Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r.

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r. Orzekanie o stopniu niepełnosprawności dla celów pozarentowych wprowadzone zostało ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu sprawami orzecznictwa zajmuje się od momentu powołania, tj. od stycznia 2001 r. Zespół pracuje w oparciu o następujące przepisy: Ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz. 162 z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139 poz z późniejszymi zmianami). Kodeks postępowania administracyjnego. Do zadań Zespołu należy : - orzekanie o stopniu niepełnosprawności dla osób powyżej 16 roku życia dla celów prowadzenia rehabilitacji zawodowej, czyli szkoleń, zatrudnienia, korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, ulg i uprawnień, rehabilitacji w warsztatach terapii zajęciowej, prawa do niestosowania się do niektórych znaków drogowych dotyczących postoju oraz prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju, - wydawanie legitymacji dokumentującej stopień niepełnosprawności, - orzekanie o niepełnosprawności dzieci, które nie ukończyły 16 roku życia dla celów takich jak zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne, rehabilitacja, zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny, leczenie, prawo do niestosowania się do niektórych znaków drogowych dotyczących postoju oraz prawo do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju, - wydawanie legitymacji dokumentującej niepełnosprawność dziecka, 1

2 - Zespół wydaje również orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień (w przypadku osób posiadających już prawomocne orzeczenie o inwalidztwie lub niezdolności do pracy). Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień zespół orzekający wydaje osobie, która ukończyła 16 rok życia i posiada jedno z następujących orzeczeń: 1. Ważne orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o: - całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, - całkowitej niezdolności do pracy, - częściowej niezdolności do pracy. 2. Ważne orzeczenie organu rentowego (ZUS), wydane przed dniem 1 stycznia 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów. - wystawianie zaświadczeń lekarskich dla potrzeb specjalnego zasiłku rodzinnego lub zwiększonych zasiłków rodzinnych dla dzieci niepełnosprawnych, zaświadczeń lekarskich dla potrzeb przyznania świadczeń rodzinnych oraz odpowiedzi na wniosek o badanie lekarskie. Zaświadczenia wydawane są przez Zespół na wniosek Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej i na ich podstawie przyznawane są przez właściwe organy państw członkowskich Unii Europejskiej świadczenia rodzinne na niepełnosprawne dziecko przebywające poza granicami naszego kraju. Zgodnie z w/w ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Prawnym potwierdzeniem niepełnosprawności pozwalającym na zaliczenie do osób niepełnosprawnych jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności oraz orzeczenie o niepełnosprawności. W przypadku orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (osoby po 16 roku życia) przepisy w/w ustawy przewidują gradację niepełnosprawności poprzez określenie jej stopni: - znacznego, - umiarkowanego, - lekkiego. Oprócz diagnozy medycznej ustalającej naruszenie funkcji fizycznej, psychicznej lub intelektualnej organizmu postępowanie orzecznicze ustala również ograniczenia funkcjonalne w różnych sferach życia związanych z aktywnością społeczną, w tym zawodową i w efekcie 2

3 prawo do korzystania z pomocy oraz form wsparcia przysługujących osobom niepełnosprawnym. W systemie orzekania o niepełnosprawności, który służy celom wyrównywania szans i wspierania osób niepełnosprawnych różnymi formami ulg i uprawnień, niezbędna jest oprócz medycznej, społeczna ocena możliwości wykonywania czynności stosownie do wieku, bowiem zakres i rozmiar ograniczeń, jakich doznaje osoba w funkcjonowaniu indywidualnym i społecznym wyznacza zakres i formy koniecznego wsparcia tej osoby. W stosunku do osób, które nie ukończyły 16 roku życia, niepełnosprawność nie podlega gradacji. Osoby te mogą więc uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności. Dzieci zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującej konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Od orzeczenia Powiatowego Zespołu przysługuje odwołanie do Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w terminie 14 dni od daty jego doręczenia. Od orzeczenia wydanego przez Wojewódzki Zespół przysługuje odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie w sprawach odwołań jest wolne od kosztów i opłat sądowych. W skład Powiatowego Zespołu w Sosnowcu wchodzą: 10 lekarzy, 2 psychologów, 2 doradców zawodowych, 3 pracowników socjalnych i 1 pedagog. Wszyscy specjaliści posiadają zaświadczenie uprawniające do orzekania o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Członkowie zespołu orzekającego zatrudnieni są na podstawie umowy zlecenia. Przy zatrudnianiu specjalistów do składów orzekających nie są określone żadne procedury, warunkiem uczestnictwa w pracach składu orzekającego jest posiadanie w/w zaświadczenia. Obsługą finansowo kadrową Zespołu zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Pracownicy obsługi administracyjnej Zespołu pracują w godzinach od 7.30 do i od do zgodnie z ustalonym wcześniej harmonogramem czasu pracy. Wynika to z faktu, że posiedzenia składów orzekających odbywają się w godzinach popołudniowych, co jest też dużym udogodnieniem dla osób ubiegających się o orzeczenie. 3

4 Z roku na rok widoczny był wzrost liczby składanych wniosków i wydawanych orzeczeń (rys. 1, 2, 3). Tendencja ta utrzymywała się do 2010 r. natomiast przez ostatnie 4 lata liczba składanych wniosków utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Wprowadzane w kolejnych latach zmiany dotyczące kryteriów niepełnosprawności oraz zasad i trybu prowadzenia postępowania orzeczniczego wpłynęły na zaostrzenie standardów orzekania. W wyniku tych zmian zmniejszyła się liczba osób poniżej 16 roku życia uprawnionych do zasiłku pielęgnacyjnego. Obecnie nawet znaczne upośledzenie stanu zdrowia dziecka nie stanowi przesłanki do uznania go za niepełnosprawne jeżeli zgodnie z rokowaniami przewidywany okres odzyskania sprawności organizmu jest krótszy niż 12 miesięcy. Szczegółowy katalog stanów chorobowych, stanowiących przesłankę do zaliczenia do niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności określony został w przepisach wykonawczych do ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych. 4

5 Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r. RYS. 1 LICZBA PRZYJĘTYCH WNIOSKÓW ŁĄCZNIE NA PRZESTRZENI LAT osoby po 16 - tym roku życia osoby przed 16 - tym rokiem życia Źródło: Opracowanie własne: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu 5

6 Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu za 2013 r. RYS. 2. WYDANE ORZECZENIA NA PRZESTRZENI LAT przyznające po 16-tym r. ż. odmowne po 16-tym r. ż. przyznające przed 16-tym r. ż. odmowne przed 16-tym r. ż Źródło: Opracowanie własne: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu 6

7 RYS. 3. WYDANE ORZECZENIA Z UWZGLĘDNIENIEM STOPNIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (OSOBY PO 16 - TYM ROKU ŻYCIA) NA PRZESTRZENI LAT odmowa znaczny umiarkowany lekki Źródło: Opracowanie własne: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu 7

8 Zdecydowaną większość, która uzyskała orzeczenie zaliczające do osób niepełnosprawnych, czyli prawie 75%, stanowiły w 2013 r. osoby pozostające bez zatrudnienia. W tym momencie można zauważyć związek tego faktu z głównym celem składania wniosków do Zespołu, jakim jest odpowiednie zatrudnienie (cel ten występował w 39% przypadków). W 2013 r. na 3843 osoby, które złożyły wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności, 1508 to wnioski złożone w celu zdobycia odpowiedniego zatrudnienia. Posiadanie takiego orzeczenia stwarza możliwość podjęcia pracy w zakładach pracy chronionej lub na otwartym rynku pracy (na stanowiskach przystosowanych dla osób niepełnosprawnych). Następnym w kolejności celem pod względem liczby złożonych wniosków jest uzyskanie zasiłku pielęgnacyjnego (774 wnioski). Przysługuje on osobom niepełnosprawnym ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub z umiarkowanym, gdy niepełnosprawność powstała przed 16 rokiem życia. W dalszej kolejności najczęstszymi powodami składania wniosków o ustalenie stopnia niepełnosprawności były: korzystanie z karty parkingowej (495 wniosków), świadczenia pieniężne z pomocy społecznej (447 wniosków), konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze (250 wniosków), korzystania z innych ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów (202 wniosków), korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji (157 wniosków). Uczestnictwo w terapii zajęciowej występowało jedynie w 9 wnioskach, natomiast szkolenie jako cel główny złożenia wniosku wskazała 1 osoba. W grupie osób niepełnosprawnych dominują osoby w przedziale wiekowym lat. W 2013 r. stanowili oni 52% wszystkich niepełnosprawnych orzeczonych przez Powiatowy Zespół w Sosnowcu. Drugą pod względem liczebności grupą są osoby powyżej 60 roku życia (32%) zaś trzecią pomiędzy 26 a 40 rokiem życia (10%). 6% wszystkich niepełnosprawnych stanowiły osoby poniżej dwudziestego piątego roku życia. Z analizy danych ogólnych wynika, iż w roku 2013 ponad 37% niepełnosprawnych, którzy uzyskali orzeczenie w Powiatowym Zespole w Sosnowcu, to osoby z wykształceniem średnim, 34% z zasadniczym zawodowym. 19% stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym, a 9% z wykształceniem wyższym. Najmniej liczną grupę stanowiły osoby z wykształceniem mniej niż podstawowym 1%. Od wydanych orzeczeń o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności w 2013 r. odwołanie złożyło 350 osoby tj. ok. 8,5% liczby wydanych orzeczeń przez PZON. Z danych uzyskanych z Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Katowicach wynika, że około 19% orzeczeń zostaje zmienionych na korzyść strony. Są to dane za rok Nie posiadamy jeszcze danych w tym zakresie za 2013 rok. 8

9 W tabeli nr 1 przedstawiono ilość wszystkich spraw rozpatrzonych w 2013 r. Natomiast tabele nr 2, 3 i 4 obrazują liczbę wydanych orzeczeń zaliczających do osób niepełnosprawnych z podziałem na przyczyny niepełnosprawności, wiek i płeć. Tabela nr 1. Ilość wszystkich spraw rozpatrzonych w 2013 r. Rodzaj sprawy 2013 Liczba przyjętych wniosków o ustalenie niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności 4133 w tym: Osoby przed 16-tym rokiem życia 290 Osoby po 16-tym roku życia 3843 Liczba wydanych orzeczeń 4124 Osoby przed 16-tym rokiem życia 296 Osoby po 16-tym roku życia stopień niepełnosprawności 3828 Liczba wydanych legitymacji 1263 w tym: Osobom przed 16-tym rokiem życia 223 Osobom po 16-tym roku życia 1040 Liczba przyjętych odwołań 350 Liczba przyjętych wniosków o wydanie kopii orzeczenia 123 Razem przyjętych spraw do realizacji w 2012r 5869 Źródło: Opracowanie własne: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu 9

10 Osoby powyżej 16 roku życia Tabela nr 2. Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności, stopni niepełnosprawności, wieku, płci, wykształcenia i zatrudnienia w 2013 r. STOPIEŃ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI WIEK PŁEĆ WYKSZTAŁCENIE ZATRUDNIENIE Lp. Symbole znaczny umiarkowany lekki i więcej K M mniej niż podstawowe podstawowe zasadnicze średnie wyższe TAK NIE U P L O R E S T M N C RAZEM Źródło: Dane: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu. Opracowanie wg Tabeli III EKSMOoN. Objaśnienia: 01-U - upośledzenia umysłowe, 02-P - choroby psychiczne, 03-L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, 04-O - choroby narządu wzroku, 05-R - upośledzenia narządu ruchu, 06-E - epilepsja, 07-S - choroby układów oddechowego i krążenia, 08-T - choroby układu pokarmowego, 09-M - choroby układu moczowo-płciowego, 10-N - choroby neurologiczne, 11-I - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 10

11 Tabela nr 3. Osoby powyżej 16 roku życia Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności, stopni niepełnosprawności, wieku, płci, wykształcenia i zatrudnienia orzeczenia wydane na podstawie art. 5a w 2013 r. STOPIEŃ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI WIEK PŁEĆ WYKSZTAŁCENIE ZATRUDNIENIE Lp. Symbole znaczny umiarkowany lekki i więcej K M mniej niż podstawowe podstawowe zasadnicze średnie wyższe TAK NIE U P L O R E S T M N C RAZEM Źródło: Dane: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu. Opracowanie wg Tabeli III EKSMOoN. Objaśnienia: 01-U - upośledzenia umysłowe, 02-P - choroby psychiczne, 03-L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, 04-O - choroby narządu wzroku, 05-R - upośledzenia narządu ruchu, 06-E - epilepsja, 07-S - choroby układów oddechowego i krążenia, 08-T - choroby układu pokarmowego, 09-M - choroby układu moczowo-płciowego, 10-N - choroby neurologiczne, 11-I - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego 12-C całościowe zaburzenia rozwojowe 11

12 Osoby przed 16 rokiem życia L.p. Tabela nr 4. Liczba wydanych orzeczeń wg przyczyn niepełnosprawności, wieku i płci w 2013 r. Przyczyny Razem niepełnosprawności liczba WIEK PŁEĆ orzeczeń 0-3 lat od 4-7 lat od 8-16 lat K M U P L O R E S T M N C RAZEM Źródło: Dane: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu. Opracowanie wg Tabeli III EKSMOoN. Objaśnienia: 01-U - upośledzenia umysłowe, 02-P - choroby psychiczne, 03-L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, 04-O - choroby narządu wzroku, 05-R - upośledzenia narządu ruchu, 06-E - epilepsja, 07-S - choroby układów oddechowego i krążenia, 08-T - choroby układu pokarmowego, 09-M - choroby układu moczowo-płciowego, 10-N - choroby neurologiczne, 11-I - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego 12-C całościowe zaburzenia rozwojów 12

13 FINANSOWANIE ZESPOŁU W LATACH Orzekanie o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności należy do zadań zleconych powiatowi przez administrację rządową i jest finansowane z dotacji celowej Wojewody Śląskiego oraz budżetu gminy. W roku 2013 otrzymana dotacja z budżetu państwa wyniosła zł., a gmina przekazała na działalność Zespołu kwotę w wysokości zł, co stanowi prawie 31% kwoty dotacji z budżetu państwa. Proporcje w zakresie finansowania Zespołu w latach przedstawia tabela poniżej. Tabela nr 5. Proporcje w zakresie finansowania Zespołu w latach dotacja z budżetu rok środki gminy państwa zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł Źródło: Opracowanie własne: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu Od lipca 2014 r. Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności będą realizowały nowe zadanie. Dnia 05 grudnia 2013 r. w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej została opublikowana ustawa z 23 października 2013 r. o zmianie ustawy Prawo 13

14 o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z nowymi przepisami karta parkingowa wydawana będzie przez przewodniczącego Powiatowego Zespołu do Spraw orzekania o Niepełnosprawności. Karty parkingowe będzie się wydawało za opłatą i po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej. Kartę parkingową, uprawniającą do parkowania, będą mogły otrzymać osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, a jednocześnie z ograniczonymi możliwościami poruszania się. Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności będą mogły otrzymać kartę parkingową tylko w przypadku ustalenia przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroba neurologiczna). Dla osób do 16 r. ż., które nie mają w orzeczeniu określonego stopnia niepełnosprawności, warunkiem otrzymania karty parkingowej będzie znacznie ograniczona możliwość poruszania się. Karta parkingowa dla prywatnej osoby będzie wydawana na czas określony, w oparciu o okres ważności orzeczenia o niepełnosprawności, ale nie dłużej niż na 5 lat. Karta będzie wydawana także placówkom, zajmującym się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych mających znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się na okres 3 lat. Karty będą rejestrowane w centralnej ewidencji, która będzie częścią Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK) - przepis dotyczący wprowadzenia centralnej ewidencji wchodzi w życie 4 stycznia 2016 r. Zostanie wprowadzony obowiązek wyznaczania adekwatnej do wielkości parkingu liczby miejsc parkingowych dla osób z niepełnosprawnością: - 1 stanowisko jeżeli liczba wszystkich miejsc wynosi 6 15; - 2 stanowiska jeżeli liczba wszystkich miejsc wynosi 16 40; - 3 stanowiska jeżeli liczba wszystkich miejsc wynosi ; - 4% ogólnej liczby stanowisk, jeżeli liczba wszystkich miejsc wynosi więcej niż przepis dotyczący wyznaczania miejsc parkingowych wchodzi w życie 1 września 2014 r. Ponadto omawiana nowelizacja uzupełnia regulację ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, o przepisy dotyczące nowego typu wykroczenia, polegającego na posługiwaniu się w sposób nieuprawniony kartą parkingową dla osób niepełnosprawnych. Tego rodzaju wykroczenie zagrożone jest karą grzywny do 2000 zł. 14

15 Karty parkingowe wydane na podstawie dotychczasowych przepisów zachowają ważność do dnia określonego jako data ważności karty, nie dłużej niż do dnia 30 listopada 2014 r. Celem nowelizacji jest wyeliminowanie przypadków posługiwania się przez kierowców w sposób nieuprawniony kartami parkingowymi i w konsekwencji zwiększenie ilości miejsc parkingowych rzeczywiście dostępnych dla osób niepełnosprawnych. Tym samym zostanie także wyeliminowana niespójność polskich rozwiązań, które przewidują możliwość bezterminowego wydawania kart parkingowych z zasadami unijnymi, które wymagają określenia w karcie terminu jej ważności. Obecna sytuacja powoduje bowiem, że w niektórych krajach UE polskie karty wydawane bezterminowo nie są uznawane, a na osoby z nich korzystające nakładane są sankcje, jak dla osób bez uprawnień. Opracowanie: Przewodniczący Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Sosnowcu mgr Aneta Nowak Zaakceptował: Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sosnowcu mgr Halina Szumska 15