Symptomatologia kliniczna uszkodzeń kręgosłupa i struktur wewnątrzkanałowych w przebiegu chorób nowotworowych u dzieci
|
|
- Marta Makowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 CHILD NEUROLOGY NEUROLOGIA DZIECIĘCA Vol. 15/2006 Nr 30 PRACA ORYGINALNA/ORIGINAL ARTICLE Symptomatologia kliniczna uszkodzeń kręgosłupa i struktur wewnątrzkanałowych w przebiegu chorób nowotworowych u dzieci Clinical symptomatology of vertebral and intrathecal involvement in children with malignancy 1 Grażyna Sobol, 1 Agnieszka Mizia-Malarz, 1 Michał Pyda, 1 Krzysztof Deka, 1 Halina Woś, 2 Marek Mandera, 3 Ewa Jamroz, 4 Ewa Kluczewska 1 Oddział Onkologii, Hematologii i Chemioterapii Kliniki Pediatrii ŚAM, Kierownik: dr hab. n. med. H. Woś 2 Oddział Neurochirurgii Dziecięcej, Ordynator: dr hab. n. med. M. Mandera 3 Klinika Neurologii Wieku Rozwojowego, Katedra i Klinika Pediatrii ŚAM, Kierownik: prof. dr hab. n. med. E. Marszał 4 Zakład Diagnostyki Obrazowej, Kierownik: dr hab. n. med. E. Kluczewska Streszczenie Słowa kluczowe: nowotwory, zajęcie kręgosłupa, obraz kliniczny, objawy neurologiczne Abstract Key words: neoplasms, vertebral column involvement, clinical picture, neurological symptoms Vol. 15/2006, Nr 30 Wstęp: Obecność zmiany w obrębie kręgosłupa u dzieci z chorobą nowotworową stanowi ryzyko rozwoju deficytów neurologicznych, stąd konieczność przeprowadzenia wczesnej diagnostyki tych zmian. Cel pracy: Celem pracy była ocena częstości występowania oraz zmian obrazu klinicznego w kręgosłupie w przebiegu schorzeń nowotworowych u dzieci. Materiał i Metody: Badaniem objęto 19 dzieci wyodrębnionych z grupy 207 pacjentów z rozpoznaniem choroby onkologicznej, u których stwierdzono lokalizację procesu nowotworowego w obrębie kręgosłupa. Chorych podzielono na dwie grupy: I dzieci z nowotworami mózgu (10 dzieci), II dzieci z nowotworami bez lokalizacji w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (9 dzieci). W obrębie grupy I żaden z chorych nie demonstrował objawów uszkodzenia kręgosłupa, w związku z czym zakładaną analizę przeprowadzono w grupie II. Wyniki: Najczęstszymi objawami klinicznymi zajęcia kręgosłupa w przebiegu chorób nowotworowych w badanej grupie dzieci były: bóle kręgosłupa, gorączka niejasnego pochodzenia, utrata masy ciała, zaburzenia funkcji zwieraczy. Średni czas trwania objawów wstępnych do czasu ustalenia rozpoznania wynosił 6 tygodni. Rozpoznania histopatologiczne w analizowanej grupie pacjentów to: guz z obwodowych komórek neuroektodermalnych PNET (dwoje dzieci), nerwiak zarodkowy współczulny neuroblastoma (dwoje dzieci), mięsak Ewinga (dwoje dzieci), chłoniak nieziarniczy typu B NHL B (jedno dziecko), ostra białaczka limfoblastyczna ALL (jedno dziecko), mięsak prążkowanokomórkowy RMS (jedno dziecko). Przed ostatecznym rozpoznaniem procesu nowotworowego najczęściej rozpoznawano dyskopatię (u pięciorga dzieci), infekcję dróg moczowych (u czworga), skoliozę (u dwojga), kolkę nerkową (u trojga) chorobę wrzodową (u jednego) i u jednego pacjenta kolagenozę. Introduction: Vertebral column involvement in the course of neoplastic diseases in children creates problems connected with the risk of irreversible neurologic deficits, so it is essential to make a proper diagnosis immediately. The aim of this study was the analysis of frequency and initial symptoms of vertebral column involvement in children with malignancy. Material and methods: 19 children with malignancy and vertebral column involvement chosen from the group of 207 neoplastic pediatric patients of our unit were investigated. Patients were divided into 2 groups: I 35
2 Grażyna Sobol, Agnieszka Mizia-Malarz, Michał Pyda et al. patients with brain tumors, II patients with other neoplasms. Children with brain tumors were free of the typical symptoms of vertebral column involvement so we analyzed patients included in group II. Results: The most frequent symptoms of vertebral column involvement in the course of neoplasms in children were back pain, stumbling gait, fever of unknown origin, body mass loss, sphincter dysfunction. Median time of these symptoms was about 6 weeks. Histopatological diagnosis in analyzed group: PNET (2), Neuroblastoma (2), SA Ewing (2), NHL B, ALL, RMS. Initial mismatched diagnosis in the group: discopathy (5), urinary tract infection (4), scoliosis (2), renal colic (3), peptic ulcer (1), collagenosis (1). Guzy kręgosłupa i kanału kręgowego cechują się różnorodnością utkania histologicznego i różnym stopniem złośliwości a także dynamiką wzrostu. Mogą rozrastać się jako zmiany pierwotne lub wtórne (odległe przerzuty, nacieki szerzące się przez ciągłość z otoczenia) [1 3]. Budowa histopatologiczna tych guzów może być łagodna lub złośliwa. Guzy łagodne rozwijają się zazwyczaj w strukturach kostnych kręgosłupa, histologicznie mogą to być: naczyniaki kręgów, zmiany hamartomatyczne, kostniaki kostninowe, torbiele tętniakowate, guzy olbrzymiokomórkowe, kostniakochrzęstniaki i inne. Guzy o charakterze złośliwym wywodzą się ze struktur kostnych (mięsak Ewinga, mięsak kościopochodny, chrzęstniakomięsak), z tkanek rdzenia (glejak, oponiak, PNET, wyściółczak), mogą naciekać kanał kręgowy z otoczenia kręgosłupa (neuroblastoma, mięsak tkanek miękkich), a także być nowotworami układowymi (NHL, HD, ALL, AML, LCH) [1, 2, 4, 5 8]. W diagnostyce guzów kręgosłupa należy uwzględnić wnikliwe badanie podmiotowe (czas trwania dolegliwości bólowych, lokalizacja, objawy towarzyszące), badanie przedmiotowe, w tym badanie neurologiczne, diagnostykę obrazową (RM, mielotomografia komputerowa), badania laboratoryjne (morfologia, rozmaz, LDH, NSE, ferrytyna, Fe, VMA, HA, jonogram, fosfataza alkaliczna, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego) [1, 2, 6]. Rozpoznanie oparte jest na podstawie oceny histopatologicznej guza lub pobranego wycinka. Rokowanie zależy od rozpoznania histopatologicznego, stopnia zaawansowania klinicznego, przy czym obecność nacieku nowotworowego w obrębie kanału kręgowego jest objawem zaawansowanego stadium choroby. Obecność guza w obrębie kręgosłupa stwarza ryzyko powstania nieodwracalnych deficytów neurologicznych i dlatego konieczne jest jak najwcześniejsze ustalenie rozpoznania [1, 3, 5]. Materiał i metody Badaniem objęto 207 dzieci pacjentów Oddziału Onkologii, Hematologii i Chemioterapii GCZDziM z rozpoznaną w ostatnich pięciu latach chorobą nowotworową. Wyodrębniono grupę 19 dzieci, u których stwierdzono lokalizację procesu chorobowego w obrębie kręgosłupa, w tym w kanale kręgowym. Pacjentów tych podzielono na dwie grupy: I 10 dzieci z nowotworami mózgu, II 9 dzieci, u których objawy wstępne mogły sugerować uszkodzenie kręgosłupa bądź proces chorobowy wewnątrzkanałowy. Analizowano je pod kątem rozpoznania histopatologicznego zmian, czasu od wystąpienia objawów wstępnych do ustalenia rozpoznania oraz rodzaju nieprawidłowych rozpoznań wstępnych. Wyniki W grupie I dominowały objawy kliniczne uwarunkowane wewnątrzczaszkową lokalizacją procesu (ryc. 1), żaden z pacjentów nie demonstrował objawów klinicznych typowych dla zajęcia kręgosłupa bądź kanału kręgowego, w związku z czym analizę przeprowadzono w grupie II. Wiek dziewięciorga dzieci w grupie II (4 dziewczynki i 5 chłopców) mieścił się w przedziale od 5 do 15 lat (średnia 10,5 lat). Objawy wstępne przed ustaleniem rozpoznania to dolegliwości bólowe kręgosłupa, bóle kończyn dolnych z pogłębiającymi się trudnościami w chodzeniu, stany gorączkowe o niejasnej przyczynie, utrata masy ciała, zaburzenia mikcji i defekacji (ryc. 2). Cel pracy Celem pracy była ocena częstości występowania procesu nowotworowego w obrębie kręgosłupa i kanału kręgowego u dzieci z uwzględnieniem obrazu klinicznego tego umiejscowienia. Ryc. 1 Objawy kliniczne guzów mózgu z ogniskami przerzutowymi w obrębie kanału kręgowego (grupa I) Clinical symptoms of brain tumors with metastases in spinal cord (group I) 36 Neurologia Dziecięca
3 Symptomatologia kliniczna uszkodzeń kręgosłupa i struktur wewnątrzkanałowych... Ryc. 2 Objawy wstępne przed rozpoznaniem procesu nowotworowego (grupa II) Initial symptoms before diagnosis of malignancy (group II) W analizowanej grupie dziewięciorga dzieci na podstawie oceny histopatologicznej guza zostały rozpoznane: prymitywny guz neuroektodermalny (PNET) n=2, neuroblastoma (NBL) n=2, mięsak Ewinga (Sa Ewing) n=2, mięsak prążkowanokomórkowy (RMS n=1), ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) n=1, chłoniak złośliwy B-komórkowy (NHL-B) n=1. Czas trwania objawów wstępnych wynosił 3 12 tygodni (średnio 6 tygodni). Na podstawie obrazowania (RM, TK kręgosłupa) u siedmiorga dzieci stwierdzono zmiany w obrębie kręgów (PNET, ALL, NBL, Sa Ewing, RMS), czworo dzieci prezentowało guz wewnątrzkanałowy (NHL, PNET, Sa Ewing, NBL). W badanej grupie dzieci z zajęciem kręgosłupa pięciu pacjentów przy przyjęciu do oddziału miało niedowład kończyn dolnych (ALL, NHL-B, PNET, NBL, Sa Ewing) w tym trzech z towarzyszącymi objawami pęcherza neurogennego (NHL, PNET, Sa Ewing). Najczęstsze rozpoznanie wstępne przed diagnozą procesu nowotworowego to dyskopatia (n=5), zakażenie układu moczowego (n=4), skolioza (n=2), kolka nerkowa (n=3), choroba wrzodowa (n=1), kolagenoza (n=1). W leczeniu u wszystkich dzieci zastosowano chemioterapię a u trojga dzieci z zajęciem kanału kręgowego przed rozpoczęciem leczenia chemicznego konieczne było wykonanie laminektomii z uwagi na pogłębiające się deficyty neurologiczne (paraplegia, zaburzenia funkcji zwieraczy). Dwoje dzieci zmarło w wyniku progresji procesu nowotworowego (PNET, RMS). Terapię ukończyło dwóch chłopców, którzy wyjściowo mieli niedowład kończyn dolnych. Jeden z nich, 10-latek z ALL, pozostaje w 2-letniej remisji choroby, bez jakichkolwiek deficytów neurologicznych (ryc. 3). Dramatyczna pozostaje sytuacja 14-letniego chłopca z NHL-B (ryc. 4) zlokalizowanym w obrębie kanału kręgowego, który pomimo iż uzyskał stadium całkowitej remisji chłoniaka, ma objawy poprzecznego uszkodzenia rdzenia. Pozostali pacjenci z zaawansowaną regresją zmian nowotworowych w obrębie kręgosłupa kontynuują leczenie chemiczne (ryc. 5 7). Vol. 15/2006, Nr 30 Ryc. 3 Zajęcie kręgów w przebiegu ostrej białaczki limfoblastycznej u 10-letniego chłopca Vertebral involvement in acute lymphoblastic leukemia in 10-years old boy Ryc. 4 Chłoniak złośliwy B komórkowy u 14-letniego chłopca lokalizacja wewnątrzkanałowa B cell non Hodgkin Lymphoma in 14-years old boy intrathecal localization 37
4 Grażyna Sobol, Agnieszka Mizia-Malarz, Michał Pyda et al. Ryc. 5 Guz wewnątrzkanałowy PNET u 12 letniego chłopca Intrathecal tumor PNET in 12-years old boy. Ryc. 6 Wieloogniskowe zajęcie kręgów u 12-letniego chłopca z mięsakiem Ewinga Multifocal vertebral involvement in 12-years old boy with Ewing s sarcoma Ryc. 7 Wewnątrzkanałowa lokalizacja neuroblastoma u 11-letniej dziewczynki Intrathecal localization of neuroblastoma in 11-years old girl Dyskusja Najczęstsze maski kliniczne guzów kręgosłupa i kanału kręgowego, będące przyczyną opóźnienia rozpoznania, to: dyskopatia, skolioza, choroba neurodegeneracyjna, kamica nerkowa, ropień opadowy, kolagenoza [1]. Obecność guza w obrębie kanału kręgowego jest stanem naglącym w onkologii dziecięcej i wymaga pilnego podjęcia leczenia [3 6]. Umiejscowienie procesu nowotworowego w okolicy kręgosłupa stwarza zagrożenie uszkodzenia rdzenia kręgowego oraz korzeni nerwów. Ucisk na rdzeń kręgowy z możliwością uszkodzenia jego struktury powodują guzy o lokalizacji nadtwardówkowej, podtwardówkowej, wewnątrzrdzeniowej. Objawy kliniczne guzów kręgosłupa i kanału kręgowego to bóle korzeniowe, zaburzenia chodu, osłabienie lub porażenie kończyn górnych lub dolnych, zaburzenia funkcji zwieraczy pęcherza moczowego i odbytu. Kliniczna demonstracja guzów kręgosłupa zależy od wieku dzieci. Małe dzieci wykazują niepokój, nasilony płacz, rozwijający się zespół neurologiczny w zakresie kończyn, najczęściej kończyn dolnych. Z kolei starsze dzieci zgłaszają bóle pleców, bóle korzeniowe promieniujące do ramienia lub uda, nasilające się przy kaszlu, ziewaniu, zginaniu kręgosłupa, podnoszeniu wyprostowanej kończyny dolnej. Obserwowane są narastające w różnym tempie zaburzenia chodu. Zdecydowana większość autorów akcentuje ból 38 Neurologia Dziecięca
5 Symptomatologia kliniczna uszkodzeń kręgosłupa i struktur wewnątrzkanałowych... kręgosłupa jako najbardziej charakterystyczny objaw obecności zmian o charakterze nowotworowym. W diagnostyce radiologicznej najwięcej danych dostarcza rezonans magnetyczny (RM) i w związku z tym jest badaniem zasadniczym w określeniu rozległości procesu rozrostowego w obrębie kręgosłupa i kanału kręgowego. Badanie RTG kręgosłupa wykazuje destrukcję przylegających trzonów kręgów, zniekształcenie otworów międzykręgowych, skrzywienie kręgosłupa (skolioza, kyfoza) [9]. Leczenie guza nadtwardówkowego uwzględnia: wysokie dawki kortykosterydów (dexamethason w dawce 10mg/m 2 co 6 godzin), chemioterapię (nowotwory wrażliwe na leczenie chemiczne, ubytki niepostępujące piorunująco), radioterapię (guzy promienioczułe, nieoperacyjne), laminektomię, która jest bardzo istotna i powinna być wykonana w trybie pilnym w szybko postępujących ubytkach neurologicznych [1, 3, 8, 10]. Laminektomia wykonywana jest również w przypadku konieczności pobrania materiału do oceny histopatologicznej w sytuacji, gdy guz w kanale stanowi jedyne ognisko chorobowe. Opinię o pilnej potrzebie wykonania laminektomii w przypadku rozwijającego się zespołu neurologicznego wyrażają autorzy innych doniesień, którzy zgodnie podkreślają znaczenie czasu wykonania zabiegu w związku z zagrożeniem nieodwracalnego uszkodzenia rdzenia [2, 4 8, 10, 11]. W grupie naszych pacjentów u dwóch chłopców (12 i 15 lat) z guzem w obrębie kanału kręgowego (PNET, NHL-B) laminektomia została wykonana zbyt późno, co spowodowało utrwalony niedowład kończyn dolnych. Szczególnie dramatyczna jest sytuacja chłopca z chłoniakiem, u którego dodatkowo występuje całkowite zniesienie czucia od okolic pachowych w dół (sznurowe zaburzenia czucia) oraz porażenie pęcherza moczowego. Niemal w każdym prezentowanym przez nas przypadku wstępna diagnostyka ukierunkowana była na rozpoznanie ortopedyczne. U większości dzieci podejrzewano dyskopatię i bez udokumentowania schorzenia zlecana była rehabilitacja, co z kolei narażało pacjentów na nasilenie dolegliwości bólowych i opóźniało właściwą diagnozę. Podobne są obserwacje innych autorów, Drożniewska i wsp. przedstawiła ocenę 20 przypadków dzieci onkologicznych z guzem kanału kręgowego, podkreślając iż u 13 z nich właściwe rozpoznanie ustalone było zbyt późno, po średnio 3-miesięcznym okresie wstępnej niewłaściwej diagnostyki, co spowodowało trwałe deficyty neurologiczne u 65% pacjentów oraz wysokie stadium klinicznego zaawansowania procesu onkologicznego [1]. W naszym materiale średni okres obserwacji pacjentów wynosił 6 tygodni, co w odniesieniu do agresywności rozpoznania i zagrożenia trwałym inwalidztwem wskutek uszkodzenia rdzenia kręgowego jest również czasem nie do zaakceptowania. Lokalizacja procesu onkologicznego w obrębie kręgów i kanału kręgowego występuje stosunkowo rzadko. W naszym materiale dotyczy to 9,1% ogółu pacjentów z chorobą nowotworową. Podobne są obserwacje Pollono i wsp., w których materiale schorzenia te stanowią 7,7% rozpoznań onkologicznych [8]. Należy jednak pamiętać, iż umiejscowienie schorzenia nowotworowego w obrębie kręgosłupa i kanału kręgowego jest przyczyną niejednokrotnie dramatycznego obrazu klinicznego choroby nowotworowej i wymaga szybkiej diagnostyki. Wnioski 1. Zajęcie kręgosłupa w przebiegu schorzeń onkologicznych u dzieci występuje rzadko, ale może być przyczyną trwałych deficytów neurologicznych. 2. Dolegliwości bólowe kręgosłupa u dzieci, szczególnie w przypadku rozwijającego się zespołu neurologicznego pod postacią niedowładu kończyn, są wskazaniem do pilnego wykonania badania obrazowego (RM) z uwagi na wysokie prawdopodobieństwo rozwoju procesu ekspansywnego. 3. Istnieje potrzeba szkolenia studentów medycyny, lekarzy pierwszego kontaktu i lekarzy innych specjalności w zakresie symptomatologii guzów kręgosłupa u dzieci w celu przyspieszenia diagnostyki, co ma zasadniczy wpływ na poprawę wyników leczenia onkologicznego i jakości życia tej grupy chorych. Piśmiennictwo [1] Drożyńska E., Połczyńska K., Bień E. et al.: Guzy lite kręgosłupa i kanału kręgowego u dzieci. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2004:VIII, 2 cz. I. [2] Takahashi I., Iwasaki Y., Hida K. et al.: Clinical study of intraspinal neoplsm in children. No Schinkei Geka, 1996:24(7), [3] Albright A. et al.: Spinal extradural neoplasms and intradural extramedullary neoplsams. Principles and practice of pediatric neurosurgery, 1999:4, [4] Tasdemiroglu E., Bagatur E., Avan I. et al.: Primary spinal column sarcomas Acta Neurochir., 1996:138(11), [5] Ilaslan H., Sundaram M., Unni K.K. et al.: Primary Ewing s sarcoma of the vertebral column. Skeletal Radiol., 2000:33(9), Vol. 15/2006, Nr 30 39
6 Grażyna Sobol, Agnieszka Mizia-Malarz, Michał Pyda et al. [6] Acquaviva A., Marconcini S., Municchi G. et al.: Non-Hodgkin lymphoma in a child presenting with acute paraplegia: a case report. Pediatr. Hematol. Oncol., 2003:20(3), [7] Mora J., Wollner N. et al.: Primary epidural non-hodgkin lymphoma: spinal cord compression syndrome as the initial form of presentation in childhood non-hodgkin lymphoma. Med. Pediatr. Oncol., 1999:32(2), [8] Pollono D., Tomarchia S., Drut R. et al.: Spinal cord compression: a review of 70 pediatric patients. Pediatr. Hematol. Oncol., 2003:20(6), [9] Murphey M.D., Flemming D.J., Temple H.T. et al.: Primary Tumours of the spine: radiologic-pathologic correlation. Radiographics, 1996:16, [10] Koppe M.J., De Haas T.G., Van Ourwerkerk W.J. et al.: Children with stumbling gait due to acute spinal cord compression. Ned. Tijdschr. Geneeskd, 2000:144(4), [11] Tomite T.: Neurological perspectives in pediatric neurooncology. Child s Neur. Syst., 1998:14, Adres autora: Grażyna Sobol Oddział Onkologii, Hematologii i Chemioterapii Klinika Pediatrii ŚAM Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka i Matki Katowice, ul. Medyków 16 onkohematologia@wp.pl 40 Neurologia Dziecięca
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoZŁOŚLIWE GUZY KOŚCI ZGK Złośliwe guzy kości rozwijają się ze zmienionych nowotworowo pierwotnych komórek kości oraz komórek pochodzących z innych tkanek i narządów. Do rozwoju przerzutów nowotworowych
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoNON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
Bardziej szczegółowoGuzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu
Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Tumors of posterior fossa in material of Pediatric Neurologial Surgery in Poznań Krzysztof Jarmusz, Katarzyna Nowakowska,
Bardziej szczegółowoCHŁONIAKI ZŁOŚLIWE U DZIECI
Prof. dr hab.med. Jacek Wachowiak CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE PODZIAŁ CHŁONIAKI ZŁOŚLIWE 1. CHŁONIAKI NIEZIARNICZE 2. CHOROBA HODGKINA (ZIARNICA ZŁOŚLIWA) EPIDEMIOLOGIA - OK. 10% NOWOTWORÓW Klinika Onkologii, Hematologii
Bardziej szczegółowoStabilizacja krótkoodcinkowa w leczeniu schorzeń i urazów kręgosłupa -w materiale własnym
SYSTEM DERO: ROZWÓJ TECHNIK OPERACYJNEGO LECZENIA KRĘGOSŁUPA Adamski Ryszard, Tura Krzysztof 1 Stabilizacja krótkoodcinkowa w leczeniu schorzeń i urazów kręgosłupa -w materiale własnym Wstęp Streszczenie:
Bardziej szczegółowoGuzy ośrodkowego układu nerwowego u dzieci trudności diagnostyczne
Guzy ośrodkowego układu nerwowego u dzieci trudności diagnostyczne Tumors of the central nervous system in children diagnostic difficulties Ewa Bień, Małgorzata Krawczyk, Anna Balcerska Klinika Pediatrii,
Bardziej szczegółowoAlgorytmy postępowania w przypadku stwierdzenia objawów wskazujących na potencjalną chorobę nowotworową
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Algorytmy postępowania w przypadku stwierdzenia objawów wskazujących na potencjalną chorobę nowotworową
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie glejaków mózgu Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r.
Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE GLEJAKÓW MÓZGU ICD-10 C71 nowotwór złośliwy mózgu Dziedzina medycyny: Onkologia kliniczna,
Bardziej szczegółowoProgram. 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek
Czwartek, 05 listopada 2009 Program 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek 10.45 11.00 Przerwa na kawę Sesja I 11.00 14.00 Przewodniczą: E.
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Przedmowa Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia Objawy radiologiczne zmian nowotworowych kości Guzy z tkanki kostnej
SPIS TREŚCI Przedmowa... 7 1. Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia... 9 Zbigniew I. Nowecki, Piotr Rutkowski 1.1. Wstęp... 9 1.2. Epidemiologia i etiologia...... 9 1.3. Objawy kliniczne
Bardziej szczegółowoProgram dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.
załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:
Bardziej szczegółowoWrodzone wady wewnątrzkanałowe
Wrodzone wady wewnątrzkanałowe Występują one w przebiegu wad tworzenia się tzw. struny grzbietowej ( rozwoju kręgosłupa i rdzenia). Określane są inaczej terminem dysrafii. Wady te przyjmują postać: rozszczepu
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoUrologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki. Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa
Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa Nefrektomia Nefrektomia jest metodą umożliwiającą całkowite wyleczenie
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoSzpiczak mnogi możliwości leczenia chirurgicznego
Szpiczak mnogi możliwości leczenia chirurgicznego Adam Pala Oddział Schorzeń i Urazów Kręgosłupa Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej Piekary Śląskie MOŻLIWOŚCI TERAPEUTYCZNE W SZPICZAKU MNOGIM - radioterapia,
Bardziej szczegółowoNowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa
Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (OUN) rozwijają się w tkankach mózgowia i rdzenia kręgowego. Mogą być pierwotne
Bardziej szczegółowoCykl kształcenia 2013-2016
203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Propedeutyka onkologii
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Propedeutyka onkologii Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoWczesne rozpoznawanie nowotworów złośliwych u dzieci
Wczesne rozpoznawanie nowotworów złośliwych u dzieci Michał Matysiak Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Każdego roku choruje 1100-1200 dzieci WYLECZENIE
Bardziej szczegółowoRola laparoskopowa adrenalektomii w leczeniu pacjentów z neuroblastomadoświadczenia
Rola laparoskopowa adrenalektomii w leczeniu pacjentów z neuroblastomadoświadczenia trzech ośrodków. Marcin Łosin 1, Wojciech Korlacki 2, Przemysław Mańkowski 3, Maciej Murawski 1, Andrzej Grabowski 2,
Bardziej szczegółowoPowikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi
Powikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi Wojciech Młynarski Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetolologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Nowotwory u dzieci
Bardziej szczegółowoNARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Załącznik nr 1 opis programu MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: OGRANICZENIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI U DZIECI
Bardziej szczegółowo1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych
Wykłady: 1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych - przeglądowa historia rehabilitacji na świecie
Bardziej szczegółowoGuzy ośrodkowego układu nerwowego u dzieci analiza objawów i propozycje diagnostyczne
Guzy ośrodkowego układu nerwowego u dzieci analiza objawów i propozycje diagnostyczne Anna Szołkiewicz, Elżbieta Adamkiewicz- -Drożyńska, Anna Balcerska Klinika Pediatrii, Hematologii, Onkologii i Endokrynologii
Bardziej szczegółowoBADANIA RADIOLOGICZNE, TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, REZONANS MAGNETYCZNY W DIAGNOSTYCE
BADANIA RADIOLOGICZNE, TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, REZONANS MAGNETYCZNY W DIAGNOSTYCE SZPICZAKA MNOGIEGO Bartosz Białczyk Ośrodek Diagnostyki, Terapii i Telemedycyny KSS im. Jana Pawła II Szpiczak mnogi multiple
Bardziej szczegółowoPropozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce. Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu
Propozycja ujednoliconego programu nauczania onkologii w Polsce Katedra Onkologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Wytyczne: POLANICA 1998 POZNAŃ 1999 KRAKÓW 2000 Wrocław 2006 Rozporządzenie ministra edukacji
Bardziej szczegółowoPaździernik 2013 Grupa Voxel
Październik 2013 Grupa Voxel GRUPA VOXEL Usługi medyczne Produkcja Usługi komplementarne ie mózgowia - traktografia DTI RTG TK (CT) od 1 do 60 obrazów/badanie do1500 obrazów/badanie TELE PACS Stacje diagnostyczne
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoCzęść A Programy lekowe
Wymagania wobec świadczeniodawców udzielających z zakresu programów zdrowotnych (lekowych) Część A Programy lekowe 1.1 WARUNKI 1. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU B 1.1.1 wymagania formalne Wpis w rejestrze
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji
Przygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji Czym jest dyskopatia? Jest to szerokie pojęcie obejmujące schorzenia krążka międzykręgowego. W większości
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoEtiopatogeneza: Leczenie kręgozmyków z dużym ześlizgiem
Leczenie kręgozmyków z dużym ześlizgiem Physiotherapy & Medicine www.pandm.org Definicja: Kręgozmyk prawdziwy jest to wada chorobowa polegająca na ześlizgu kręgów w obrębie kręgoszczeliny na poziomie L5-
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze
Bardziej szczegółowoStopa cukrzycowa. Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B.
Stopa cukrzycowa Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B. Wyrzykowski Stopa cukrzycowa - definicja Infekcja, owrzodzenie lub destrukcja
Bardziej szczegółowoInstytut Matki i Dziecka Fundacja Spełnionych Marzeń Klinika Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży P R O G R A M
Instytut Matki i Dziecka Fundacja Spełnionych Marzeń Klinika Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży P R O G R A M PROGRAM RAMOWY - 24 listopada 2010 (środa) 12:00-14:00 Warsztaty chirurgiczne część
Bardziej szczegółowoAutor: Artur Balasa. Klinika Neurochirurgii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
ŁÓDŹ,06-09 WRZEŚNIA 2017 ROKU Tytuł : Dostęp boczny w leczeniu operacyjnym nawrotowej radikulopatii szyjnej u chorych po wcześniejszej discektomii z zespoleniem przednim. Opis dwóch przypadków. Autor:
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu
Nowotwory złośliwe skóry Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Raki: rak podstawnokomórkowy rak kolczystokomórkowy rak płakonabłonkowy Czerniak Nowotwory złośliwe skóryrak podstawnokomórkowy
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka
Bardziej szczegółowoPodstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny
Podstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny Redakcja naukowa prof. dr hab. n. k. f. Zdzisława Wrzosek dr n. med. Janusz Bolanowski Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL Spis treści Wstęp - Zdzisława
Bardziej szczegółowoWalczymy z rakiem buuu rakiem! Pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka
Walczymy z rakiem buuu rakiem! Pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka Drodzy Rodzice! W ostatnich latach wyleczalność nowotworów u dzieci i młodzieży wzrosła aż do 70-80%, a w przypadku ostrej
Bardziej szczegółowoKręgozmyk. Typowy obraz kręgozmyku L5-S1. Czerwoną linią zaznaczona wielkość przesunięcia. Inne choroby mylone z kręgozmykiem:
Kręgozmyk Kręgozmyk (inaczej - spondylolisteza) jest to forma przewlekłej niestabilności kręgosłupa. Polega ona na przesunięciu (podwichnięciu) kręgów względem siebie (wyższy kręg ulega podwichnięciu do
Bardziej szczegółowoZespoły bólowe kręgosłupa
Zespoły bólowe kręgosłupa W około 70-80% przypadków pierwszego spotkania pacjenta i lekarza nie daje ustalić się dokładnie przyczyny bólów kręgosłupa. Świadczy to o złożoności tego problemu. Mimo tego
Bardziej szczegółowoHematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Hematoonkologia w liczbach Dr n med. Urszula Wojciechowska Nowotwory hematologiczne wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (rew 10) C81 -Chłoniak Hodkina C82-C85+C96
Bardziej szczegółowoDyskopatia & co dalej? Henryk Dyczek 2010
Dyskopatia & co dalej? Henryk Dyczek 2010 Definicja - 1 Dyskopatia szerokie pojęcie obejmujące schorzenia krążka międzykręgowego. W większości przypadków jest to pierwszy z etapów choroby zwyrodnieniowej
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY U DZIECI - epidemiologia, podstawy diagnostyki i terapii, organizacja opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Jacek Wachowiak NOWOTWORY U DZIECI - epidemiologia, podstawy diagnostyki i terapii, organizacja opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową Klinika Onkologii, Hematologii i Transplantologii Pediatrycznej
Bardziej szczegółowoStabilizacja DERO w nowotworach kręgosłupa
SYSTEM DERO: ROZWÓJ TECHNIK OPERACYJNEGO LECZENIA KRĘGOSŁUPA Paweł Baranowski 1 Stabilizacja DERO w nowotworach kręgosłupa Streszczenie: W przedstawionym artykule omawiana jest taktyka postępowania leczniczego
Bardziej szczegółowoVII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;
Bardziej szczegółowoTematy seminariów z Neurologii dla V roku Kierunku Lekarskiego realizowane w Klinice Neurochirurgii:
Tematyka zajęć i zaliczenie z Neurologii - plik pdf do pobrania Neurochirurgia Do zajęć seminaryjnych student jest zobowiązany przygotować wiedzę teoretyczną zgodnie ze słowami kluczowymi do danego tematu.
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku Joanna Didkowska, Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze opracowanie
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Chirurgia i onkologia 2/2
Kod NKO(nz)ChirOnk modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu I nforma cje ogólne Chirurgia i onkologia 2/2 Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoSymultaniczny PET/MR zastosowanie w pediatrii
Symultaniczny PET/MR zastosowanie w pediatrii Dr n. med. Małgorzata Mojsak Kierownik Samodzielnej Pracowni Laboratorium Obrazowania Molekularnego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Symultaniczny PET/MR
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUKOWY 13-14 listopada 2012
PROGRAM NAUKOWY 13-14 listopada 2012 Jubileuszowe Posiedzenie Naukowe pt. Osiągnięcia hemato-onkologii dziecięcej w Polsce 13 listopada 2012 (Zamek Królewski w Warszawie) 9:45-10:00 Otwarcie Konferencji,
Bardziej szczegółowoZałożenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe
Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe zaopatrywanie rozległych ubytków poresekcyjnych praktycznie
Bardziej szczegółowoPrzerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego
Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis
Bardziej szczegółowoniedostatecznego rozwój części kręgu (półkręg, kręg klinowy, kręg motyli) nieprawidłowego zrostu między kręgami (płytka lub blok kręgowy)
Kifozy wrodzone Błędy w rozwoju kręgosłupa w okresie wewnątrzmacicznym prowadzą do powstawania wad wrodzonych kręgosłupa. Istnienie wady w obrębie kręgosłupa nie jest równoznaczne z powstaniem deformacji
Bardziej szczegółowoc) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Załącznik nr 10 do zarządzenia Nr 98/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 27 października 2008 roku LECZENIE CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH ICD-10 C 82 chłoniak grudkowy
Bardziej szczegółowoc) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Załącznik nr 9 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011r. LECZENIE CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH ICD-10 C 82 chłoniak grudkowy
Bardziej szczegółowoGuzy wewnątrzkanałowe u dzieci
CHILD NEUROLOGY NEUROLOGIA DZIECIĘCA Vol. 15/2006 Nr 30 PRACA ORYGINALNA/ORIGINAL ARTICLE Guzy wewnątrzkanałowe u dzieci Spinal cord tumors in children 1 Beata Kazek, 1 Ewa Jamroz, 2 Andrzej Klimczak,
Bardziej szczegółowoGamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu
Gamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu Leszek Lombarski Klinika Neurochirurgii i Urazów Układu Nerwowego CMKP, Warszawa Stereotaksja
Bardziej szczegółowoRopniak opłucnej czy gruźliczy wysięk opłucnowy? - Rola torakoskopii
Michał Pasierbek, Andrzej Grabowski, Filip Achtelik, Wojciech Korlacki Ropniak opłucnej czy gruźliczy wysięk opłucnowy? - Rola torakoskopii Klinika Chirurgii Wad Rozwojowych Dzieci i Traumatologii w Zabrzu
Bardziej szczegółowoLECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 511 Poz. 42 Załącznik B.4. LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie zaawansowanego
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoRak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu?
Rak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu? Wiele czynników na które mamy bezpośredni wpływ, zwiększa ryzyko zachorowania
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoCzym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?
Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego
Bardziej szczegółowoHARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO. Przedmiot/Tematyka zajęć. 2. Wskazania do interwencji psychoonkologicznej
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO Nazwa kursu: Kod kursu: Miejsce kursu: zajęcia teoretyczne: ćwiczenia: staż: Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego dla pielęgniarek PiP/.4/11/1-27
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoWSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku.
WSTĘP Technika PET, obok MRI, jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się metod obrazowych w medycynie. Przełomowymi wydarzeniami w rozwoju PET było wprowadzenie wielorzędowych gamma kamer,
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 22 grudnia 2017 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 15 grudnia 2017 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 22 grudnia 2017 r. Poz. 2423 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 15 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Kierunek studiów: Fizjoterapia
Bardziej szczegółowoOpis programu Leczenie radioizotopowe
Opis programu Leczenie radioizotopowe I. Leczenie radioizotopowe z zastosowaniem 131-I Leczenie dotyczy schorzeń tarczycy (choroby Graves-Basedowa, wola guzowatego, guzów autonomicznych). Polega ono na
Bardziej szczegółowoRysunek. Układ limfatyczny.
Informacja dotyczy chłoniaka limfoblastycznego stanowiącego odmianę złośliwego chłoniaka nieziarniczego. Chłoniak nieziarniczy Jest to choroba rozrostowa układu limfatycznego, który stanowi część systemu
Bardziej szczegółowoHARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO. Przedmiot/Tematyka zajęć. 2 0 MODUŁ II Profilaktyka i 5 2. Czynniki ryzyka chorób nowotworowych
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO Nazwa kursu: Kod kursu: Miejsce kursu: zajęcia teoretyczne: ćwiczenia: staż: Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego dla pielęgniarek PiP/.4/11/1-28
Bardziej szczegółowoEtiologia i częstość występowania monosymptomatycznego i niemonosymptomatycznego moczenia nocnego w populacji dzieci polskich
Etiologia i częstość występowania monosymptomatycznego i niemonosymptomatycznego moczenia nocnego w populacji dzieci polskich dr n. med. Agata Korzeniecka - Kozerska Założenia TRUDNOŚCI Z USTALENIEM CZY
Bardziej szczegółowoTHE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS WITH PAIN IN LUMBOSACRAL SPINE AND AN ASSESSMENT OF THEIR ANALGESIC EFFECTIVENESS
NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE ZABIEGI FIZYKALNE U PACJENTÓW Z DOLEGLIWOŚCIAMI BÓLOWYMI ODCINKA L-S KRĘGOSŁUPA WRAZ Z OCENĄ ICH SKUTECZNOŚCI W DZIAŁANIU PRZECIWBÓLOWYM THE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS
Bardziej szczegółowoProgram praktyk zawodowych dla kierunku: Fizjoterapia ( studia stacjonarne i niestacjonarne)
Wyższa Szkoła Mazowiecka w Warszawie Wydział Nauk Medycznych Program praktyk zawodowych dla kierunku: Fizjoterapia ( studia stacjonarne i niestacjonarne) Student studiów pierwszego stopnia (licencjat)
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ A.JAKUBOWSKA, M.BRZEWSKI, M.GRAJEWSKA-FERENS, A.MARCIŃSKI, J.MĄDZIK ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ I KLINIKA ENDOKRYNOLOGII
Bardziej szczegółowoBóle kręgosłupa kiedy neurolog, a kiedy ortopeda? Anna Kostera-Pruszczyk Klinika Neurologii Warszawski Uniwersytet Medyczny
Bóle kręgosłupa kiedy neurolog, a kiedy ortopeda? Anna Kostera-Pruszczyk Klinika Neurologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Problem medyczny i społeczny Global Burden of Disease Study (Lancet 2013 ) Lancet
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Podstawy fizjoterapii klinicznej w neurologii
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Podstawy fizjoterapii klinicznej w neurologii Kod przedmiotu/ modułu*
Bardziej szczegółowoc) poprawa jakości życia chorych z nieziarniczym chłoniakiem typu grudkowego w III i IV stopniu
załącznik nr 10 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH ICD-10 C 82 chloniak grudkowy C 83 chłoniaki nieziarniczy rozlane Dziedzina
Bardziej szczegółowoEpidemiologia i klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego
Epidemiologia i klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego prof. Marek Harat Klinika Neurochirurgii 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Bydgoszczy Polska Szkoła Neurochirurgii 2017 Częstość występowania urazów
Bardziej szczegółowoROLA LEKARZY PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W RAMACH SZYBKIEJ TERAPII ONKOLOGICZNEJ
ROLA LEKARZY PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W RAMACH SZYBKIEJ TERAPII ONKOLOGICZNEJ Poprawa dostępności do szybkiej diagnostyki onkologicznej i szybkiego leczenia nowotworów złośliwych - jak najszybsze
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2008.164.1027 j.t. z późn.
1 2 3 4 5 6 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2008.164.1027 j.t. z późn. Zm) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada
Bardziej szczegółowoProgram nauczania neurochirurgii na Wydziale Lekarskim PAM.
Program nauczania neurochirurgii na Wydziale Lekarskim PAM. Zajęcia z neurochirurgii odbywają się na VI roku studiów na Wydziale Lekarskim PAM. Program i obejmuje 18 godzin w tym 10 godzin ćwiczeń i 8
Bardziej szczegółowoInformacja prasowa. Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego
Informacja prasowa Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego Warszawa, 28 października Chorzy na szpiczaka mnogiego w Polsce oraz ich bliscy mają możliwość uczestniczenia
Bardziej szczegółowoPracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny
POZAGONADALNE I POZACZASZKOWE GUZY GERMINALNE (EXTRAGONADAL GERM CELL TUMOR) Ewa IŜycka-Świeszewska Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny 1.
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Neurologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Neurologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)
Bardziej szczegółowoNowotwory narządu ruchu u dzieci i młodzieży
Nowotwory narządu ruchu u dzieci i młodzieży Pierwotne nowotwory narządu ruchu stanowią niewielki procent chorób rozrostowych u dzieci i młodzieży. Niemniej jednak ich specyfika wymusza ściśle określone
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Neurochirurgia z neuroanatomią Kod przedmiotu/ modułu* Nch/F Wydział
Bardziej szczegółowoStrona 1 z 9 ZASADY REHABILITACJI W ONKOLOGII DZIECIĘCEJ. Marek Woźniewski CZYNIKI RYZYKA NOWOTWORÓW GRUPY RYZYKA
EPIDEMIOLOGIA ZASADY REHABILITACJI Marek Woźniewski NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH DOTYCZY IECI JEDNA NA 9 OSÓB DOROS ŁYCH PRZEBYŁA W IECIŃSTWIE CHOROBĘ NOWOTWOROWĄ NOWOTWORY SĄ DRUGĄ PO ZATRUCIACH I WYPADKACH
Bardziej szczegółowoLp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi
Choroby układu nerwowego 1 Zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym * X 2 Choroby nerwów obwodowych X 3 Choroby mięśni X 4 Zaburzenia równowagi X 5 Guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni X 6
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałZdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016 Kierunek studiów: Fizjoterapia
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2010 Leczenie raka nerki Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku Nazwa programu: LECZENIE RAKA NERKI ICD-10 C 64 Dziedzina medycyny: Nowotwór złośliwy nerki za wyjątkiem miedniczki
Bardziej szczegółowo