Społeczeństwo informacyjne a informatyzacja. Mirosław Abramowicz Wiceprezes Oddziału Mazowieckiego Polskiego Towarzystwa Informatycznego

Transkrypt

1 Społeczeństwo informacyjne a informatyzacja. Mirosław Abramowicz Wiceprezes Oddziału Mazowieckiego Polskiego Towarzystwa Informatycznego 1

2 Plan prezentacji: 1. Kontekst prezentacji. 2. Co to jest społeczeństwo informacyjne a czym jest informatyzacja? 3. Krótka historia budowy społeczeństwa informacyjnego i informatyzacji administracji w Polsce. 4. Społeczeństwo informacyjne w liczbach w Polsce na tle państw UE (ze szczególnym uwzględnieniem e- zdrowia). 5. Wnioski i podsumowanie. 2

3 Kontekst prezentacji: Przedstawienie jak odnosi się informatyzacja (m.in. państwa) do stopnia zinformatyzowania społeczeństwa na przykładzie polskim. Miejsce Polski w UE w 2013 roku pod względem rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Rola systemów klasy e-zdrowie w rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce (dane statystyczne) w porównaniu z krajami UE. 3

4 Definicja społeczeństwa informacyjnego: - Termin został wprowadzony w 1963 roku przez Japończyka T. Umesao (wersja oryginalna "jōhōka shakai") w artykule o teorii ewolucji społeczeństwa opartego na technologiach informatycznych. Kilkanaście definicji w użyciu m.in. : - Społeczeństwo charakteryzujące się przygotowaniem i zdolnością do użytkowania systemów informatycznych, skomputeryzowane i wykorzystujące usługi telekomunikacji do przesyłania i zdalnego przetwarzania informacji [1]. - (I Kongres Informatyki Polskiej 1994 r.) - Społeczeństwo Informacyjne możemy zdefiniować jako społeczeństwo, w którym informacja jest kluczowym elementem społeczno-ekonomicznej działalności i zmian [4]. - M. Casey: Europejska polityka informacyjna. Wyzwania i perspektywy dla administracji publicznej. Toruń:

5 Definicje społeczeństwa informacyjnego cd. : Co to jest społeczeństwo informacyjne? Ideologiczny twór państwowych biurokratów czy precyzyjna etykieta opisująca stan społeczeństwa wskutek rozwoju zaawansowanych technologii? Ani jedno, ani drugie. Społeczeństwo informacyjne to puste stwierdzenie, które w warstwie ideologicznej się wyczerpało, jego wartość opisowa zaś jest równie mała. Źródło: Ideologia społeczeństwa informacyjnego Edwin Bendyk cytat z ww. opracowania: Amerykanie hasła tego nie znają. W obawie przed ideologiami zdecydowali się nie przebudowywać społeczeństwo, a tworzyć Narodową Infrastrukturę Informacyjną. Na razie najlepiej na tym wychodzą. 5

6 Definicja informatyzacji: - Następuje dopiero po komputeryzacji i polega na racjonalnym wykorzystaniu uprzednio wprowadzonych już danych do systemów informatycznych w możliwie największym dopuszczalnym zakresie przez inne systemy informatyczne. - «Wykorzystywanie nowoczesnych metod przetwarzania informacji w gospodarce, technice itp.» źródło: Słownik języka polskiego PWN 6

7 Informatyzacja a komputeryzacja Informatyzacja często mylnie jest utożsamiana z komputeryzacją, czyli wprowadzaniem komputerów do wybranych miejsc docelowych (np. szkoły, urzędy, biura, itp.), zastępowaniem papierowych baz danych bazami informatycznymi z dedykowanymi systemami wyszukiwania, sortowania i przechowywania danych, elektronicznymi formularzami, komunikacją opartą na systemu współpracy czy komunikatory internetowe, itp. Informatyzacja natomiast dotyczy pojęcia przekształcenia czy to gospodarki czy społeczeństwa na danym terenie w gospodarkę lub społeczeństwo informacyjne, czyli oparte na informacji będącej głównym dobrem. Informatyzacja przebiega np. w ramach zwiększania liczby systemów informacyjnych, wkładów finansowych w ramach projektów opartych o technologię IT, w ogólności poprzez odwrócenie się od gospodarki przemysłowej w kierunku gospodarki opartej na wiedzy/informacji. Procesy informatyzacji oraz komputeryzacji stoją u podstaw założeń rozwoju społeczeństwa Unii Europejskiej w ramach nowoczesnych form rządzenia, np. eadministracji. Źródło: Projekt eadministracja. Program eadministracja realizowany jest przez Informatyczne Centrum Szkoleniowe CompLearn we współpracy z Krajową Siecią Naukową KBN LFPPI (Laboratorium Fizycznych Podstaw Przetwarzania Informacji) w zgodzie ze Strategią Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce do roku 2013, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i Poddziałania "Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej" wdrażanego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. 7

8 Historia SI w ujęciu polskim: 1. Uchwała Sejmu RP z 14 lipca 2000 roku dot. społeczeństwa informacyjnego (SI). 2. Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego KBN + Ministerstwo Łączności. 28 i 30 listopada 2000 szereg ważnych decyzji RM dot. rozwoju SI w Polsce m.in. obligujące Ministra Łączności do opracowania na podstawie strategii cząstkowych ministerstw wymienionych w dokumencie Cele i kierunki... strategii e-polska rozwoju SI na lata stycznia 2004 roku przyjęto Strategię informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej - epolska na lata lutego 2005 roku Sejm przyjmuje ustawę o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. 5. Strategia kierunkowa rozwoju informatyzacji Polski w latach oraz perspektywiczna prognoza transformacji SI do roku 2020 w kontekście Strategii Lizbońskiej i Inicjatywy i

9 Społeczeństwo Informacyjne to nowy typ społeczeństwa, który ukształtował się w krajach, w których rozwój nowoczesnych technologii teleinformatycznych osiągnął bardzo szybkie tempo. Podstawowym wymaganiem, które musi być spełnione, aby społeczeństwo można było uznać za informacyjne, jest rozbudowana, nowoczesna infrastruktura teleinformatyczna, która swoim zasięgiem obejmuje wszystkich obywateli oraz dostępne dla wszystkich szerokie zasoby informacyjne. Społeczeństwo informacyjne nie tylko posiada rozbudowane środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania dla większości społeczeństwa. Istotnym czynnikiem jest także powszechna edukacja społeczeństwa w kierunku jego dalszego rozwoju, tak aby wszyscy mogli w pełni wykorzystywać możliwości, jakie daje m.in. informatyzacja i dostęp do informacji poprzez Internet. Kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego: - Powszechny dostęp do informacji; - Internet jako powszechny środek komunikacji i informacji publicznej; - Edukacja w zakresie korzystania ze środków wdrożonych w procesie informatyzacji. Cechy społeczeństwa informacyjnego: - wysoko rozwinięty sektor nowoczesnych usług (badania naukowe, bankowość, finanse, handel, teleinformatyka, organizacja i zarządzanie), - gospodarka oparta na wiedzy, - wysoki poziom wykształcenia społeczeństwa, - istotna rola specjalistów i naukowców w strukturze zawodowej, - ogromny rozmiar przepływów informacji, - aktywizacja społeczności lokalnej. 9

10 Znaczenie spraw kluczowe obszary życia obywateli (ważne, r. ważne, r. nieważne, nie ważne, nie wiem) 10

11 Wnioski dotyczące znaczenia spraw dla korzystających z Internetu obywateli w 2012 roku źródło : E-ADMINISTRACJA W OCZACH INTERNAUTÓW MAiC Dostęp do ofert pracy oraz do informacji o prawach konsumenta niezależnie od województwa są postrzegane jako najważniejsze. Jednak w województwie mazowieckim równie istotna okazuje się możliwość pracy z domu, a w małopolskim możliwość umówienia się przez Internet z lekarzem. W porównaniu z 2008 i 2010 rokiem wzrosło znaczenie posiadania dostępu przez Internet do ofert pracy, porad o prawach konsumenckich, możliwości wykonywania pracy z domu, umówienia się z lekarzem i kontaktu rodziców ze szkołą oraz posiadania jednego dokumentu z chipem. Jednocześnie zmalała waga udziału przez Internet w konsultacjach społecznych. Takie sprawy dostępne przez Internet jak historia zdrowia i zbiory muzealne mimo, że ważniejsze niż w 2010 roku, nie są aż tak istotne jak w roku

12 12

13 Najczęściej poszukiwanymi informacjami na stronach internetowych urzędów są oferty pracy, sprawy związane ze zdrowiem i ubezpieczeniami oraz nauką. Najmniejszym zainteresowaniem cieszą się informacje o przetargach publicznych. 13

14 Dziesięć najpopularniejszych celów wykorzystania Internetu w Polsce i w UE w latach źródło Eurostat Przedział procentowy Polska Unia Europejska 60 69% Wysyłanie i Wyszukiwanie informacji o produktach 50 59% Wysyłanie i 40 49% Wyszukiwanie informacji o produktach Czytanie, pobieranie plików z prasą Kupowanie przez Internet Korzystanie z usług bankowych 30 39% Korzystanie z usług bankowych Czytanie, pobieranie plików z prasą Kupowanie przez Internet 20 29% Słuchanie radia, oglądanie TV Granie w gry, pobieranie muzyki, filmów, grafiki, gier Korzystanie z encyklopedii, np. Wikipedii Telefonowanie Wyszukiwanie informacji dot. zdrowia Korzystanie z encyklopedii, np. Wikipedii Wyszukiwanie informacji dot. zdrowia Korzystanie z serwisów dot. podróżowania i zakwaterowania Granie w gry, pobieranie muzyki, filmów, grafiki, gier Słuchanie radia, oglądanie TV 14

15 Główne wskaźniki społeczeństwa informacyjnego (dane dotyczące e-zdrowia Polska na tle krajów Unii Europejskiej (średnia UE27) Odsetek osób, które poszukiwały w Internecie informacji dotyczących zdrowia (2011 r.): - Polska 25%, 34%, Dla porównania inne wskaźniki: Odsetek osób korzystających z usług bankowych przez Internet (2011 r.): - Polska 25%, 36%, Odsetek osób, które poszukiwały w Internecie informacji o produktach (2011 r.): - Polska 39%, 56%. Wniosek: Polska odbiega od śr. UE27 w zakresie SI, ale korzystanie z informacji dotyczącej zdrowia jest w Polsce na poziomie dobrym. 15

16 Struktura społeczeństwa polskiego pod względem umiejętności internetowych w 2012 r. źródło 0pracowanie MAiC na podstawie danych Eurostatu Wysokie umiejętności internetowe 18% Średnie umiejętności internetowe 23% Niskie umiejętności internetowe 15% Brak umiejętności internetowych 44% 16

17 Wydatki na technologie informatyczne (IT) w mln euro Wydatki na mieszkańca w euro (Eurostat 2010r.): UE27 średnia 603 euro, Polska 162 Euro (mniejsze wydatki tylko Litwa, Łotwa, Estonia, Rumunia i Bułgaria), Inne kraje : Dania 1215 euro, Niemcy 799 euro, Czechy 306 euro, Słowacja 229 euro. Wniosek: Za małe nakłady na informatyzację, aby Polska mogła osiągnąć poziom średni UE w najbliższej perspektywie

18 Brak dostępu do Internetu (gospodarstwa domowe) przyczyny: Jeśli skoncentrujemy uwagę tylko na części gospodarstw domowych, które nie posiadają dostępu do sieci, to okazuje się, że niemal 60% tej grupy brak dostępu tłumaczy brakiem potrzeby. Na przestrzeni lat udział gospodarstw domowych bez dostępu do Internetu z braku potrzeby oraz umiejętności wzrósł, podczas gdy zmniejszyły się odsetki gospodarstw, dla których przeszkodą były koszty sprzętu lub dostępu do sieci. Brak technicznych możliwości podłączenia do Internetu stanowił problem tylko dla mniej niż jednego procenta gospodarstw domowych w kraju. 18

19 Przyczyny nieposiadania dostępu do Internetu w gospodarstwach domowych bez tego dostępu w Polsce (w %) źródło GUS 19

20 Ponad połowa gospodarstw domowych bez dostępu do Internetu, nie ma go z braku potrzeby, a 30% z braku kompetencji informatycznych. 20

21 Aktualny stan informatyzacji i rozwoju społeczeństwa informacyjnego (wg MAiC) Wnioski na temat stanu informatyzacji i rozwoju SI: Społeczeństwo informacyjne. Dystans Polski do średniej dla 27 państw UE w zakresie rozwoju SI systematycznie zmniejsza się, jednak większość wskaźników osiąga wartości niższe od średniej unijnej. Stan infrastruktury internetowej w Polsce charakteryzuje się niedostatecznym rozpowszechnieniem łączy szerokopasmowych oraz niską przepływnością. Poziom umiejętności cyfrowych wśród mieszkańców Polski jest często niższy niż przeciętnie w UE, podobnie zresztą jak zainteresowanie szkoleniami w tym zakresie. Polska ma też niezbyt wysoki odsetek specjalistów w obszarze teleinformatyki wśród ogółu pracujących. 21

22 . Aktualny stan informatyzacji i rozwoju społeczeństwa informacyjnego (wg MAiC) Wnioski na temat stanu informatyzacji i rozwoju SI: Informatyzacja. Dotychczas informatyzowane były archaiczne procesy zadań publicznych, których realizacja opierała się na obrocie dokumentami papierowymi i braku dostępności do informacji zgromadzonej w innych podmiotach publicznych, a niezbędnych do realizacji tego procesu. Dysproporcje między nowoczesnością systemów teleinformatycznych, a skostnieniem instytucji je wdrażających, wyrażające się nadmiernym przywiązaniem do papieru i niechęcią posługiwania się dokumentem w postaci elektronicznej. Działy informatyki w administracji publicznej są bardzo często słabymi komórkami, nie mającymi wpływu na procesy biznesowe macierzystych instytucji, niedowartościowane personalnie, finansowo, bez długofalowych planów szkoleń i rozwoju karier zawodowych. Jest to jednym z powodów słabości projektowanych i wdrażanych aplikacji, opierania się na nieuzasadnionym finansowo outsourcingu. Należy więc stworzyć warunki do rozwoju kompetencji urzędników, wymiany doświadczeń osób odpowiedzialnych za procesy informatyzacyjne, nawiązywania wzajemnych kontaktów, pogłębienia współpracy, znajdowanie wspólnych rozwiązań prowadzących do integracji systemów administracji państwowej i przeciwdziałania ich silosowości. 22

23 Podsumowanie Wyzwania w obszarze społeczeństwa informacyjnego i informatyzacji wg MAiC (14 zasad) Wyzwania w obszarze społeczeństwa informacyjnego i informatyzacji (m.in. wg PTI) - Dostosowanie wydatków na ICT na poziomie zbliżonym do średniej UE - Wzmocnienie kadrowe słabo opłacanych i niedoinwestowanych kluczowych działów IT w głównych systemach decydujących o stopniu informatyzacji w Polsce - Zatrzymanie odpływu z kraju wyszkolonej kadry IT - Większy nacisk na edukację i upowszechnienie kultury informatycznej - Szersza informacja na temat dostępu do kluczowych systemów IT i możliwości jakie daje dostęp do Internetu - System motywacyjny dla korzystających z systemów informatycznych przy kontaktach z urzędami, służbą zdrowia, itd. 23

24 Dziękuję za uwagę: Mirosław Abramowicz PTI Oddział Mazowiecki 24