Możliwości rozwoju zawodowego w opinii studentów kierunku pielęgniarstwa i położnictwa

Transkrypt

1 Probl Chmiel-Połeć Hig Epidemiol Z i wsp. 2008, Możliwości 89(3): rozwoju zawodowego w opinii studentów kierunku pielęgniarstwa i 407 Możliwości rozwoju zawodowego w opinii studentów kierunku pielęgniarstwa i Opinions and midwifery students on the chances of promotion ZDZISŁAWA CHMIEL-POŁEĆ, MONIKA BINKOWSKA-BURY, LUCYNA BORATYN-DUBIEL Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski Wprowadzenie. Charakter pracy, zajmowane w niej stanowisko oraz wysokość zarobków określają w poważnym stopniu pozycję społeczną człowieka, wyznaczając kręgi towarzyskie, poziom życia materialnego i kulturalnego. Określają także zainteresowania i aspiracje dotyczące własnej osoby oraz są źródłem zadowolenia i powodzenia w życiu zawodowym. Cel pracy. Przedstawienie opinii studentów pielęgniarstwa i na temat możliwości rozwoju przyszłej kariery zawodowej w wyuczonym zawodzie. Materiał i metody. Badaniami przeprowadzonymi w latach objęto grupę 663 studentów, z czego 462 osoby (69,7%) studiowało kierunek pielęgniarstwo, a 201 (30,3%) położnictwo. Dobór osób do próby badawczej był celowy. Badane osoby były studentami drugiego i trzeciego roku studiów stacjonarnych. Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki autorskiego kwestionariusza ankiety. Wyniki i wnioski. Większość studentów rozwój kariery zawodowej wiązała z uzyskaniem wyższego wykształcenia. Stwierdzono, że u zdecydowanej większości studentów pielęgniarstwa i u ponad połowy młodzieży studiującej położnictwo wykształcenie wyższe magisterskie stworzy większe możliwości awansu zawodowego i otrzymania interesujących ofert pracy w prestiżowych placówkach zarówno w kraju, jak i za granicą. Istotne znaczenie w rozwoju przyszłej kariery zawodowej miało także dostosowanie kształcenia w zawodach pielęgniarki i położnej do wymogów Unii Europejskiej, a tym samym uznawalność kwalifikacji zawodowych w krajach Wspólnoty. uznali, że w przyszłości szanse na ich zatrudnienie zdecydowanie wzrosną; jednocześnie są świadomi, że wynagrodzenie pielęgniarek i położnych - zarówno w sektorze prywatnym, jak i państwowym opieki zdrowotnej - jest zdecydowanie za niskie. Słowa kluczowe: młodzież akademicka, kariera zawodowa, pielęgniarka, położna Introduction. The kind of work, the position at work and the amount of earnings determine an individual s social position to a high degree by determining influencing the choice of friends, level of material prosperity and the level of cultural life. They also determine interests and own aspirations and they are a source of satisfaction and success at work. Aim. To show nursing and midwifery students opinion on the chances of promotion in a learned profession. Material and methods. 663 students were assessed in this study between the years 2005 and students (69.7%) were representatives of nursing and 201 students (30.3%) were representatives. They were second and third year students and the choice was deliberate. The study was done by means of an opinion poll using a new original type of Survey Questionnaire. Results and conclusions. For most of the students getting higher education gave the chances of promotion. It was observed that for most of the students and for more than a half of the students of midwifery getting the Master s Degree will give them better chances of promotion and receiving interesting job offers from prestigious places in Poland and abroad. What was important for students of both faculties for future promotion was also adjusting the education of nurses and midwives to the requirements of the European Union and, consequently, fulfilling the job qualifications required in European Union countries. Students of nursing thought that in the future their chances of finding a job would be higher, but they were aware of the fact that the nurses and midwives earnings both in the private and public sector of the health care were definitely too low. Key words: students, career, nurse, midwife Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence Mgr piel. Zdzisława Chmiel-Połeć Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa ul. Warzywna 1, Rzeszów, tel. (0-17) , ins_piel@univ.rzeszow.pl, zdzislawachmielpolec@wp.pl Wprowadzenie Młodzi ludzie realizujący kształcenie na poziomie wyższym oczekują lepszych warunków pracy oraz biorą pod uwagę emigrację do państw członkowskich Unii Europejskiej (UE). Ponad pół miliona ofert pracy czeka na Polaków w krajach Europy Zachodniej. Polscy pracownicy są postrzegani za granicą, jako sumienni, dobrze wykształceni i tańsi niż ich konkurenci z wielu krajów UE [1,2]. Wstąpienie Polski do UE z dniem r. sprawiło, że europejski rynek pracy stał się w wielu przypadkach otwarty dla polskich pracowników, w tym znacznej grupy pielęgniarek i położnych.

2 408 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): Masowe oferty pracy za granicą dla pielęgniarek i położnych budzą jednak pewien niepokój, ponieważ obserwuje się coraz większe braki kadrowe w placówkach ochrony zdrowia w Polsce. Młodzież studiująca na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo posiada w mniejszym lub większym stopniu skrystalizowane poglądy i wyobrażenia dotyczące przyszłej pracy. Znajduje się w punkcie zwrotnym swojej biografii życiowej, bowiem zaczyna sama budować własne życie osobiste i społeczne, próbując podejmować znaczące decyzje egzystencjalne [3]. Część z tych młodych ludzi będzie decydować o wizerunku naszego społeczeństwa, a nawet o jego przyszłości. Człowiek rozwija się, zmienia i kształtuje w procesie każdej aktywności, jednak głównie w toku pracy. Praca zawodowa zajmuje poważną część życia człowieka, jej problematyka często staje się treścią życia prywatnego. Jest ona najskuteczniejszym, społecznie aprobowanym sposobem zaspokajania potrzeb przedmiotowych i funkcjonalnych [4]. Właściwie wybrany zawód, a więc zgodny z uzdolnieniami, zamiłowaniami, właściwościami psychofizycznymi, a także z zapotrzebowaniem rynku pracy, umożliwia człowiekowi samorealizację, związaną z rozwojem zawodowym. Ważną przyczyną podejmowania pracy jest pragnienie osiągnięcia satysfakcji, związanej z realizacją przypisanych funkcji oraz możliwością awansu zawodowego. Praca jest nie tylko źródłem dochodu, może być także źródłem przyjemności i okazją do ćwiczenia zdolności oraz umiejętności. W pracy zawodowej przejawia się cała osobowość człowieka, jego właściwości fizyczne i fizjologiczne, właściwości psychiczne, sfera emocjonalna i wolicjonalna. Znajdują w niej także wyraz określone postawy, motywy, zainteresowania, system uznawanych wartości oraz aspiracje wywierając określony wpływ na jej wydajność, na stosunek do niej i identyfikację z zawodem [1, 4]. Młodzież często dostrzega konieczność zdobywania dobrego wykształcenia, następnie permanentnego dokształcania się [1, 5]. Wyobrażając sobie swoją pracę zawodową bierze pod uwagę pozycję społeczną, jaką chce osiągnąć oraz przyszłe dochody. Dla jednych ważne są wysokie zarobki, inni chcieliby zajmować stanowiska związane z wysokim prestiżem społecznym, dla jeszcze innych wydaje się interesujący sam charakter pracy. Są i tacy, którym głównie zależy na sukcesach zapewniających zdobywanie coraz to wyższych szczebli kariery zawodowej. Cel pacy Przedstawienie opinii studentów pielęgniarstwa i na temat możliwości rozwoju przyszłej kariery zawodowej w zawodzie pielęgniarki i położnej. Materiał i metody Badania przeprowadzono w latach W badaniach uczestniczyło 663 studentów drugiego i trzeciego roku studiujących w systemie dziennym na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. Dobór osób do badań był celowy, warunkiem uczestnictwa było wyrażenie zgody przez studentów na udział w badaniach. Środowisko badane stanowiły uczelnie wyższe kształcące studentów na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. Osoby objęte badaniami były studentami następujących uczelni: Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa Uniwersytetu Rzeszowskiego 220 studentów (33,2%), Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej w Lublinie 198 studentów (29,9%), Wydział Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach 156 studentów (23,5%), Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie 57 studentów (8,6%), Wydział Pielęgniarstwa i Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Białymstoku 32 studentów (4,8%). Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza ankiety. Udział studentów był dobrowolny i anonimowy. Potwierdzeniem zgody na uczestnictwo w badaniach był zwrot wypełnionego kwestionariusza. Uzyskane wyniki opracowano jakościowo i ilościowo oraz poddano analizie statystycznej. W analizie wyników uwzględniono tylko tych respondentów, którzy udzielili odpowiedzi na poszczególne pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety. W opracowaniu statystycznym zastosowano test niezależności chi-kwadrat Persona oraz test ANOVA. Przyjęto następujące reguły statystyczne: p>0,05 brak istotności statystycznej, p<0,05 istotna zależność statystyczna (*), p<0,01 wysoce istotna zależność statystyczna (**), p<0,001 bardzo wysoka istotność statystyczna (***). Wyniki Wśród respondentów 462 osoby (69,7%) studiowało na kierunku pielęgniarstwo, 201 osób (30,3%) na kierunku położnictwo. Zdecydowaną większość stanowiły kobiety 641 osób (96,7%); mężczyzn było 22 (3,3%). Ponad połowa ankietowanych (59,0%) była w wieku od 19 do 21 lat, następnie kolejno: w wieku od było 23,7%, od 26 do 30 lat było 6,0%, natomiast w wieku 31 i powyżej było 11,0%. Wśród badanych najliczniejszą grupę stanowiły osoby mieszkające na wsi (41,2%). Pozostali respondenci mieszkali kolejno w miastach: do 50 tys. mieszkańców (22,5%), powyżej 100 tys. mieszkańców (20,8%), a 15,5% mieszkało w miastach od 50 do 100 tys. mieszkańców. Zarówno studenci kierunku pielęgniarstwa (89,1%), jak i (83,1%) deklarowali chęć kontynuacji nauki na studiach magisterskich. Zaob-

3 Chmiel-Połeć Z i wsp. Możliwości rozwoju zawodowego w opinii studentów kierunku pielęgniarstwa i 409 serwowano brak istotnych różnic w odpowiedziach badanych grup (p>0,05) (tab. I). Tabela I. Kontynuacja nauki na studiach magisterskich Table I. Continuation of education to receive Batchelor s degree Zamiar kontynuacji nauki na studiach magisterskich /I will continue education to receive Batchelor s degree pielęgniarstwa of midwifery n % n % Tak/Yes , ,08 Nie/No 13 3, ,47 Nie mam zdania/i do not know 27 7, ,45 p dla testu ANOVA /p for ANOVA test >0,05 Możliwość kontynuacji nauki na dwuletnich studiach magisterskich, w aspekcie rozwoju przyszłej kariery zawodowej, pokazała różnicę (p<0,001) w odpowiedziach badanych obu kierunków studiów. Dla prawie połowy studentów pielęgniarstwa (42,3%) znaczenie tego czynnika miało bardzo duży wpływ w rozwoju przyszłej kariery zawodowej, a 28,8% badanych wskazywało na duży wpływ tego czynnika. Wśród studentów kierunku odpowiedzi są bardziej zróżnicowane; 32,3% podało duży stopień wpływu, 22,5% bardzo duży, 18,6% umiarkowany a dla 13,7% czynnik ten nie miał znaczenia. Tylko 12,7% badanych studentów uznało, że możliwość kontynuacji kształcenia na studiach magisterskich w nieznacznym stopniu wpłynie na rozwój zawodowy (tab. II). Tabela II. Kontynuacja nauki na dwuletnich studiach magisterskich a rozwój przyszłej kariery zawodowej Table II. Continuation of education on two-year Batchelor s studies and development of future professional career W jakim stopniu możliwość kontynuacji nauki na studiach magisterskich wpływa na rozwój kariery zawodowej? / To which extent such a continuation of education affects future professional career? / Students of nursing / Students of midwifery n % n % Nieznaczny/Negligible 32 8, ,75 Umiarkowany/Moderate 58 16, ,63 Duży/High , ,35 Bardzo duży/very high , ,55 Nie ma znaczenia/it has no significance 13 3, ,73 p dla testu ANOVA/p for ANOVA test <0,001*** Dla badanych studentów obu kierunków perspektywa wyjazdu za granicę w stopniu wysokim (studenci pielęgniarstwa 48,1%, 42,0%) oraz średnim (odpowiednio 30,7% i 30,0%) miała wpływ na możliwość uzyskania lepszej pozycji zawodowej w przyszłości. Natomiast prawie co siódmy student (14,5%) nie potrafił udzielić odpowiedzi na to pytanie, co w sposób istotny statystycznie (p<0,05) róznicowało grupy badanych osób w tym zakresie. Większe różnice w odpowiedziach obu grup zaobserwowano w przypadku możliwości podjęcia pracy zarobkowej, uzyskania wyższych zarobków w krajach UE, czy uznawalności kwalifikacji zawodowych (p<0,001). Dla 59,3% badanych studentów pielęgniarstwa możliwość podjęcia pracy w zawodzie w wysokim stopniu będzie decydowała o przyszłej pozycji życiowej. Odpowiedzi takiej udzieliła niespełna połowa ankietowanych studentów (45,3%). Prawie połowa badanych studentów kierunku pielęgniarstwa (44,2%) stwierdziła, że wyższe zarobki w krajach UE w stopniu wysokim pozwolą im zapewnić stabilizację materialną w przyszłości. Odpowiedź tą podzielało 38,7% badanych studentów kierunku. Na średni stopień wpływu wskazywało 38,0% badanych kierunku pielęgniarstwa i 32,8% kierunku. Co szósty ankietowany kierunku (17,7%) nie potrafił sprecyzować stopnia związku pomiędzy powyższym argumentem a powodzeniem w życiu zawodowym. W przypadku stopnia zależności pomiędzy uznawalnością kwalifikacji zawodowych w krajach UE a rozwojem zawodowym, podobna grupa badanych studentów kierunku pielęgniarstwa i uznała ten stopień za wysoki (odpowiednio 41,2% i 41,0%). Jednak dla 15,6% badanych kierunku pielęgniarstwa był to niski stopień zależności, gdy równocześnie taką odpowiedź wybrało tylko 7,6% ankietowanych kierunku, a 15,8% badanych studentów tego kierunku nie miało zdania odnośnie wpływu tego czynnika na dobrą pozycję zawodową. Wśród wskazań dotyczących zależności między ofertą pracy za granicą, a możliwością rozwoju zawodowego nie zaobserwowano różnic w odpowiedziach obu badanych grup (p>0,05) (tab. III). Dla zdecydowanej większości badanych studentów kierunku pielęgniarstwa uzyskanie wyższego wykształcenia wiązało się w przyszłości z możliwością awansu zawodowego (81,9%), otrzymaniem interesujących ofert pracy (90,3%) oraz otrzymaniem pracy w prestiżowych instytucjach w kraju i za granicą (68,8%). Co trzeci ankietowany (40,2%) stwierdzał że wyższe wykształcenie nie wpływa na możliwość założenia własnej firmy, jednak aż 33,0% badanych uznawało że czynnik ten ma istotne znaczenie. Odpowiedzi studentów kierunku były bardziej zróżnicowane. Dla 59,5% badanych możliwość awansu zawodowego była związana z wyższym wykształceniem, chociaż 35,4% studentów nie miało określonego zdania na ten temat. Również większość ankietowanych tego kierunku podało, że poziom wy-

4 410 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): Tabela III. Argumenty, które miały wpływ na opinię studentów dotyczącą rozwoju kariery zawodowej z uwzględnieniem stopnia ważności Table III. Arguments affecting opinion of students related to development of professional career and their weight Stopień ważności /Weight of the argument Możliwość wyjazdu za granicę /Chance to travel abroad pielęgniarstwa Możliwość podjęcia pracy zarobkowej w zawodzie /Chance to earn in the profession Wyższe zarobki w krajach UE /Higher earnings in EU countries Uznawalność kwalifikacji w krajach UE /Recognition of qualifications in EU countries Ogłaszane oferty pracy za granicą /Work offers from abroad pielęgniarstwa n % n % n % n % n % n % n % n % n % n % Wysoki/high , , , , , , , , , ,22 Średni/moderate , , , , , , , , , ,11 Niski/low 51 15, , , , , , , , , ,44 brak zdania /lack of opinion p - dla testu Persona 21 6, , , , , , , , , ,22 <0,05* <0,001*** <0,001*** <0,001*** >0,05 Tabela IV. Wyższe wykształcenie a możliwości rozwoju własnej kariery zawodowej Table IV. Higher education and potential to develop own professional career Rodzaj odpowiedzi /Type of reply Awans zawodowy /Professional career Otrzymanie interesujących ofert pracy /Receiving interesting job offers Otrzymanie pracy w prestiżowych instytucjach w kraju i za granicą /Getting job in prestigious institutions at home or abroa Założenie własnej firmy lub udział w spółce /Setting up own company or partnership in a company n % n % n % n % n % n % n % n % Tak/Yes , , , , , , , ,31 Nie/No 31 10,40 8 5, , , , , , ,68 Nie mam zdania /I have no opinion 23 7, , , , , , , ,01 p - dla testu Persona <0,001*** <0,001*** <0,001*** <0,001*** kształcenia wiąże się z otrzymaniem interesujących miejsc pracy (73,1%), możliwością podjęcia pracy w prestiżowych placówkach na terenie kraju jak i za granicą (63,4%) oraz możliwością założenia własnej firmy(42,3%). Odpowiedzi studentów kierunku pielęgniarstwa i w zakresie możliwości rozwoju własnej kariery zawodowej związanej z wyższym wykształceniem różnią się na poziomie istotności statystycznej p<0,001 we wszystkich zakresach (tab. IV). Badani studenci kierunku pielęgniarstwa i posiadają częściowo odmienną opinię na temat miejsc pracy w zawodzie. Wśród studentów pielęgniarstwa zaobserwowano rozbieżności: 33,4% badanych stwierdziło, że liczba miejsc pracy corocznie zmniejsza się w zawodzie pielęgniarki, a co trzeci ankietowany uważał, że ilość ta wzrasta (31,0%). Inaczej przedstawiały się wypowiedzi studentów, 36,3% ankietowanych wskazało na zmniejszenie się ilości miejsc pracy, 29,4% uznało, że ilość ta nie ulega zmianie, a co piąty z badanych studentów (19,1%) nie miał zdania na ten temat (p<0,001). Równocześnie 71,9% studentów pielęgniarstwa uznało, że szanse na zatrudnienie w zawodzie pielęgniarki i położnej do 2010 roku wzrosną. Zdanie to podzieliło 46,8% respondentów kierunku, natomiast znaczny odsetek badanych tego kierunku (21,2%) uważał, że szanse zatrudnienia zmaleją a 20,7% stwierdziło, że nie ulegną zmianie; p<0,001 (tab. V). Badani studenci obu kierunków studiów (studenci pielęgniarstwa - 91,0%, 87,2%) są zgodni co do faktu zbyt niskiego wynagrodzenia pielęgniarek i położnych pracujących w sektorze publicznym opieki zdrowotnej. Nie stwierdzono istotnych różnic między grupami (p>0,05). Również najliczniejsza grupa studentów pielęgniarstwa (58,3%) i (49,7%) uważała, że wynagrodzenie dla pielęgniarek i położnych w sektorze prywatnym jest zbyt niskie. Jednak wśród badanych studentów aż 31,0% nie miało zdania na powyższy temat. W tym zakresie stwierdzono istotną różnicę pomiędzy grupami na poziomie p<0,05 (tab. VI).

5 Chmiel-Połeć Z i wsp. Możliwości rozwoju zawodowego w opinii studentów kierunku pielęgniarstwa i 411 Tabela V. Opinia studentów kierunku pielęgniarstwa i dotycząca miejsc pracy w zawodzie Table V. Opinions of students or related to availability of jobs in the professions Rodzaj odpowiedzi /Type of reply Czy liczba miejsc pracy w zawodzie ulega zmianie /Does the number of job positions in the profession change? Szanse na zatrudnienie do 2010 roku /Chance to be employed till 2010 n % n % n % n % Wzrasta / wzrośnie / It increases/ will increase , , , ,80 Maleje / ulegnie obniżeniu/it decreases/will , , , ,18 decrease Nie ulega zmianie / nie zmieni się/it does not/ 90 24, , , ,69 will not change Trudno powiedzieć /Difficult to predict 41 11, , , ,33 p - dla testu Persona <0,001*** <0,001*** Tabela VI. Opinia studentów na temat wynagrodzenia pielęgniarek i położnych w sektorze prywatnym i publicznym Table VI. Students opinion on remuneration of nurses and midwives in private and public institutions Rodzaj odpowiedzi /Type of reply Sektor publiczny /Public institutions Sektor prywatny /Private institutions n % % % % % % Właściwe wynagrodzenie/proper pay 7 1,90 8 3, , ,21 Zbyt niskie wynagrodzenie/the pay is too low , , , ,75 Nie mam zdania/i have no opinion 26 7, , , ,03 p - dla testu Persona >0,05 <0,05* Omówienie wyników Wykonywanie przez człowieka określonego zawodu w znacznym stopniu wyznacza jego drogę życiową i wywiera poważny wpływ na osobowość jednostki, kształtując ją w kilku aspektach. Zawód określa intelektualną stronę osobowości, wyznacza miejsce człowieka w społecznym podziale pracy oraz w grupach społecznych w skali prestiżu, czyli jego pozycję w społeczeństwie, wprowadzając go w określone formy stosunków koleżeńskich. Określa także przyjmowane przez jednostkę systemy wartości, wzory zachowania się i wyznacza w dużym stopniu jej aspiracje i ambicje życiowe [6]. Zmiany społeczno-gospodarcze dokonujące się w naszym kraju, związane z wejściem Polski do UE, stawiają przed przyszłymi pracownikami coraz to większe wymagania. Wymuszają na młodych ludziach rozwój i stałe doskonalenie swoich umiejętności oraz wiedzy. Zdobycie gruntownego wykształcenia daje bowiem możliwość interesującej pracy w lepszych warunkach oraz uzyskania wyższego wynagrodzenia. Wysoki standard wykształcenia jest przepustką do godnej przyszłości, sprzyja ograniczeniu bezradności i poczucia bezsensu życia [7]. Zmiana systemu kształcenia w zawodzie pielęgniarki i położnej i dostosowanie go do wymogów UE umożliwia osobom kształcącym się w tych zawodach ukończenie trzyletniej szkoły wyższej i uzyskanie tytułu licencjata, a następnie pozwala kontynuować naukę na dwuletnich studiach magisterskich. Zdecydowana większość badanych studentów obydwu kierunków deklarowała zamiar podjęcia kształcenia na studiach drugiego stopnia. Zaobserwowano jednak istotne różnice w opiniach studentów dotyczących wpływu kontynuacji nauki i uzyskania tytułu magistra na rozwój przyszłej kariery zawodowej. Zależność ta miała bardzo duże lub duże znaczenie dla ponad połowy studentów pielęgniarstwa, natomiast wśród studentów odpowiedzi były bardziej zróżnicowane. Rozwojowi cywilizacji towarzyszy ciągłe kształcenie i uczenie się w ciągu całego życia, jako istotne potrzeby rozwoju jednostki i społeczeństwa [8]. Chęć zdobycia wyższego wykształcenia świadczy zarówno o realizacji własnych potrzeb i pragnień młodzieży oraz o wypełnianiu ważnych potrzeb społecznych. Jest czymś więcej niż jedynie czynnikiem dającym szanse na zatrudnienie - przygotowuje do pracy zawodowej, przyczynia się do samorealizacji oraz kształtuje aktywną postawę obywatelską [9, 10]. Jest istotnym czynnikiem umożliwiającym rozwój kariery zawodowej. Dla większości badanych studentów pielęgniarstwa

6 412 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): uzyskanie wyższego wykształcenia wiąże się w przyszłości z możliwością awansu zawodowego, otrzymaniem interesujących ofert pracy i otrzymaniem pracy w prestiżowych instytucjach, zarówno w kraju, jak i za granicą. wypowiadali się podobnie w tym zakresie, jednakże znaczna grupa studiujących na tym kierunku, w przeciwieństwie do studentów pielęgniarstwa, nie miała zdania na ten temat. Istotne różnice zaobserwowano także w opiniach badanych osób dotyczących wpływu wyższego wykształcenia na możliwość założenia własnej firmy. Dla studiujących na kierunku położnictwo zależność ta występowała, natomiast studenci pielęgniarstwa uważali, że wyższe wykształcenie w tym przypadku nie ma znaczenia. Zapotrzebowanie rynku pracy na wykwalifikowane kadry w danym zawodzie zapewnia jednostce łatwiejsze znalezienie zatrudnienia, stałość pracy w wyuczonym zawodzie oraz chroni ją przed utratą pracy, koniecznością przekwalifikowania się i przed wieloma negatywnymi konsekwencjami natury ekonomicznej i psychologicznej [1]. Jednocześnie pozwala pracownikowi skoncentrować się na własnym rozwoju i dokształcaniu zawodowym. Opinie badanych osób na temat problemu bezrobocia wśród pielęgniarek i położnych oraz prognoz dotyczących zatrudnienia w tym zawodzie w przyszłości są podzielone. Co trzeci student twierdzi, że ilość miejsc pracy dla pielęgniarek i położnych maleje, natomiast studenci pielęgniarstwa uważali, że sukcesywnie wzrasta. Ogólnie respondenci są zgodni co do prognoz dotyczących zatrudnienia w przyszłości; większość twierdzi, że do roku 2010 liczba miejsc pracy w tych zawodach zdecydowanie wzrośnie. Wykonywanie pracy zawodowej wiąże się z otrzymywaniem wynagrodzenia, które pozwoli jednostce zaspokajać podstawowe potrzeby życiowe. Wynagrodzenie pielęgniarek i położnych, zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym, w opinii badanych studentów jest zdecydowanie zbyt niskie, co niewątpliwie może zniechęcać lub uniemożliwiać jednostce rozwój kariery zawodowej. Dostosowanie kształcenia w zawodach pielęgniarki i położnej do wymogów UE warunkuje uznawalność kwalifikacji zawodowych w krajach wspólnoty, a tym samym możliwość podjęcia pracy. Dlatego też większość respondentów uzyskanie lepszej pozycji zawodowej i życiowej wiązało w wysokim lub średnim stopniu z wyjazdem za granicę. Dodatkowym czynnikiem wysoce motywującym młodych ludzi do pracy w krajach UE jest możliwość uzyskania zdecydowanie wyższych zarobków. Praca przynosi człowiekowi nie tylko korzyści materialne, jest także źródłem zadowolenia i samorealizacji, zaś zawód źródłem poczucia tożsamości, jakości życia oraz identyfikacji z rolą społeczną. Jedną z bardzo istotnych przyczyn skłaniających człowieka do podjęcia określonej pracy jest przekonanie, że właśnie w niej może się najpełniej zrealizować i wykorzystać swoje zdolności, umiejętności oraz predyspozycje. Potrzeby samorealizacji mają charakter wybitnie indywidualny. Dotyczą rozwoju potencjalnych możliwości człowieka. Są warunkiem koniecznym do utrzymania poczucia spokoju i równowagi. Przejawiają się nieustannym dążeniem człowieka, w jego życiu osobistym i zawodowym do maksymalnego wykorzystania uzdolnień, kwalifikacji oraz pełnego rozwinięcia jego możliwości zawodowych i zainteresowań [4]. Pozwala to jednostce osiągać sukcesy zawodowe, wzmacniać poczucie godności osobistej oraz daje jej wiarę we własne siły i przekonuje o własnej wartości. Wnioski 1. kierunku pielęgniarstwa i są zainteresowani kontynuowaniem nauki na studiach magisterskich. 2. Respondenci uzyskanie wyższego wykształcenia wiążą w przyszłości z szansą awansu zawodowego, otrzymaniem interesujących ofert pracy oraz możliwością zatrudnienia w prestiżowych placówkach w kraju i za granicą. 3. Według badanych studentów najważniejsze czynniki wpływające na rozwój zawodowy to: możliwość podjęcia pracy zarobkowej w kraju lub za granicą, uznawalność kwalifikacji zawodowych w krajach Unii Europejskiej, uzyskanie wyższego wynagrodzenia w krajach wspólnoty. 4. Większość studentów pielęgniarstwa uznało, że w przyszłości szanse na zatrudnienie w wyuczonym zawodzie zdecydowanie wzrosną. 5. W opinii badanych osób wynagrodzenie pielęgniarek i położnych pracujących zarówno w sektorze prywatnym, jak i państwowym opieki zdrowotnej jest zdecydowanie za niskie.

7 Chmiel-Połeć Z i wsp. Możliwości rozwoju zawodowego w opinii studentów kierunku pielęgniarstwa i 413 Piśmiennictwo / References 1. Baścik S. Wybór zawodu a szkoła. Wyd Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1974: Cyrankowski J. Praca dla Polaków w Unii Europejskiej. Wyd. Harmonia, Gdańsk 2003: Mariański J. Młodzież między tradycją a nowoczesnością. Wartości moralne w świadomości młodzieży. RW KUL, Lublin 1995: Maicka M, Krawczyk L, Kulpa A. Orientacja zawodowa. PWN, Warszawa - Łódź 1999: Suchodolski B (red.): Monografie Pedagogiczne. Tom XXXVI. PAN, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1972: Ślusarz B, Muszyński A. Podejmowanie decyzji zawodowych a problemy orientacji i poradnictwa zawodowego [w:] Wojtasik B (red): Podejmowanie decyzji zawodowych przez młodzież i osoby dorosłe w nowej rzeczywistości społeczno-politycznej. Instytut Technologii i Eksploatacji, Wrocław 2001: Czerepaniak-Walczak M. Daleko od... szansy. Wyd Ponad, Szczecin 1999: Bednarczyk H. Problemy zapewnienia jakości produkcji, usług, kształcenia i doskonalenia zawodowego [w:] Bednarczyk H (red): Jakość kształcenia i doskonalenia zawodowego. Wydawnictwo i Zakład Poligrafii Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa 1998: Kryńska E, Paliwczak I, Sobocka-Szczapa H (red): Młodzież na rynku pracy województwa łódzkiego. Wydawnictwo Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, Łódź 2007: Nowak-Starz G, Ździebło K, Grzywa T. Ekwiwalencja dyplomów i uznanie kwalifikacji zawodowych w jednoczącej się Europie na przykładzie pielęgniarek i położnych. Pielęgniarstwo XXI wieku 2004; 7:15-16.