Przyczyny, diagnostyka i leczenie trudnych zaparć u dzieci

Transkrypt

1 Przyczyny, diagnostyka i leczenie trudnych zaparć u dzieci Józef Ryżko Instytut Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu UR Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania IP CZD

2 Podział zaparć 95% czynnościowe 5% organiczne Podstawa diagnostyki Wywiad i badanie przedmiotowe Zachowania retencyjne Obfite i/lub twarde stolce Bolesne defekacje Szczelina odbytu Tabbers MM et al., 2011

3 Niektóre leki antycholinergiczne Przyczyny zaparć alkalia (zawierające Al i Ca) opiaty niektóre leki psychotropowe (przeciwpadaczkowe, antydepresyjne, inhibitory MAO) cholestyramina

4 Przyczyny zaparć (c.d.) Zaburzenie towarzyszące innym chorobom przemiany materii (hipokaliemia, hiperkalcemia, zatrucie wit. D, mocznica, cukrzyca, porfiria) układu dokrewnego (niedoczynność tarczycy, nadnerczy, przysadki mózgowej) kolagenozy (sclerodermia, dermatomyositis) zatrucie metalami ciężkimi (tal, ołów)

5 Przyczyny zaparć (c.d.) Choroby układu nerwowego mózgowe porażenie dziecięce guzy mózgu, ch. Parkinsona. SM uszkodzenie rdzenia kręgowego neuropatie trzewne rodzinne neuropatie trzewne sporadyczne Miopatie pierwotne i wtórne Choroby psychiczne depresja endogenne schizofrenia anorexia nervosa

6 Przyczyny zaparć (c.d.) Nieprawidłowości w regionie odbytnicy wady rozwojowe (ch. Hirschsprunga, całkowita aganglionoza jelita grubego, zwężenie odbytu) anismus wypadanie błony śluzowej lub zwieracza wewnętrznego odbytu zespół zstępującego krocza szczelina odbytu przemieszczenie odbytu

7 Diagnostyka zaparć Wywiad chorobowy dominujące dolegliwości trudności w wydaleniu stolca, ból, wygląd stolca, uczucie przeszkody, odstępy między defekacjami) kiedy pojawiły się zaparcia (7-40% od niemowlęctwa) objawy towarzyszące sposób odżywiania się dziecka (w tym błonnik, płyny) tryb życia i sposób odżywiania leki wpływające na motorykę Zachowania retencyjne Brudzenie bielizny Postawa socjalna (wycofywanie się)

8 Diagnostyka zaparć (c.d.) Badania podstawowe przedmiotowe Wyczuwalne kamienie kałowe Zmiany skórne wokół odbytu Postawa retencyjna, lęk wysokość i masa ciała badanie per rectum laboratoryjne OB, Morfologia krwi Jonogram, cukier, kreatynina Badanie ogólne i posiew moczu

9 Sygnały ostrzegawcze Choroby organiczne Wywiad Oddanie smółki po 48 godz., krwista biegunka, słaby przyrost masy ciała, męczliwość, gorączka, wymioty podbarwione żółcią, zmiany wypryskowe skóry, chudnięcie Badanie przedmiotowe Utrata łaknienia, gorączka, rozdęcie brzucha, szczeliny okołoodbytowe, przemieszczenie odbytu, osłabienie siły i napięcia mm kończyn dolnych, rozszczep kręgosłupa, Tabbers MM et al.., 2011, Rekomendacje NASPGHN, 2006

10 Diagnostyka zaparć (c.d.) Poszerzona diagnostyka Czas pasażu znaczników Manometria Wlew kontrastowy jelita grubego Defekografia Badanie histopat. bioptatów z rectum Elektromyografia mm. dna miednicy Rektoskopia, koloskopia

11 Elementy leczenia Edukacja Wyjaśnienie natury zaparć i brudzenia Zalecenia dietetyczne (płyny, błonnik) Aktywność fizyczna, ruch ( 1h/die) Próby defekacji 5-10 min. (po posiłkach) Dzienniczek wypróżnień Brak poprawy po 2 tyg.- dołączyć farmakoterapię Odbarczenie odbytnicy Makrogole 1,5 g/kg/d Parafina Wlewki doodbytnicze przez 6 dni

12 Elementy leczenia Kontynuacja farmakoterapii <1 rż laktuloza >1 rż Laktuloza Makrogole (Moxalole) Makrogole (Forlax) Parafina 1-3 ml/kg 0,2-0,8 g/kg/d 1-3 ml/kg/d Redukcja dawki po min. 2 miesiącach bez zaparć

13 Terapia behawioralna Cel Redukcja lęku i pozytywne wzmocnienie Psycholog Opanowanie lęku przed defekacją 5 kroków (wiem- spróbuję- mogę- zrobię robię) Pediatra- gastroenterolog Edukacja dzienniczek- trening toalety z nagrodami Po 22 tyg., psycholog >konwencjonalne (utrzymywanie się problemów 11,7% vs 29,2%)

14 Utrzymywanie się zaparć Do roku 50% Do wieku dorosłego 25% Gorsze rokowanie początek u młodzieży Zaparcie z wolnym pasażem IBS Długi odstęp czasowy do rozpoczęcia leczenia Dłuższe odstępy pomiędzy wypróżnieniami (Giannelli E i wsp., 2011)