(72) Twórcy wynalazku:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B 1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej Numer zgłoszenia (22) Data zgłoszenia: (51) IntCl6: A61K 39/116 A61K 39/385 (54)Złożona szczepionka pediatryczna przeciwko błonicy, tężcowi, ksztuścowi oraz Haemophilus influenzae typu b (30) Pierwszeństwo: ,US,07/ (73) Uprawniony z patentu: American Cyanamid Company, Wayne, US (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 09/94 (72) Twórcy wynalazku: Jill G. Hackell, New City, US Peter R. Paradiso, Pittsford, US Deborah A. Hogerman, Rochester, US Dace Viceps Madore, Pittsford, US (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 06/98 (74) Pełnomocnik: Wydrzyńska Danuta, PATPOL Spółka z o.o. (57) 1. Złożona szczepionka pediatryczna przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi oraz Haemophilus influenzae typu b, znamienna tym, że zawiera w pojedynczej dawce immunizacyjnej 7,5 LF antygenu błonicy, 5 Lfantygenu tężca i 16 OPU krztuśca oraz 10 μg koniugatu fragmentów otoczkowego polisacharydowego antygenu Haemophilus influenzae typu b i 25 μg białka CRM1 9 7, oraz akceptowany farmaceutycznie wodny nośnik. PL B1

2 Złożona szczepionka pediatryczna przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi oraz Haemophilus influenzae typu b Zastrzeżenia patentowe 1. Złożona szczepionka pediatryczna przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi oraz Haemophilus influenzae typu b, znamienna tym, że zawiera w pojedynczej dawce immunizacyjnej 7,5 LF antygenu błonicy, 5 Lf antygenu tężca i 16 OPU krztuśca oraz 10 μg koniugatu fragmentów otoczkowego polisacharydowego antygenu Haemophilus influenzae typu b i 25 μg białka CRM197, oraz akceptowany farmaceutycznie wodny nośnik. 2. Szczepionka według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera antygen błonicy w postaci toksoidu błonicy, antygen tężca w postaci toksoidu tężca, antygen krztuśca w postaci inaktywowanych komórek Bordetella pertussis. 3. Szczepionka według zastrz. 2, znamienna tym, że zawiera toksoid błonicy zaabsorbowany na fosforanie glinu, toksoid tężca zaabsorbowany na fosforanie glinu a inaktywowane komórki Bordetella pertussis zawieszone w roztworze zawierającym jednozasadowy fosforan potasu, dwuzasadowy fosforan sodu i chlorek sodu. * * * Przedmiotem wynalazku jest złożona szczepionka pediatryczna wywołująca wzmożoną odpowiedź immunologiczną u małych dzieci na każdy z jej składników takich jak błonica, tężec, krztusiec oraz Haemophilus influenzae typu b. Szczepionka według wynalazku składa się z antygenu błonicy, antygenu tężca, antygenu krztuśca oraz koniugatu fragmentów otoczkowego antygenu polisacharydowego Haemophilus influenzae typu b (Hib) i białka bakterii błonicy CRM 197 (CRM197) i stanowi pojedynczą dawkę uodporniającą. Szczepionka ta wykazuje wzmożone działanie uodporniające, względem każdego z czterech składników, w porównaniu z DTP i szczepionką zawierającą koniugat Haemophilus influenzae typu b (Hib) stosowanymi w jednym czasie lecz osobno. Szczepionki złożone dają wiele korzyści, tak że stosowanie ich jest ogólnie popierane. Optymalnym okresem do szczepień ochronnych przeciw wielu chorobom jest okres niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Zwykle w czasie tego okresu podaje się wiele szczepionek w krótkim przedziale czasu. Jednorazowe podawanie kilku szczepionek może powodować zmniejszenie kosztów związanych z przeprowadzeniem szczepień, może powodować wzrost poziomu tolerancji szczepionki i może spowodować wczesne i szerokie uodpornienie dzieci. Przykładem szczepionki złożonej jest szczepionka potrójna, będąca mieszaniną toksoidów błonicy i tężca oraz zabitych komórek Bordetella pertussis (DTP) Iub z bezkomórkowymi antygenami bakterii krztuśca, szczepionka przeciw śwince i różyczce (MMR); szczepionka zawierająca trzy serotypy poliovirusa (w postaci doustnej Iub nieaktywnej-ipv) oraz szczepionka będąca połączeniem DTP-IVP. Stosowane obecnie w USA zasady szczepień ochronnych wymagają szczepienia małych dzieci od 2 miesiąca życia zarówno: (1) szczepionką potrójną, będącą mieszaniną toksoidów błonicy, tężca i antygenów bakterii krztuśca (DTP) oraz (2) szczepionką zawierającą koniugat Haemophilus influenzae typu b. Dwiema dostępnymi handlowo szczepionkami, są Tri-ImmunolR (Lederle Laboratories) oraz HibTITERR (Praxis Biologics, Inc.). Obie te szczepionki są zalecane do stosowania w wieku dwu, czterech i sześciu miesięcy, z dawką przypominającą w wieku miesięcy. Dodatkowa dawka DTP jest zalecana w 4-6 roku życia. Obie wymienione szczepionki stosowane osobno okazały się być wyjątkowo skuteczne w zmniejszeniu zachorowań w USA.

3 Ponieważ połączenie DTP i szczepionki zawierającej koniugat Haemophilus influenzae typu b w jedną szczepionkę jest korzystne ze względu na zmniejszenie ilości koniecznych do przeprowadzenia szczepień otrzymywanych przez dziecko, taka złożona szczepionka musi być odpowiednio bezpieczna i mieć własności uodporniające nie mniejsze niż szczepionki stosowanej osobno. Złożona szczepionka pediatryczna, w pojedynczej dawce, składająca się z antygenu błonicy, antygenu tężca, antygenu krztuśca oraz koniugatu fragmentów otoczkowego antygenu polisacharydowego Haemophilus influenzae typu b (Hib) i białka bakterii błonicy CRM197 w dopuszczalnym farmaceutycznie nośniku wodnym, wykazuje wzmożone działanie uodporniające u małych dzieci, względem każdego z jej czterech składników. Szczepionka złożona według wynalazku składa się z jałowej mieszaniny toksoidu błonicy zaabsorbowanego na fosforanie glinu, toksoidu tężca zaabsorbowanego na fosforanie glinu, inaktywowanych komórek Bordetella pertussis oraz koniugatu fragmentów otoczkowego antygenu polisacharydowego Haemophilus influenzae typu b (Hib) i białka bakterii błonicy CRM197 w dopuszczalnym farmaceutycznie nośniku wodnym. Po wstrząśnięciu, szczepionka ta ma postać homogennej, białej zawiesiny. Ponadto składniki szczepionki są trwałe i wzajemnie zgodne, oraz nie wykazują względem siebie działania hamującego. Złożona szczepionka pediatryczna wywołująca wzmożoną odpowiedź immunologiczną u małych dzieci na każdy z jej składników takich jak błonica, tężec, krztusiec oraz Haemophilus influenzae typu b zawiera w pojedynczej dawce immunizacyjnej 7,5 LF antygenu błonicy, 5 Lf antygenu tężca i 16 OPU krztuśca oraz 10 μg koniugatu fragmentów otoczkowego polisacharydowego antygenu Haemophilus influenzae typu b i 25 μg białka CRM197 oraz akceptowany farmaceutycznie wodny nośnik. W przedstawianej szczepionce antygen błonicy jest toksoidem błonicy zaabsorbowanym na fosforanie glinu, antygen tężca jest toksoidem tężca zaabsorbowanym na fosforanie glinu. Toksoidy te mogą być przygotowywane znanymi metodami. Toksoidy błonicy i tężca otrzymywane są odpowiednio z Corynebacterium diphteriae i Clostridium tetani, rosnących na podłożach przygotowanych zgodnie z metodą Muellera i Millera, J. Immunol., 1941, 40: oraz J. Immunol., 1947, 56: , odtruwane następnie formaldehydem. Toksoidy oczyszczane są następnie metodą frakcjonowania alkoholowego wg. Pillemer'a, J. Immunol., 1946, 54: i są następnie rozcieńczane roztworem wodnym zawierającym jednozasadowy fosforan sodu, dwuzasadowy fosforan sodu, glicynę i timerosal (pochodną rtęci) jako substancję konserwującą. Antygeny krztuśca są z wyboru inaktywowanymi, całymi komórkami, przygotowanymi ze szczepu Iub kombinacji szczepów Bordetella pertussis. Preparat z całych komórek bakterii krztuśca przygotowywany jest z komórek Bordetella pertussis w fazie I wzrostu, rosnących na zmodyfikowanej pożywce Cohen-Wheeler'a, zawierającej kwaśny hydrolizat kazeiny. Komórki Bordetella pertussis unieczynniane są timerosalem, następnie zbierane i zawieszane w wodnym rozworze zawierającym jednozasadowy fosforan potasu, dwuzasadowy fosforan sodu, chlorek sodu i timerosal (pochodną rtęci) jako substancję konserwującą. Składnik DTP może być użyty jako mieszanka. Na przykład handlowo dostępne preparaty DTP, takie jak produkt Ledrerle Laboratories (o nazwie handlowej Tri-Immunol r), mogą wchodzić w skład szczepionki złożonej, będącej przedmiotem niniejszego wynalazku. Wchodzący w skład szczepionki według wynalazku koniugat Hib składa się z fragmentów polisacharydowego otoczkowego antygenu Haemophilus influenzae typu b, związanych kowalencyjnie z białkiem CRM 197. Fragmenty przygotowywane są metodą przecinania nadjodanem oczyszczonych polisacharydów otoczkowych, wyizolowanych z Haemophilus influenzae typu b, rosnącego na chemicznie zdefiniowanej pożywce. Białko C 197 jest nietoksycznym wariantem toksyny błonicy, wyizolowanym z kultur Corynebacterium diphteriae (szczep C7, Beta 197) rosnących na pożywce zawierającej kwasy kazaminowe i ekstrakt drożdżowy. Fragmenty Haemophilus influenzae typu b są kowalencyjnie przyłączane do białka CRM 197. Preferowana metoda przyłączania kowalencyjnego sacharydów do białka to aminacja redukcyjna.

4 Przygotowanie koniugatów Haemophilus influenzae typu b i białka CRM197 metodą aminacji redukcyjnej zostało przedstawione w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych nr 4,673,574, nr 4,761,283 i nr 4,902,506. Konjugat jest następnie oczyszczany przez diafiltrację, w celu usunięcia niepołączonych fragmentów białkowych i polisacharydowych oraz odczynników, a następnie sterylizowany przez filtrację. Handlowo dostępne koniugaty Haemophilus influenzae typu b, np. z firmy Praxis Biologicals Inc. (o nazwie handlowej HibTITERR), mogą wchodzić w skład złożonej szczepionki według wynalazku. Szczepionka złożona, zawierająca każdy z czterech uodporniających składników (D, T, P oraz koniugat Hib) dostarczana jest w postaci wodnej mieszanki. Po wstrząśnięciu szczepionka jest homogenną, białą zawiesiną. Do szczepionki złożonej mogą być dodawane odpowiednie adjuwanty. Szczepionka jest podawana w postaci wstrzyknięcia domięśniowego. Czteroskładnikowa szczepionka złożona została przygotowana jak podano wyżej z wykorzystaniem DTP (Tri-ImmuneolR, Lederle Laboratories) i koniugatu Hib (HibTITER, Praxis Biologicals). Zwiększona immunogenność każdego z czterech składników w szczepionce złożonej wykazano drogą badań klinicznych. Przeprowadzono badania w kilku ośrodkach nad bezpieczeństwem i właściwościami uodporniającymi szczepionki wśród dzieci uczących się chodzić i niemowląt. Dodatkowo przeprowadzono na dużej próbce badania bezpieczeństwa szczepionki, w celu oceny występowania wśród małych dzieci możliwych, rzadkich, działań ubocznych. Dla obu grup dzieci uczących się chodzić i niemowląt, badania nad bezpieczeństwem stosowania i immunogennością szczepionki przeprowadzono na próbce dobranej losowo, tak by dzieci otrzymały albo pojedynczą dawkę 0,5 ml jednej z trzech serii próbek czteroskładnikowej szczepionki złożonej (D, T, P oraz koniugat Hib, zmieszane) Iub 0.5 ml dawki każdej ze szczepionek DTP i koniugatu Hib wybranych z trzech odpowiednich serii DTP i koniugatu Hib podawanych jednocześnie, jako oddzielne iniekcje (DTP-koniugat Hib, oddzielnie) w wieku 18+/-3 miesiąca życia Iub średnio w 2, 4 i 6 miesiącu życia. Tak więc dzieci badane zaklasyfikowano do jednej z sześciu grup doświadczalnych. Brak ostrych objawów ubocznych oceniano na podstawie relacji rodziców w okresie do 72 godzin po szczepieniu. Moc uodporniającą (immunogenność) określano metodą analizy serologicznej przeciwciał skierowanych przeciw polisacharydom Haemophilus influenzae typu b (polisacharydom Hib), oraz antygenom błonicy, tężca i krztuśca. Każdy protokół badawczy analizowany był niezależnie. Analiza ilościowa danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania i mocy uodporniającej szczepionki wykazała, że wszystkie trzy próbki losowe dla czterech składników szczepionki złożonej były podobne względem wszystkich badanych parametrów, tak więc dane te pokrywały się ze sobą. Tak samo było w przypadku trzech odpowiednich próbek losowych DTP i koniugatu Hib, podawanych jednocześnie jako osobne iniekcje. Próba I Badania nad bezpieczeństwem stosowania szczepionki i jej immunogennością, przeprowadzone w grupie dzieci uczących się chodzić. Do badań zakwalifikowano 215 dzieci (szczepionka złożona n=107, DTP-koniugat Hib, osobno n=108) i dobrano losowo spośród dzieci uczących się chodzić w każdym z czterech ośrodków klinicznych. Charakterystyka demograficzna wszystkich dzieci była podobna. Analiza serologiczna próbek osocza przed i jeden miesiąc po szczepieniu nie wykazywała różnic w odpowiedzi immunologicznej na polisacharydy Hib, błonicę i tężca (patrz tabela 1). Odpowiedź immunologiczna na aglutyniny krztuśca była znacząco większa w grupie szczepionej szczepionką złożoną (142.58) w porównaniu do grupy szczepionej DTP-koniugatem Hib osobno (82.44; p=0.013). Próba II Badania nad bezpieczeństwem stosowania szczepionki i jej immunogennością wśród niemowląt Do badań zakwalifikowano grupę 378 dzieci (szczepionka złożona n=189, DTP-koniugat Hib, osobno n=189), dobranych losowo spośród niemowląt w każdym z pięciu ośrodków klinicznych. Charakterystyka demograficzna wszystkich dzieci była podobna.

5 Odpowiedź immunologiczna na polisacharyd Hib po każdym z trzech szczepień była większa w przypadku dzieci, które szczepiono szczepionkę złożoną (patrz tabela II). Po drugim szczepieniu średnie geometryczne miano (GMT) dla grupy otrzymującej szczepionkę złożoną wynosiło 0.66 fig/ml w porównaniu do 0.34 μg/ml w grupie otrzymującej DTP-koniugat Hib osobno (p < 0.001). Identyczny trend obserwowano po trzecim szczepieniu: 6.67 μl/ml w porównaniu do 4.42 μg/ml odpowiednio dla: szczepionki złożonej i DTP-koniugatu Hib podawanych osobno (p=0.034). Odpowiedź serologiczną na składniki szczepionki DTP mierzono w jeden miesiąc po podaniu trzeciej dawki szczepionki. GMT przeciwciał skierowanych przeciw błonicy (0.71 IU/ml vs IU/ml; p=0.009), tężca (8.20 vs. 4.51; p < 0.001) i aglutyninon krztuśca (51.93 vs ; p = 0.008) było we wszystkich przypadkach znacząco większe dla szczepionki złożonej w porównaniu do szczepionek podawanych osobno (patrz tabela 2). W przypadku błonicy i krztuśca różnica ta zanikała, gdy porównano stosunek odpowiedzi immunologicznej do podstawowego miana. Analizowano frakcje surowicy na przeciwciała skierowane przeciw specyficznym antygenom białkowym bakterii krztuśca: toksynie krztuścowej (PT), FHA i białku 69K. Odpowiedź immunologiczna na PT (85.92 vs ; p=0.001) i FHA (2.32 vs. 0.79; p=0.0001) była znacząco wyższa dla szczepionki złożonej w porównaniu z grupą otrzymującą osobne szczepionki (patrz tabela 3). Nie zaobserwowano takiej różnicy dla białka 69K (szczepionka złożona vs. osobne iniekcje 41.55; p=0.11). Próba III Badania na dużą skalę nad bezpieczeństwem stosowania szczepionki u niemowląt i immunogennością. Przeprowadzono badania na dużą skalę nad bezpieczeństwem stosowania szczepionki wśród niemowląt w Kaiser Permamente Medical Care Program w Płn. Kalifornii. Badano grupy dzieci dobranych i nie dobranych losowo. W pierwszym przypadku pozwoliło to na zgromadzenie danych o wpływie szczepionki złożonej, w dużej grupie dzieci (n=5777). Druga grupa stanowiła grupę kontrolną, gdzie bezpieczeństwo stosowania szczepionki złożonej (n=720) można było porównywać perspektywicznie z grupą otrzymującą DTP-koniugat Hib (n=691) w postaci osobowych iniekcji. Całkowita liczba 6497 dzieci otrzymała 3 dawki szczepionki złożonej (D, T, P i koniugat Hib) w około 2, 4 i 6 miesiącu życia. Badano możliwe przypadki lokalnych i systemicznych efektów ubocznych, zachodzących w czasie 24 godzin po szczepieniu. Rzadko występujące silne efekty uboczne (np. napady) oceniano sprawdzając przypadki hospitalizacji w ciągu 60 dni po szczepieniu oraz przypadki wzywania nagłej pomocy lekarskiej, w ciągu 30 dni. W trzech seriach badań zarówno lokalne, jak systemiczne efekty uboczne nie występowały częściej po podaniu szczepionki złożonej niż po podaniu DTP. Nie było ponadto znacznych różnic w poziomie efektów ubocznych w przypadkach hospitalizacji czy w przypadkach, w których wzywano pomocy lekarskiej. Wskaźnik umieralności SIDS był nawet nieco mniejszy w grupie, w której podawano szczepionkę złożoną (w porównaniu z grupą kontrolną). Odpowiedzi immunologiczne na polisacharyd Hib, błonicę, tężec i krztusiec mierzono w jeden miesiąc po podaniu trzeciej dawki szczepionki złożonej w podgrupie 123 dzieci. Otrzymane wartości były porównywalne z wynikami otrzymanymi w opisanych wyżej badaniach, przeprowadzonych w wielu ośrodkach (patrz tabela 4). Próba IV Procedury serologiczne Testy serologiczne dokonywano metodą ELISA dla przeciwciał skierowanych przeciw polisacharydowi Haemophilus influenzae typu b i tężca (dla badań przeprowadzonych w grupie niemowląt); metodą Vero (J. Biol. Stand. 2: ) dla przeciwciał skierowanych przeciw błonicy; metodą oceny śmiertelności myszy (Bull WHO 43: ; Minimum Requirements: Tetanus Toxoid Appendix A, June 15, 1953, Publ. Health Serv., NIH; Craig, 1986, Manual of Clinical Lab. Immunol., str , 3 wyd.) dla przeciwciał skierowanych przeciw tężcowi (badania przeprowadzone na grupie dzieci uczących się chodzić) i testem mikroaglutynacyjnym (Maclark i wsp., 1986, Manual of Clinical Lab. Immunol., str , 3-cie wyd.) dla przeciwciał skierowanych przeciw krztuścowi.

6 Jak wynika z przedstawionych wyżej badań klinicznych odpowiedź immunologiczna małych dzieci na każdy ze składników szczepionki, była wyższa w przypadku szczepionki złożonej niż dla podanych w jednym czasie lecz osobno szczepionek DTP i koniugatu-hib. Tak więc wykorzystanie szczepionki złożonej może zmniejszyć całkowitą ilość szczepień małych dzieci o połowę oraz stanowi ważny krok na drodze polepszenia sposobu podawania szczepionek. Tabela 1 Porównanie odpowiedzi immunologicznej na szczepionkę złożoną i szczepionki podawane osobno1 Składnik koniugat Hib (μg/ml) Miano przeciwciał (GMT) (n2) s złożona s. podawane osobno wartość (107) (108) P3 przed po błonica (IU/ml) przed ,812 po tężec (U/ml) przed po aglutyninu krztuśca (metodą rozcieńczeń) przed po Szczepionka złożona, czteroskładnikowa (D, T, P oraz koniugat-hib) lub szczepionki osobne (DTP-koniugat Hib) podawano w miesiącu życia; krew do badań serologicznych pobierano w miesiąc później. 2 Całkowita liczebność badanej grupy. 3. Oparte na efektach z pierwotnego (skorelowanego kowariantnie) modelu zawierającego: sposób traktowania, ośrodek medyczny, grupę, wiek, podstawowy poziom przeciwciał. Tabela 2 Porównanie odpowiedzi immunologicznej na szczepionkę złozoną i szczepionki podawane osobno1 Składnik koniugat Hib μ( g /m I) Miano przeciwciał (GMT) (n2) s. złozona s. podawane osobno wartość (189) (189) P przed po

7 błonica (IU/ml) Tabela 2 (ciąg dalszy) przed ,624 po tężec (U/ml) przed po aglutyninu krztuśca (metodą rozcieńczeń) przed po Szczepionka złozona, czteroskładnikowa (D, T, P oraz koniugat-hib) lub szczepionki osobne (DTP-koniugat Hib) podawano w 2,4 i 6 miesiącach życia. 2. Całkowita liczebność badanej grupy. 3. Oparte na efektach z pierwotnego (skorelowanego kowariantme) modelu zawierającego: sposób traktowania, ośrodek medyczny, grupę, wiek, podstawowy poziom przeciwciał. Tabela 3 Odpowiedź immunologiczna na trzy składowe szczepionki przeciw krztuścowi w szczepionce złozonej i szczepionkach podawanych osobno Miano przeciwciał (GM T)1 Szczepionka Składnik s. złożona s. podawane osobno wartość (n=52) 2 (n=34) P toksyna krztuśca przed po K przed po FHA przed po Miano przeciwciała w ELISA (U/ml). 2. Wartości p wyliczono wykorzystując dwustronny test Wilcoxona. Tabela 4 Odpowiedź immunologiczna na każdy składnik szczepionki złozonej (D, T, P oraz koniugat Hib) koniugat Hib Składnik n miano przeciwciała (GMT) (Hg/ml) błonica (IU/ml)

8 tężec (U/ml) aglutyniny krztuśca (metoda rozcieńczeń) Miano przeciwciał badano w jeden miesiąc po podaniu trzeciej dawki. Nic badano poziomu przeciwciał przedszczepiennych Tabela 4 (ciąg dalszy) P r z y k ł a d. Szczepionkę według wynalazku uzyskuje się przez dodanie koncentratu koniugatu Haemophilus influenzae typu b do preparatu DTP, w czasie rozcieńczania szczepionki DTP do objętości końcowej. Tym samym ostateczna dawka uodporniająca ma nadal objętość 0.5 ml. Każda pojedyncza dawka o objętości 0.5 ml szczepionki złożonej została opracowana tak, że zawiera minimum 7.5 Lf toksoidu błonicy, 5 Lf toksoidu tężca (oba toksoidy indukują powstawanie nie mniej niż 2 jednostek antytoksyny na ml, w teście in vivo mocy antytoksyn (świnka morska), 10 fxl oczyszczonego sacharydu z Haemophilus influenzae typu b i około 25 jig białka CRM 197. Każda dawka o objętości 0.5 ml szczepionki opracowana tak, że zawiera nie mniej niż 16 OPU unieczynnionych komórek bakterii krztuśca. Całkowita ludzka dawka uodporniająca (trzy pierwsze dawki po 0.5 ml) zawiera szacunkowo 12 jednostek szczepionki przeciwkrztuścowej (w tym szacunkowo 4 jednostki ochronne na pojedynczą dawkę ludzką). Każdy ze składników szczepionki - toksoid błonicy, toksoid tężca, koniugat antygenu krztuśca i Haemophilus influenzae typu b - spełnia wymagane standardy aktywności. Do szczepionki dodawany jest timerosal (jako konserwant) do stężenia końcowego 1: Zawartość glinu w produkcie końcowym nie przekracza 0.85 mg w 0.5 ml dawki według oznaczenia. Resztkowa zawartość wolnego formaldehydu według oznaczenia jest równa Iub mniejsza niż 0.02%. Składniki Ilość antygen błonicy 7,5 Lf antygen tężca 5 Lf unieczynnione komórki krztuśca 4 PU antygen Haemophilus influenzae typ b 10 μg białko CRM μg fosforan gliny 0,85 mg woda do 0,5 ml Składniki te miesza się uzyskując szczepionkę według wynalazku. Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 2,00 zł