z ha dt z ha Wzorzec, dt z ha 45,0 52,7 19,4 23,6 cd. mieszańcowe 38 NK Technic 4,6 5,6 1,9 2,3 39 Oriolus 2,8 0,7 40 Popular 4,5 2,6 41 Poznaniak 0,6 0,9 0,1 0,3 42 Rohan 3,0 4,2 1,3 2,0 43 Rumba 4,1 4,8 1,4 2,2 44 Sherpa 3,8 5,6 1,8 2,5 45 Shrek 6,4 2,9 46 SY Carlo 3,6 5,9 1,8 2,5 47 SY Cassidy 4,2 8,6 1,5 3,8 48 SY Kolumb 3,9 7,2 1,8 3,1 49 SY Marten 2,8 4,3 1,0 1,9 50 SY Polana 6,8 3,0 51 SY Samoa 4,9 2,0 52 SY Saveo 4,1 1,9 53 Tores 4,9 6,2 1,8 2,2 54 Trumpf 4,4 1,4 55 Visby 4,1 6,1 2,0 2,5 56 Xenon 1,9 3,0 1,1 1,8 57 Alabaster (CCA) 3,8 5,3 1,6 2,6 58 Albatros (CCA) 4,6 4,6 2,5 2,6 59 Atenzo (CCA) 7,0 3,5 60 DK Excellium (CCA) 8,5 7,5 4,4 4,4 61 DK Explicit (CCA) 7,8 9,4 4,1 5,2 62 Hybrirock (CCA) 7,8 3,4 63 Kodiak (CCA) 4,9 2,4 64 NK Caravel (CCA) 3,4 4,4 1,1 1,1 65 NK Linus (CCA) 5,1 4,2 1,9 1,8 66 PR46W20 (CCA) 4,8 5,3 3,2 3,7 67 PR46W24 (CCA) 3,2 4,4 2,4 3,1 68 PR46W26 (CCA) 3,6 2,4 69 PT213 (CCA) 4,0 1,8 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2015 średnia z 18 odmian populacyjnych, 2014 średnia z 20 odmian populacyjnych; CCA odmiana ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych, która uzyskała pozytywną ocenę wartości gospodarczej w doświadczeniach rozpoznawczych i została włączona do badań PDO; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2015 na wniosek zachowującego Kol. 4: plon tłuszczu = plon suchej masy nasion ze wszystkich miejscowości (plon przy 9% wilgotności x 0,91) x zawartość tłuszczu z 5 miejscowości / 100

13 Tabela 6 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Plon nasion odmian w rejonach (odchylenia od wzorca w dt z ha). Lata zbioru 2015, 2014 Plon nasion Rejon I II III IV V VI I II III IV V VI Wzorzec, dt z ha 51,2 53,3 44,8 46,9 41,0 41,8 49,9 58,1 52,4 51,6 52,8 52,6 populacyjne 1 Adriana 0,5 1,0 2,2 0,0 3,9 2,3-2,7 0,7 0,0 2,9 0,9-2,1 2 Aixer -1,3-3,0-2,8-2,2-4,4-0,9 3 Bellevue -2,8-1,5-2,3-1,9-2,6-3,9-3,9 1,0-0,3-2,9-1,6 0,0 4 Bogart -6,1 0,7-1,7-0,8-3,2-3,9-4,4-1,4-2,5-5,2-2,8-5,0 5 Brendy -1,6 0,9-1,0-2,1-1,7-2,3-4,5-3,9-3,1-2,1-2,1-2,1 6 ES Scarlett 0,4 3,2 1,5-2,1 2,0 1,3 0,0 0,7 3,4 3,5-1,0-1,4 7 ES Valegro 4,2 1,6 5,1 2,5 2,2 3,6 8 Harry 2,7 4,5 2,9 1,3 3,7 6,0-0,7-1,7-2,7-0,6 1,1-0,8 9 Lohana 4,9 0,7 3,1 0,6 2,1-0,7 4,7 4,8 3,1 3,1 1,4 4,6 10 Metys -1,4-1,7-0,2-1,5-3,7 1,0 11 Monolit -2,5 2,6-1,2 3,2-1,7 1,1-1,6-0,5-3,0-2,8-1,9-2,9 12 Pamela 1,4 2,3 3,2 0,2 4,2-0,5 4,2 4,5 3,3 2,6 0,9-0,5 13 Quartz 0,3-0,5-1,4 0,7-3,9-1,5 5,9-1,5-0,3 0,5-1,5 3,2 14 Sherlock -0,6 4,1 1,9 2,8 5,1 0,9 1,8 2,1 2,2 1,2 3,1-1,2 15 Sidney -0,7 2,7 0,4 3,6 2,9 0,8 16 Goya (CCA) 1,4-12,1-6,7-2,5-1,9-1,6-4,8-4,3-2,7-2,2 0,5 0,1 17 SW A (CCA) -0,1-4,2-0,8-0,9 0,3-2,2 0,7-3,0-1,0 2,8-0,2 3,1 18 Vision (CCA) 1,1-1,3-2,2-1,0-3,3 0,6 2,9-1,5 1,2 0,2-1,6-2,4 mieszańcowe 19 Abakus 4,6 2,5 3,0 5,2 4,4 4,7 5,8 3,8 4,2 3,6 6,5 5,3 20 Arango 4,5 5,3 4,7 5,0 4,1 4,3 21 Arsenal 10,2 8,3 6,6 4,5 6,1 9,4 6,6 5,9 5,1 5,4 6,8 4,9 22 Artoga 1,8 3,0 3,9 3,0 4,8 2,6 6,3 4,2 2,4 5,7 7,8 9,3 23 Bonanza 9,9 2,6 8,9 5,6 8,1 6,4 5,2 5,6 6,4 7,0 6,4 8,1 24 DK Exclusiv 8,2 5,9 8,5 5,9 6,4 5,4 6,2 3,7 4,7 5,7 6,3 2,9 25 DK Exquisite 9,3 6,1 4,5 5,3 4,7 4,5 8,3 6,1 6,2 10,0 7,8 8,3 26 DK Exssence 6,7 8,3 11,7 6,4 5,7 6,0 27 DK Exstorm 9,0 10,0 9,6 5,0 8,0 4,2 9,0 9,7 6,8 4,5 6,4 2,5 28 DK Impression CL 3,3 2,8 3,8 5,6 3,0 3,5 7,4 5,7 4,8 5,1 6,0 8,4 29 Garou 6,9 4,9 6,2 6,6 3,5 3,2 6,9 4,9 4,9 6,6 5,6 5,4 30 Gladius 0,8 2,7 5,4 4,9 4,7 2,9 8,9 7,6 4,0 5,5 5,2 3,2 31 Graf 4,9 9,0 8,4 5,0 4,3 6,3 32 Inspiration 6,5 6,0 7,9 5,2 7,8 3,7 5,2 5,8 6,7 6,1 6,6 8,9 33 Marathon 1,4 8,2 3,9 3,1 3,6 3,4 8,1 10,0 4,1 7,5 4,6 6,0 34 Marcopolos -2,0 1,5 7,5 3,7 6,3 3,0 3,1 7,7 5,4 7,1 8,8 7,9 35 Mercedes 3,3 6,7 4,5 6,9 4,0 6,2 5,0 8,0 3,0 5,7 5,9 2,2

14 cd. tabeli 6 Plon nasion Rejon I II III IV V VI I II III IV V VI Wzorzec, dt z ha 51,2 53,3 44,8 46,9 41,0 41,8 49,9 58,1 52,4 51,6 52,8 52,6 cd. mieszańcowe 36 Minerva -2,6 5,2 3,3 4,5 6,1 3,8 4,9 7,6 0,0 5,0 5,0 4,5 37 NK Petrol /Wo 2,7 0,7 6,9 3,0 4,1 1,4 7,9 6,7 4,9 5,1 6,5 6,4 38 NK Technic 8,2 2,9 4,9 4,0 4,8 2,1 5,7 7,0 1,9 6,2 7,6 5,9 39 Oriolus 2,8 3,4 1,9 3,5 3,1 2,2 40 Popular 4,8 7,4 3,7 4,6 3,8 6,0 41 Poznaniak 0,9 0,6 0,9 1,1-0,1 0,7 4,7 2,9-1,3 1,7 1,1-4,8 42 Rohan 3,9 4,8 3,3 4,9 0,7 3,7 1,9 5,6 3,0 5,7 4,6 6,4 43 Rumba 5,5 0,9 3,4 4,6 4,8 5,2 5,0 5,8 2,5 5,8 4,8 8,1 44 Sherpa 3,3 5,6 2,6 6,6 2,9 4,0 3,1 5,5 2,8 5,4 7,8 10,5 45 Shrek 8,1 5,5 7,1 5,1 6,5 6,1 46 SY Carlo 3,8 5,1 3,3 3,8 3,5 2,2 8,4 3,1 3,5 7,4 6,9 6,2 47 SY Cassidy 5,7 1,7 5,5 3,4 3,7 3,8 10,9 9,1 7,5 7,6 8,3 10,8 48 SY Kolumb 5,0 7,0 3,4 2,8 4,2 2,6 4,3 9,0 3,8 8,0 9,5 10,1 49 SY Marten 5,0 7,9 2,2 2,5 1,6 2,5 6,5 4,5 4,4 3,2 3,6 4,5 50 SY Polana 8,6 6,6 5,6 6,8 7,6 6,2 51 SY Samoa 3,6 5,4 6,7 4,2 4,4 3,1 52 SY Saveo 0,9 5,0 7,3 4,4 2,3 1,3 53 Tores 2,8 6,7 5,6 2,9 5,4 4,7 8,0 9,5 4,7 6,5 5,2 6,1 54 Trumpf 5,0 7,5 2,8 4,8 5,5 1,9 55 Visby 3,1 6,2 3,7 5,4 3,5 4,2 7,5 7,3 5,1 5,4 6,2 5,9 56 Xenon 3,4 2,8 2,1 1,8 0,9 2,3 5,6 1,9 1,4 4,8 2,2 4,8 57 Alabaster (CCA) 0,0 7,7 4,7 3,3 2,8 4,9 7,1 2,9 2,6 4,0 7,9 6,5 58 Albatros (CCA) 7,0 2,0 6,1 3,8 3,2 6,1 5,4 4,7 3,4 4,3 5,5 2,9 59 Atenzo (CCA) 4,8 4,2 9,1 4,4 8,2 6,1 60 DK Excellium (CCA) 7,5 7,4 9,7 5,5 9,6 9,0 10,0 6,5 5,4 6,3 9,0 6,9 61 DK Explicit (CCA) 10,8 7,2 8,8 6,3 7,0 7,9 9,2 10,4 8,2 9,7 9,7 10,1 62 Hybrirock (CCA) 3,0 4,7 10,6 4,5 9,9 5,2 63 Kodiak (CCA) 2,1 3,2 6,5 2,5 5,9 5,1 64 NK Caravel (CCA) 1,2 2,2 4,2 2,3 4,0 3,9 2,3 6,9 1,9 4,1 5,8 7,3 65 NK Linus (CCA) 8,1 4,7 5,5 4,2 4,8 3,4 5,6 2,2 3,6 5,8 4,1 3,8 66 PR46W20 (CCA) 6,5 5,5 4,3 4,8 4,3 5,4 8,3 7,9 0,6 4,0 6,2 9,7 67 PR46W24 (CCA) 2,4 4,2 3,0 3,0 3,4 3,4 2,5 8,0 2,1 4,1 4,6 9,7 68 PR46W26 (CCA) -0,8 3,8 4,8 0,6 5,1 4,5 69 PT213 (CCA) 3,9 3,5 4,0 3,8 3,8 5,4 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2015 średnia z 18 odmian populacyjnych; 2014 średnia z 20 odmian populacyjnych; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2015 na wniosek zachowującego

15 Tabela 7 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Zawartość glukozynolanów i tłuszczu w nasionach odmian. Lata zbioru 2015, 2014 Zawartość glukozynolanów Zawartość tłuszczu w s.m. µm/g nasion % wartości rzeczywiste odchylenia od wzorca Wzorzec 10,7 9,0 48,1 49,2 (43,8) (44,8) populacyjne 1 Adriana 9,8 8,8-0,9-0,2 0,6 0,8 2 Aixer 10,7 0,0 0,7 3 Bellevue 12,7 13,3 2,0 4,3-1,3 0,2 4 Bogart 10,4 9,1-0,3 0,1-0,6-0,9 5 Brendy 14,2 12,1 3,6 3,1-0,7-0,3 6 ES Scarlett 14,5 11,6 3,8 2,6-1,8 0,7 7 ES Valegro 11,8 1,1 0,6 8 Harry 11,9 10,3 1,3 1,3-1,0-0,3 9 Lohana 11,4 10,2 0,7 1,1-1,0-0,3 10 Metys 13,6 3,0-1,6 11 Monolit 9,7 7,9-0,9-1,1-0,2-0,2 12 Pamela 12,6 10,3 1,9 1,3-1,5-0,4 13 Quartz 11,2 11,4 0,5 2,4-1,3-1,0 14 Sherlock 11,2 10,3 0,5 1,3-0,7-0,8 15 Sidney 9,9-0,8-1,7 16 Goya (CCA) 12,9 11,2 2,2 2,1-1,0-0,3 17 SW A (CCA) 12,8 12,0 2,1 3,0-0,8-0,9 18 Vision (CCA) 11,5 10,7 0,8 1,7-0,8-0,1 mieszańcowe 19 Abakus 9,7 8,5-1,0-0,5-0,9-0,5 20 Arango 9,5-1,2-1,5 21 Arsenal 10,6 9,2-0,1 0,2-0,1 1,0 22 Artoga 12,6 9,5 1,9 0,5-0,7 0,6 23 Bonanza 11,9 10,6 1,2 1,6 0,0 0,9 24 DK Exclusiv 13,6 13,0 2,9 4,0-0,5 0,7 25 DK Exquisite 11,2 10,3 0,5 1,3 0,0 1,7 26 DK Exssence 12,5 1,8 0,0 27 DK Exstorm 12,6 11,2 1,9 2,2 0,3 0,9 28 DK Impression CL 12,2 9,8 1,5 0,7-0,3 1,0 29 Garou 11,4 9,2 0,8 0,2-0,2 0,8 30 Gladius 12,5 10,4 1,8 1,4-1,0 0,0 31 Graf 12,4 1,8-1,3 32 Inspiration 12,7 13,1 2,0 4,0-0,4 0,8 33 Marathon 10,9 10,6 0,3 1,6-1,3-0,1 34 Marcopolos 8,9 7,1-1,8-1,9-0,5 0,6 35 Mercedes 12,7 10,5 2,1 1,5 0,6 2,4 36 Minerva 11,4 9,9 0,7 0,9 1,1 2,4 37 NK Petrol /Wo 11,1 8,7 0,4-0,3-1,7-0,2

16 cd. tabeli 7 Zawartość glukozynolanów Zawartość tłuszczu w s.m. µm/g nasion % wartości rzeczywiste odchylenia od wzorca Wzorzec 10,7 9,0 48,1 49,2 (43,8) (44,8) cd. mieszańcowe 38 NK Technic 12,1 9,3 1,4 0,3-0,9-0,4 39 Oriolus 12,4 1,7-1,9 40 Popular 10,1-0,6 0,7 41 Poznaniak 9,8 7,6-0,9-1,4-1,2-0,2 42 Rohan 9,6 8,7-1,1-0,4-0,8 0,2 43 Rumba 11,2 10,6 0,5 1,6-1,6 0,1 44 Sherpa 13,5 10,3 2,8 1,3-0,3 0,0 45 Shrek 13,3 2,6-0,5 46 SY Carlo 12,3 10,2 1,6 1,2-0,2-0,3 47 SY Cassidy 10,5 8,3-0,1-0,7-1,5-0,1 48 SY Kolumb 9,3 7,4-1,4-1,6-0,6-0,2 49 SY Marten 13,3 10,5 2,7 1,5-1,4 0,1 50 SY Polana 12,1 1,5-0,6 51 SY Samoa 12,3 1,6-1,2 52 SY Saveo 12,1 1,5-0,5 53 Tores 13,2 8,2 2,5-0,8-1,4-1,1 54 Trumpf 12,9 2,3-1,9 55 Visby 10,6 8,8-0,1-0,2-0,3-0,4 56 Xenon 14,5 11,8 3,8 2,7 0,0 1,0 57 Alabaster (CCA) 13,0 10,4 2,3 1,4-0,8 0,3 58 Albatros (CCA) 13,5 11,5 2,8 2,5 0,3 1,0 59 Atenzo (CCA) 11,9 1,2 0,2 60 DK Excellium (CCA) 12,5 11,6 1,8 2,6 0,7 1,8 61 DK Explicit (CCA) 12,4 9,2 1,8 0,1 0,7 1,8 62 Hybrirock (CCA) 13,6 2,9-0,7 63 Kodiak (CCA) 10,0-0,7-0,1 64 NK Caravel (CCA) 12,2 8,4 1,5-0,6-1,6-1,7 65 NK Linus (CCA) 12,6 9,5 1,9 0,5-1,4-0,2 66 PR46W20 (CCA) 12,5 10,5 1,8 1,5 1,7 2,6 67 PR46W24 (CCA) 13,9 9,6 3,2 0,6 1,5 2,2 68 PR46W26 (CCA) 13,8 3,1 1,1 69 PT213 (CCA) 14,3 3,6-0,6 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby, 2014 Chagall, Monolit, Arsenal, Visby; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2015 na wniosek zachowującego Kol. 2: zawartość sumy glukozynolanów alkenowych i indolowych oznaczono metodą HPLC i podano w mikromolach na gram powietrznie suchych nasion (9% wilgotności) Kol. 4: w nawiasach zawartość tłuszczu wzorca obliczona przy wilgotności nasion 9%

17 Tabela 8 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Rozwój roślin jesienią, zimotrwałość odmian i obsada roślin po zimie (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2015, 2014 Wysokość roślin jesienią Procent martwych roślin po zimie Ocena stanu roślin po zimie Przezimowanie Obsada roślin cm % skala 9 o % szt./m Wzorzec ,0 8, populacyjne 1 Adriana ,0 0, Aixer 0 0-0, Bellevue ,2-0, Bogart ,1 0, Brendy ,1-0, ES Scarlett ,0 0, ES Valegro , Harry ,0 0, Lohana ,2-0, Metys , Monolit ,1 0, Pamela ,1-0, Quartz ,0-0, Sherlock ,0 0, Sidney 1 0 0, Goya (CCA) ,4 0, SW (CCA) ,2 0, A Vision (CCA) ,4-0, mieszańcowe 19 Abakus ,1 0, Arango 1 1-0, Arsenal ,2 0, Artoga ,1 0, Bonanza ,0 0, DK Exclusiv ,2-0, DK Exquisite ,1 0, DK Exssence 2 1-0, DK Exstorm ,1 0, DK Impression CL ,2-0, Garou ,0-0, Gladius ,0 0, Graf 1 0 0, Inspiration ,1-0, Marathon ,0 0, Marcopolos ,3 0, Mercedes ,0 0, Minerva ,1 0, NK Petrol /Wo ,1 0,

18 cd. tabeli 8 Wysokość roślin jesienią Procent martwych roślin po zimie Ocena stanu roślin po zimie Przezimowanie Obsada roślin cm % skala 9 o % szt./m Wzorzec ,0 8, cd. mieszańcowe 38 NK Technic ,1 0, Oriolus 0 0 0, Popular , Poznaniak ,1-0, Rohan ,2 0, Rumba ,0 0, Sherpa ,0-0, Shrek 1 0 0, SY Carlo ,0 0, SY Cassidy ,1-0, SY Kolumb ,1 0, SY Marten ,0-0, SY Polana 1 1 0, SY Samoa 0 5 0, SY Saveo 1 0 0, Tores ,0 0, Trumpf 0 0 0, Visby ,0 0, Xenon ,1 0, Alabaster (CCA) ,0 0, Albatros (CCA) ,0 0, Atenzo (CCA) 2 1 0, DK Excellium (CCA) ,1 0, DK Explicit (CCA) ,0 0, Hybrirock (CCA) 3 6 0, Kodiak (CCA) , NK Caravel (CCA) ,0 0, NK Linus (CCA) ,0 0, PR46W20 (CCA) ,0 0, PR46W24 (CCA) ,1 0, PR46W26 (CCA) 0 3 0, PT213 (CCA) ,0 0-2 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby, 2014 Chagall, Monolit, Arsenal, Visby; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2015 na wniosek zachowującego Kol. 5: przezimowanie obliczono z uwzględnieniem procentu martwych roślin i stanu roślin po zimie (100 oznacza całkowite przezimowanie)

19 Tabela 9 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Ważniejsze cechy rolnicze odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2015, 2014 Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna Wysokość Wyleganie roślin łanu data; liczba dni cm % Wzorzec populacyjne 1 Adriana Aixer Bellevue Bogart Brendy ES Scarlett ES Valegro Harry Lohana Metys Monolit Pamela Quartz Sherlock Sidney Goya (CCA) SW A (CCA) Vision (CCA) mieszańcowe 19 Abakus Arango Arsenal Artoga Bonanza DK Exclusiv DK Exquisite DK Exssence DK Exstorm DK Impression CL Garou Gladius Graf Inspiration Marathon Marcopolos Mercedes Minerva NK Petrol /Wo

20 cd. tabeli 9 Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna Wysokość Wyleganie roślin łanu data; liczba dni cm % Wzorzec cd. mieszańcowe 38 NK Technic Oriolus Popular Poznaniak Rohan Rumba Sherpa Shrek SY Carlo SY Cassidy SY Kolumb SY Marten SY Polana SY Samoa SY Saveo Tores Trumpf Visby Xenon Alabaster (CCA) Albatros (CCA) Atenzo (CCA) DK Excellium (CCA) DK Explicit (CCA) Hybrirock (CCA) Kodiak (CCA) NK Caravel (CCA) NK Linus (CCA) PR46W20 (CCA) PR46W24 (CCA) PR46W26 (CCA) PT213 (CCA) Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby, 2014 Chagall, Monolit, Arsenal, Visby; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2015 na wniosek zachowującego Kol. 6: wyleganie cecha określana jako wysokość łanu przed zbiorem do wysokości roślin, w procentach: [100 (wysokość łanu / wysokość roślin x 100)]; wyniki pochodzą z doświadczeń, w których zjawisko wystąpiło w większym nasileniu; odchylenie ujemne oznacza korzystniejszą ocenę

21 Tabela 10 RZEPAK OZIMY doświadczenia porejestrowe. Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru 2015, 2014 Zgnilizna twardzikowa Sucha zgnilizna kapustnych Choroby podstawy łodygi Czerń krzyżowych % roślin porażonych skala 9 o Wzorzec ,5 7,4 populacyjne 1 Adriana ,6 0,2 2 Aixer ,6 3 Bellevue ,3 0,3 4 Bogart ,0-0,3 5 Brendy ,2 0,2 6 ES Scarlett ,3-0,1 7 ES Valegro ,0 8 Harry ,2-0,5 9 Lohana ,0-0,1 10 Metys ,1 11 Monolit ,1-0,5 12 Pamela ,0 0,3 13 Quartz ,1 0,0 14 Sherlock ,0 0,0 15 Sidney ,5 16 Goya (CCA) ,2 0,2 17 SW A (CCA) ,6-0,5 18 Vision (CCA) ,5 0,3 mieszańcowe 19 Abakus ,1-0,3 20 Arango ,5 21 Arsenal ,1 0,1 22 Artoga ,5 0,0 23 Bonanza ,7 0,4 24 DK Exclusiv ,1-0,4 25 DK Exquisite ,1 0,4 26 DK Exssence ,2 27 DK Exstorm ,4-0,1 28 DK Impression CL ,6 0,5 29 Garou ,4-0,1 30 Gladius ,1 0,2 31 Graf ,1 32 Inspiration ,2 0,1 33 Marathon ,1 0,1 34 Marcopolos ,4 0,3 35 Mercedes ,4 0,0 36 Minerva ,2-0,2 37 NK Petrol /Wo ,3 0,2

22 cd. tabeli 10 Zgnilizna twardzikowa Sucha zgnilizna kapustnych Choroby podstawy łodygi Czerń krzyżowych % roślin porażonych skala 9 o Wzorzec ,5 7,4 cd. mieszańcowe 38 NK Technic ,6 0,1 39 Oriolus ,3 40 Popular ,5 41 Poznaniak ,1-0,1 42 Rohan ,1-0,1 43 Rumba ,1 0,2 44 Sherpa ,2 0,1 45 Shrek ,3 46 SY Carlo ,2 0,2 47 SY Cassidy ,1 0,3 48 SY Kolumb ,3 0,1 49 SY Marten ,2 0,0 50 SY Polana ,3 51 SY Samoa ,3 52 SY Saveo ,0 53 Tores ,3 0,1 54 Trumpf ,4 55 Visby ,0 0,3 56 Xenon ,5 0,2 57 Alabaster (CCA) ,4-0,5 58 Albatros (CCA) ,5 0,4 59 Atenzo (CCA) ,2 60 DK Excellium (CCA) ,6-0,2 61 DK Explicit (CCA) ,5-0,1 62 Hybrirock (CCA) ,1 63 Kodiak (CCA) ,4 64 NK Caravel (CCA) ,1 0,1 65 NK Linus (CCA) ,2-0,1 66 PR46W20 (CCA) ,4-0,2 67 PR46W24 (CCA) ,3 0,3 68 PR46W26 (CCA) ,2 69 PT213 (CCA) ,1 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2015 ES Valegro, Monolit, Arsenal, Visby, 2014 Chagall, Monolit, Arsenal, Visby; /Wo odmiana skreślona z Krajowego rejestru w roku 2015 na wniosek zachowującego

23 RZEPAK OZIMY Wyniki doświadczeń rozpoznawczych 2015 W opracowaniu zamieszczono wyniki doświadczeń rozpoznawczych odmian rzepaku ozimego przeprowadzonych w sezonie wegetacyjnym 2014/2015. Uwzględniono także wyniki badania odmian z poprzedniego sezonu. Badania umożliwiają sprawdzenie aktualnej wartości gospodarczej i użytkowej znacznej liczby odmian ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA), które znajdują się w ofercie handlowej firm proponujących odmiany z CCA do uprawy w Polsce. Synteza obejmuje wyniki serii 15 doświadczeń zlokalizowanych w różnych rejonach kraju. Doświadczenia realizowane były w stacjach i zakładach doświadczalnych oceny odmian (rys. 1). Prowadzono je w oparciu o metodykę 1), stosowaną także w badaniach porejestrowych (PDO). Doświadczenia zakładano w układzie 1-rozkładalnym, w trzech powtórzeniach. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 nasion, zdolność kiełkowania oraz obsadę nasion. Podstawowa obsada nasion wynosiła dla odmian populacyjnych 60, natomiast dla odmian mieszańcowych 50 sztuk na 1 m 2. Nasiona wszystkich odmian zaprawiono zaprawą fungicydową w SDOO w Słupi Wielkiej. Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła od 12 do 16,5 m 2. We wszystkich doświadczeniach prowadzono zwalczanie chwastów oraz szkodników, głównie słodyszka rzepakowego. W niektórych, w zależności od potrzeb, zastosowano ochronę fungicydową, z reguły preparatem wykazującym dodatkowo właściwości regulatora wzrostu. do doświadczeń rozpoznawczych zgłosiło 11 zagranicznych firm hodowlano-nasiennych. Łącznie badano 58 odmian, z których 57 pochodziło z CCA (wpisane do Krajowego rejestru w innym państwie UE), a jedna odmiana była zgłoszona do tej serii, po zakończeniu trzyletnich badań urzędowych, lecz przed podjęciem ostatecznej decyzji rejestrowej. Wzorzec stanowiły te same cztery odmiany jak w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych, tj. populacyjne ES Valegro i Monolit oraz mieszańcowe Arsenal i Visby. we wszystkich tabelach przedstawiono w dwóch grupach (populacyjne i mieszańcowe), natomiast kolejność odmian w obrębie grup uszeregowano alfabetycznie. W tabeli 1 podano ogólne informacje odnośnie badanych odmian oraz doświadczeń ) Rzepak. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/2/2008, COBORU, Słupia Wielka W tabeli 2 zamieszczono dane dotyczące warunków prowadzenia doświadczeń (gleba, przedplon, nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin itp.), terminów wystąpienia faz rozwojowych oraz dat siewu i zbioru, a w tabeli 3 ilości opadów w okresie od do roku w poszczególnych miejscowościach. W kolejnych tabelach przedstawiono wyniki cech rolniczych i użytkowych badanych odmian (plon nasion, zawartość tłuszczu i glukozynolanów, pomiary i obserwacje polowe, w tym oceny porażenia przez patogeny. Plon nasion określono przy wilgotności 9%. Podana u dołu każdej tabeli wynikowej liczba doświadczeń oznacza liczbę obserwacji lub pomiarów uwzględnionych w ocenie danej cechy. Wyniki doświadczeń polowych uzupełniono badaniami chemicznymi. Z wybranych 5 doświadczeń, wykonano analizy zawartości tłuszczu i glukozynolanów na nasionach ze zbioru wszystkich badanych odmian. W większości doświadczeń siew odmian rzepaku ozimego wykonano w dobrych warunkach glebowych i agrotechnicznych. Wschody na ogół były dobre i wyrównane, gorsze jedynie w kilku miejscowościach, gdzie lokalnie warunki wilgotnościowe były niekorzystne. Jesienią rośliny osiągnęły przeważnie właściwe zaawansowanie w rozwoju. Wytworzyły od 7 do 11 liści rozetowych. Warunki okresu zimowego 2014/2015 sprzyjały dobremu przezimowaniu roślin. Przez większą część tego okresu temperatura powietrza była wyższa od normy, a opady śniegu umiarkowane. Jedynie w styczniu spadki temperatury przy gruncie sięgały poniżej -20 ºC, jednak rośliny chroniła przed mrozem warstwa śniegu. Ubytków roślin w zasadzie nie było. Wznowienie wegetacji nastąpiło przeciętnie w połowie marca. Terminy poszczególnych faz rozwojowych były zbliżone do wielolecia, lecz późniejsze w porównaniu do przyśpieszonego pod tym względem roku Plonowanie rzepaku ozimego, mimo dużego deficytu opadów było dobre, choć niższe niż w poprzednim roku. Wyniki plonowania wszystkich doświadczeń uwzględniono w syntezie. We wszystkich doświadczeniach w miarę potrzeby stosowano insektycydy, głównie przeciwko słodyszkowi rzepakowemu. Nasilenie występowania chorób było zróżnicowane lokalnie i stosunkowo małe. Najczęściej obserwowano porażenie odmian przez zgniliznę twardzikową (w 73% doświadczeń), natomiast mniej licznie przez patogeny powodujące choroby podstawy łodygi, suchą zgniliznę kapustnych oraz przez czerń krzyżowych.

24 Średni plon wzorca wyniósł 47,8 dt z ha, natomiast średni plon wszystkich badanych odmian 48,7 dt z ha. W poszczególnych miejscowościach plon był zróżnicowany od 26,4 do 63,3 dt z ha. Plon nasion wszystkich badanych odmian był mniejszy w porównaniu do roku 2014 o 4,7 dt z ha, tj. o 9%. mieszańcowe plonowały średnio o 10% powyżej odmian populacyjnych. Średnia zawartość tłuszczu w suchej masie nasion ze zbioru wyniosła 49,1% i była niższa w porównaniu do poprzedniego roku. Zwiększona była natomiast zawartość glukozynolanów. Objaśnienia skali 9 stopniowej (dotyczą tabel wynikowych): 9 oznacza stan rolniczo najlepszy (najkorzystniejszy), 5 średni, 1 najgorszy (najmniej korzystny). Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń rozpoznawczych z rzepakiem ozimym w sezonie wegetacyjnym 2014/2015

25 Tabela 1 RZEPAK OZIMY doświadczenia rozpoznawcze. i doświadczenia. Lata zbioru 2015, 2014 Zachowujący/ zgłaszający masa 1000 nasion Materiał siewny zdolność kiełkowania (g) (%) populacyjne 1 ES Valegro wzorzec Euralis Nasiona sp. z o.o. 4, Monolit wzorzec HR Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR 5,6 5, Amillia Limagrain 4,2 4, Apanaci Lantmännen SW Seed 5,1 5, Fashion Lantmännen SW Seed 4,8 4, Letitia Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 4,0 3, Patron Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 5,2 3, Trinity Lantmännen SW Seed 4,2 99 mieszańcowe 9 Arsenal wzorzec Limagrain 5,8 7, Visby wzorzec Norddeutsche Pflanzenzucht 5,3 7, Alexander Limagrain 5,5 5, Alizze RAGT Semences Polska sp. z o.o. 4, Anderson * Limagrain 4, Anisse Euralis Nasiona sp. z o.o. 7,8 7, Arazzo RAGT Semences Polska sp. z o.o. 5,4 5, Archibald Limagrain 5, Arizona Limagrain 6,0 5, Astronom Limagrain 6,0 6, Azimut RAGT Semences Polska sp. z o.o. 4, Bagira Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 6,9 5, Balance RAGT Semences Polska sp. z o.o. 4, Baraque RAGT Semences Polska sp. z o.o. 4, Belana Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 6,3 7, Brentano Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 5,1 4, DK Exception Monsanto Polska sp. z o.o. 6, DK Expertise Monsanto Polska sp. z o.o. 6,8 5, DK Exprit Monsanto Polska sp. z o.o. 6, DK Extrovert Monsanto Polska sp. z o.o. 5,0 5, DK Imido CL Monsanto Polska sp. z o.o. 5, DK Imminent CL Monsanto Polska sp. z o.o. 6, Dozzen RAGT Semences Polska sp. z o.o. 5, ES Darko Euralis Nasiona sp. z o.o. 6, Factor KWS KWS Polska sp. z o.o. 6, Fonzzi RAGT Semences Polska sp. z o.o. 5, Frodo KWS KWS Polska sp. z o.o. 5, Gordon KWS KWS Polska sp. z o.o. 7,2 94

26 cd. tabeli cd. mieszańcowe 37 Hertz KWS Polska sp. z o.o. 4, Husky KWS Polska sp. z o.o. 4, Jenifer Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 6,7 5, Jumper Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 4,7 5, Lexer Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 5,3 5, Manzzana RAGT Semences Polska sp. z o.o. 5, Mascara Syngenta Polska sp. z o.o. 6,2 8, Maxim Lantmännen SW Seed 6, Mazari CS Caussade Nasiona Polska sp. z o.o. 6, PR46W21 Pioneer 6, PT206 Pioneer 5,2 5, PT209 (Peter 29) BayWa Agro Polska sp. z o.o. 4,9 4, PT211 Pioneer 5,8 5, PT225 Pioneer 5,1 5, PT233 Pioneer 5, PT234 Pioneer 5, PT235 Pioneer 5, PT242 Pioneer 6, Puncher Bayer sp. z o.o. Bayer CropScience 6, SY Fighter Syngenta Polska sp. z o.o. 5, SY Vesuvio Syngenta Polska sp. z o.o. 5, Trezzor RAGT Semences Polska sp. z o.o. 6, PX104 /pk Pioneer 6, PX109 /pk Pioneer 6, PX113 /pk Pioneer 4, PX114 /pk BayWa Agro Polska sp. z o.o. 5,1 97 Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy Kol. 1: * - odmiana wpisana do KR w roku 2015, CL w nazwie odmiany oznacza tolerancję na substancję aktywną imazamoks, herbicydu stosowanego w technologii uprawy Clearfield, /pk odmiana półkarłowa Kol. 2: Zachowujący odnosi się do odmian wpisanych do KR (odmian wzorcowych), zgłaszający odnosi się do odmian pochodzących z CCA; Limagrain Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, Norddeutsche Pflanzenzucht Norddeutsche Pflanzenzucht Hans-Georg Lembke, Pioneer Pioneer Hi-Bred Northern Europe Sales Division GmbH Oddział w Polsce

27 Tabela 2 RZEPAK OZIMY doświadczenia rozpoznawcze. Warunki polowe i agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru 2015, 2014 Wyszczególnienie Sezon wegetacyjny 2014/ / Średnia rolnicza wartość gleb, w 100 o skali IUNG-PIB liczba doświadczeń Kompleks przydatności rolniczej gleb: - 1, , , Odczyn gleby (ph w KCl): - zasadowy (powyżej 7,2) obojętny (6,6-7,2) lekko kwaśny (5,2-6,5) 9 9 Przedplon: - zboża bobowate grubonasienne na nasiona lub zielonkę 2 2 Nawożenie mineralne średnia dawka (zakres): kg czystego składnika na 1 ha - P 2O 5 63 (36-100) 64 (36-101) - K 2O 117 (76-220) 108 (80-151) - N - jesienią 21 (12-37) 25 (12-52) - N - wiosną 155 ( ) 153 ( ) - S - (wczesna wiosna) 47 (22-70) 45 (30-105) liczba doświadczeń Zastosowanie nawozów dolistnych z mikroskładnikami: - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów 7 11 Zaprawa nasienna (stosowana centralnie): - Cruiser OSR 322 FS - Zaprawa nasienna T 75 DS/WS 15 Zwalczanie chwastów: - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów w tym zwalczanie chwastów jednoliściennych 11 9 Zwalczanie szkodników: jesienią: - brak jeden zabieg dwa i więcej zabiegów 8 2 wiosną: - jeden-trzy zabiegi cztery-siedem zabiegów 3 6 Zastosowanie fungicydów: bez ochrony fungicydowej jesienią - jeden zabieg 3 4 wiosną - jeden zabieg dwa i więcej zabiegów 1 1 w tym fungicydów o właściwościach regulatora wzrostu: jesienią - jeden zabieg 3 2 wiosną - jeden zabieg 2 1 Desykacja roślin przed zbiorem Sklejanie łuszczyn Rodzaj zbioru: - jednoetapowy dwuetapowy 1 1 Liczba doświadczeń