Kurs: Psychologia kliniczna osób niepełnosprawnych. Wprowadzenie

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kurs: Psychologia kliniczna osób niepełnosprawnych. Wprowadzenie"

Transkrypt

1 Kurs: Psychologia kliniczna osób niepełnosprawnych Wprowadzenie dr Jacek Kozłowski Proponowana literatura: Kowalik, S. (2006). Osoby niepełnosprawne i psychologiczne aspekty ich rehabilitacji. W: H. Sęk (red.). Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Kowalik, S. (2007). Psychologia rehabilitacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. 1

2 Jaka jest skala problemu? Ponad 650 milionów osób na świecie jest niepełnosprawnych w następstwie fizycznych, sensorycznych oraz psychicznych niesprawności. Stanowi to około 10% całej populacji. Co to jest niepełnosprawność? Według definicji opracowanych przez Światową Organizację Zdrowia na określenie stanu wywołanego odchyleniem od normalnego poziomu funkcjonowania osoby niepełnosprawnej używa się trzech określeń: uszkodzenie (ang. impairment) oznacza utratę lub odstępstwo od normy w obrębie struktury lub funkcji anatomicznej, fizjologicznej lub psychologicznej człowieka; niepełnosprawność (ang. disability) oznacza wszelkie wynikające z uszkodzenia ograniczenie lub brak zdolności wykonywania czynności na poziomie uważanym za normalny dla człowieka; upośledzenie (ang. handicap) to niekorzystna (gorsza) sytuacja danej osoby, będąca wynikiem uszkodzenia lub niepełnosprawności, polegająca na ograniczeniu lub uniemożliwieniu wypełniania ról, które uważane są za normalne, biorąc pod uwagę wiek, płeć, czynniki kulturowe i społeczne. 2

3 Konsekwencje niepełnosprawności Wspomniane rozróżnienie pozwala analizować konsekwencje niepełnosprawności w trzech sferach funkcjonowania: biologicznej, co oznacza zniesienie, ograniczenie lub zaburzenie przebiegu funkcji organizmu w zależności od stopnia uszkodzenia jego organów i układów; psychologicznej, co oznacza ograniczenie aktywności i działania osoby niepełnosprawnej; społecznej, co wiąże się z ograniczeniem uczestnictwa w życiu społecznym. Te konsekwencje mogą być izolowane lub występować równocześnie. Całościowe ujęcie niepełnosprawności Człowiek zdrowy Człowiek z uszkodzeniem organizmu Człowiek z niepełnosprawnością Człowiek upośledzony społecznie - Wady wrodzone - Choroby przewlekłe (80%) - Wypadki, urazy, zatrucia 3

4 Mechanizmy przyczynowo-skutkowe niepełnosprawności KRYTERIA FUNKCJONOWANIA I BARIERY organiczne (somatyczne, fizyczne) psychologiczne społeczne choroba, uraz, zaburzenie (disease, disorder) uszkodzenie, dysfunkcja, odchylenie w stanie zdrowia (impairment) niepełnosprawność, zaburzenie aktywności, ograniczenie doświadczeń i kompetencji (disability) ograniczenie, upośledzenie funkcjonowania w rolach społecznych (handicap) (stan wewnętrzny) (uzewnętrznienie) (obiektywizacja) (socjalizacja) uszkodzenie sensoryczne wzroku lub słuchu uszkodzenie układu kostnego lub mięśniowego niedowłady kończyn uszkodzenie mózgu lub ośrodkowego układu nerwowego Zaburzenia w zakresie: percepcji myślenia komunikowania się ustosunkowania (emocji) motoryki niesamodzielność fizyczna osłabienie orientacji w otoczeniu zaburzenie komunikacji interpersonalnej utrudnienia w wykonywaniu zadań życiowych zachowania aspołeczne i antyspołeczne Czym jest rehabilitacja? Rehabilitacja jest to łączne i skoordynowane oddziaływanie lecznicze, psychologiczne, pedagogiczne, społeczno-zawodowe, zmierzające do rozwinięcia lub przywrócenia u osoby trwale poszkodowanej na zdrowiu zdolności, sprawności, możliwości samodzielnego życia w społeczeństwie. Rehabilitacja jest procesem, który łączy działania o różnym charakterze i zakresie, aby przywrócenie utraconych sprawności było jak najpełniejsze, możliwie wczesne i trwałe. Rehabilitacja polega zatem na: przywróceniu sprawności uszkodzonych organów jednostki lub usprawnieniu jej funkcji, przygotowaniu jej do samodzielnego radzenia sobie w życiu codziennym, przygotowaniu do korzystania z różnych form kształcenia, przygotowaniu do wykonywania pracy, stwarzaniu w środowisku społecznym i otoczeniu fizycznym odpowiednich warunków do prawidłowego funkcjonowania tej jednostki. 4

5 Czym jest rewalidacja? Rewalidacja termin używany często zamiennie z pojęciem rehabilitacja określa długotrwałą działalność terapeutyczno-wychowawczą, a więc wielostronną stymulację, opiekę, nauczanie i wychowanie jednostek o zaburzonej percepcji rzeczywistości, czyli osób z upośledzeniem umysłowym, niewidomych i niesłyszących. Zadania i rodzaje rehabilitacji Podstawowym zadaniem rehabilitacji jest usprawnienie jednostki niepełnosprawnej pod względem fizycznym, umysłowym, psychicznym i społecznym oraz zapewnienie odpowiedniego dla jej wieku i możliwości wykształcenia ogólnego lub zawodowego. Proces ten jest podejmowany na rzecz i przy współudziale osób, u których na skutek choroby lub urazu nastąpiło ograniczenie niektórych czynności ustroju lub powstało trwałe kalectwo. W związku z tym wyodrębnione zostały trzy główne rodzaje rehabilitacji: rehabilitacja medyczna obejmująca usprawnienie funkcji fizycznych, rehabilitacja psychologiczna skoncentrowana na psychicznych funkcjach i problemach osoby niepełnosprawnej, rehabilitacja społeczna podejmująca działania zmierzające do eliminowania ograniczeń związanych z funkcjonowaniem społecznym osoby niepełnosprawnej. Powyższe działania podejmowane są przez przedstawicieli różnych grup zawodowych i uczestniczy w nich osoba niepełnosprawna. Tak wyznaczone zakresy rehabilitacji doprowadziły do powstania tak zwanej rehabilitacji kompleksowej. 5

6 Zadania psychologa w rehabilitacji 1. Pomoc osobom niepełnosprawnym w pokonywaniu barier wytworzonych przez społeczne warunki życia, m.in. poprzez kształtowanie odpowiednich postaw społecznych wobec niepełnosprawności. 2. Oddziaływanie na system wartości osób niepełnosprawnych. Podstawowym problemem psychologicznym tych osób jest odczucie straty czegoś wartościowego i dążenie do odzyskania tego. Brak cenionych wartości jest źródłem samodewaluacji. Osoba niepełnosprawna odczuje ulgę, gdy nastąpi modyfikacja w relacji wartość oczekiwana wartość uzyskana. Chodzi o to, żeby pomóc jej w nowym, bardziej realistycznym określaniu wartości oczekiwanych. Zmniejszenie różnicy między stanem pożądanym a stanem osiągniętym likwiduje napięcia psychiczne i wzbudza chęć do działania, którego cele nabierają realistycznego wymiaru. 3. Działanie ukierunkowane na odtworzenie utraconych funkcji sensorycznych, psychomotorycznych i umysłowych. Przynajmniej w niektórych rodzajach niepełnosprawności jest to możliwe: nauka porozumiewania się osób z afazją, kontrola wydalania u osób głębiej niepełnosprawnych umysłowo, aktywizowanie osób z chroniczną schizofrenią, itd. Bez złagodzenia takich dysfunkcji nie można myśleć o wyrównywaniu szans na pełne włączenie się osób niepełnosprawnych w życie społeczne. Orzecznictwo o niepełnosprawności Niepełnosprawną jest osoba, której stan fizyczny lub/i psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza albo uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i społecznymi. (Ustawa z 26 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) Ze względu na rodzaj niepełnosprawności możemy wyróżnić: osoby z niepełnosprawnością psychiczną: osoby z chorobą psychiczną, osoby z niesprawnością intelektualną, osoby z niepełnosprawnością sensoryczną (uszkodzenie narządów zmysłów): osoby niewidome i słabowidzące, osoby niesłyszące i słabosłyszące, osoby z niepełnosprawnością fizyczną: osoby z uszkodzeniem narządu ruchu (z niepełnosprawnością motoryczną), osoby z przewlekłymi chorobami wewnętrznymi. 6

7 Orzecznictwo o niepełnosprawności (kont.) Obecnie w Polsce obowiązują dwa rodzaje orzecznictwa o niepełnosprawności, regulowane odrębnymi ustawami prowadzone przez różne instytucje: orzecznictwo do celów rentowych, orzecznictwo do celów pozarentowych. Dawny system orzecznictwa System orzecznictwa (od 1 września 1997 r.) Do celów rentowych Do celów pozarentowych III grupa inwalidzka II grupa inwalidzka I grupa inwalidzka Częściowa niezdolność do pracy lub celowość przekwalifikowania zawodowego Całkowita niezdolność do pracy Całkowita niezdolność do pracy i do samodzielnej egzystencji Lekki stopień niepełnosprawności Umiarkowany stopień niepełnosprawności Znaczny stopień niepełnosprawności Orzekanie o niepełnosprawności dzieci Niepełnosprawności dzieci, bez przyznawania stopienia niepełnosprawności, orzekają Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności (od ). Osoby, które nie ukończyły 16. roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. 7

8 Zasadnicze pytania: CO? IDENTYFIKACJA (co uległo zaburzeniu?) OPIS, CHARAKTERYSTYKA FUNKCJONOWANIA DIAGNOZA KLASYFIKACYJNA (RÓŻNICOWA) rozpoznanie choroby lub stanu po zewnętrznych objawach lub symptomach etykieta diagnostyczna (ICD-10, DSM-5) OCENA PSYCHOLOGICZNA (KLINICZNA I PSYCHOMETRYCZNA) opis i oszacowanie wiedzy i umiejętności zachowania Diagnoza klasyfikacyjna (różnicowa) PACJENT Wskaźniki psychologiczne Objawy chorobowe Wskaźniki fizjologiczne Psycholog Gromadzenie danych i decyzja Psychiatra Gromadzenie danych i decyzja KLASYFIKACJA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH (ICD-10, DSM-5) 8

9 Etykieta a zachowanie ETYKIETA określenie zastosowane w stosunku do osoby, w wyniku zaobserwowania u niej pewnej ilości różnych zachowań, mających ze sobą coś wspólnego. EFEKT ETYKIETOWANIA w wyniku nadania etykiety danej osobie, ludzie zaczynają zachowywać się w stosunku do niej zgodnie z tą etykietą. PSEUDOWYJAŚNIENIE użycie etykiety jako wyjaśnienia przyczyny pojawiania się jednego z zachowań, do których ta etykieta się odnosi. Etykieta a zachowanie (kont.) ZACHOWANIE specyficzna aktywność, w którą angażuje się organizm, posiadająca swoją topografię i mogąca być opisana w kategoriach nasilenia, częstotliwości, czasu trwania lub opóźnienia. DEFICYT BEHAWIORALNY zachowanie, które uważa się za prawidłowe i pożądane u osoby w pewnym wieku i w pewnych okolicznościach, a które u danej osoby występuje zbyt rzadko lub nie występuje wcale (np. prawidłowa mowa, samodzielne jedzenie), NADMIAR BEHAWIORALNY zachowanie, które u osoby w pewnym wieku i w pewnych okolicznościach pojawia się zbyt często (np. kompulsywne mycie rąk) lub zachowanie, które nie powinno pojawiać się wcale (np. samookaleczenia). 9

10 Cele diagnozy i oceny psychologicznej Diagnoza i ocena nie są celem samym w sobie. Powinny być punktem wyjścia do opracowania programu terapeutycznego i do oceny efektów jego realizacji. Zasadnicze pytania: DLACZEGO? WYJAŚNIENIE PRZYCZYN ZABURZEŃ W FUNKCJONOWANIU (w jaki sposób i dlaczego do tego doszło?) MODEL BIOMEDYCZNY analiza fizjologicznych/biochemicznych przyczyn leżących u podstaw choroby/stanu MODEL PSYCHOLOGICZNY analiza psychologicznych/środowiskowych przyczyn zaburzeń w funkcjonowaniu 10

11 Zasadnicze pytania: JAK TO ZMIENIĆ? EDUKACJA, WYCHOWANIE,TERAPIA, REHABILITACJA, REWALIDACJA, RESOCJALIZACJA... (w jaki sposób zniwelować zaistniałe konsekwencje opisanego i wyjaśnionego zaburzenia?) JAK ZAPOBIEGAĆ? WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU, PROFILAKTYKA Modele działań korekcyjno-profilaktycznych (1) MODEL BIOMEDYCZNY PRZESZŁOŚĆ TERAŹNIEJSZOŚĆ PRZYSZŁOŚĆ DLACZEGO? CO? JAK TO ZMIENIĆ? ETIOPATOGENEZA: Czynniki fizjologiczne i biochemiczne Czynniki środowiskowe OBJAWY: Somatyczne Psychologiczne (poznawcze, emocjonalne, behawioralne) LECZENIE, REHABILITACJA MEDYCZNA Modyfikacja czynników fizjologicznych i biochemicznych 11

12 Modele działań korekcyjno-profilaktycznych (2) MODEL PSYCHOLOGICZNY PRZESZŁOŚĆ TERAŹNIEJSZOŚĆ PRZYSZŁOŚĆ DLACZEGO? CO? JAK TO ZMIENIĆ? ETIOPATOGENEZA: Czynniki fizjologiczne i biochemiczne Czynniki środowiskowe (historia uczenia się) OBJAWY: Somatyczne Psychologiczne (poznawcze, emocjonalne, behawioralne) TERAPIA, EDUKACJA, REHABILITACJA, REWALIDACJA, RESOCJALIZACJA, WYCHOWANIE DLACZEGO? Aktualne czynniki środowiskowe Modyfikacja czynników środowiskowych Psychologiczna diagnoza funkcjonalna PACJENT Bez trudności przystosowawczych Z trudnościami przystosowawczymi Dysfunkcje procesów psychicznych Terapia dysfunkcji i trudności przystosowawczych Opis i pomiar Wyjaśnienie trudności Psycholog Projektowanie terapii i jej ewaluacja Teoretyczna wiedza o prawidłowych i zaburzonych procesach psychicznych, organizacji/dezorganizacji osobowości 12

POJĘCIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

POJĘCIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ POJĘCIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W roku 1980 Światowa Organizacja Zdrowia opracowała i opublikowała definicję niepełnosprawności w Międzynarodowej klasyfikacji uszkodzeń, upośledzeń i niepełnosprawności.

Bardziej szczegółowo

Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności

Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności Vademecum dla osób niepełnosprawnych - przewodnik zawodowy Część I. Podstawowe pojęcia Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności 1 SPIS TREŚCI: Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie

Bardziej szczegółowo

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE. Z. Nowak - Kapusta

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE. Z. Nowak - Kapusta OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE Z. Nowak - Kapusta Osoba niepełnosprawna to osoba, która posiadała odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony (osoba niepełnosprawna prawnie) lub osoba, która takiego

Bardziej szczegółowo

UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w

UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w innych celach. Karwat J. D. (red.), Niepełnosprawność i

Bardziej szczegółowo

WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ

WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ Wrocław, 5 kwietnia 2008 I. WCZESNA INTERWENCJA 1. CELE 2. KORZYŚCI II. MODEL OPIEKI NAD MAŁYMI DZIEĆMI Z ZABURZENIAMI

Bardziej szczegółowo

B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności

B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności Vademecum dla osób niepełnosprawnych - przewodnik zawodowy Część I. Podstawowe pojęcia B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności 1 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 Orzekanie o niepełnosprawności...

Bardziej szczegółowo

POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W BOCHNI

POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W BOCHNI POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W BOCHNI Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Bochni orzeka o niepełnosprawności do celów pozarentowych. Orzeczenie wydane

Bardziej szczegółowo

Nazwa przedmiotu: Rok studiów: Forma zajęć: Liczba godzin: PROGRAM ZAJĘĆ 1. Problemy rozwoju, nauczania i wychowania dziecka niesłyszącego.

Nazwa przedmiotu: Rok studiów: Forma zajęć: Liczba godzin: PROGRAM ZAJĘĆ 1. Problemy rozwoju, nauczania i wychowania dziecka niesłyszącego. Nazwa przedmiotu: Pedagogika specjalna Rok studiów: II rok, pierwszego stopnia, pedagogika, WSE UAM Forma zajęć: konwersatoria Liczba godzin: 15 PROGRAM ZAJĘĆ 1. Problemy rozwoju, nauczania i wychowania

Bardziej szczegółowo

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ. Anna Lach-Gruba

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ. Anna Lach-Gruba NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Anna Lach-Gruba NIEPEŁNOSPRAWNOSĆ Pojęcie osoby niepełnosprawnej wprowadziła uchwalona 9 grudnia 1975r. przez Ogólne Zgromadzenie ONZ - Deklaracja Praw Osób Niepełnosprawnych. Prawa przedstawione

Bardziej szczegółowo

Ustaloną niepełnosprawność datuje się na czas określony (podany w orzeczeniu), maksymalnie do ukończenia 16 roku życia.

Ustaloną niepełnosprawność datuje się na czas określony (podany w orzeczeniu), maksymalnie do ukończenia 16 roku życia. Orzeczenia dla osób do 16 roku życia W przypadku dzieci poniżej 16 roku życia ustala się tylko niepełnosprawność wraz z podaniem jej przyczyny w formie kodu bez podziału na stopnie niepełnosprawności.

Bardziej szczegółowo

S MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ SEKRETARZ STANU PEŁNOMOCNIK RZĄDU DO SPRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Jarosław Duda

S MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ SEKRETARZ STANU PEŁNOMOCNIK RZĄDU DO SPRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Jarosław Duda S MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ SEKRETARZ STANU PEŁNOMOCNIK RZĄDU DO SPRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Jarosław Duda BON-IV-071 2-2-2-MTK/1 4 Warszawa, Z 1 Pan Marek Michalak Rzecznik Praw Dziecka

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE DZIECI I MŁODZIEŻY Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice Specjalne potrzeby edukacyjne - SPE Specjalne potrzeby edukacyjne to takie potrzeby,

Bardziej szczegółowo

Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD

Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD Barbara Woszczyna Tomaszowice 2015r. Według brytyjskiego raportu Warnocka, około 20% populacji uczniów to dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (Children with

Bardziej szczegółowo

Stopnie niepełnosprawności

Stopnie niepełnosprawności Stopnie Od ponad dziesięciu lat nie ma juŝ I, II i III grupy inwalidzkiej. Zamiast tego funkcjonują dwa rodzaje orzecznictwa: rentowe, które omówiliśmy w kwietniowych numerach Gazety Podatnika, oraz pozarentowe.

Bardziej szczegółowo

Żabno, dnia r.

Żabno, dnia r. Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia ze spektrum autyzmu Autism Spectrum Disorders (ASD) dr Danuta Kossak

Zaburzenia ze spektrum autyzmu Autism Spectrum Disorders (ASD) dr Danuta Kossak Zaburzenia ze spektrum autyzmu Autism Spectrum Disorders (ASD) dr Danuta Kossak Kim jest osoba niepełnosprawna Biomedyczne podejście cechuje przywiązywanie dużej wagi do systematyzacji wszelkich stanów

Bardziej szczegółowo

nosprawności, zwanego dalej powiatowym zespołem nosprawności nosprawnym; nosprawność

nosprawności, zwanego dalej powiatowym zespołem nosprawności nosprawnym; nosprawność ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o nosprawności i stopniu nosprawności Rozporządzenie określa: szczegółowe zasady wydawania

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9 SPIS TREŚCI Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9 CZĘŚĆ I RODZINA A DZIECKO NIEPEŁNOSPRAWNE 1. Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych Andrzej Twardowski... 18 1.1. Systemowy model funkcjonowania rodziny...

Bardziej szczegółowo

Bariery w dostępie do informacji i bibliotek osób z niepełnosprawnościami

Bariery w dostępie do informacji i bibliotek osób z niepełnosprawnościami Bariery w dostępie do informacji i bibliotek osób z niepełnosprawnościami Każdy człowiek zdrowy, głuchy, niewidomy, słabo widzący, niedostosowany społecznie, inwalida ruchu ma prawo do: opieki, wychowania,

Bardziej szczegółowo

ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Orzeczenia o niepełnosprawności (w przypadku osób do 16 roku życia) oraz o stopniu niepełnosprawności (w przypadku

Bardziej szczegółowo

Wyższa Szkoła Medyczna, Wydział Ogólnomedyczny Fizjoterapia Drugi Praktyczny. Pedagogika specjalna. mgr D. Wyrzykowska - Koda

Wyższa Szkoła Medyczna, Wydział Ogólnomedyczny Fizjoterapia Drugi Praktyczny. Pedagogika specjalna. mgr D. Wyrzykowska - Koda Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Osoby prowadzące:

Bardziej szczegółowo

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE O stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE O stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej ZAŚWIADCZE LEKARSKIE O stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie

Bardziej szczegółowo

ZAŚWIADCZENIE PSYCHOLOGA

ZAŚWIADCZENIE PSYCHOLOGA Pieczątka zakładu opieki zdrowotnej Zaświadczenie wydaje psycholog dla osoby upośledzonej umysłowo ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej (dla dzieci od 3 roku życia zaświadczenie wystawia

Bardziej szczegółowo

Bariery aktywności psychospołecznej osób z niepełnosprawnością mity i rzeczywistość

Bariery aktywności psychospołecznej osób z niepełnosprawnością mity i rzeczywistość Bariery aktywności psychospołecznej osób z niepełnosprawnością mity i rzeczywistość Kraków, 8.05.2014 Prof. Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie dr hab. Joanna Konarska 1 Elementy pojęcia niepełnosprawność

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice Orzecznictwo Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice Orzeczenie Jest efektem wielospecjalistycznej diagnozy zaburzeń w rozwoju dziecka/ucznia, wobec którego Zespół Orzekający

Bardziej szczegółowo

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia29 kwietnia 2011 r. Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

Bardziej szczegółowo

Orzekanie osób przed 16. rokiem życia

Orzekanie osób przed 16. rokiem życia Orzekanie osób przed 16. rokiem życia Powiatowe zespoły i wojewódzkie zespoły wydają odpowiednio orzeczenia o: niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16 roku życia, stopniu niepełnosprawności osób,

Bardziej szczegółowo

Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna

Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Kształcenie w zakresie podstaw promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej Zdrowie, promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, zapobieganie chorobom. Historia promocji zdrowia.

Bardziej szczegółowo

Podstawowym celem oddziaływań rewalidacyjnych jest rozwój i aktywizowanie

Podstawowym celem oddziaływań rewalidacyjnych jest rozwój i aktywizowanie Rewalidacja - to termin pochodzenia łacińskiego (re znów, validus mocny, silny) oznacza oddziaływanie zmierzające do przywrócenia pełni sił osobom osłabionym poważną chorobą lub urazem. Pojęcia rewalidacja

Bardziej szczegółowo

Studia Podyplomowe. Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną - Oligofrenopedagogika

Studia Podyplomowe. Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną - Oligofrenopedagogika Studia Podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną - Oligofrenopedagogika I. Informacje ogólne II. III. IV. Rekrutacja Charakterystyka studiów kwalifikacyjnych Program

Bardziej szczegółowo

UZASADNIENIE WNIOSKU* (wypełnia osoba ubiegająca się o umieszczenie lub jej przedstawiciel ustawowy)

UZASADNIENIE WNIOSKU* (wypełnia osoba ubiegająca się o umieszczenie lub jej przedstawiciel ustawowy) Miejscowość,... data... W N I O S E K osoby ubiegającej się o umieszczenie w domu pomocy społecznej Imię i nazwisko... Data i miejsce urodzenia... Adres zamieszkania... Nr PESEL... Na podstawie art. 54

Bardziej szczegółowo

System wsparcia dzieci niepełnosprawnych w Powiecie Białostockim w ramach środków PFRON realizowany przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w

System wsparcia dzieci niepełnosprawnych w Powiecie Białostockim w ramach środków PFRON realizowany przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w System wsparcia dzieci niepełnosprawnych w Powiecie Białostockim w ramach środków PFRON realizowany przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Białymstoku USTAWA z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji

Bardziej szczegółowo

Studia Podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną Oligofrenopedagogika

Studia Podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną Oligofrenopedagogika Studia Podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną Oligofrenopedagogika I. Informacje ogólne II. Rekrutacja III. Charakterystyka studiów kwalifikacyjnych IV. Treści programowe

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6 do Uchwały nr 18/2012/2013 Senatu Akademickiego Ignatianum dnia 21 maja 2013 r.

Załącznik nr 6 do Uchwały nr 18/2012/2013 Senatu Akademickiego Ignatianum dnia 21 maja 2013 r. Specjalności w ramach studiów na kierunku psychologia studia jednolite magisterskie Program kształcenia przewiduje dwie specjalności do wyboru przez studentów począwszy od 6 semestru (3 roku studiów).

Bardziej szczegółowo

Kody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych odpowiadające. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania

Kody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych odpowiadające. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania Dziennik Ustaw 35 Poz. 1386 Załącznik nr 4 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH DZIENNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji

Bardziej szczegółowo

Doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Żadna praca nie wymaga od człowieka pełnej sprawności.

Doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Żadna praca nie wymaga od człowieka pełnej sprawności. Doradztwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych Żadna praca nie wymaga od człowieka pełnej sprawności. Orzekanie o niepełnosprawności Podstawą uznania osoby, która nie ukończyła 16 roku życia za niepełnosprawną

Bardziej szczegółowo

Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Prudniku

Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Prudniku F U N K C J O N O W A N I E Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Prudniku Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Prudniku powołana została 1 lutego 1966 roku jako Powiatowa Poradnia Wychowawczo-Zawodowa.

Bardziej szczegółowo

1. Imię i nazwisko. ds. osób niepełnosprawnych.

1. Imię i nazwisko. ds. osób niepełnosprawnych. Narzędzie pracy socjalnej nr 8 Wywiad z osobą niepełnosprawną 1 Przeznaczenie narzędzia: Etap I (1b) Ocena / Diagnoza (Pogłębienie wiedzy o sytuacji związanej z problemem osoby/ rodziny) Zastosowanie narzędzia:

Bardziej szczegółowo

Jak dokumentować realizację wczesnego wspomagania rozwoju dziecka?

Jak dokumentować realizację wczesnego wspomagania rozwoju dziecka? Jak dokumentować realizację wczesnego wspomagania rozwoju dziecka? mgr Aneta Żurek zurek@womczest.edu.pl Rozwiązania w przepisach wydanych na podstawie Prawa oświatowego Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia

Bardziej szczegółowo

RAMOWY PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH:

RAMOWY PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: RAMOWY PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: MODUŁ 1: PRZYGOTOWANIE PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNE SPECJALNE NAZWA PRZEDMIOTU Forma zal. Wymiar godzin w k ćw. semin. Łączny wymiar godzin I II III Punkty ECTS Pedagogika

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym

USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym Kancelaria Sejmu s. 1/9 Dz.U. 1996 Nr 100 poz. 461 USTAWA z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym Art. 1. W ustawie z dnia 14 grudnia

Bardziej szczegółowo

SYSTEM ORZEKANIA POZARENTOWEGO ORZEKANIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

SYSTEM ORZEKANIA POZARENTOWEGO ORZEKANIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI SYSTEM ORZEKANIA POZARENTOWEGO ORZEKANIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu

Bardziej szczegółowo

Opracowała: Monika Haligowska

Opracowała: Monika Haligowska Kwalifikacja i orzekanie odnośnie dzieci niezdolnych do nauki w szkołach masowych. Podstawy prawne, rola psychologa, rola poradni w kwalifikowaniu do szkół specjalnych. Opracowała: Monika Haligowska Podstawy

Bardziej szczegółowo

Dziecko niepełnosprawne w procesie edukacji - dokumenty i pomoc terapeutyczna w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Łańcucie.

Dziecko niepełnosprawne w procesie edukacji - dokumenty i pomoc terapeutyczna w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Łańcucie. Dziecko niepełnosprawne w procesie edukacji - dokumenty i pomoc terapeutyczna w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Łańcucie Karolina Szeliga Regulacje prawne uczenia się dzieci ze specjalnymi potrzebami

Bardziej szczegółowo

Wychowanie fizyczne Wychowanie fizyczne specjalne

Wychowanie fizyczne Wychowanie fizyczne specjalne Wychowanie fizyczne Wychowanie fizyczne specjalne Kierunek i rok studiów: Studia stacjonarne II rok, semestr 4, Studia niestacjonarne III rok, 6 semestr; II rok USM, 4 semestr. OLIGOFRENOPEDAGOGIKA 1.

Bardziej szczegółowo

Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk. Redaktor prowadząca: Anna Raciborska. Redakcja: Magdalena Pluta. Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół

Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk. Redaktor prowadząca: Anna Raciborska. Redakcja: Magdalena Pluta. Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie Autora: Maria Krzyślak-Kowalik

Bardziej szczegółowo

IPET Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego

IPET Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego IPET Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego Wydział Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych Jolanta Rafał-Łuniewska Dziecko z niepełnosprawnością

Bardziej szczegółowo

Organizowanie i udzielanie uczniom pomocy psychologiczno pedagogicznej. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Bytowie

Organizowanie i udzielanie uczniom pomocy psychologiczno pedagogicznej. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Bytowie Organizowanie i udzielanie uczniom pomocy psychologiczno pedagogicznej Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Podstawy prawne - rozporządzenia: 1. GIMNAZJA SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE WYDANE NA PODSTAWIE USO

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe cele i efekty kształcenia na kierunku fizjoterapia I stopnia na Wydziale Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Szczegółowe cele i efekty kształcenia na kierunku fizjoterapia I stopnia na Wydziale Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Szczegółowe cele i efekty kształcenia na kierunku fizjoterapia I stopnia na Wydziale Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach SZCZEGÓLOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA Nazwa Wydziału: Wydział

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY OŚRODKA REHABILITACYJNO EDUKACYJNO WYCHOWAWCZEGO NA LATA

KONCEPCJA PRACY OŚRODKA REHABILITACYJNO EDUKACYJNO WYCHOWAWCZEGO NA LATA KONCEPCJA PRACY OŚRODKA REHABILITACYJNO EDUKACYJNO WYCHOWAWCZEGO NA LATA 2015 2019 1 Koncepcja pracy Ośrodka jest wyznaczona przez Zarząd Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną

Bardziej szczegółowo

Po co nam Konwencja?

Po co nam Konwencja? Po co nam Konwencja? Promowanie, ochrona oraz umożliwienie wszystkim osobom niepełnosprawnym nieograniczonego korzystania ze wszystkich fundamentalnych swobód i praw człowieka oraz promowanie poszanowania

Bardziej szczegółowo

Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych.

Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Psychoterapia indywidualna Terapia zaburzeń emocjonalnych i patologicznych cech osobowości. Korzyści (nabyta wiedza i Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Niwelowanie

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r.

Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r. Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r. Orzekanie o stopniu niepełnosprawności dla celów pozarentowych wprowadzone zostało ustawą z

Bardziej szczegółowo

RAMOWY PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH:

RAMOWY PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: RAMOWY PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: MODUŁ 1: PRZYGOTOWANIE PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNE SPECJALNE NAZWA PRZEDMIOTU Forma zal. Wymiar godzin w k ćw. Łączny wymiar godzin I II III Punkty ECTS Wybrane zagadnienia

Bardziej szczegółowo

Terapia funkcjonalna dziecka z autyzmem. Definicje, różnice, perspektywy

Terapia funkcjonalna dziecka z autyzmem. Definicje, różnice, perspektywy Terapia funkcjonalna dziecka z autyzmem Definicje, różnice, perspektywy Początki Jest rok 1943 r., amerykański psychiatra Leo Kanner publikuje artykuł Autistic Disturbances of Affective Contact, w którym

Bardziej szczegółowo

Język obcy Ćw ZOC. Wykład ogólnouczelniany W ZOC. II Język obcy Ćw ZOC 2 15 III Język obcy Ćw.

Język obcy Ćw ZOC. Wykład ogólnouczelniany W ZOC. II Język obcy Ćw ZOC 2 15 III Język obcy Ćw. Rok studiów Semestr Nazwa modułu Moduł ogólnouniwersytecki moduł treści podstawowych i kierunkowych Program studiów w roku akademickim 2017/2018 Kierunek: Pedagogika Specjalna Poziom kształcenia: studia

Bardziej szczegółowo

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ RUCHOWA

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ RUCHOWA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ RUCHOWA Joanna Trochimowicz Definiowanie niepełnosprawności Dwojakiego rodzaju kryteria uznawania kogoś za osobę niepełnosprawną: biologiczne czyli uszkodzenia narządów i ich czynności,

Bardziej szczegółowo

1 Rocznik statystyczny

1 Rocznik statystyczny Praca socjalna z osobami niepełnosprawnymi Termin osoba niepełnosprawna funkcjonuje od niedawna. Dotychczasowe pojęcia określające niepełnosprawnych to: ułomny, niedołężny, upośledzony, inwalida, kaleka

Bardziej szczegółowo

zaburzenia zachowania (F00 odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) Zaburzenia psychiczne i F99);

zaburzenia zachowania (F00 odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) Zaburzenia psychiczne i F99); Dziennik Ustaw 51 Poz. 1386 Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ

Bardziej szczegółowo

Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów

Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów Studia niestacjonarne jednolite magisterskie Psychologia kliniczna i zdrowia NAZWA MODUŁU i ELEMENTY SKŁADOWE LICZBA GODZIN PUNKTY ECTS ROK SEMESTR

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: OPIEKUN OSOBY STARSZEJ przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III.

Bardziej szczegółowo

Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju

Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Może to autyzm? Kiedy rozwój dziecka budzi niepokój rodziców zwłaszcza w zakresie mowy i komunikacji, rozwoju ruchowego oraz/lub w sferze emocjonalno

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA DOTYCZĄCA ZASAD UDZIELANIA I ORGANIZACJI POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 3 W TORUNIU

PROCEDURA DOTYCZĄCA ZASAD UDZIELANIA I ORGANIZACJI POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 3 W TORUNIU PROCEDURA DOTYCZĄCA ZASAD UDZIELANIA I ORGANIZACJI POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 3 W TORUNIU Podstawa prawna: 1. Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad

Bardziej szczegółowo

Otwarty konkurs ofert

Otwarty konkurs ofert 29/06/2011 ogłaszany jest zwyczajowo w I kwartale danego roku. Ogłoszenie o konkursie zawierające wszelkie szczegóły i warunki uczestnictwa w nim, publikowane jest na naszej stronie w zakładce Konkursy

Bardziej szczegółowo

Psychologia kliniczna

Psychologia kliniczna Psychologia Studia niestacjonarne jednolite magisterskie Psychologia kliniczna NAZWA MODUŁU i ELEMENTY SKŁADOWE LICZBA GODZIN PUNKTY ECTS ROK SEMESTR STATUS MODUŁU Moduł ogólny Filozofia 18 Logika 6 I

Bardziej szczegółowo

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE Załącznik nr Wypełnia lekarz publicznego zakładu opieki zdrowotnej ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE 1. Imię i nazwisko osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej... 2. Wiek... 3. Jest osobą przewlekle

Bardziej szczegółowo

? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka

? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka Diagnoza funkcjonalna, czyli...? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka? - diagnoza wielospecjalistyczna odnosząca się do możliwie szerokiej gamy aspektów rozwojowych, czyli pogłębiona

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6. Porada lekarska diagnostyczna

Załącznik nr 6. Porada lekarska diagnostyczna Załącznik nr 6 Wykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych psychiatrycznych i leczenia środowiskowego (domowego) oraz warunki realizacji tych świadczeń L.p. Nazwa świadczenia

Bardziej szczegółowo

Edukacja włączająca w szkole ogólnodostępnej

Edukacja włączająca w szkole ogólnodostępnej Edukacja włączająca w szkole ogólnodostępnej ...Dobra edukacja to edukacja włączająca, zapewniająca pełne uczestnictwo wszystkim uczniom, niezależnie od płci, statusu społecznego i ekonomicznego, rasy,

Bardziej szczegółowo

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r. Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/18 2021/22 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień

Bardziej szczegółowo

Jesteś tutaj: Aktualności > Wakacyjne turnusy rehabilitacyjne dla dzi...

Jesteś tutaj: Aktualności > Wakacyjne turnusy rehabilitacyjne dla dzi... Jesteś tutaj: Aktualności > Wakacyjne turnusy rehabilitacyjne dla dzi... 27 marzec 2015 16:27 Wakacyjne turnusy rehabilitacyjne dla... W okresie wakacji 2015 roku KRUS zorganizuje turnusy rehabilitacyjne

Bardziej szczegółowo

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.

Bardziej szczegółowo

PRZEMOC NA RÓŻNYCH ETAPACH ROZWOJU CZŁOWIEKA. Część III. Przemoc wobec osób niepełnosprawnych

PRZEMOC NA RÓŻNYCH ETAPACH ROZWOJU CZŁOWIEKA. Część III. Przemoc wobec osób niepełnosprawnych PRZEMOC NA RÓŻNYCH ETAPACH ROZWOJU CZŁOWIEKA Część III Przemoc wobec osób niepełnosprawnych 1 DEFINICJE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Najszersza definicja niepełnosprawności zawarta została w konwencji Narodów zjednoczonych

Bardziej szczegółowo

Podstawowe zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej. Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska

Podstawowe zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej. Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska Podstawowe zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska Rewalidacja oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej sprawności (możliwie pełnej) Jest procesem

Bardziej szczegółowo

DIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ

DIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ DIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ 1. Wyróżniamy dwa rodzaje diagnozy ze względu na cel: A. diagnoza dla selekcji = diagnoza negatywna (określająca defekty i dysfunkcje) jej celem jest stwierdzenie

Bardziej szczegółowo

Część I. Osoba niepełnosprawna definicja, orzecznictwo o niepełnosprawności oraz podstawy funkcjonowania rehabilitacji społecznej i zawodowej

Część I. Osoba niepełnosprawna definicja, orzecznictwo o niepełnosprawności oraz podstawy funkcjonowania rehabilitacji społecznej i zawodowej Część I. Osoba niepełnosprawna definicja, orzecznictwo o niepełnosprawności oraz podstawy funkcjonowania rehabilitacji społecznej i zawodowej Rozdział 1. System orzecznictwa o niepełnosprawności Istnieje

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr)

Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr) Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr) Termin: 25.03.2017; 22.04.2017 godz. 9:00 Czas trwania 3 semestry (kwalifikacyjne) Łączna

Bardziej szczegółowo

Orzekanie stopnia niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia

Orzekanie stopnia niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia Orzekanie stopnia niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia Osoba niepełnosprawna zaliczana jest do jednego z trzech stopni niepełnosprawności: 1) znacznego, 2) umiarkowanego, 3) lekkiego. Orzeczenie

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Opiekun: prof. dr hab. Gabriela Chojnacka-Szawłowska Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie

Bardziej szczegółowo

Zdrowotnych odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu. Kody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów. chorobę lub stany podobne (Z03).

Zdrowotnych odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu. Kody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów. chorobę lub stany podobne (Z03). Dziennik Ustaw 5 Poz. 1386 Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. (poz. 1386) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH

Bardziej szczegółowo

Orzecznictwo dla celów pozarentowych

Orzecznictwo dla celów pozarentowych Orzecznictwo dla celów pozarentowych 2010-11-18 Orzekanie o niezdolności do pracy dla celów pozarentowych Instytucje orzekające Do orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności dla celów

Bardziej szczegółowo

ORZECZNICTWO O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI. 1. Wybranych form pomocy osobom niepełnosprawnym.

ORZECZNICTWO O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI. 1. Wybranych form pomocy osobom niepełnosprawnym. ORZECZNICTWO O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Artykuł zawiera informacje na temat: 1. Wybranych form pomocy osobom niepełnosprawnym. 2. Wybranych form pomocy dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym, chorym przewlekle

Bardziej szczegółowo

Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych.

Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Psychoterapia indywidualna Terapia zaburzeń emocjonalnych i patologicznych cech osobowości. Korzyści (nabyta wiedza i umiejętności) Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych.

Bardziej szczegółowo

Powiatowy Zespół ds.orzekania o Niepełnosprawności

Powiatowy Zespół ds.orzekania o Niepełnosprawności Powiatowy Zespół ds.orzekania o Niepełnosprawności Zakres załatwianych spraw Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Orzeczenie o niepełnosprawności. Legitymacja osoby niepełnosprawnej. Karta parkingowa.

Bardziej szczegółowo

Praca socjalna z niepełnosprawnymi i przewlekle chorymi.

Praca socjalna z niepełnosprawnymi i przewlekle chorymi. Rok akademicki 2008/2009, semestr zimowy Kierunek: Pedagogika Specjalność: Praca socjalna z resocjalizacją III rok licencjat, ośrodek zamiejscowy w Wągrowcu Praca socjalna z niepełnosprawnymi i przewlekle

Bardziej szczegółowo

Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego

Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ Lp. Nazwa świadczenia

Bardziej szczegółowo

Rok immatrykulacji 2013/ Studia niestacjonarne - program PSYCHOLOGIA KLINICZNA I ZDROWIA

Rok immatrykulacji 2013/ Studia niestacjonarne - program PSYCHOLOGIA KLINICZNA I ZDROWIA l.p. Rok immatrykulacji 13/14 - Studia niestacjonarne - program 3+2 - PSYCHOLOGIA KLINICZNA I ZDROWIA NAZWA MODUŁU/ELEMENTY SKŁADOWE/KOORDYNATOR Studia I stopnia LICZBA GODZIN ECTS ROK SEMESTR GRUPA 1.

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia...2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia...2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ 1) z dnia...2011 r. Projekt z dnia 21 lutego 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.

Bardziej szczegółowo

CENTRUM EDUKACJI I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ŁODZI

CENTRUM EDUKACJI I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ŁODZI CENTRUM EDUKACJI I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ŁODZI Oddział Fundacji powstał 1 lipca 2012 Prowadzimy projekt skierowany dla: osób z orzeczoną niepełnosprawnością niepracujących w wieku

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego

Załącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI. KIERUNEK TERAPIA ZAJĘCIOWA studia I stopnia

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI. KIERUNEK TERAPIA ZAJĘCIOWA studia I stopnia AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ REHABILITACJI KIERUNEK TERAPIA ZAJĘCIOWA studia I stopnia DZIENNIK PRAKTYK STUDENCKICH Imię i nazwisko studenta:.... Nr albumu...

Bardziej szczegółowo

WNIOSEK osoby ubiegającej się o umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej Misericordia ul. ks. prał. Mariana Szczęsnego 5, Ełk

WNIOSEK osoby ubiegającej się o umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej Misericordia ul. ks. prał. Mariana Szczęsnego 5, Ełk ... WNIOSEK osoby ubiegającej się o umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej Misericordia ul. ks. prał. Mariana Szczęsnego 5, 19-300 Ełk 1. Imię i nazwisko... 2. Data i miejsce urodzenia... 3. Adres zamieszkania...

Bardziej szczegółowo

Moduł I. Problemy rozwoju i samorealizacji człowieka 40 godz. (10 wykłady, 10 ćwiczenia audytoryjne, 20 ćwiczeń laboratoryjne).

Moduł I. Problemy rozwoju i samorealizacji człowieka 40 godz. (10 wykłady, 10 ćwiczenia audytoryjne, 20 ćwiczeń laboratoryjne). OPZ załącznik nr 1 Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych w ramach Kursu kwalifikacyjnego z zakresu terapii pedagogicznej - 5 zadań. Tematyka i terminy realizacji:

Bardziej szczegółowo

Narzędzie pracy socjalnej nr 14 Wywiad z osobą długotrwale chorą 1 Przeznaczenie narzędzia:

Narzędzie pracy socjalnej nr 14 Wywiad z osobą długotrwale chorą 1 Przeznaczenie narzędzia: Narzędzie pracy socjalnej nr 14 Wywiad z osobą długotrwale chorą 1 Przeznaczenie narzędzia: Etap I (1b) Ocena / Diagnoza (Pogłębienie wiedzy o sytuacji związanej z problemem osoby/ rodziny) Zastosowanie

Bardziej szczegółowo

Kierunki polityki oświatowej państwa uczeń niepełnosprawny w szkole

Kierunki polityki oświatowej państwa uczeń niepełnosprawny w szkole Powiatowy Ośrodek Rozwoju Edukacji w Środzie Śląskiej Kierunki polityki oświatowej państwa uczeń niepełnosprawny w szkole Opracowała Maria Węglowska - Wojt Celem konferencji jest wsparcie Państwa dyrektorów

Bardziej szczegółowo

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ JAKO KWESTIA SPOŁECZNA. Paulina Łajdanowicz

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ JAKO KWESTIA SPOŁECZNA. Paulina Łajdanowicz NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ JAKO KWESTIA SPOŁECZNA Paulina Łajdanowicz DEFINICJA Długotrwały stan występowania pewnych ograniczeń w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te spowodowane są na skutek

Bardziej szczegółowo

Wsparcie uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym w środowisku lokalnym

Wsparcie uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym w środowisku lokalnym Wsparcie uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym w środowisku lokalnym Słupca, 12 kwietnia 2012r. Rola poradni psychologicznopedagogicznej w zapobieganiu niedostosowaniu społecznemu wśród dzieci

Bardziej szczegółowo